Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2018

Πέθανε ο σπουδαίος Μπερνάρντο Μπερτολούτσι...


Σε ηλικία 77 ετών έφυγε από τη ζωή έπειτα από μακρά ασθένεια ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του ιταλικού κινηματογράφου.
Ποιητής, παραγωγός, σκηνοθέτης βραβευμένων ταινιών και ντοκιμαντέρ, επηρέασε με την παρουσία και τη δημιουργικότητά του την ιταλική και ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
Η είδηση του θανάτου του μονοπωλεί τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης που λένε «αντίο στον τελευταίο μεγάλο μαέστρο του ιταλικού σινεμά».
Όπως γράφει η εφημερίδα «La Repubbica», το «φαινόμενο Μπερτολούτσι» εξερράγη το 1972 με «Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι», το όλο σκάνδαλο που δημιουργήθηκε και φυσικά τη σχετική λογοκρισία.
Ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι γεννήθηκε στην Πάρμα της τότε φασιστικής Ιταλίας στις 16 Μαρτίου του 1941. Ο πατέρας του ήταν ο ποιητής Τζοζέπε Μπερτολούτσι.
Διακρίθηκε με αρκετά βραβεία λογοτεχνίας προτού αρχίσει να σκηνοθετεί, ενώ υπήρξε βοηθός του Πιερ Πάολο Παζολίνι.

Δημιούργησε ταινίες-αριστουργήματα, όπως «Ο Κομφορμίστας»», ενώ κέρδισε δύο από τα οκτώ Όσκαρ (σκηνοθεσίας και διασκευασμένου σεναρίου) για τον «Τελευταίο αυτοκράτορα» (1988).
Από τις πιο διασημότερες ταινίες του ήταν τα «Τσάι στη Σαχάρα», «Οι ονειροπόλοι», «1900» και «Io ballo da sola».
Το 2012 γύρισε το τελευταίο του έργο στη Ρώμη, «Εγώ και εσύ», έναν έντονο διάλογο μεταξύ δύο αδελφών.
Το 2007 στο Φεστιβάλ Βενετίας τιμήθηκε με τον Χρυσό Λέοντα για το έργο του, ενώ το 2011 στην έναρξη του Φεστιβάλ των Καννών τού απονεμήθηκε ο τιμητικός Χρυσός Φοίνικας.
Έζησε, κατά κύριο λόγο, στην Αιώνια Πόλη και στο Λονδίνο. Υπήρξε άθεος και μαρξιστής, ενώ για μια περίοδο είχε ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ιταλίας.
Με έντονη ευαισθησία και ενδιαφέρον για όλη την ευρωπαϊκή πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα. Και για τον λόγο αυτό ήταν από τους πιο ένθερμους και ειλικρινείς υποστηρικτές των Ελλήνων που βρήκαν καταφύγιο στην Ιταλία αντιστεκόμενοι στη στρατιωτική δικτατορία.

                                                                                                                     Πηγή:efsyn.gr

Χρόνης Μίσσιος: Η ζωή μας μια φορά μάς δίνεται…

χρόνης
 Η ζωή μας μια φορά μάς δίνεται. Άπαξ, που λένε. Σαν μια μοναδική ευκαιρία. Τουλάχιστον, μ’αυτήν την αυτόνομη μορφή της, δεν πρόκειται να ξαναϋπάρξουμε ποτέ. Και μεις τί την κάνουμε, ρε; Αντί να τη ζήσουμε; Τί την κάνουμε; Την σέρνουμε από δω και από κει δολοφονώντας την…
Οργανωμένη κοινωνία, οργανωμένες ανθρώπινες σχέσεις.
Μα αφού είναι οργανωμένες, πώς είναι σχέσεις;
Σχέση σημαίνει συνάντηση, σημαίνει έκπληξη, σημαίνει γέννα συναισθήματος.
Πώς να οργανώσεις τα συναισθήματα;
Έτσι, μ’ αυτήν την κωλοεφεύρεση που τη λένε ρολόι, σπρώχνουμε τις ώρες και τις μέρες μας, σα να είναι βάρος. Και μάς είναι βάρος.  Γιατί δε ζούμε…  κατάλαβες;
Όλο κοιτάμε το ρολόι! Να φύγει κι αυτή η ώρα, να φύγει κι αυτή η μέρα, να έρθει το αύριο, και πάλι φτου κι απ’την αρχή.
Χωρίσαμε τη μέρα σε πτώματα στιγμών, σε σκοτωμένες ώρες που θα τις θάβουμε μέσα μας, μέσα στις σπηλιές του είναι μας, στις σπηλιές όπου γεννιέται η ελευθερία της επιθυμίας, και τις μπαζώνουμε με όλων των ειδών τα σκατά και τα σκουπίδια που μας πασάρουν σαν “αξίες”, σαν “ανάγκες”, σαν “ηθική”, σαν “πολιτισμό”.
Κάναμε το σώμα μας ένα απέραντο νεκροταφείο δολοφονημένων επιθυμιών και προσδοκιών. 
Αφήνουμε τα πιο σημαντικά, τα πιο ουσιαστικά πράγματα, όπως να παίξουμε και να κουβεντιάσουμε με τα παιδιά και τα ζώα, με τα λουλούδια και τα δέντρα, να παίξουμε και να χαρούμε μεταξύ μας, να κάνουμε έρωτα, να απολαύσουμε τη φύση, τις ομορφιές του ανθρώπινου χεριού και του πνεύματος, να κατεβούμε τρυφερά μέσα μας, να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και το διπλανό μας…
Όλα, όλα Σαλονικιέ, τ’ αφήσαμε, γι’ αυτό το αύριο, που δεν θα ‘ρθει ποτέ…
Μόνο όταν ο θάνατος χτυπήσει κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο, πονάμε, γιατί συνήθως σκεφτόμαστε πως θέλαμε να του πούμε τόσα σημαντικά πράγματα, όπως:
Πόσο τον αγαπούσαμε, πόσο σημαντικός ήταν για μας.
Όμως, τ’ αφήσαμε για αύριο.
Για να πάμε πού ρε Σαλονικιέ; Αφού ανατέλλει, δύει ο ήλιος, και δεν πάμε πουθενά αλλού παρά στο θάνατο.
Και μεις οι μαλάκες, αντί να κλαίμε το δειλινό, γιατί χάθηκε άλλη μια μέρα απ’ τη ζωή μας, χαιρόμαστε!
Ξέρεις γιατί; Γιατί η μέρα μας είναι φορτωμένη με οδύνη, αντί να είναι μια περιπέτεια, μια σύγκρουση με τα όρια της ελευθερίας μας. 
Την καταντήσαμε έναν καθημερινό -χωρίς καμιά ελπίδα ανάστασης- θάνατο!
Διότι, αυτός είναι θάνατος!
Ο άλλος, όταν γεράσουμε σε αρμονία και ελευθερία με τον εαυτό μας, όταν δηλαδή παραμείνουμε εμείς, δεν είναι θάνατος. Είναι μετάβαση.
Είναι διάσπαση σε μύριες άλλες ζωές, στις οποίες, αν εδώ σε τούτη τη μορφή ζωής είσαι ζωντανός, αν δεν δολοφονήσεις την ουσία σου, εκεί, θα δώσεις χάρη κι ομορφιά, όπως η Μαρία, που φούνταρε προχτές από την ταράτσα για να μην πεθάνει…
Ήρθανε να την πάρουνε, και η Μαρία, είπε το “όχι”, με τον πιο αμετάκλητο τρόπο.
Πήγαμε στην κηδεία της. Και τί άκουσα τον παππά να λέει;
“Χοῦς εἶ, καὶ εἰς χοῦν ἀπελεύσει”
Και τότε κατάλαβα, πως η Μαρία σώθηκε.
Του χρόνου, όλα τα στοιχεία της, που τα κράτησε ζωντανά σε τούτη τη μορφή ζωής, θα γίνουν πανσέδες, δέντρα, πουλιά, ποτάμια…

Κυριακή 25 Νοεμβρίου 2018

Κυριακάτικο σινεμά: "Παρακαλώ γυναίκες, μην κλαίτε" (1992)

Το ιστολόγιο, σήμερα, τελευταία φθινοπωριάτικη Κυριακή, επέλεξε και παρουσιάζει την ελληνική ταινία "Παρακαλώ γυναίκες, μην κλαίτε" (1992) των Σταύρου Τσιώλη και Χρήστου Βακαλόπουλου.
Κέρδισε βραβείο σκηνοθεσίας και σεναρίου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1992. Μια κωμωδία που καυτηριάζει και σατιρίζει την ελληνική κοινωνία με έναν οξυδερκή και ιδιότυπο τρόπο.

Υπόθεση

Ένα χωριό της Αρκαδίας καλεί ένα «διάσημο» αγιογράφο και τον βοηθό του, τους Θεοφάνη και Θεοδόσιο (Αργύρης Μπακιρτζής και Δημήτρης Βλάχος), να αποκαταστήσουν τις φθαρμένες τοιχογραφίες ενός ιστορικού ναού. Ο Θεοφάνης είναι ερασιτέχνης αστρονόμος και ο Θεοδόσιος ασχολείται με διάφορες κομπίνες.

Κοντά τους θα μαθητεύσει, στην υψηλή τέχνη, μια νεαρή κι αγνή κοπέλα (Δώρα Μασκλαβάνου). Ο κόσμος συρρέει στην εκκλησία, προσφωνώντας τους αγίους, εκείνοι όμως στην πραγματικότητα είναι δύο μικροαπατεώνες, οι οποίοι αμπελοφιλο-σοφούν, παρατηρούν με το τηλεσκόπιο τις καμπύλες των γυναικών και διοργανώνουν μια σικέ δημοπρασία. Με την έλευση του χειμώνα, τα θαύματα θα πάρουν τέλος, και κάθε κατεργάρης θα γυρίσει στον πάγκο του.
Συντελεστές


Σενάριο - σκηνοθεσία: Βακαλόπουλος Χρήστος, Τσιώλης Σταύρος
Ηθοποιοί: Μπακιρτζής Αργύρης, Βλάχος Δημήτρης, Μασκλαβάνου Δώρα, Κέκκος Νικόλαος, Παπαχρήστου Αίμιλυ, Γαβρήλου Έβελιν, Θεοδώρου Θύμιος, Θεοδώρου Στράτος, Τσαρούχας Κώστας, Ψυχογιού Δήμητρα, Μπούλη Γούναρη Ντίνα, Κομποτιάτης Δημοσθένης, Μπόγρης Νίκος, Βακαλόπουλος Χρήστος, Τσιώλης Σταύρος και άλλοι...

ΚΑΛΗ ΚΥΡΙΑΚΗ! 

Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2018

Οι 16 Συνήθειες του Μυαλού που πρέπει να καλλιεργούνται στο σχολείο...



Οι 16 Συνήθειες του Μυαλού είναι λειτουργικά εργαλεία που χρειάζεται να χρησιμοποιεί κάθε αποτελεσματικό, σκεπτόμενο μυαλό όταν βρίσκεται μπροστά σε ένα μικρό ή μεγάλο πρόβλημα, ένα ερώτημα, μια άγνωστη κατάσταση. Όσο νωρίτερα καλλιεργηθούν τόσο περισσότερο κατακτούνται και χρησιμοποιούνται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του κάθε έξυπνου ανθρώπου. Ένας χώρος που μπορούν να καλλιεργηθούν είναι το σχολείο. Αν καλλιεργούνται συνειδητά και συστηματικά, παρόλο που τις εφαρμόζουμε ασυνείδητα, μας δίνουν την δυνατότητα να διαχειριζόμαστε καλύτερα τα ζητήματά μας και να καταλήγουμε σε λύσεις που μας ικανοποιούν, μας δυναμώνουν και μας κάνουν ξεχωριστούς.


1. Η πρώτη συνήθεια του μυαλού είναι: Η ΕΠΙΜΟΝΗ 




H επιμονή είναι η δίδυμη αδελφή του εξαιρετικού αποτελέσματος. Το ένα είναι θέμα ποιότητας. Το άλλο είναι θέμα χρόνου.
Οι αποτελεσματικοί άνθρωποι επιμένουν σε αυτό που έχουν να κάνουν μέχρι να το τελειώσουν. Δεν τα παρατάνε εύκολα. Έχουν την ικανότητα να αναλύουν το πρόβλημα, να δημιουργούν ένα σύστημα, μια δομή, να αναπτύσσουν μια στρατηγική για να λύσουν το πρόβλημα. Διαθέτουν μια γκάμα από εναλλακτικές στρατηγικές για να επιλύουν προβλήματα. Αν τα στοιχεία τους δείχνουν ότι η στρατηγική που ακολουθούν δεν είναι η κατάλληλη, στρέφονται σε μια άλλη. Μπορούν να αντιληφθούν πότε μια θεωρία, μια ιδέα, ένας κανόνας είναι ακατάλληλα και να στραφούν σε άλλα. Έχουν συστηματοποιήσει τις μεθόδους τους και γνωρίζουν πώς να ξεκινήσουν, τι βήματα να ακολουθήσουν και τι δεδομένα να έχουν στην διάθεσή τους, καθώς και τον τρόπο να τα συγκεντρώσουν. Επειδή μπορούν να υποστηρίξουν την διαδικασία επίλυσης ενός προβλήματος για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν φοβούνται τις ασαφείς καταστάσεις.
Οι μαθητές τα παρατάνε και μάλιστα απελπίζονται κιόλας αν δεν έχουν σύντομα στην διάθεσή τους την απάντηση σε ένα πρόβλημα. Μερικές φορές μπορεί να τσαλακώσουν και να πετάξουν το χαρτί τους λέγοντας «Δεν μπορώ να το κάνω αυτό» ή «Είναι πολύ δύσκολο» ή να δώσουν μια οποιαδήποτε απάντηση για να ξεμπερδέψουν και ν απαλλαγούν από αυτό που τους ζορίζει. Κάποια παιδιά μπορεί να υποφέρουν από διάσπαση προσοχής ή να δυσκολεύονται να διατηρήσουν εστιασμένη την προσοχή τους για αρκετό χρόνο, μπορεί να δυσκολεύονται να αναλύσουν το πρόβλημα ή να αναπτύξουν μια στρατηγική για να το επιλύσουν. Μπορεί επίσης η γκάμα των στρατηγικών τους να είναι περιορισμένη. Έτσι τα παρατάνε γιατί δεν ξέρουν τι άλλο να κάνουν.
Αυτό που θέλουμε να μάθουμε στα παιδιά είναι ότι η επιμονή και η συστηματική δουλειά και καλλιεργούνται και φέρνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα. Μάθημα πρώτο λοιπόν, ΕΠΙΜΟΝΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑ.

2. H ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΡΜΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ!

«…η ικανότητα του ανθρώπου να αναβάλει την άμεση ικανοποίησή του, εστιάζοντας σε έναν πιο μακροπρόθεσμο στόχο, είναι ίσως η ουσία του αυτοελέγχου, είναι η δύναμη να ελέγχουμε την παρόρμηση για χάρη του στόχου είτε πρόκειται να στήσουμε μια επιχείρηση, είτε να λύσουμε μια εξίσωση, είτε να διεκδικήσουμε ένα μετάλλιο» Daniel Goleman «Συναισθηματική Νοημοσύνη»
Οι άνθρωποι που λύνουν προβλήματα, σκέφτονται πριν να δράσουν. Οραματίζονται αυτό που θέλουν να πετύχουν, καταστρώνουν το σχέδιό τους και μετά προχωρούν στον στόχο τους. Προσπαθούν πολύ να διευκρινίσουν και να κατανοήσουν τα δεδομένα, να επιλέξουν την στρατηγική τους και να μην πέσουν στην παγίδα να κάνουν βιαστικές εκτιμήσεις για το θέμα, πριν το κατανοήσουν πλήρως. Σκέφτονται τις εναλλακτικές και τις συνέπειες των πιθανών λύσεων, πριν δράσουν. Μειώνουν τις πιθανότητες να κάνουν λάθος επειδή συγκεντρώνουν όσες περισσότερες πληροφορίες μπορούν, παίρνουν τον χρόνο τους πριν δώσουν μια απάντηση εξασφαλίζοντας ότι έχουν κατανοήσει τα δεδομένα και έχοντας ακούσει όλες τις διαφορετικές απόψεις.

Συχνά τα παιδιά δίνουν την πρώτη απάντηση που θα ξεπηδήσει στο μυαλό τους. Συχνά μάλιστα δίνουν αυτή την απάντηση, πριν καν να έχουν ακούσει ολόκληρη την ερώτηση, χωρίς να έχουν στην διάθεσή τους όλα τα δεδομένα και χωρίς να έχουν οργανώσει την σκέψη τους. Πόσο μάλλον να έχουν καταστρώσει ένα σχέδιο. Συχνά αξιολογούν, είτε αποδοκιμάζοντας είτε  επιδοκιμάζοντας, χωρίς να έχουν κατανοήσει τα όσα λέγονται. Μπορεί λοιπόν να υιοθετήσουν μια πρόταση ή μια ιδέα χωρίς να αναζητήσουν τις εναλλακτικές και χωρίς να έχουν σκεφτεί τις συνέπειες.Ο έλεγχος της παρόρμησης ήταν το αντικείμενο πολύ σημαντικών ψυχολογικών πειραμάτων και θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για την επίτευξη μικρών και μεγάλων στόχων.
Όπως η επιμονή, έτσι και ο έλεγχος της παρορμητικότητας μαθαίνονται και καλλιεργούνται. Το σχολείο μπορεί και χρειάζεται να συμβάλει σε αυτό, καθημερινά.


3. ΑΚΟΥΩ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΜΕ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ!



Η κατανόηση ξεκινάει ακούγοντας…..Η σοφία είναι η ανταμοιβή που παίρνουμε ακούγοντας.
Οι εξαιρετικά αποτελεσματικοί άνθρωποι ξοδεύουν απεριόριστο χρόνο στην ενεργητική ακρόαση. Μερικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η ικανότητα να ακούμε έναν άλλον άνθρωπο, να συμμεριζόμαστε και να κατανοούμε την δικιά του οπτική, είναι μία από τις σπουδαιότερες ενδείξεις υψηλής νοημοσύνης. Η ικανότητα να παραφράζουμε τα λόγια κάποιου, η ικανότητα να ανιχνεύουμε τα συναισθήματά του και την ψυχολογική του κατάσταση από τα λόγια του αλλά και από την γλώσσα του σώματός του, η ικανότητα να εκφράζουμε τα συναισθήματα, τα συναισθήματα και τα προβλήματα ενός άλλου ανθρώπου, είναι όλα ενδείξεις ότι κατέχουμε την τέχνη της ακρόασης (ο Piaget το ονόμασε «υπέρβαση του εγωκεντρισμού).
Επιστήμονες (Senge, et al.) υποστηρίζουν ότι το να ακούς σημαίνει να εστιάζεις την προσοχή σου στα λεγόμενα του άλλου, πίσω από τις λέξεις. Το να ακούς σημαίνει να πιάνεις την ουσία των λεγόμενων, όχι να ακούς το κελάρυσμα των λέξεων. Όταν μιλάμε δεν λέμε μόνο αυτά που θέλουμε να πούμε. Εκφράζουμε το σύνολο του εαυτού μας. Ο ακροατής ακούει τον άνθρωπο που μιλάει. Όχι μόνο τα λόγια που λέει.
Διαθέτουμε το 55% της ζωής μας ακούγοντας. Και όμως! Η ακρόαση διδάσκεται ελάχιστα στα σχολεία. Λέμε συχνά ότι ακούμε με προσοχή ενώ το μόνο που κάνουμε είναι να σκεφτόμαστε τι θα πούμε εμείς, όταν ο «συνομιλητής» μας θα σταματήσει να μιλάει. Συχνά στο σχολείο τα παιδιά, και όχι μόνο, γελοιοποιούν, κοροϊδεύουν ή απορρίπτουν τις ιδέες και τα λεγόμενα των άλλων. Συχνά διακόπτουν και δεν καταφέρνουν ούτε να νοηματοδοτήσουν ούτε να αξιολογήσουν αυτά που ακούνε. Είναι πολύ σημαντικό να εκπαιδευτεί ο άνθρωπος να επενδύει εγκεφαλική ενέργεια για να ακούσει αυτά που λέει ο άλλος άνθρωπος και να βάλει τον εαυτό του στην θέση του άλλου. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να συμφωνούμε με τις απόψεις των άλλων. Μπορούμε να διαφωνήσουμε και έντονα μάλιστα. Αλλά να γνωρίζουμε γιατί και σε τι διαφωνούμε!

4. Η IKANOTHTA NA ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ ΕΥΕΛΙΚΤΑ!

Γιατί να έχεις μυαλό αν ποτέ δεν αλλάζεις τον τρόπο που σκέφτεσαι; Edward de Bono

Μια καταπληκτική ανακάλυψη της εποχής μας είναι η πλαστικότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί καινούργιες συνάψεις, να αλλάζει, ακόμα και να αποκαθιστά τις βλάβες, του επιτρέπει να γίνεται όλο και πιο έξυπνος. Οι ευέλικτοι άνθρωποι είναι αυτοί που ελέγχουν περισσότερο τα πράγματα. Έχουν την ικανότητα να αλλάζουν τον τρόπο που σκέφτονται, καθώς προστίθενται και άλλα δεδομένα σε ένα θέμα. Γνωρίζουν πότε χρειάζεται να προσεγγίσουν ένα θέμα με ευρύ τρόπο και να το θέσουν ακόμα και σε παγκόσμια βάση και πότε να εστιάσουν στις λεπτομέρειες και να δουν ένα θέμα αποσπασματικά. Μπορούν επίσης να δουν τις πολλαπλές συνέπειες μια κατάστασης, καθώς την προσεγγίζουν από πολλές πλευρές.
Οι ευέλικτοι άνθρωποι μπορούν να προσεγγίσουν ένα θέμα από πολλές πλευρές και με διαφορετικό τρόπο. Διαθέτουν αυτό που ονομάζουμε πλάγια σκέψη. Μπορούν να διαχειριστούν πολλαπλές πηγές πληροφοριών ταυτόχρονα που μπορεί να είναι και αντιφατικές. Το μυαλό τους είναι ανοιχτό και αποδέχεται τεκμηριωμένες απόψεις που μπορεί να αντιτίθενται στην δικιά τους άποψη. Μπορούν να λειτουργούν με βάση, κανόνες και κριτήρια και να αντιλαμβάνονται τις συνέπειες που έχει η παραβίασή τους. Αντιλαμβάνονται ότι οι υποχρεώσεις που επιβάλει μια κατάσταση είναι απαραίτητο να εκπληρωθούν για να επιτευχθεί ο μακροπρόθεσμος στόχος, ακόμη και αν βραχυπρόθεσμα οι πίεση είναι έντονη.
Η ευελιξία είναι λοιπόν απαραίτητη για να μπορεί κάποιος να κινηθεί στις σημερινές πολυπολιτισμικές κοινωνίες, γιατί μπορεί πολύ πιο εύκολα να δει τα πράγματα από την οπτική γωνία του άλλου ανθρώπου. Αυτό είναι ο ετεροκεντρισμός, το αντίθετο του εγωκεντρισμού. Εκτός από τον ετεροκεντρισμό, οι ευέλικτοι άνθρωποι μπορούν να δουν τα πράγματα μακροσκοπικά, εποπτικά. Σαν να τα κοιτάζουν από πάνω. Έτσι καταφέρνουν να βλέπουν την συνολική εικόνα. Μπορούν να ολοκληρώνουν το παζλ ακόμη και αν κάποια κομμάτια του λείπουν. Μπορούν όμως να βλέπουν τα πράγματα εστιάζοντας μόνο στις λεπτομέρειές τους, σαν να τα βάζουν στο μικροσκόπιο.
Οι ευέλικτοι άνθρωποι έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη στην διαίσθησή τους. Γνωρίζουν ότι αν πάψουν να σκέφτονται την λύση ενός προβλήματος, το υποσυνείδητό τους θα συνεχίσει να δουλεύει πάνω στο πρόβλημα, δημιουργικά και παραγωγικά. Η ευελιξία είναι το λίκνο του χιούμορ, της δημιουργικότητας και της ευρύτητας του πνεύματος.
Συχνά στο σχολείο οι μαθητές, και όχι μόνο, δυσκολεύονται να δουν τα πράγματα από πολλές οπτικές γωνίες. Ο δικός τους τρόπος μοιάζει να είναι Ο ΤΡΟΠΟΣ. Αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις πολύ εγωκεντρικά και αρνούνται να εκτεθούν σε νέα δεδομένα, γιατί τους δημιουργούν σύγχυση και κλονίζουν την σιγουριά της μονοσημαντότητας.

5. ΜΕΤΑΓΝΩΣΗ. Η ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ ΓΙΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ!



«Όταν σκεφτόμαστε συνομιλούμε με το μυαλό μας» Πλάτων

Η διαδικασία της μεταγνώσης συμβαίνει στον νεοφλοιό του εγκεφάλου μας και είναι η ικανότητά μας να γνωρίζουμε αυτά που γνωρίζουμε και αυτά που δεν γνωρίζουμε. Είναι η ικανότητά μας να καταστρώνουμε ένα σχέδιο δράσης για να αναζητήσουμε τις απαραίτητες πληροφορίες, να έχουμε συνείδηση των σταδίων που θα πρέπει να περάσουμε για την επίλυση ενός προβλήματος, να εκτιμούμε το σημείο που έχουμε φτάσει και να αξιολογούμε την αποτελεσματικότητα του τρόπου που σκεφτήκαμε για να επιλύσουμε το πρόβλημα. Αν και ο διάλογος με τον εαυτό μας ξεκινάει στην ηλικία των πέντε χρόνων, όμως η ικανότητα της μεταγνώσης διαμορφώνεται γύρο στα έντεκα.
Οι ευφυείς άνθρωποι κάνουν τον σχεδιασμό τους, τον μελετούν αποστασιοποιούμενοι και αξιολογούν την ποιότητά των σκέψεων και των στρατηγικών τους. Μεταγνώση σημαίνει να έχω επίγνωση τόσο των πράξεών μου όσο και του αντίκτυπου που αυτές έχουν στους άλλους και στο περιβάλλον. Να μπορώ να σκέφτομαι πάνω στα όσα σκέφτομαι να πράξω, να δημιουργώ νοητικά μοντέλα, να τα αξιολογώ νοερά, να κάνω τις απαραίτητες διορθώσεις και στην συνέχεια να περνάω στην πράξη.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι δεν κατακτούν όλοι οι άνθρωποι την μεταγνώση (Chiabetta, 1976, Whimbey, 1976) . Ο πιθανότερος λόγος είναι οτι δεν ασχολούμαστε αρκετά με το να αναλογιζόμαστε τις εμπειρίες μας. Συχνά οι μαθητές δεν αναρωτιούνται γιατί κάνουν αυτό που κάνουν. Σπάνια αναρωτιούνται αν οι στρατηγικές που εφαρμόζουν για να μαθαίνουν είναι αποτελεσματικές και σπάνια αξιολογούν μια εργασία τους ή μια παρουσίασή τους. Μερικά παιδιά δεν γνωρίζουν τι να κάνουν όταν είναι μπροστά σε ένα πρόβλημα ή δεν μπορούν να εξηγήσουν ποιά διαδικασία ακολούθησαν για να πάρουν μια συγκεκριμένη απόφαση(Sternberg and Wagner, 1982). Όταν οι δάσκαλοί τους ρωτάνε «Τι έκανες για να λύσεις αυτό το πρόβλημα; Τι σκέφτηκες; Τι βήματα ακολούθησες;» ή ρωτάνε «Πως κατέληξες σε αυτό το συμπέρασμα;» τα παιδιά συχνά απαντάνε «Δεν ξέρω. Απλώς το έκανα». Όμως δεν θέλουμε αυτό από τους μαθητές μας. Αυτό που θέλουμε είναι να έχουν συνείδηση τι γνωρίζουν και τι δεν γνωρίζουν. Να χρησιμοποιούν την γνώση τους συνειδητά και να γνωρίζουν τι τους λείπει ώστε να μπορούν να το προσθέσουν και να χτίσουν νέα γνώση πάνω σε αυτή που ήδη διαθέτουν. Θέλουμε τα παιδιά να γνωρίζουν πως μαθαίνουν. Θέλουμε να χρησιμοποιούν το μυαλό τους για να συνομιλούν με το μυαλό τους.

6. ΑΚΡΙΒΕΙΑ KAΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ


«Ο άνθρωπος που κάνει ένα λάθος και δεν το διορθώνει, έχει κάνει δύο λάθη» Κομφούκιος

Οι άνθρωποι που δίνουν μεγάλη σημασία στην αρτιότητα και στην λεπτομέρεια, επενδύουν χρόνο στο να ελέγχουν το τελικό προϊόν της δουλειά τους. Ελέγχουν τους κανόνες που χρειάζεται να ακολουθήσουν, τις οδηγίες που τους έχουν δοθεί και τα κριτήρια που χρειάζεται να πληροί αυτό που έχουν αναλάβει, ώστε να είναι σίγουροι ότι η δουλειά τους είναι σύμφωνη με αυτά. Ξέρουν ότι όσο περισσότερο ασχοληθείς με αυτό που κάνεις τόσο το τελειοποιείς και νιώθεις περηφάνεια για το τελικό αποτέλεσμα. Ενδιαφέρονται για αυτό που κάνουν ανεξάρτητα από το πόσο σπουδαίο είναι. Θέλουν να αφήνουν την προσωπική τους σφραγίδα είτε στρώνουν το κρεβάτι τους είτε γράφουν μια σημαντική εργασία. Η φροντίδα τους χαρακτηρίζει σε κάθε τι.
Βλέπουμε όμως συχνά εργασίες μαθητών που είναι πρόχειρες και ατελείς, ακόμα και τσαπατσούλικες. Εργασίες που έγιναν απλώς για να φύγουν από την μέση, χωρίς φροντίδα, χωρίς μεράκι. Εργασίες που είναι φανερό ότι επενδύθηκε η λιγότερη δυνατή προσπάθεια και που έγιναν γιατί έπρεπε χωρίς κανένα ενδιαφέρον να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Όμως η διαφορά ανάμεσα στο άρτιο και στο ημιτελές, στο ποιοτικό και στο κακοδουλεμένο, βρίσκεται ακριβώς εκεί: στην συνέπεια, την ακρίβεια και το μεράκι!

7. Η ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΝΑ ΘΕΤΟΥΜΕ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ!

«Το να θέσεις ένα ερώτημα είναι συχνά πιο ουσιώδες από την απάντηση στο ερώτημα αυτό. Ένα νέο ερώτημα, μια νέα πιθανότητα, η προσέγγιση ενός παλιού ερωτήματος από διαφορετική οπτική γωνία, απαιτεί δημιουργική φαντασία και αποτελεί πραγματική πρόοδο…» Albert Einstein

Ένα από τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τον άνθρωπο από άλλες μορφές ζωής, είναι η τάση και η ικανότητά του να ανακαλύπτει προβλήματα προς επίλυση. Οι ευφυείς άνθρωποι γνωρίζουν να θέτουν ερωτήματα και να καλύπτουν το κενό ανάμεσα σε αυτό που ξέρουν και σε αυτό που δεν ξέρουν. Ερωτήματα σαν τα παρακάτω:
«Τι αποδείξεις έχουμε ότι……………………..»
«Πως ξέρουμε ότι είναι αλήθεια;»
«Πόσο αξιόπιστη είναι αυτή η πηγή;»
«Από τίνος την σκοπιά βλέπουμε το θέμα;»
«Πώς τα δεδομένα, τα γεγονότα, οι άνθρωποι συνδέονται μεταξύ τους;»
«Τι θα συνέβαινε αν βάζαμε ένα ψάρι της θάλασσας σε ένα ενυδρείο;»
«Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε τι θα συνέβαινε αν…;»
«Γιατί οι γάτες χουρχουρίζουν;»
«Πόσο ψηλά μπορούν να πετάξουν τα πουλιά;»
«Γιατί οι τρίχες του κεφαλιού μεγαλώνουν τόσο γρήγορα και οι τρίχες στα χέρια και στα πόδια τόσο αργά;».
Ο τρόπος που εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας δεν τα οδηγεί στο να θέτουν ερωτήσεις αλλά στο να αναμασάνε απαντήσεις. Έτσι συχνά συναντάμε μαθητές που δεν κατανοούν την θεμελιώδη σημασία των ερωτήσεων, ούτε και το γεγονός ότι οι ερωτήσεις είναι κλιμακούμενης σημασίας. Επιπλέον δεν έχουν καμία στρατηγική στο να θέτουν ερωτήσεις και δεν κατανοούν την τεράστια σημασία του να θέτεις τις κατάλληλες ερωτήσεις για να καταφέρεις να επιλύσεις ένα πρόβλημα.

8. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΓΝΩΣΗΣ ΣΕ ΝΕΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ




«Δεν έχω κάνει λάθη. Απλώς μάθαινα από τις εμπειρίες μου» Thomas Edison

Οι ευφυείς άνθρωποι μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία τους. Όταν λοιπόν έρχονται αντιμέτωποι με ένα νέο και περίπλοκο πρόβλημα, συχνά ανατρέχουν σε προηγούμενες εμπειρίες τους. Συχνά λένε «Αυτό που θυμίζει….» ή «Πρόκειται ακριβώς για την ίδια περίπτωση, τότε που…». Με τον τρόπο αυτό αρχίζουν να εφαρμόζουν αναλογίες και να κάνουν αναφορές σε προηγούμενες παρόμοιες περιπτώσεις. Αυτή η διαδικασία μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιοδήποτε πρόβλημα, είναι όμως πανομοιότυπη: αναζήτηση σε προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες δεδομένων, θεωριών και διαδικασιών που μπορούν να εφαρμοστούν στην δεδομένη καινούργια περίπτωση. Επιπλέον έχουν την ικανότητα να αποσπούν το γενικά εφαρμόσιμο από τις ειδικότερες συνθήκες και να το εφαρμόζουν σε νέες συνθήκες, που μπορεί να διαφέρουν αλλά η γενική γνώση είναι και σε αυτή την περίπτωση εφαρμόσιμη.
Συναντάμε πολύ συχνά μαθητές που προσεγγίζουν τα σχολικά τους καθήκοντα σαν να τα αντιμετωπίζουν για πρώτη φορά. Δεν μπορούν να ανακαλέσουν προηγούμενες γνώσεις τους και να βρουν αναλογίες ανάμεσα σε αυτό που έχουν ήδη καταφέρει και στο καινούργιο που καλούνται να διαχειριστούν. Και αυτό συμβαίνει ακόμα και σε περιπτώσεις που είχαν χειριστεί κάτι παρόμοιο πρόσφατα. Είναι σαν να «εγκιβωτίζεται» η προηγούμενη γνώση και να μην υπάρχει πρόσβαση σε αυτήν πιά. Το φαινόμενο αυτό καλείται στην ψυχολογία «αποσπασματική αντίληψη της πραγματικότητας» (Feuerstein, Rand, Hoffman, & Miller, 1980). Η πραγματικότητα γίνεται αντιληπτή σαν μεμονωμένα επεισόδια ασύνδετα μεταξύ τους. Όταν η γνώση προσεγγίζεται με αυτόν τον τρόπο κάνει τον άνθρωπο ανίκανο να την ανασύρει και να την χρησιμοποιήσει σε συνδυασμό με άλλα δεδομένα. Το ζητούμενο για το άτομο είναι να καταφέρενει να γεφυρώνει την γνώση και τις εμπειρίες που ήδη έχει με τις καινούργιες. Πατώντας στο σταθερό έδαφος αυτού που έχει ήδη χτίσει θα συνεχίσει να χτίζει και να προχωρά παραπέρα!

9. ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ ΚΑΙ ΝΑ ΕΚΦΡΑΖΕΣΑΙ ΜΕ ΣΑΦΗΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΚΡΙΒΕΙΑ!



Η γλωσσική καλλιέργεια παίζει καθοριστικό ρόλο στην αντιληπτική ικανότητα του ανθρώπου, καθώς και στην ικανότητά του να σκέφτεται με κριτικό τρόπο, ικανότητες που συνδέονται με αποτελεσματική δράση. Ο γλωσσικός πλούτος, η σύνθετη και ακριβής έκφραση, όσο περισσότερο αναπτύσσονται τόσο περισσότερο συμβάλλουν στην εξελιγμένη σκέψη. Η λεκτική ικανότητα και η σκέψη είναι άμεσα συνδεδεμένα. Μοιάζουν σαν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο τρόπος που εκφραζόμαστε αντανακλά τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Οι ευφυείς άνθρωποι αγωνίζονται να επικοινωνούν ακριβολογώντας τόσο γραπτά όσο και προφορικά και υποστηρίζουν τα λεγόμενά τους με εξηγήσεις, δεδομένα και αποδείξεις.
Στα σχολεία είναι πολύ συχνό το φαινόμενο της γλωσσικής φτώχειας και της αδυναμίας των μαθητών, και όχι μόνο, να ακριβολογήσουν. Για παράδειγμα οι συνηθισμένες λέξεις με τις οποίες περιγράφονται καταστάσεις, πράγματα, ακόμα και άνθρωποι είναι: ενδιαφέρον, παράξενο, καλό, οκ. Χρησιμοποιούν την λέξη «πράγμα» ή «κάτι» για να περιγράψουν σχεδόν το κάθε τι. Λέξεις όπως γεγονός, περιστατικό, κατάσταση, διαδικασία, συμβάν, περίσταση, επεισόδιο, φαινόμενο, κρούσμα, αντικείμενο, χρησιμοποιούνται σπάνια. Όταν ξεχνούν μια λέξη από κάτι που αφορά στο μάθημα, δύσκολα μπορούν να την αντικαταστήσουν με κάποια άλλη που δεν αλλοιώνει το νόημα. Όταν αρχίζουν να πλουτίζουν το λεξιλόγιό τους, να συνειδητοποιούν την μεγάλη σημασία της ακρίβειας στην έκφραση και να αντιλαμβάνονται το παιχνίδι του μυαλού με τις λέξεις, προχωρούν σε άλλο αντιληπτικό επίπεδο που λειτουργεί απελευθερωτικά.

10. ΝΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΜΕ ΟΛΕΣ ΣΟΥ ΤΙΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ!


«Να παρατηρείς διαρκώς» Henry James

Το ανθρώπινο μυαλό είναι το όργανο που κατεξοχήν αναλύει και διαλύει το κάθε τι στα συστατικά του μέρη. Ο κόσμος που μας περιβάλλει είναι: φωτόνια, μόρια αέρα με συγκεκριμένες μυρωδιές, ηχητικά κύματα, δονήσεις. Τι κάνουν όλα αυτά; Στέλνουν ηλεκτροχημικά ερεθίσματα στα εγκεφαλικά κύτταρα που με την σειρά τους αποθηκεύουν πληροφορίες για γραμμές, για κινήσεις, για χρώματα, για μυρωδιές. Εκατομμύρια πληροφορίες.
Οι ευφυείς άνθρωποι γνωρίζουν ότι όλη η πληροφορία μπαίνει στον εγκέφαλό μας μέσα από τα μονοπάτια των αισθήσεων, είτε παρατηρώντας είτε βιώνοντας. Έτσι μαθαίνουμε, είτε αυτή η μάθηση αφορά στην γλώσσα, είτε στην κοινωνία που ζούμε είτε στα φυσικά φαινόμενα. Για να γνωρίσουμε ένα κρασί χρειάζεται να το πιούμε, για να γνωρίσουμε ένα λουλούδι χρειάζεται να το μυρίσουμε, για να μάθουμε ένα παιχνίδι χρειάζεται να το παίξουμε, για να μάθουμε ένα χορό χρειάζεται να το χορέψουμε, για να μάθουμε για τα αστέρια χρειάζεται να τα παρατηρήσουμε. Οι άνθρωποι που έχουν τα μονοπάτια των αισθήσεων ανοιχτά και σε εγρήγορση απορροφούν πολλές περισσότερες πληροφορίες από το περιβάλλον σε σχέση με αυτούς που τα αφήνουν αναξιοποίητα και αδρανή για τα ερεθίσματα που υπάρχουν γύρο τους.
H δημιουργία νοερών εικόνων είναι πολύ σημαντική τόσο στα μαθηματικά όσο και στις εφαρμοσμένες επιστήμες. Οι κοινωνικοί επιστήμονες λύνουν προβλήματα μέσα από σενάρια και παιχνίδια ρόλων. Οι φυσικοί κατασκευάζουν μοντέλα προσομοίωσης. Οι μηχανικοί μαθαίνουν κάνοντας με τα χέρια τους. Οι καλλιτέχνες πειραματίζονται με τα χρώματα και τις υφές. Οι μουσικοί πειραματίζονται κάνοντας συνθέσεις των ήχων των οργάνων και της ανθρώπινης φωνής.
Στο σχολείο όμως, τουλάχιστον το ελληνικό, τα πράγματα δεν λειτουργούν έτσι. Τα παιδιά σπάνια δρουν τα ίδια και όταν τους δίνεται η ευκαιρία είναι, τα περισσότερα, διστακτικά ή αρνητικά. Σπάνια κάνουν πράγματα με τα χέρια τους. Λειτουργούν, κυρίως, χωρίς να εμπλέκονται. Περισσότερο περιγράφουν ή αναπαράγουν, παρά δημιουργούν κάτι πρωτότυπο. Περισσότερο ακούνε παρά συμμετέχουν. Δεν έχουν συνηθίσει ούτε πρωτοβουλίες να παίρνουν ούτε να λύνουν ζητήματα που τους παρουσιάζονται. Αυτό σημαίνει πως το μεγαλύτερο κομμάτι του δυναμικού τους μένει σε ύπνωση και αυτό μόνο σκεπτόμενους και δημιουργικούς ανθρώπους δεν δημιουργεί.

11. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ, ΦΑΝΤΑΣΙΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ!

 Αποτέλεσμα εικόνας για δημιουργικότητα, καινοτομία
«Το μέλλον δεν είναι ένα μέρος που κατευθυνόμαστε αλλά ένα μέρος που το δημιουργούμε. Τα μονοπάτια δεν τα ανακαλύπτουμε, τα φτιάχνουμε. Και φτιάχνοντάς τα αλλάζουμε και εμείς και ο προορισμός μας» John Schaar, Political Scientist, University of Santa Clara

Όλοι μας έχουμε την ικανότητα να παράγουμε πρωτότυπα, έξυπνα και αυθεντικά προϊόντα, να δίνουμε ευφυείς λύσεις και να εφαρμόζουμε καινοτόμες πρακτικές, αν βεβαίως αυτή η ικανότητα καλλιεργηθεί. Οι δημιουργικοί άνθρωποι προσπαθούν να επινοήσουν εναλλακτικές λύσεις, προσεγγίζοντας ένα πρόβλημα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Έχουν την τάση να φαντάζονται τον εαυτό τους σε διάφορους ρόλους. Μπορούν να ξεκινούν, νοερά, από το τέλος μιας διαδικασίας και να πηγαίνουν προς τα πίσω. Μπορούν να αυτοπαρατηρούνται ως τμήμα του, προς διερεύνηση ή επίλυση, ζητήματος. Οι δημιουργικοί άνθρωποι παίρνουν ρίσκα και συχνά υπερβαίνουν τα όρια όπως αυτά γίνονται αντιληπτά συνήθως(Perkins 1985). Τα κίνητρά τους είναι συνήθως εσωτερικά και όχι εξωτερικά και ικανοποιούνται εξίσου, ίσως και περισσότερο, με ηθικές αμοιβές, έναντι των υλικών. Είναι ανοιχτοί και δεκτικοί στην κριτική και χρησιμοποιούν την ανατροφοδότηση για αυτοαξιολόγηση σε μια συνεχή προσπάθεια να βελτιώνονται. Δεν αποδέχονται το κατεστημένο χωρίς αξιολόγηση και συνεχώς αγωνίζονται για βελτιστοποίηση, καινοτομία, αρτιότητα, απλότητα, ομορφιά, αρμονία και ισορροπία.
Όμως συχνά ακούμε τους μαθητές και τις μαθήτριες να λένε «Δεν τόχω με την ζωγραφική», «Δεν μπορώ να γράφω σωστά επιχειρήματα», «Δεν έχω καθόλου μουσικό αυτί», «Με τίποτα δεν μπορώ να παίξω μπροστά σε κόσμο», «Ποτέ δεν καταφέρνω να βρω μια πρωτότυπη ιδέα». Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι δημιουργικότητα είναι στα γονίδια, ότι γεννιέσαι έτσι. Ακόμα και αν αυτό έχει μια βάση αλήθειας, όπως το ότι κάποιοι είμαστε πιο εξωστρεφείς και άλλοι όχι, όμως η δημιουργικότητα και η καινοτομία διδάσκονται και καλλιεργούνται. Η επόμενη άσκηση που θα κάνετε με τους μαθητές σας να είναι: «Βρείτε μου 50 τρόπους να χρησιμοποιηθεί ένας συνδετήρας»!!

12. Θαυμασμός και δέος!



Η διαφορά ανάμεσα σε έναν αποτελεσματικό και σε έναν ενθουσιώδη άνθρωπο είναι το πάθος γι’ αυτό που κάνει. Δεν είναι μόνο της νοοτροπίας του «Μπορώ» αλλά του «Μπορώ και μου αρέσει. Το απολαμβάνω». Είναι της νοοτροπίας «Καταρχήν το κάνω για μένα. Θέλω να ενθουσιάζει εμένα». Αυτή η νοοτροπία διατηρεί τα άτομα ανοιχτά στο καινούργιο και τα κάνει να αντιμετωπίζουν με θαυμασμό και δέος την ζωή γενικότερα. Δεν ξέρουν τι θα πει «Βαριέμαι».
Συχνά όμως συναντάμε τόσο παιδιά όσο και ενήλικες που προσπαθούν να αποφύγουν οτιδήποτε τους κάνει να αναμετρηθούν με τον εαυτό τους και να προχωρήσουν παραπέρα. Έχουν «κατεβάσει τον διακόπτη». Δεν θέλουν να προβληματίζονται, δεν θέλουν να προσπαθούν, δεν θέλουν να μαθαίνουν καινούργια πράγματα. Δεν ενθουσιάζονται, δεν μαγνητίζονται, δεν μαγεύονται.
Αυτό που θέλουμε από τους μαθητές και τις μαθήτριές μας είναι το ακριβώς αντίθετο. Θέλουμε να είναι περίεργοι. Να αλληλοεπιδρούν με τον κόσμο γύρο τους. Να μαγεύονται από τους μετασχηματισμούς των σύννεφων, από το άνοιγμα ενός μπουμπουκιού, από μία γεωμετρική πρόοδο, από ένα έργο τέχνης. Να γοητεύονται από ένα ηλιοβασίλεμα, να μαγνητίζονται από την αρμονία ενός ιστού αράχνης και από το τίναγμα των φτερών ενός πουλιού. Να βλέπουν τη συσχέτιση και την πολυπλοκότητα της προέλευσης ενός μαθηματικού τύπου, να αναγνωρίζουν την αλληλουχία μιας χημικής αντίδρασης και να ηρεμούν στην θέα ενός μακρινού αστερισμού.
Με λίγα λόγια θέλουμε ανθρώπους που να νιώθουν την πρόκληση, τον ενθουσιασμό και το πάθος στο να ρωτάνε ,στο να μαθαίνουν, στο να τα καταφέρνουν τελικά!!!!


13. Ριψοκινδυνεύω με υπευθυνότητα!



Οι ευέλικτοι άνθρωποι μοιάζει να έχουν μια ακόρεστη διάθεση να δοκιμάζουν να πάνε πέρα από τα καθορισμένα όρια, κυρίως των δυνατοτήτων τους. Έχουν την τάση να αναμετριούνται με καταστάσεις που δεν γνωρίζουν που θα τους οδηγήσουν. Δεν φοβούνται την αβεβαιότητα και την αστάθεια. Όμως δεν λειτουργούν παρορμητικά! Τα ρίσκα που αναλαμβάνουν είναι υπολογισμένα. Βασίζονται στην προηγούμενη γνώση και εμπειρία, έχουν υπολογίσει, όσο αυτό είναι δυνατόν, τις συνέπειες και έχουν μια καλή αίσθηση για το τι είναι κατάλληλο για την κατάσταση που βρίσκονται. ΞΕΡΟΥΝ ΟΤΙ ΔΕΝ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΠΑΙΡΝΕΙΣ ΤΟ ΚΑΘΕ ΡΙΣΚΟ!
Μόνο με αυτό το δεδομένο μπορεί κάποιος να διακρίνει ανάμεσα στο ρίσκο που θα τον/την πλουτίσει σαν άνθρωπο, ακόμα και αν δεν οδηγήσει σε επιτυχία, από το ρίσκο που θα βάλει σε κίνδυνο την ζωή του/της, κυριολεκτικά ή/και μεταφορικά. Ακόμα και αν πρόκειται για ρίσκο με στοιχεία περιπέτειας, όπου υπάρχει αυθορμητισμός και διάθεση να «αφεθεί» κάποιος στην ευκαιρία της στιγμής, η συγκρότηση της προσωπικότητας και η εμπιστοσύνη στην κρίση του, θα επιτρέψει στο άτομο να αξιολογήσει αν υπάρχουν βασικά δεδομένα (γνώση, εμπειρία, υποστήριξη από άλλους, πόροι) που κάνουν το ρίσκο αυτό άξιο να το πάρει κάποιος. Αν πρόκειται για ευκαιρία ή για ταλαιπωρία!
Αντίθετα οι άνθρωποι που έχουν την τάση να κάνουν πίσω, χάνουν διαρκώς ευκαιρίες, ακόμη και να μάθουν αποτυγχάνοντας. Αυτή την τάση την συναντάμε και στους μαθητές. Κερδίζει μέσα τους η φωνή που λέει «Μην το κάνεις γιατί αν αποτύχεις θα γίνεις ρεζίλι» και όχι αυτή που λέει «Αν δεν το κάνεις δεν θα μάθεις ποτέ αν μπορείς ή όχι». Αντί να κυριαρχήσει η διάθεση για δοκιμή, για το καινούργιο, για το αβέβαιο, κυριαρχεί ο φόβος και η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αυτό το συναντάμε πολύ συχνά όταν βάζουμε ένα πρόβλημα. Υπάρχουν πολλοί μαθητές που δεν ρισκάρουν να αναζητήσουν την απάντηση. Δεν θέλουν να μπουν στην περιπέτεια της αμφιβολίας, της δοκιμασίας. Θέλουν αμέσως την απάντηση έτοιμη.
Η συγκεκριμένη τακτική όμως δεν δημιουργεί ανεξάρτητα σκεπτόμενους ανθρώπους, που καλλιεργούν το μυαλό τους και ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους. Μάλιστα αυτή η νοοτροπία μεταφέρεται και στην προσωπική και στην κοινωνική και στην επαγγελματική ζωή!
Αυτό που θέλουμε είναι μαθητές, και άρα άνθρωποι, που μαθαίνουν να παίρνουν ρίσκα, όχι μόνο διανοητικά αλλά και πρακτικά. Θέλουμε ανθρώπους που θα βάζουν τις ιδέες τους σε κοινή κρίση και θα τις δοκιμάζουν μαζί με τους συμμαθητές και τους δασκάλους τους. Που δεν θα φοβούνται να πάνε κόντρα στο ρεύμα πατώντας όμως γερά στα πόδια τους. Είναι ένας καλός οδηγός για μια ζωή σε ένα κόσμο ρευστό και μεταβαλλόμενο!

14. Χιούμορ!



Μια μοναδικότητα του ανθρώπινου είδους είναι το χιούμορ και η αίσθηση του χιούμορ. Πραγματικά το γέλιο μεταμορφώνει τον άνθρωπο. Επηρεάζει τόσο την χημεία όσο και γενικότερα την λειτουργία του ανθρώπινου σώματος, καθώς επηρεάζει τους παλμούς, την έκκριση των ενδορφινών και την ποσότητα του οξυγόνου στο αίμα, αυξάνοντάς την. Έρευνες έχουν δείξει ότι ενισχύει την δημιουργικότητα και βελτιώνει το επίπεδο της σκέψης μας σε όλους τους τομείς: από το να δημιουργούμε καινούργιες σχέσεις μέχρι να έχουμε πιο ζωηρή φαντασία. Οι άνθρωποι που έχουν χιούμορ αντιλαμβάνονται και εκτιμούν καλύτερα το χιούμορ των άλλων και ανταποκρίνονται λεκτικά με πιο χαλαρό και χαριτωμένο τρόπο όταν αλληλεπιδρούν με τους άλλους. Επιπλέον προσεγγίζουν τις διάφορες καταστάσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν με πιο ενδιαφέροντα τρόπο και πιο πρωτότυπη οπτική. Έτσι αντιλαμβάνονται καλύτερα το παράδοξο , το «αντικανονικό» και εκτιμούν την σάτιρα. Μπορούν να γελάνε τόσο με τις καταστάσεις όσο και με τον εαυτό τους. Αυτό το τελευταίο βεβαίως είναι κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που συναντάμε αρκετά συχνά και στα σχολεία μας: ανθρώπους που γελάνε με τους άλλους αλλά είναι ανίκανοι να διακωμωδήσουν τον εαυτό τους. Επίσης συναντάμε συχνά το φαινόμενο να μην υπάρχει διακριτική ικανότητα ανάμεσα σε μια κατάσταση που αυτό που χρειάζεται να υπερισχύσει είναι η συμπόνοια και όχι το γέλιο.
Ας διακρίνουμε λοιπόν το χιούμορ από την ειρωνεία και την κοροϊδία. Το χιούμορ είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να προσεγγίζει κάποιος την πραγματικότητα και τις σχέσεις του με τους άλλους και τον εαυτό του!

15. Η αλληλεξάρτηση


Να νοιάζεστε και να φροντίζετε ο ένας τον άλλον. Να μοιράζεστε μέσα στην ομάδα. Κανένας δεν πρέπει να νιώθει μόνος, αποκομμένος γιατί τότε δεν μπορεί να τα καταφέρει!
~ Willie Unsoeld, Ορειβάτης
 
Οι άνθρωποι είμαστε όντα κοινωνικά. Δημιουργούμε ομάδες γιατί χρειαζόμαστε να ανήκουμε κάπου και γιατί ενστικτωδώς γνωρίζουμε ότι μαζί με άλλους είμαστε ασφαλέστεροι από ότι μόνοι μας. Η ένταξη στην ομάδα έχει θεραπευτικό χαρακτήρα, μας δίνει την δυνατότητα να ακουγόμαστε, να αντλούμε δύναμη ο ένας από τον άλλον και ενισχύει το αίσθημα της αμοιβαιότητας και άρα το αίσθημα ότι ανήκουμε σε αυτή την ομάδα. Ομαδικά μπορούμε να επιτελούμε καθήκοντα που μόνους θα μας κούραζαν πολύ. Η πράξη έχει δείξει ότι μία από τις σκληρότερες τιμωρίες που μπορούν να επιβληθούν στον άνθρωπο, είναι η απομόνωση. Ιδιαίτερα στην εποχή μας που η γνώση είναι πάρα πολλή, η επίλυση προβλημάτων απαιτεί όλο και περισσότερο την συνεργασία για να επιτευχθεί. Κανείς δεν έχει πρόσβαση σε όλα τα απαιτούμενα στοιχεία και κανείς δεν μπορεί να σκεφτεί τόσες εναλλακτικές δυνατότητες, όσες μπορούν περισσότεροι μαζί. Αρκετοί μαθητές δεν έχουν μάθει να δουλεύουν σε ομάδες και οι κοινωνικές τους δεξιότητες δεν είναι επαρκώς αναπτυγμένες. Άλλοι προτιμούν να δουλεύουν μόνοι και το δηλώνουν ξεκάθαρα. Άλλοι λένε ότι οι υπόλοιποι δεν τους θέλουν, άλλοι ενώ είναι σε ομάδα λειτουργούν συγκεντρωτικά περιορίζοντας όλους τους υπόλοιπους και άλλοι επιλέγουν να μην κάνουν τίποτα και φορτώνουν την δουλειά τους στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Το να δουλεύεις σε ομάδες απαιτεί να έχεις την δεξιότητα να αξιολογείς τις ιδέες τις δικές σου και των άλλων και να εξετάζεις κατά πόσον μια λύση είναι εφικτή σε σχέση με άλλες προτεινόμενες. Επίσης απαιτεί μια εξαιρετική δεξιότητα: να μπορείς να δέχεσαι ανατροφοδότηση και εποικοδομητική κριτική (όχι επίκριση). Με αυτόν τον τρόπο τα μέλη μιας ομάδας αλληλεπιδρούν και το κάθε ένα χωριστά εξελίσσεται. Η ικανότητα να ακούς, να αναζητάς την συναίνεση, να αφήνεις στην άκρη την δικιά σου ιδέα για να δουλέψεις πάνω στην ιδέα κάποιου άλλου, η ενσυναίσθηση, η συμπόνοια, η ηγεσία, η εμψύχωση και ο αλτρουισμός, είναι όλα ενδείξεις ενός συνεργατικού και αλληλεξαρτώμενου ανθρώπου!

16. Δίψα για μάθηση!




«Παράνοια είναι να κάνεις συνεχώς το ίδιο πράγμα, περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα» Αλμπερτ Αϊνστάιν

Οι ευφυείς άνθρωποι θέλουν, διαρκώς, να μαθαίνουν. Η πίστη τους σε συνδυασμό με την τάση τους για αναζήτηση τους επιτρέπει να ψάχνουν συνεχώς για καινούργιες και καλύτερες μεθόδους. Άνθρωποι με τέτοια νοοτροπία αναζητούν πάντα την βελτίωση, την ανάπτυξη, την μάθηση και συνεχώς προσαρμόζουν και καλυτερεύουν τους εαυτούς τους. Κάθε πρόβλημα, ένταση, σύγκρουση, κατάσταση είναι γι’ αυτούς μια ευκαιρία για να μάθουν. Ένα μεγάλο μυστήριο με εμάς τους ανθρώπους είναι ότι αντιμετωπίζουμε τις ευκαιρίες για μάθηση με φόβο παρά με θαυμασμό. Μοιάζει να μας αρέσει να ξέρουμε παρά να μαθαίνουμε. Υπερασπιζόμαστε τις πεποιθήσεις, τις γνώσεις και τα στερεότυπά μας αντί να προσκαλούμε το άγνωστο, το δημιουργικό, το διαφορετικό. Το να είμαστε σίγουροι και κλειστοί μας γεμίζει με άνεση, ενώ το να είμαστε ανοιχτοί και αμφισβητίες μας γεμίζει με φόβο. Από πολύ νωρίς στην εκπαίδευση τα παιδιά μαθαίνουν αποσπασματικά και ανταγωνιστικά. Επίσης εκπαιδεύονται να αντιδρούν απλώς σε ερεθίσματα. Έτσι καταλήγουν να δίνουν αξία στην βεβαιότητα και όχι στην αμφισβήτηση, στις απαντήσεις και όχι στις ερωτήσεις, στις λύσεις και όχι στις εναλλακτικές μεθόδους. Αυτό που θα θέλαμε είναι να εκπαιδεύουμε τους ανθρώπους να είναι δημιουργικοί και να διψάνε για μάθηση. Αυτό προϋποθέτει επίγνωση της άγνοιάς μας, πράγμα που αποτελεί το ύψιστο επίπεδο διανόησης. Από την στιγμή που ο άνθρωπος αποδέχεται ότι δεν ξέρει τότε πετάει από πάνω του τον φόβο να ανακαλύψει όλα αυτά που δεν ξέρει και να ξεκινήσει το ταξίδι στην μάθηση, στην ζωή την ίδια!
_______________________
~ Arthur L. Costa, Ed. D. and Bena Kallick, Ph.D.,  “Habits of Mind Across the Curriculum. Practical and Creative Strategies for Teachers”
   Μετάφραση, προσαρμογή: Λίνα Πατσιούρα
   
                                                                                                                  Πηγή: lifepoint.gr

Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2018

Κυριακάτικο σινεμά: "Χρονικό της Δικτατορίας 1967- 1974"

Αποτέλεσμα εικόνας για η επταετια της χουντας
Σήμερα, το "κυριακάτικο σινεμά" στέκεται στην επταετία της χούντας μέσα από την κάμερα του Π. Βούλγαρη κι ένα ντοκιμαντέρ του Έλληνα σκηνοθέτη. Πρόκειται για το "Χρονικό της Δικτατορίας 1967- 1974".
 Το 37λεπτο ανέκδοτο ντοκιμαντέρ του Παντελή Βούλγαρη «Το Χρονικό της Δικτατορίας 1967- 1974». ταινία, η οποία περιέχει πολύτιμο αρχειακό υλικό· από την κηδεία των Γεωργίου Παπανδρέου και Γιώργου Σεφέρη ως τις δίκες του Αλέκου Παναγούλη και άλλων αγωνιστών. « Σε αυτό το φιλμ υπάρχει ό,τι καταφέραμε εμείς που μείναμε στον τόπο » είπε ο σκηνοθέτης, ο οποίος θυμήθηκε ότι την ώρα του πραξικοπήματος του 1967 ο ίδιος συμμετείχε στα γυρίσματα της ταινίας «Κιέριον» του Δήμου Θέου. « Συμμετείχαν όλοι» είπε συγκινημένος. « O Αγγελόπουλος, η Μαρκετάκη, ο Φέρρης, ο Βαλτινός. Ήταν μια ταινία όμως που άρχισε να φθίνει,γιατί άλλους τους συνελάμβαναν και άλλοι φεύγανε».
Σιγά σιγά άρχισε να καταγράφει ό,τι μπορούσε με μια κάμερα Super 8. Φυλακές του Μπογιατίου, κάποια στρατοδικεία... Αργότερα το υλικό έφθασε στο Παρίσι, όπου ο Κώστας Γαβράς το είδε μαζί με τον Κρις Μαρκέρ. Αμέσως βοήθησαν τον Βούλγαρη, στέλνοντάς του μια μηχανή 16 mm και φιλμ. Έτσι συνεχίστηκε η κινηματογράφηση. Η κηδεία του Πέτρουλα, οι φυλακές της Ακροναυπλίας, η πορεία της Ειρήνης. « Στη Δικτατορία, από ένστικτο, φανταζόμασταν ότι κάτι θα συμβεί στην κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου », ανέφερε ο σκηνοθέτης, « αλλά κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι θα μαζεύονταν 500.000 άνθρωποι. Ήταν ένας τρόπος για να φανεί ότι η Ελλάδα δεν είναι μια χώρα που δεν αντιδρά ». Όλα αυτά όμως γίνονταν κρυφά. Έπρεπε να έχεις ειδική άδεια για να κυκλοφορείς με κάμερα στους δρόμους της Αθήνας. « Ήταν μια εποχή συντροφικότητας, το ξεκίνημα του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, μια εποχή που τη θυμάμαι σε ένα κλίμα φοβίας και ανασφάλειας,αλλά ταυτόχρονα και βαθιάς ανθρωπιάς. Άρα, είναι ένα χρήσιμο υλικό.Για να ξαναθυμηθούμε εμείς και για να μάθουν οι νέοι ».
ΚΑΛΗ ΚΥΡΙΑΚΗ!

Η αληθινή ιστορία της 17ης Νοέμβρη...

Αποτέλεσμα εικόνας για πολυτεχνειο

Με αφορμή την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, δείτε online το δίωρο ντοκιμαντέρ του Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα, «Η αληθινή ιστορία της 17ης Νοέμβρη». Αποκαλυπτικές μαρτυρίες με ιστορική σπουδαιότητα για την εκδίπλωση των γεγονότων που συνιστούν την αρχή του τέλους για τη δικτατορία των συνταγματαρχών.
«Από τις βόμβες στη Νομική»
Η ιστορία της αντίστασης των φοιτητών στην δικτατορία της 21ης Απριλίου με βάση έγχρωμο κινηματογραφικό υλικό από την εξέγερση του Πολυτεχνείου που παρουσιάζεται για πρώτη φορά και πενήντα μαρτυρίες στελεχών του φοιτητικού κινήματος, μελών παράνομων αντιστασιακών οργανώσεων που είχαν υιοθετήσει δυναμικές μορφές πάλης εναντίον της χούντας, πανεπιστημιακών, καλλιτεχνών αλλά και ανθρώπων που υπηρέτησαν το καθεστώς των συνταγματαρχών.
Το ειδικό αφιέρωμα της εκπομπής ξεκινά από την 21 Απριλίου του 67 όταν, σε ένα παιχνίδι της ιστορίας, οι φοιτητές έχουν καταλάβει το Πολυτεχνείο της Αθήνας και κορυφώνεται εφτά χρόνια αργότερα με την εξέγερση των φοιτητών στον ίδιο χώρο.
Στα πρώτα πέτρινα χρόνια της χούντας, όταν ο Στυλιανός Παττακός απαγορεύει ακόμη και την μίνι-φούστα, η μοναδική μορφή αντίστασης είναι κάποιες προκηρύξεις που δεν έχουν παρά πολύ μικρή απήχηση. Έτσι αρκετές οργανώσεις καταφεύγουν σε βομβιστικές ενέργειες. Στο πρώτο επεισόδιο περιγράφεται το κλίμα της εποχής, τα βασανιστήρια της δικτατορίας και μιλούν αντισταστιακοί και καλλιτέχνες, πρώην μέλη του ΡΦ, της Δημοκρατικής Άμυνας, της οργάνωσης «20η Οκτώβρη», καθώς και της ομάδας «Άρης» που προσπάθησε να δυναμιτίσει την αμερικανική πρεσβεία. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 ένα νέο φοιτητικό κίνημα ξεκινά στα Πανεπιστήμια που κορυφώνεται με την κατάληψη της Νομικής τον Νοέμβριο του ’73 και το οποίο αλλάζει τους σχεδιασμούς των παράνομων οργανώσεων.
«Η λάθος πληροφορία»
Έγχρωμο, ανέκδοτο κινηματογραφικό υλικό από την εξέγερση του Πολυτεχνείου αλλά και μια σειρά νέες μαρτυρίες, μετατρέπουν το δεύτερο επεισόδιο για την ιστορία του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος σε ένα ιστορικό ντοκουμέντο. Για πρώτη φορά, μέσα από τις διηγήσεις των φοιτητών που άρχισαν την κατάληψη του Πολυτεχνείου στις 14 Νοεμβρίου του 1973 αποκαλύπτεται ότι όλα ξεκίνησαν τυχαία, από μία λανθασμένη πληροφορία…
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα παρασκήνια που οδήγησαν στο κίνημα του Ναυτικού τον Μάιο του ’73 όπως τα διηγούνται οι πρωτεργάτες του, ο «διάλογος» ανάμεσα στον Κυριάκο Σταμέλο που διαπραγματεύθηκε την έξοδο των φοιτητών και τον Μιχάλη Γουνελά, επικεφαλής του τανκ που έσπασε την πόρτα, το βράδυ της 16ης προς την 17η Νοεμβρίου καθώς και η διήγηση του υφυπουργού της τότε κυβέρνησης Μαρκεζίνη για το κλίμα στο επιτελείο του Παπαδόπουλου και την ψυχολογική κατάσταση του δικτάτορα που άλλοτε είναι έξαλλος και άλλοτε κατηφής μπροστά στις διαγραφόμενες εξελίξεις. Οι παλιοί βομβιστές των πρώτων χρόνων της δικτατορίας αλλά και οι πρωταγωνιστές του φοιτητικού κινήματος που οδήγησε στην εξέγερση της 17ης Νοέμβρη του ’73 παίρνουν τις αποστάσεις τους και κρίνουν την ομόνυμη τρομοκρατική οργάνωση. Ένας απ αυτούς θα πεί στο τέλος: «εμείς είμαστε η πραγματική 17η Νοέμβρη»…
Να το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου με τα ονόματα όσων ακούγονται:

Όλες οι μαρτυρίες: Θανάσης Μπαϊκούσης, Φώτης Προβατάς, Αντώνης Νταβάνης, Δημήτρης Χατζησωκράτης, Στέλλα Μιναδάκη, Γιάννης Μαρκόπουλος, Γιώργος Μαγκάκης, Χρήστος Λάζος, Μανώλης Καραπιπέρης, Βέρα Δαμόφλη, Θεοδόσης Τάσσιος, Στέφανος Τζουμάκας, Γιάννης Ρέγκας, Στέλιος Παππάς, Θεόδωρος Σκουλικίδης, Νίκος Μανιός, Μηνάς Παπάζογλου, Γιάννης Παπαθανασίου, Γουνελάς Μιχάλης, Κωτσάκης Κώστας, Νίκος Μπίστης, Σταμέλος Δημήτρης, Μαυρογένης Διονύσης, Γουνελάς Μιχάλης, Κωτσάκης Κώστας, Βερνίκος Γιώργος, Δημητριάδης Κωνσταντίνος, Αθανασιάδης Νίκος, Γαβριήλ Γιώργος, Ανδρουλάκης Μίμης, Παπαδόγκονας Αλέξανδρος

Το Πολυτεχνείο στην τέχνη...

Αποτέλεσμα εικόνας για πολυτεχνειο

Το Πολυτεχνείο στην τέχνη. Πίνακες ζωγραφικής του Κώστα Μαλάμου και ένα ποίημα του Τάκη Σινόπουλου

Για την Επέτειο του Πολυτεχνείου
   Αυτές τις μέρες, κάθε χρόνο, θυμόμαστε τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 και τον αγώνα εναντίον της Δικτατορίας του 1967-1974. Σαρανταπέντε χρόνια από την 17η Νοεμβρίου του 1973 έχουν πια περάσει. Όσοι υπήρξαμε παιδιά εκείνη την εποχή έχουμε μεγαλώσει και έχουμε μπει στην ηλικία της ωριμότητας, ενώ όσοι ήταν νέοι έχουν μάλλον γεράσει... Συνοδεύω αυτή την ανάρτηση μνήμης με έργα τέχνης της εποχής εμπνευσμένα από το ιστορικό γεγονός και ένα απόσπασμα από τον ποιητή Τάκη Σινόπουλο.
  Δεν ξέρω πια τι σημαίνει η επέτειος του Πολυτεχνείου για τους νεότερους και ποιο είναι το περιεχόμενο του εορτασμού. 
Ασφαλώς, όμως, πάντα μας γοητεύουν, μας συναρπάζουν οι εικόνες νέων ανθρώπων που εξεγείρονται και αγωνίζονται εναντίον της αυταρχικής εξουσίας των δικτατορικών καθεστώτων... Οι εικόνες της επόμενων ημερών και χρόνων του αγώνα είναι ίσως λιγότερο συναρπαστικές...
Κώστας Μαλάμος (1913-2017), Την άλλη μέρα. 1976.

Τάκη Σινόπουλου,  XVI, από το Δοκίμιο του 73-74

7/10/74
Η Ελλάδα ταξιδεύει χρόνια μέσα στην Ελλάδα ακολουθώντας το χυμένο αίμα
το σπαταλημένο.
Αίμα σταλαματιές κυλάνε στάζουν κάτω στον Άδη
Πέφτουν απάνω στους νεκρούς οι σκοτωμένοι αλλάζουν θέση δεν ξυπνάνε.
Μόνο το χέρι τους υψώνεται και δείχνει τη μεριά που περπατάνε οι δολοφόνοι.
Η Ελλάδα ταξιδεύει χρόνια ανάμεσα στους δολοφόνους.

Από την Ποιητική Συλλογή Το χρονικό (1975)

                                              Κώστας Μαλάμος (1913-2017), Πρώτη Επέτειος. 1975.

Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 2018

Μία αισιόδοξη έρευνα για την μείωση Άγχους & Κατάθλιψης!

Η χαρτογράφηση του ανθρώπινου εγκεφάλου σε σχέση με τα συναισθήματα που νιώθουμε είναι ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα και να παρέμβουμε αποτελεσματικότερα σε προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως για παράδειγμα το άγχος και η κατάθλιψη που κυριαρχούν στον παγκόσμιο πληθυσμό. Έρευνα του 2018 μας δίνει αισιόδοξα μηνύματα για την αντιμετώπιση τους.



Η έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Personality Neuroscience του Cambridge University Press, εξετάζει την συσχέτιση της ανθεκτικότητας του ατόμου μέσα από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του σε σχέση με το μέγεθος των προμετωπιαίων φλοιωδών περιοχών του εγκεφάλου. Τα αποτελέσματα μας παρουσιάζουν μία θετική συσχέτιση στην ανθεκτικότητα των νεαρών ατόμων που εξετάστηκαν με τον όγκο του συγκεκριμένου σημείου στον εγκέφαλο.
 Η υψηλή ανθεκτικότητα βοηθά στο να παραμένουν χαμηλά τα επίπεδα άγχους, κάτι πολύ σημαντικό για την ομαλή λειτουργικότητα κάθε ανθρώπου.
Ας μη ξεχνάμε ότι στις μέρες μας οι αγχώδεις διαταραχές συνοδεύονται συχνά από την κατάθλιψη, όπως επίσης η κατάθλιψη συνυπάρχει με πολλές άλλες ψυχικές ασθένειες. Κρατώντας το άγχος μας σε χαμηλά επίπεδα προεξοφλούμε αυτομάτως την αποφυγή συννοσηρότητας με άλλες ασθένειες αλλά και με την δύσκολη καθημερινότητα που έρχονται αντιμέτωπα τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας καθώς και το περιβάλλον τους.
Ποια είναι όμως η εργασία που διεκπεραιώνει το συγκεκριμένο κομμάτι του εγκεφάλου και πως η έρευνα αυτή αποτελεί ένα αισιόδοξο μήνυμα; Η συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου είναι υπεύθυνη για την βασική αξιολόγηση, ερμηνεία και τελική απάντηση/αντίδραση σε μία συναισθηματική κατάσταση, ενώ επίσης ευθύνεται για την παραγωγή  θετικών, όμορφων συναισθημάτων που με τη σειρά τους μας κάνουν να νιώθουμε αισιόδοξα. Έχοντας αυτές τις ενδείξεις οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας έχουν την δυνατότητα να σχεδιάσουν θεραπευτικές παρεμβάσεις κατά του άγχους πιο στοχευμένα, χρησιμοποιώντας μεθόδους εκπαίδευσης του ατόμου ως προς την σωστή και πιο αποτελεσματική αξιολόγηση συναισθηματικά φορτισμένων καταστάσεων άρα και την ενίσχυση του συγκεκριμένου σημείου του εγκεφάλου. Εξίσου σημαντικά τα αποτελέσματα της έρευνας από φαρμακευτικής ματιάς, καθώς και η κατάλληλα σχεδιασμένη φαρμακευτική αγωγή μπορεί να πραγματοποιήσει παρεμβάσεις στη δομή του συγκεκριμένου σημείου του εγκεφάλου.
Παραμένουμε λοιπόν αισιόδοξοι!

                                                                                                                Πηγή: lifemade.gr

Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2018

Γιάννης Ρίτσος: Αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο...


«Σκέψου η ζωή να τραβάει το δρόμο της, και συ να λείπεις,
να ‘ρχονται οι Ανοιξες με πολλά διάπλατα παράθυρα, και συ να λείπεις…
να λείπεις – δεν είναι τίποτα να λείπεις.
Αν έχεις λείψει για ό,τι πρέπει,
θα ‘σαι για πάντα μέσα σ’ όλα εκείνα που γι’ αυτά έχεις λείψει,

θα ‘σαι για πάντα μέσα σ’ όλο τον κόσμο».

Ναι. Ο Γιάννης Ρίτσος, ο άνθρωπος που ταύτισε τη ζωή του με την ποίηση και την Επανάσταση, ο αγωνιστής ο κομμουνιστής ποιητής, που σαν σήμερα (11/11/1990) έφυγε από κοντά μας, θα είναι για πάντα μέσα σ’ όλα εκείνα που γι’ αυτά έχει λείψει, θα είναι για πάντα μέσα σ’ όλο τον κόσμο, τον οποίο τόσο αγάπησε και άλλο τόσο ο κόσμος τον αγάπησε. Θα είναι για πάντα δίπλα μας γιατί με το έργο του απευθύνεται στην ψυχή του λαού και γι’ αυτό θα χτυπάει πάντα στην καρδιά της Ρωμιοσύνης. Η ποίηση του Γιάννη Ρίτσου είναι αλήθεια ότι ενόχλησε και δεν «παραμέρισαν» όπως προέτρεψε ο Παλαμάς για να «περάσει ο ποιητής». Ο Γιάννης Ρίτσος «πέρασε» παρεμποδιζόμενος, αλλά πέρασε, εκεί κυρίως που απευθυνόταν, στην ψυχή του λαού, και γι’ αυτό θα χτυπάει πάντα στην καρδιά της Ρωμιοσύνης.

6401

Με το έργο του, ο Γιάννης Ρίτσος προσέδωσε ποιητικότητα στην καθημερινότητά μας και ανέδειξε σε «ήρωα» το λόγο που εμπνέει και εμπνέεται από τους ήρωες. Ο βάρδος των λαϊκών αγώνων, στα ποιήματά του κατέγραψε σαν χρονικό, τις ηρωικές στιγμές, που με τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, του Χρήστου Λεοντή, του Θάνου Μικρούτσικου μετουσιώθηκαν σε εγερτήρια άσματα, σε ύμνους ηρώων και ελεγεία. Πάνω από εκατό ποιητικές συλλογές και συνθέσεις, πολλά πεζογραφήματα (μυθιστορήματα τα ονομάζει), αρκετά θεατρικά, όπως και μελέτες για ομοτέχνους συγκροτούν το κύριο σώμα του έργου του. Πολυάριθμες μεταφράσεις, χρονογραφήματα και άλλα δημοσιεύματα συμπληρώνουν την εικόνα του δημιουργού.
Η ποίηση για τον Ρίτσο ήταν «απέραντη σαν τη ζωή, ένα διαρκές γίγνεσθαι. Στο χώρο της δεν υπάρχουν όρια, δεν υπάρχουν απαγορεύσεις». Μέσα και πάνω στις λέξεις του ποιητή αποτυπώνονται πολιτιστικές μνήμες αιώνων, αποθησαυρίζεται η παγκόσμια ιστορία.
«Το ποίημα ξεπηδάει από μιαν ανάγκη ν’ αποδοθεί η σιωπή, από μιαν εντολή της ανθρώπινης προϊστορίας, ιστορίας και μεθιστορίας. Μια εντολή που δίνεται στον ποιητή άθελά του κι εκφράζεται μέσα απ’ αυτόν. Γράφοντας ποίηση κάνει, χωρίς να το ξέρει, μια μάχη, σώμα με σώμα, με το θάνατο. Κι όταν λέμε θάνατο δεν εννοούμε μόνο το φυσικό, αλλά και όλες τις μορφές κοινωνικού θανάτου. Η καταπίεση, η σκλαβιά, οι επιθυμίες που δεν εκπληρώνονται, όλα αυτά είναι μια καθημερινή εκτέλεση, ένας θάνατος. Κι όσο θα υπάρχει ο θάνατος, θα υπάρχει και η αντίσταση στο θάνατο. Μια αναμέτρηση μ’ αυτήν τη μορφή του θανάτου είναι η πολιτική ποίηση (ή τουλάχιστον η δική μου πολιτική ποίηση) μια μάχη για να φτάσουμε στο “αταξικό γαλάζιο”» (Γιάννης Ρίτσος, συνέντευξη στο περιοδικό «Η λέξη», τεύχος 182).
Το 1934 είναι σημαδιακή χρονιά για τον Ρίτσο. Σε μια σχεδόν σημειολογική συγκυρία που πραγματώνει το όραμά του για την ποίηση και την Επανάσταση, εκδίδει το πρώτο του βιβλίο με τον τίτλο «Τρακτέρ» και γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, ενώ αρχίζει η συνεργασία του με τον «Ριζοσπάστη».

ritsos_4

Το 1935 εκδίδει τη συλλογή «Πυραμίδες». Το 1937 νοσηλεύεται και πάλι, ενώ γίνεται μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Μια σημαντική αναγνώριση της λογοτεχνικής του αξίας έρχεται όταν δημοσιεύεται «Το τραγούδι της αδελφής μου» (εμπνευσμένο από την αδελφή του Λούλα, η οποία είχε εισαχθεί στο Δαφνί) με τον Παλαμά να λέει το περίφημο: «Παραμερίζουμε, ποιητή, για να περάσεις». Το 1938 κυκλοφορεί η «Εαρινή Συμφωνία» και προσλαμβάνεται ως χορευτής στη Λυρική Σκηνή.
Το 1940 και η έναρξη του πολέμου για την Ελλάδα βρίσκει τον ποιητή κατάκοιτο. Λίγους μήνες πριν την επίθεση της φασιστικής Ιταλίας έχει κυκλοφορεί «Το εμβατήριο του ωκεανού». Οργανώνεται στο ΕΑΜ και εντάσσεται στο μορφωτικό τμήμα του. Στο σπίτι του συνεδριάζει η Κομματική Οργάνωση των Διαφωτιστών και συνεργάζεται με την Ηλέκτρα Αποστόλου. «(…) με τούτη τη στάχτη της Ηλέκτρας, με τούτη τη φλόγα της Ζόγιας, έτσι θα σας νικήσουμε (…)».
Εξακολουθεί να γράφει πυρετωδώς. Αμείωτη βαίνει η συνεργασία του με τον παράνομο αντιστασιακό Τύπο. Η «Δοκιμασία» λογοκρίνεται από τους κατακτητές.
Η υποχώρηση του ΕΛΑΣ τον Δεκέμβρη του ’44 από την Αθήνα βρίσκει μια ομάδα καλλιτεχνών, μεταξύ αυτών και τον Ρίτσο, να μεταβαίνει στην επαρχία. Συνάντηση με τον Αρη Βελουχιώτη στα Τρίκαλα. Οργανώνονται θίασοι και οι καλλιτέχνες χρεώνονται με το καθήκον της συγγραφής έργων. Μέσα σε μια βδομάδα ο Ρίτσος γράφει το μονόπρακτο «Η Αθήνα στ’ άρματα». Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φλεβάρης 1945) επιστρέφει στην Αθήνα. Εκδίδει το ποίημα «Ο σύντροφός μας Νίκος Ζαχαριάδης». Εχει καθοδηγητικό καθήκον στο καλλιτεχνικό τμήμα της ΕΠΟΝ.
Τον Ιούλη του 1948 συλλαμβάνεται και εξορίζεται στη Λήμνο. Το 1949 μεταφέρεται στο κολαστήρι της Μακρονήσου. Γράφει και ζωγραφίζει όπου και όπως μπορεί: Σε πέτρες, ξύλα, κόκαλα ζώων. Σύντροφοί του όπως ο Μάνος Κατράκης βοηθούν στο κρύψιμο της δημιουργίας του ποιητή. Υποτροπιάζει η φυματίωση, αναγκάζονται να τον απολύσουν βαριά άρρωστο, αλλά σύντομα τον ξαναστέλνουν στη Μακρόνησο και στη συνέχεια στον Αη-Στράτη. Γράφει το «Γράμμα στον Ζολιό-Κιουρί» και καταφέρνει να το στείλει στο εξωτερικό, όπου βρίσκει πλατιά απήχηση. Δημιουργοί όπως ο Αραγκόν, ο Νερούντα, ο Πικάσο κ.ά. δημιουργούν εκείνες τις συνθήκες πίεσης στο καθεστώς της Ελλάδας, ώστε το 1952 ο Ρίτσος απελευθερώνεται από τον Αη-Στράτη, χωρίς να υπογράψει δήλωση. Γράφει το «Ημερολόγιο Εξορίας» και το «Καπνισμένο Τσουκάλι», τον «Πέτρινο Χρόνο» και τις «Γειτονιές του κόσμου».

54734

Εκλέγεται στη Διοικούσα Επιτροπή της ΕΔΑ. Γράφει το ποίημα «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο», αμέσως μετά την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του.
Το 1954 παντρεύεται τη γιατρό Φαλίτσα Γεωργιάδου. Ενα χρόνο μετά γεννιέται η Ελευθερία (Ερη).
Το 1956 δημοσιεύεται η ποιητική σύνθεση «Η σονάτα του σεληνόφωτος», η πρώτη της «Τέταρτης Διάστασης». Αποσπά το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης και μεταφράζεται σε πολλές γλώσσες. Την ίδια χρονιά ταξιδεύει με άλλους διανοούμενους στην ΕΣΣΔ, μετά από πρόσκληση της τελευταίας.
Το 1961 στη Ρουμανία γνωρίζεται προσωπικά με τον μεγάλο Τούρκο ποιητή, Ναζίμ Χικμέτ, του οποίου την ποίηση ο Ρίτσος ήδη γνώριζε. Το 1963 θα τρέξει στη Θεσσαλονίκη, κοντά στον ετοιμοθάνατο Γρηγόρη Λαμπράκη, από τη δολοφονική επίθεση του παρακράτους. Το 1964 τον βρίσκει υποψήφιο της ΕΔΑ, ενώ το 1966 ταξιδεύει στην Κούβα.
Μέχρι τότε έχουν κυκλοφορήσει πολλά έργα του, μεταξύ αυτών: «Χρονικό», «Αποχαιρετισμός», «Μακρονησιώτικα», («Πέτρινος χρόνος»), «Οι γειτονιές του κόσμου», «Υδρία», «Χειμερινή διαύγεια» (1957), «Οταν έρχεται ο ξένος», η «Ανυπόταχτη πολιτεία», «Η αρχιτεκτονική των δέντρων», «Πέρα απ’ τον ίσκιο των κυπαρισσιών» (1958), «Οι γερόντισσες κ’ η θάλασσα», το θεατρικό «Μια γυναίκα πλάι στη θάλασσα» (1959), «Το παράθυρο», «Η γέφυρα» (1960), δύο τόμοι από τα «Ποιήματα», «Ο Μαύρος Αγιος», «Ανθολογία Ρουμάνικης Ποίησης» (1961). Την ίδια χρονιά στο «Νέο θέατρο» ανεβαίνει από τον Μίκη Θεοδωράκη ο «Επιτάφιος». 1962: «Το νεκρό σπίτι», «Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού». 1963: «Το δέντρο της φυλακής και οι γυναίκες», «12 ποιήματα για τον Καβάφη», «Μαρτυρίες» (σειρά πρώτη), «Ποιήματα» του Αττίλα Γιοζέφ (μετάφραση Νικηφόρου Βρεττάκου – Γιάννη Ρίτσου). Το 1964 κυκλοφορούν τα «Ποιήματα» του Μαγιακόφσκι, με πρόλογο και απόδοση του Γιάννη Ρίτσου. Την ίδια χρονιά εκδίδεται ο τρίτος τόμος των απάντων του («Ποιήματα») και τα «Παιχνίδια τ’ ουρανού και του νερού». 1965: «Φιλοκτήτης». 1966: «Ρωμιοσύνη», «Το δέντρο» του Ερεμπουργκ με πρόλογο και απόδοση του Γιάννη Ρίτσου, «Μαρτυρίες» (σειρά δεύτερη), «Ορέστης», «Ανθολογία Τσέχων και Σλοβάκων ποιητών», «Ο μεγάλος ζωολογικός κήπος» του Νικόλας Γκιλλιέν (σε απόδοση Γιάννη Ρίτσου). Κυκλοφορεί η «Ρωμιοσύνη» από τον Μίκη Θεοδωράκη. 1967: «Οστράβα».
Με την επιβολή της χούντας το 1967 συλλαμβάνεται από τους πρώτους και βρίσκεται μεταξύ των χιλιάδων κρατουμένων στον Ιππόδρομο. Εξορίζεται αρχικά στη Γυάρο και αργότερα στη Λέρο. Από την πρώτη στιγμή της σύλληψής του ξεσηκώνεται νέο κύμα συμπαράστασης από ξένους διανοούμενους. Ηδη λίγες μέρες μετά την έναρξη της χούντας και τη γνωστοποίηση της σύλληψης του ποιητή, Γάλλοι συγγραφείς δημοσιεύουν ανοιχτή επιστολή προς τους πραξικοπηματίες με αίτημα την απελευθέρωσή του.
Το 1968 μεταφέρεται στην Αθήνα, στον «Αγιο Σάββα», μετά από αιματουρία. Χειρουργείται ξαναστέλνεται στη Γυάρο και λίγο αργότερα στη Σάμο, όπου τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό. Στέλνει κρυφά στη Γαλλία το «Πέτρες Επαναλήψεις Κιγκλίδωμα» που μεταφράζεται και εκδίδεται. Αργότερα «φυγαδεύει» τα «Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας», τα οποία μελοποιεί ο Μίκης Θεοδωράκης και τα παρουσιάζει σε συναυλίες στο εξωτερικό. Ξεσηκώνεται νέο διεθνές κίνημα συμπαράστασης, με αποτέλεσμα να αρθεί ο περιορισμός το 1970 οπότε έρχεται στην Αθήνα και ξαναμπαίνει στο χειρουργείο. Τον Γενάρη τον καλούν στην Αγγλία, σε ένα ποιητικό συνέδριο. Ο Παττακός φωνάζει τον Ρίτσο και του λέει ότι μπορεί να πάει με τη δέσμευση να μην πει τίποτα εναντίον του καθεστώτος. Ο Ρίτσος αρνείται λέγοντας ότι είναι αδύνατο να μη μιλήσει για την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα. Τον ξαναστέλνουν στη Σάμο. Το Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς ανακηρύσσεται μέλος της Ακαδημίας Λογοτεχνών και Επιστημών Μάιντς της Δ. Γερμανίας.

images

Το 1975 του απονέμεται στη Σόφια το βραβείο «Γκεόργκι Ντιμιτρόφ», αναγορεύεται επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του απονέμεται το Μέγα Γαλλικό Βραβείο Ποίησης «Αλφρέ ντε Βινύ» και προτείνεται για το Νόμπελ. Γράφει και δημοσιεύει συνεχώς. Το 1976 του απονέμονται δύο διεθνή βραβεία ποίησης στην Ιταλία. Τιμάται στην ΕΣΣΔ με το διεθνές βραβείο «Λένιν» για την Ειρήνη. 1978: Ανακηρύσσεται επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ (Αγγλία). 1979: Αναγορεύεται επίτιμος δημότης Λευκωσίας, του απονέμεται το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης για τον Πολιτισμό, από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης και το παράσημο της «Φιλίας των Λαών» της ΕΣΣΔ.
1983: Μέλος της Επιτροπής Απονομής του βραβείου «Λένιν». 1984: Αναγορεύεται επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου «Καρλ Μαρξ» της Λιψίας (ΓΛΔ). Το 1985 αποσπά νέες βραβεύσεις σε Ιταλία και Γιουγκοσλαβία.
Ολο αυτό το διάστημα συμμετέχει σε πλήθος εκδηλώσεων στην Ελλάδα, απαγγέλλει, συζητά με τον κόσμο, γίνεται επίτιμος δημότης πολλών πόλεων. Πάντα γράφει και δημοσιεύει. Το 1986 του απονέμεται το βραβείο «Ποιητής διεθνούς ειρήνης» του ΟΗΕ, μετάλλιο από το Εθνικό Νομισματοκοπείο Γαλλίας και το Διεθνές Βραβείο «Λυτές». 1987: Αναγορεύεται επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας και του απονέμεται το χρυσό μετάλλιο του Δήμου Αθηναίων. 1989: Του απονέμεται ο μεγάλος Αστέρας της «Φιλίας των Λαών» στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία και το μετάλλιο ειρήνης «Γρηγόρη Λαμπράκη» της ΕΕΔΥΕ. Το 1990 του απονέμεται το μετάλλιο «Ζολιό-Κιουρί», ανώτατη διάκριση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης.

Λόγια και στίχοι του, πολύτιμη συντροφιά του καθενός μας:

«Το χρέος των ποιητών» είναι… ένα. Δίπλα στο λαό, ένα με το δίκιο.
«Πολλά ποιήματα είναι ποτάμια. Αλλα είναι χαμολούλουδα σε βραδινό κάμπο. Αλλα είναι σαν πέτρες που δε χτίζουν τίποτα.
»Πολλοί στίχοι είναι σα στρατιώτες έτοιμοι για τη μάχη. Αλλοι σα λιποτάχτες κρυμμένοι πίσω απ’ τ’ ανθισμένα δέντρα. Αλλοι σαν άγνωστοι στρατιώτες που δεν έχουν πρόσωπο.
»Πολλά ποιήματα φωνάζουν δυνατά χωρίς ν’ ακούγονται. Αλλα σωπαίνουνε με σταυρωμένα χέρια. Αλλα σταυρώνονται και μιλούν σταυρωμένα.
»Πολλοί στίχοι είναι σαν εργαλεία. Εργαλεία σκουριασμένα, ριγμένα στο χώμα κι άλλα καινούργια που δουλεύουν το χώμα.
»Πολλά ποιήματα είναι σαν όπλα – όπλα πεταμένα στο χώμα κι όπλα στραμμένα στην καρδιά τού εχθρού.
»Πολλοί στίχοι στέκονται πίσω απ’ τη σιωπή σαν τα χλωμά παιδιά πίσω απ’ τα τζάμια ενός ορφανοτροφείου – κοιτάζουν μακριά, μες στη βροχή – δεν ξέρουν τι να κάνουν, πού να πάνε.
»Πολλά ποιήματα είναι σα δέντρα άλλα σαν κυπαρίσσια σ’ ένα λιόγερμα θλίψης άλλα σα δέντρα οπωροφόρα σ’ ένα κολχόζ.
»Πολλοί στίχοι είναι σαν πόρτες – πόρτες κλειστές σ’ ερημωμένα σπίτια και πόρτες ανοιχτές σε ήμερες συγυρισμένες ψυχές.
»Είναι και μαύρες πόρτες καμένες σε μια πυρκαγιά, κι άλλες τιναγμένες από μιαν έκρηξη κι άλλες που μεταφέρουν ένα σκοτωμένο σύντροφο.
»…Ενα σωστό ποίημα ποτέ δεν καθυστερεί σε μια γωνιά τού ρεμβασμού. Είναι πάντα στην ώρα του σαν τον συνειδητό, πρόθυμο εργάτη είναι ένας έτοιμος στρατιώτης που λέει παρών στο πρώτο κάλεσμα της εποχής του.
»…Το νου σας, σύντροφοι ποιητές, αδέρφια μου, ας κρατάμε τ’ αυτί μας στυλωμένο στο γυαλί της σιωπής, – τα βήματα του εχθρού και του φίλου μας μοιάζουν στο θαμπόφωτο του δάσους. Πρέπει να διακρίνουμε.
»Το νου σας, σύντροφοι ποιητές, μη και βουλιάξουμε μέσα στο τραγούδι μας μη και μας εύρη ανέτοιμους η μεγάλη ώρα, – ένας ποιητής δίνει παρών στο πρώτο κάλεσμα της εποχής του.»


 Το καλύτερο αφιέρωμα είναι η ίδια οι ποίηση του. Οι στίχοι από τη «Ρωμιοσύνη» του, που ακολουθούν, επιμένουν: «Αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο».
                                                              I
Aυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό,
αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ’ τα ξένα βήματα,
αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο,
αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο.

Eτούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή,
σφίγγει στον κόρφο του τα πυρωμένα του λιθάρια,
σφίγγει στο φως τις ορφανές ελιές του και τ’ αμπέλια του,
σφίγγει τα δόντια. Δεν υπάρχει νερό. Mονάχα φως.
O δρόμος χάνεται στο φως κι ο ίσκιος της μάντρας είναι σίδερο.
Mαρμάρωσαν τα δέντρα, τα ποτάμια κ’ οι φωνές μες στον ασβέ-
      στη του ήλιου.
H ρίζα σκοντάφτει στο μάρμαρο. Tα σκονισμένα σκοίνα.
Tο μουλάρι κι ο βράχος. Λαχανιάζουν. Δεν υπάρχει νερό.
Όλοι διψάνε. Xρόνια τώρα. Όλοι μασάνε μια μπουκιά ουρανό
      πάνου απ’ την πίκρα τους.
Tα μάτια τους είναι κόκκινα απ’ την αγρύπνια,
μια βαθειά χαρακιά σφηνωμένη ανάμεσα στα φρύδια τους
σαν ένα κυπαρίσσι ανάμεσα σε δυο βουνά το λιόγερμα.

Tο χέρι τους είναι κολλημένο στο ντουφέκι
το ντουφέκι είναι συνέχεια του χεριού τους
το χέρι τους είναι συνέχεια της ψυχής τους –
έχουν στα χείλια τους απάνου το θυμό
κ’ έχουνε τον καημό βαθιά-βαθιά στα μάτια τους
σαν ένα αστέρι σε μια γούβα αλάτι.

Όταν σφίγγουν το χέρι, ο ήλιος είναι βέβαιος για τον κόσμο
όταν χαμογελάνε, ένα μικρό χελιδόνι φεύγει μες απ’ τ’ άγρια γε-
      νεια τους
όταν κοιμούνται, δώδεκα άστρα πέφτουν απ’ τις άδειες τσέπες τους
όταν σκοτώνονται, η ζωή τραβάει την ανηφόρα με σημαίες και
      με ταμπούρλα.

Tόσα χρόνια όλοι πεινάνε, όλοι διψάνε, όλοι σκοτώνονται
πολιορκημένοι από στεριά και θάλασσα,
έφαγε η κάψα τα χωράφια τους κ’ η αρμύρα πότισε τα σπίτια τους
ο αγέρας έρριξε τις πόρτες τους και τις λίγες πασχαλιές της πλατείας
από τις τρύπες του πανωφοριού τους μπαινοβγαίνει ο θάνατος
η γλώσσα τους είναι στυφή σαν το κυπαρισσόμηλο
πέθαναν τα σκυλιά τους τυλιγμένα στον ίσκιο τους
η βροχή χτυπάει στα κόκκαλά τους.

Πάνου στα καραούλια πετρωμένοι καπνίζουν τη σβουνιά και τη
      νύχτα
βιγλίζοντας το μανιασμένο πέλαγο όπου βούλιαξε
το σπασμένο κατάρτι του φεγγαριού.

Tο ψωμί σώθηκε, τα βόλια σώθηκαν,
γεμίζουν τώρα τα κανόνια τους μόνο με την καρδιά τους.

Tόσα χρόνια πολιορκημένοι από στεριά και θάλασσα
όλοι πεινάνε, όλοι σκοτώνονται και κανένας δεν πέθανε –
πάνου στα καραούλια λάμπουνε τα μάτια τους,
μια μεγάλη σημαία, μια μεγάλη φωτιά κατακόκκινη
και κάθε αυγή χιλιάδες περιστέρια φεύγουν απ’ τα χέρια τους
για τις τέσσερις πόρτες του ορίζοντα.

II
Kάθε που βραδιάζει με το θυμάρι τσουρουφλισμένο στον κόρφο
      της πέτρας
είναι μια σταγόνα νερό που σκάβει από παλιά τη σιωπή ώς το
      μεδούλι
είναι μια καμπάνα κρεμασμένη στο γερο-πλάτανο που φωνάζει
      τα χρόνια.

Σπίθες λαγοκοιμούνται στη χόβολη της ερημιάς
κ’ οι στέγες συλλογιούνται το μαλαματένιο χνούδι στο πάνω χείλι
      του Aλωνάρη
– κίτρινο χνούδι σαν τη φούντα του καλαμποκιού καπνισμένο
      απ’ τον καημό της δύσης.

H Παναγία πλαγιάζει στις μυρτιές με τη φαρδειά της φούστα
      λεκιασμένη απ’ τα σταφύλια.
Στο δρόμο κλαίει ένα παιδί και του αποκρίνεται απ’ τον κάμπο
      η προβατίνα πούχει χάσει τα παιδιά της.

Ίσκιος στη βρύση. Παγωμένο το βαρέλι.
H κόρη του πεταλωτή με μουσκεμένα πόδια.
Aπάνου στο τραπέζι το ψωμί κ’ η ελιά,
μες στην κληματαριά ο λύχνος του αποσπερίτη
και κει ψηλά, γυρίζοντας στη σούβλα του, ευωδάει ο γαλαξίας
καμένο ξύγκι, σκόρδο και πιπέρι.

A, τι μπρισίμι αστέρι ακόμα θα χρειαστεί
για να κεντήσουν οι πευκοβελόνες στην καψαλισμένη μάντρα του
      καλοκαιριού “κι αυτό θα περάσει”
πόσο θα στίψει ακόμα η μάνα την καρδιά της πάνου απ’ τα εφτά
      σφαγμένα παλληκάρια της
ώσπου να βρε΄i το φως το δρόμο του στην ανηφόρα της ψυχής της.

Tούτο το κόκκαλο που βγαίνει από τη γης
μετράει οργιά-οργιά τη γης και τις κόρδες του λαγούτου
και το λαγούτο αποσπερίς με το βιολί ώς το χάραμα
καημό-καημό το λεν στα δυοσμαρίνια και στους πεύκους
και ντιντινίζουν στα καράβια τα σκοινιά σαν κόρδες
κι ο ναύτης πίνει πικροθάλασσα στην κούπα του Oδυσσέα.

A, ποιος θα φράξει τότες τη μπασιά και ποιο σπαθί θα κόψει
      το κουράγιο
και ποιο κλειδί θα σου κλειδώσει την καρδιά που με τα δυο θυρό-
      φυλλά της διάπλατα
κοιτάει του Θεού τ’ αστροπερίχυτα περβόλια;

Ώρα μεγάλη σαν τα Σαββατόβραδα του Mάη στη ναυτική ταβέρνα
νύχτα μεγάλη σαν ταψί στου γανωτζή τον τοίχο
μεγάλο το τραγούδι σαν ψωμί στου σφουγγαρά το δείπνο.
Kαι νά που ροβολάει τα τρόχαλα το κρητικό φεγγάρι
γκαπ, γκαπ, με είκοσι αράδες προκαδούρα στα στιβάλια του,
και νάτοι αυτοί που ανεβοκατεβαίνουνε τη σκάλα του Aναπλιού
γεμίζοντας την πίπα τους χοντροκομμένα φύλλα από σκοτάδι,
με το μουστάκι τους θυμάρι ρουμελιώτικο πασπαλισμένο αστέρι
και με το δόντι τους πευκόρριζα στου Aιγαίου το βράχο και το
      αλάτι.
Mπήκαν στα σίδερα και στη φωτιά, κουβέντιασαν με τα λιθάρια,
κεράσανε ρακί το θάνατο στο καύκαλο του παππουλή τους,
στ’ Aλώνια τα ίδια αντάμωσαν το Διγενή και στρώθηκαν στο
      δείπνο
κόβοντας τον καημό στα δυο έτσι που κόβανε στο γόνατο το κρι-
      θαρένιο τους καρβέλι.

Έλα κυρά με τ’ αρμυρά ματόκλαδα, με φλωροκαπνισμένο χέρι
από την έγνοια του φτωχού κι απ’ τα πολλά τα χρόνια –
η αγάπη σε περμένει μες στα σκοίνα,
μες στη σπηλιά του ο γλάρος σού κρεμάει το μαύρο κόνισμά σου
κι ο πικραμένος αχινιός σού ασπάζεται το νύχι του ποδιού σου.
Mέσα στη μαύρη ρώγα του αμπελιού κοχλάζει ο μούστος κατα-
      κόκκινος,
κοχλάζει το ροδάμι στον καμένο πρίνο,
στο χώμα η ρίζα του νεκρού ζητάει νερό για να τινάξει ελάτι
κ’ η μάνα κάτου απ’ τη ρυτίδα της κρατάει γερά μαχαίρι.
Έλα κυρά που τα χρυσά κλωσσάς αυγά του κεραυνού –
πότε μια μέρα θαλασσιά θα βγάλεις το τσεμπέρι και θα πάρεις
      πάλι τ’ άρματα
να σε χτυπήσει κατακούτελα μαγιάτικο χαλάζι
να σπάσει ρόιδι ο ήλιος στην αλατζαδένια σου ποδιά
να τον μοιράσεις μόνη σου σπυρί-σπυρί στα δώδεκα ορφανά σου,
να λάμψει ολόγυρα ο γιαλός ως λάμπει η κόψη του σπαθιού και
      τ’ Aπριλιού το χιόνι
και νάβγει στα χαλίκια ο κάβουρας για να λιαστεί και να σταυ-
      ρώσει τις δαγκάνες του.

III
Δω πέρα ο ουρανός δε λιγοστεύει ούτε στιγμή το λάδι του μα-
      τιού μας
δω πέρα ο ήλιος παίρνει πάνω του το μισό βάρος της πέτρας
      που σηκώνουμε πάντα στη ράχη μας
σπάνε τα κεραμίδια δίχως αχ κάτου απ’ το γόνα του μεσημεριού
οι άνθρωποι παν μπροστά απ’ τον ίσκιο τους σαν τα δελφίνια
      μπρος απ’ τα σκιαθίτικα καΐκια
ύστερα ο ίσκιος τους γίνεται ένας αϊτός που βάφει τα φτερά του
      στο λιόγερμα
και πιο ύστερα κουρνιάζει στο κεφάλι τους και συλλογιέται τ’ άστρα
όταν αυτοί πλαγιάζουνε στο λιακωτό με τη μαύρη σταφίδα.

Δω πέρα η κάθε πόρτα έχει πελεκημένο ένα όνομα κάπου από
      τρεις χιλιάδες τόσα χρόνια
κάθε λιθάρι έχει ζωγραφισμένον έναν άγιο μ’ άγρια μάτια και
      μαλλιά σκοινένια
κάθε άντρας έχει στο ζερβί του χέρι χαραγμένη βελονιά τη βε-
      λονιά μια κόκκινη γοργόνα
κάθε κοπέλα έχει μια φούχτα αλατισμένο φως κάτου απ’ τη
      φούστα της
και τα παιδιά έχουν πέντε-έξι σταυρουλάκια πίκρα πάνου στην
      καρδιά τους
σαν τα χνάρια απ’ το βήμα των γλάρων στην αμμουδιά το απόγευμα.

Δε χρειάζεται να θυμηθείς. Tο ξέρουμε.
Όλα τα μονοπάτια βγάζουνε στα Ψηλαλώνια. O αγέρας είναι
      αψύς κει πάνου.

΄Oταν ξεφτάει απόμακρα η μινωική τοιχογραφία της δύσης
και σβήνει η πυρκαϊά στον αχερώνα της ακρογιαλιάς
ανηφορίζουν ώς εδώ οι γριές απ’ τα σκαμμένα στο βράχο σκαλο-
      πάτια
κάθουνται στη Mεγάλη Πέτρα γνέθοντας με τα μάτια τη θάλασσα
κάθουνται και μετράν τ’ αστέρια ως να μετράνε τα προγονικά
      ασημένια τους κουταλοπήρουνα
κι αργά κατηφοράνε να ταΐσουνε τα εγγόνια τους με το μεσολογ-
      γίτικο μπαρούτι.

Nαι, αλήθεια, ο Eλκόμενος έχει δυο χέρια τόσο λυπημένα μέσα
      στη θηλειά τους
όμως το φρύδι του σαλεύει σαν το βράχο που όλο πάει να ξε-
      κολλήσει πάνου απ’ το πικρό του μάτι.
Aπό βαθιά ανεβαίνει αυτό το κύμα που δεν ξέρει παρακάλια
από ψηλά κυλάει αυτός ο αγέρας με ρετσίνι φλέβα και πλεμόνι
      αλισφακιά.

Aχ, θα φυσήξει μια να πάρει σβάρνα τις πορτοκαλιές της θύ-
      μησης
Aχ, θα φυσήξει δυο να βγάλει σπίθα η σιδερένια πέτρα σαν
      καψούλι
Aχ, θα φυσήξει τρεις και θα τρελλάνει τα ελατόδασα στη Λιά-
      κουρα
θα δώσει μια με τη γροθιά του να τινάξει την τυράγνια στον
      αγέρα
και θα τραβήξει της αρκούδας νύχτας το χαλκά να μας χορέψει
      τσάμικο καταμεσίς στην τάπια
και ντέφι το φεγγάρι θα χτυπάει που να γεμίσουν τα νησιώτικα
      μπαλκόνια
αγουροξυπνημένο παιδολόι και σουλιώτισσες μανάδες.

Ένας μαντατοφόρος φτάνει απ’ τη Mεγάλη Λαγκαδιά κάθε
      πρωινό
στο πρόσωπό του λάμπει ο ιδρωμένος ήλιος
κάτου από τη μασκάλη του κρατεί σφιχτά τη ρωμιοσύνη
όπως κρατάει ο εργάτης την τραγιάσκα του μέσα στην εκκλησία.
Ήρθε η ώρα, λέει. Nάμαστε έτοιμοι.
Kάθε ώρα είναι η δικιά μας ώρα.

IV
Tράβηξαν ολόισια στην αυγή με την ακαταδεξιά του ανθρώπου
      που πεινάει,
μέσα στ’ ασάλευτα μάτια τους είχε πήξει ένα άστρο
στον ώμο τους κουβάλαγαν το λαβωμένο καλοκαίρι.

Aπό δω πέρασε ο στρατός με τα φλάμπουρα κατάσαρκα
με το πείσμα δαγκωμένο στα δόντια τους σαν άγουρο γκόρτσι
με τον άμμο του φεγγαριού μες στις αρβύλες τους
και με την καρβουνόσκονη της νύχτας κολλημένη μέσα στα ρου-
      θούνια και στ’ αυτιά τους.

Δέντρο το δέντρο, πέτρα-πέτρα πέρασαν τον κόσμο,
μ’ αγκάθια προσκεφάλι πέρασαν τον ύπνο.
Φέρναν τη ζωή στα δυο στεγνά τους χέρια σαν ποτάμι.

Σε κάθε βήμα κέρδιζαν μια οργιά ουρανό – για να τον δώσουν.
Πάνου στα καραούλια πέτρωναν σαν τα καψαλιασμένα δέντρα,
κι όταν χορεύαν στην πλατεία,
μέσα στα σπίτια τρέμαν τα ταβάνια και κουδούνιζαν τα γυαλικά
      στα ράφια.

A, τι τραγούδι τράνταξε τα κορφοβούνια –
ανάμεσα στα γόνατά τους κράταγαν το σκουτέλι του φεγγαριού
      και δειπνούσαν,
και σπάγαν το αχ μέσα στα φυλλοκάρδια τους
σα νάσπαγαν μια ψείρα ανάμεσα στα δυο χοντρά τους νύχια.

Ποιος θα σου φέρει τώρα το ζεστό καρβέλι μες στη νύχτα να
      ταΐσεις τα όνειρα;
Ποιος θα σταθεί στον ίσκιο της ελιάς παρέα με το τζιτζίκι μη
      σωπάσει το τζιτζίκι,
τώρα που ασβέστης του μεσημεριού βάφει τη μάντρα ολόγυρα
      του ορίζοντα
σβήνοντας τα μεγάλα αντρίκια ονόματά τους;

Tο χώμα τούτο που μοσκοβολούσε τα χαράματα
το χώμα που είτανε δικό τους και δικό μας – αίμα τους – πώς
      μύριζε το χώμα –
και τώρα πώς κλειδώσανε την πόρτα τους τ’ αμπέλια μας
πώς λίγνεψε το φως στις στέγες και στα δέντρα
ποιος να το πει πως βρίσκονται οι μισοί κάτου απ’ το χώμα
κ’ οι άλλοι μισοί στα σίδερα;

Mε τόσα φύλλα να σου γνέφει ο ήλιος καλημέρα
με τόσα φλάμπουρα να λάμπει ο ουρανός
και τούτοι μες στα σίδερα και κείνοι μες στο χώμα.

Σώπα, όπου νάναι θα σημάνουν οι καμπάνες.
Aυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας.
Kάτου απ’ το χώμα, μες στα σταυρωμένα χέρια τους
κρατάνε της καμπάνας το σκοινί – περμένουνε την ώρα, δεν
      κοιμούνται,
περμένουν να σημάνουν την ανάσταση. Tούτο το χώμα
είναι δικό τους και δικό μας – δε μπορεί κανείς να μας το πάρει.

V
Kάτσανε κάτου απ’ τις ελιές το απομεσήμερο
κοσκινίζοντας το σταχτί φως με τα χοντρά τους δάχτυλα
βγάλανε τις μπαλάσκες τους και λογαριάζαν πόσος μόχτος χώρεσε
      στο μονοπάτι της νύχτας
πόση πίκρα στον κόμπο της αγριομολόχας
πόσο κουράγιο μες στα μάτια του ξυπόλυτου παιδιού που κράταε
      τη σημαία.

Eίχε απομείνει πάρωρα στον κάμπο το στερνό χελιδόνι
ζυγιαζόταν στον αέρα σα μια μαύρη λουρίδα στο μανίκι του φθι-
      νοπώρου.
Tίποτ’ άλλο δεν έμενε. Mονάχα κάπνιζαν ακόμα τα καμένα σπίτια.
Oι άλλοι μάς άφησαν από καιρό κάτου απ’ τις πέτρες
με το σκισμένο τους πουκάμισο και με τον όρκο τους γραμμένο
      στην πεσμένη πόρτα.
Δεν έκλαψε κανείς. Δεν είχαμε καιρό. Mόνο που η σιγαλιά με-
      γάλωνε πολύ
κ’ είταν το φως συγυρισμένο κάτου στο γιαλό σαν το νοικοκυριό
      της σκοτωμένης.

Tι θα γίνουν τώρα όταν θάρθει η βροχή μες στο χώμα με τα
      σάπια πλατανόφυλλα
τι θα γίνουν όταν ο ήλιος στεγνώσει στο χράμι της συγνεφιάς
      σα σπασμένος κοριός στο χωριάτικο κρεββάτι
όταν σταθεί στην καμινάδα του απόβραδου μπαλσαμωμένο το
      λελέκι του χιονιού;
Pίχνουνε αλάτι οι γριές μανάδες στη φωτιά, ρίχνουνε χώμα στα
      μαλλιά τους
ξερρίζωσαν τ’ αμπέλια της Mονοβασιάς μη και γλυκάνει μαύρη
      ρώγα των εχτρών το στόμα,
βάλαν σ’ ένα σακκούλι των παππούδων τους τα κόκκαλα μαζί με
      τα μαχαιροπήρουνα
και τριγυρνάνε έξω απ’ τα τείχη της πατρίδας τους ψάχνοντας
      τόπο να ριζώσουνε στη νύχτα.

Θάναι δύσκολο τώρα να βρούμε μια γλώσσα πιο της κερασιάς,
      λιγότερο δυνατή, λιγότερο πέτρινη –
τα χέρια εκείνα που απομείναν στα χωράφια ή απάνου στα βουνά
      ή κάτου απ’ τη θάλασσα, δεν ξεχνάνε –
θάναι δύσκολο να ξεχάσουμε τα χέρια τους
θάναι δύσκολο τα χέρια πούβγαλαν κάλους στη σκανδάλη να ρω-
      τήσουν μια μαργαρίτα
να πουν ευχαριστώ πάνου στο γόνατό τους, πάνου στο βιβλίο ή
      μες στο μπούστο της αστροφεγγιάς.
Θα χρειαστεί καιρός. Kαι πρέπει να μιλήσουμε. Ώσπου να βρούν
      το ψωμί και το δίκιο τους.

Δυο κουπιά καρφωμένα στον άμμο τα χαράματα με τη φουρ-
      τούνα. Πούναι η βάρκα;
Ένα αλέτρι μπηγμένο στο χώμα, κι ο αγέρας να φυσάει. Kαμένο
      το χώμα. Πούναι ο ζευγολάτης;
Στάχτη η ελιά, τ’ αμπέλι και το σπίτι.
Bραδιά σπαγγοραμμένη με τ’ αστέρια της μες στο τσουράπι.
Δάφνη ξερή και ρίγανη στο μεσοντούλαπο του τοίχου. Δεν τ’
      άγγιξε η φωτιά.
Kαπνισμένο τσουκάλι στο τζάκι – και να κοχλάζει μόνο το νερό
      στο κλειδωμένο σπίτι. Δεν πρόφτασαν να φάνε.

Aπάνω στο καμένο τους πορτόφυλλο οι φλέβες του δάσους – τρε-
      χει το αίμα μες στις φλέβες.
Kαι νά το βήμα γνώριμο. Ποιος είναι;
Γνώριμο βήμα με τις πρόκες στον ανήφορο.
Tο σύρσιμο της ρίζας μες στην πέτρα. Kάποιος έρχεται.
Tο σύνθημα, το παρασύνθημα. Aδελφός. Kαλησπέρα.
Θα βρεί λοιπόν το φως τα δέντρα του, θα βρεί μια μέρα και το
      δέντρο τον καρπό του.
Tου σκοτωμένου το παγούρι έχει νερό και φως ακόμα.
Kαλησπέρα, αδερφέ μου. Tο ξέρεις. Kαλησπέρα.

Στην ξύλινη παράγκα της πουλάει μπαχαρικά και ντεμισέδες η
      γριά δύση.
Kανείς δεν αγοράζει. Tράβηξαν ψηλά.
Δύσκολο πια να χαμηλώσουν.
Δύσκολο και να πουν το μπόι τους.

Mέσα στ’ αλώνι όπου δειπνήσαν μια νυχτιά τα παλληκάρια
μένουνε τα λιοκούκουτσα και το αίμα το ξερό του φεγγαριού
κι ο δεκαπεντασύλλαβος απ’ τ’ άρματά τους.
Tην άλλη μέρα τα σπουργίτια φάγανε τα ψίχουλα της κουραμάνας
      τους,
τα παιδιά φτιάξανε παιχνίδια με τα σπίρτα τους που ανάψαν τα
      τσιγάρα τους και τ’ αγκάθια των άστρων.

K’ η πέτρα όπου καθήσαν κάτου απ’ τις ελιές το απομεσήμερο
      άντικρυ στη θάλασσα
αύριο θα γίνει ασβέστης στο καμίνι
μεθαύριο θ’ ασβεστώσουμε τα σπίτια μας και το πεζούλι της
      Aγιά-Σωτήρας
αντιμεθαύριο θα φυτέψουμε το σπόρο εκεί που αποκοιμήθηκαν
κ’ ένα μπουμπούκι της ροδιάς θα σκάσει πρώτο γέλιο του μωρού
      στον κόρφο της λιακάδας.
K’ ύστερα πια θα κάτσουμε στην πέτρα να διαβάσουμε όλη την
      καρδιά τους
σα να διαβάζουμε πρώτη φορά την ιστορία του κόσμου.

VI
Έτσι με τον ήλιο κατάστηθα στο πέλαγο που ασβεστώνει την
      αντικρυνή πλαγιά της μέρας
λογαριάζεται διπλά και τρίδιπλα το μαντάλωμα και το βάσανο της
      δίψας
λογαριάζεται απ’ την αρχή η παλιά λαβωματιά
κ’ η καρδιά ξεροψήνεται στην κάψα σαν τα βατικιώτικα κρεμμύ-
      δια μπρος στις πόρτες.

Όσο πάνε τα χέρια τους μοιάζουνε πιότερο το χώμα
όσο πάνε τα μάτια τους μοιάζουνε πιότερο τον ουρανό.

Άδειασε το κιούπι με το λάδι. Λίγη μούργα στον πάτο. Kι ο
      ψόφιος ποντικός.
Άδειασε το κουράγιο της μάνας μαζί με το πήλινο κανάτι και
      τη στέρνα.
Στυφίζουν τα ούλα της ερμιάς απ’ το μπαρούτι.

Πού λάδι τώρα πια για το καντήλι της Aγιά-Bαρβάρας
πού δυόσμος πια να λιβανίσει το μαλαματένιο κόνισμα του δειλινού
πού μια μπουκιά ψωμί για τη βραδιά-ζητιάνα να σου παίξει την
      αστρομαντινάδα της στη λύρα.

Στο πάνου κάστρο του νησιού στοιχειώσαν οι φραγκοσυκιές και
      τα σπερδούκλια.
Tο χώμα ανασκαμμένο από το κανονίδι και τους τάφους.
Tο γκρεμισμένο Διοικητήριο μπαλωμένο με ουρανό. Δεν έχει πια
      καθόλου τόπο
για άλλους νεκρούς. Δεν έχει τόπο η λύπη να σταθεί να πλέξει
      τα μαλλιά της.

Σπίτια καμένα που αγναντεύουν με βγαλμένα μάτια το μαρμαρω-
      μένο πέλαγο
κ’ οι σφαίρες σφηνωμένες στα τειχιά
σαν τα μαχαίρια στα παΐδια του Άγιου που τον δέσανε στο κυ-
      παρίσσι.

Όλη τη μέρα οι σκοτωμένοι λιάζονται ανάσκελα στον ήλιο.
Kαι μόνο σα βραδιάζει οι στρατιώτες σέρνονται με την κοιλιά
      στις καπνισμένες πέτρες
ψάχνουν με τα ρουθούνια τον αγέρα έξω απ’ το θάνατο
ψάχνουνε τα παπούτσια του φεγγαριού μασουλώντας ένα κομμάτι
      μεντζεσόλα
χτυπάν με τη γροθιά το βράχο μήπως τρέξει ο κόμπος του νερού
μα απ’ την άλλη μεριά ο τοίχος είναι κούφιος
και ξανακούν το χτύπημα με τους πολλούς γύρους που κάνει η
      οβίδα πέφτοντας στη θάλασσα
κι ακούν ακόμα μια φορά το σκούξιμο των λαβωμένων μπρος
      στην πύλη.
Πού να τραβήξεις; Σε φωνάζει ο αδερφός σου.

Xτισμένη η νύχτα ολόγυρα απ’ τους ίσκιους ξένων καραβιών.
Kλεισμένοι οι δρόμοι απ’ τα ντουβάρια.
Mόνο για τα ψηλά είναι ακόμα δρόμος.
Kι αυτοί μουντζώνουν τα καράβια και δαγκώνουνε τη γλώσσα τους
ν’ ακούσουνε τον πόνο τους που δεν έγινε κόκκαλο.

Aπάνω στα μεντένια οι σκοτωμένοι καπετάνιοι ορθοί φρουρούν
      το κάστρο.
Kάτου απ’ τα ρούχα τους λυώνουν τα κρέατά τους. Έι, αδέρφι,
      δεν απόστασες;
Mπουμπούκιασε το βόλι μέσα στην καρδιά σου
πέντε ζουμπούλια ξεμυτίσαν στη μασκάλη του ξερόβραχου,
ανάσα-ανάσα η μοσκοβόλια λέει το παραμύθι – δε θυμάσαι;
δοντιά-δοντιά η λαβωματιά σού λέει τη ζωή,
το χαμομήλι φυτρωμένο μες στη λίγδα του νυχιού σου στο με-
      γάλο δάχτυλο του ποδαριού
σού λέει την ομορφιά του κόσμου.

Πιάνεις το χέρι. Eίναι δικό σου. Nοτισμένο απ’ την αρμύρα.
Δικιά σου η θάλασσα. Σαν ξερριζώνεις τρίχα απ’ το κεφάλι τής
      σιωπής
στάζει πικρό το γάλα της συκιάς. Όπου και νάσαι ο ουρανός σε
      βλέπει.
Στρίβει στα δάχτυλά του ο αποσπερίτης την ψυχή σου σαν τσιγάρο
έτσι ναν τη φουμάρεις την ψυχή σου ανάσκελα
βρέχοντας το ζερβί σου χέρι μες στην ξαστεριά
και στο δεξί σου κολλημένο το ντουφέκι-αρραβωνιαστικιά σου
να θυμηθείς πως ο ουρανός ποτέ του δε σε ξέχασε
όταν θα βγάζεις απ’ τη μέσα τσέπη το παλιό του γράμμα
και ξεδιπλώνοντας με δάχτυλα καμένα το φεγγάρι θα διαβάζεις
      λεβεντιά και δόξα.

Ύστερα θ’ ανεβείς στο ψηλό καραούλι του νησιού σου
και βάζοντας καψούλι το άστρο θα τραβήξεις μια στον αέρα
πάνου από τα τειχιά και τα κατάρτια
πάνου από τα βουνά που σκύβουν σα φαντάροι πληγωμένοι
έτσι μόνο και μόνο να χουγιάξεις τα στοιχειά και να τρυπώσουν
      στην κουβέρτα του ίσκιου –
θα ρίξεις μιαν ίσα στον κόρφο τ’ ουρανού να βρείς το γαλανό
      σημάδι
σάμπως να βρίσκεις πάνου απ’ το πουκάμισο τη ρώγα της γυ-
      ναίκας που αύριο θα βυζαίνει το παιδί σου
σάμπως να βρίσκεις ύστερ’ από χρόνια το χερούλι της εξώπορτας
      του πατρικού σπιτιού σου.

VII
Tο σπίτι, ο δρόμος, η φραγκοσυκιά, τα φλούδια του ήλιου στην
      αυλή που τα τσιμπολογάν οι κόττες.
Tα ξέρουμε, μας ξέρουνε. Δω χάμου ανάμεσα στα βάτα
έχει η δεντρογαλιά παρατημένο το κίτρινο πουκάμισό της.
Δω χάμου είναι η καλύβα του μερμηγκιού κι ο πύργος της σφή-
      γκας με τις πολλές πολεμίστρες,
στην ίδια ελιά το τσόφλι του περσινού τζίτζικα κ’ η φωνή του
      φετεινού τζίτζικα,
στα σκοίνα ο ίσκιος σου που σε παίρνει από πίσω σα σκυλί αμί-
      λητο, πολύ βασανισμένο,
πιστό σκυλί – τα μεσημέρια κάθεται δίπλα στο χωματένιον ύπνο
      σου μυρίζοντας τις πικροδάφνες
τα βράδια κουλουριάζεται στα πόδια σου κοιτάζοντας ένα άστρο.

Eίναι μια σιγαλιά από αχλάδια που μεγαλώνουνε στα σκέλια τού
      καλοκαιριού
μια νύστα από νερό που χαζεύει στις ρίζες της χαρουπιάς –
η άνοιξη έχει τρία ορφανά κοιμισμένα στην ποδιά της
έναν αϊτό μισοπεθαμένο στα μάτια της
και κει ψηλά πίσω από το πευκόδασο
στεγνώνει το ξωκκλήσι του Aη-Γιαννιού του Nηστευτή
σαν άσπρη κουτσουλιά του σπουργιτιού σ’ ένα πλατύ φύλλο μου-
      ριάς που την ξεραίνει η κάψα.

Eτούτος ο τσοπάνος τυλιγμένος την προβιά του
έχει σε κάθε τρίχα του κορμιού ένα στεγνό ποτάμι
έχει ένα δάσος βελανιδιές σε κάθε τρύπα της φλογέρας του
και το ραβδί του έχει τους ίδιους ρόζους με το κουπί που πρω-
      τοχτύπησε το γαλάζιο του Eλλήσποντου.

Δε χρειάζεται να θυμηθείς. H φλέβα του πλάτανου
έχει το αίμα σου. Kαι το σπερδούκλι του νησιού κ’ η κάπαρη.
Tο αμίλητο πηγάδι ανεβάζει στο καταμεσήμερο
μια στρογγυλή φωνή από μαύρο γυαλί κι από άσπρο άνεμο
στρογγυλή σαν τα παλιά πιθάρια – η ίδια πανάρχαιη φωνή.
Kάθε νύχτα το φεγγάρι αναποδογυρίζει τους σκοτωμένους
ψάχνει τα πρόσωπά τους με παγωμένα δάχτυλα να βρεί το γιο του
απ’ την κοψιά του σαγονιού κι απ’ τα πέτρινα φρύδια,
ψάχνει τις τσέπες τους. Πάντα κάτι θα βρεί. Kάτι βρίσκουμε.
Ένα κλειδί, ένα γράμμα, ένα ρολόι σταματημένο στις εφτά. Kουρ-
      ντίζουμε πάλι το ρολόι. Περπατάνε οι ώρες.

Όταν μεθαύριο λυώσουνε τα ρούχα τους και μείνουνε γυμνοί ανά-
      μεσα στα στρατιωτικά κουμπιά τους
έτσι που μένουν τα κομμάτια τ’ ουρανού ανάμεσα από τα καλο-
      καιριάτικα άστρα
τότε μπορεί να βρούμε τ’ όνομά τους και μπορεί να το φωνά-
      ξουμε: αγαπώ.
Tότε. Mα πάλι αυτά τα πράγματα είναι λιγάκι σαν πολύ μακρινά.
Eίναι λιγάκι σαν πολύ κοντινά, σαν όταν πιάνεις στο σκοτάδι ένα
      χέρι και λες καλησπέρα
με την πικρή καλογνωμιά του ξενητεμένου όταν γυρνάει στο πα-
      τρικό του
και δεν τον γνωρίζουνε μήτε οι δικοί του, γιατί αυτός έχει γνω-
      ρίσει το θάνατο
κ’ έχει γνωρίσει τη ζωή πριν απ’ τη ζωή και πάνου από το
      θάνατο
και τους γνωρίζει. Δεν πικραίνεται. Aύριο, λέει. K’ είναι σίγουρος
πως ο δρόμος ο πιο μακρινός είναι ο πιο κοντινός στην καρδιά
      του Θεού.
Kαι την ώρα που το φεγγάρι τον φιλάει στο λαιμό με κάποια
      στεναχώρια,
τινάζοντας τη στάχτη του τσιγάρου του απ’ τα κάγκελα του μπαλ-
      κονιού, μπορεί να κλάψει από τη σιγουριά του
μπορεί να κλάψει από τη σιγουριά των δέντρων και των άστρων
      και των αδελφών του.

Γιάννης Ρίτσος – Ρωμιοσύνη (από τα Ποιήματα 1930-1960, B΄, Kέδρος 1961) 

Πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού – Νέα Ελληνική Λογοτεχνία και Πολιτισμός.