Κυριακή 27 Αυγούστου 2017

Για την Αρλέτα (1945-2017)...


 
Η θλιβερή είδηση του θανάτου της με βρήκε στην Κεφαλλονιά, στο χωριό μου. Δυνατότητα να βρω κάτι για το ιστολόγιο δεν υπήρχε, να που ήρθε τώρα η στιγμή για ένα μικρό αφιέρωμα στην τραγουδίστρια που με την κιθάρα της κράτησε όμορφη παρέα στα νιάτα μας. Με τη βοήθεια του Ν. Σαραντάκου...



Η Αρλέτα γεννήθηκε το 1945 στην Αθήνα όπου έζησε διαρκώς, ανάμεσα σε Εξάρχεια και Κυψέλη (στο δίπατο σπίτι της στην οδό Δεληγιάννη έμεινε ο Γιώργος Ιωάννου οταν κατέβηκε στην Αθήνα). Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών και ποτέ δεν άφησε εντελώς τη ζωγραφική. Ωστόσο, όπως διηγείται η ίδια, όταν ήταν πρωτοετής την άκουσε να τραγουδάει σε μια εκδρομή ο Γιώργος Παπαστεφάνου και την πήγε στον Πατσιφά, που τότε ξεκινούσε στη ΛΥΡΑ και καθώς δεν είχε τη δυνατότητα να προσελκύσει καθιερωμένους καλλιτέχνες αναζητούσε νέες φωνές και με πρωτοστάτη τον Γιάννη Σπανό προωθούσε το κίνημα που έμεινε γνωστό ως «νέο κύμα».

Ακριβώς σε μουσική Γιαννη Σπανού και στίχους Γιώργου Παπαστεφάνου ήταν το πρώτο τραγούδι που έκανε γνωστή την Αρλέτα, το Μια φορά θυμάμαι



Ο πρώτος της δίσκος κυκλοφορεί το 1966, κυρίως με συνθέσεις του Γιάννη Σπανού, και αμέσως την καθιερώνει. Στον δεύτερο δίσκο της, το 1967, παρουσιάζει και δικά της τραγούδια, σε μουσική και στίχους δικούς της («ζήλεψα», είπε αργότερα) ανάμεσα στα οποία και το έξοχο «Τα μικρά παιδιά», που μάλιστα είναι και το πρώτο τραγούδι που έγραψε στη ζωή της.

Το νέο κύμα είχε ένα ευδιάκριτο γαλλικό άρωμα -να θυμηθούμε και την ευδόκιμη θητεία του Γιάννη Σπανού στο Παρίσι- και η Αρλέτα ταίριαζε απόλυτα στο κίνημα αυτό μεταξύ άλλων και από το γαλλοπρεπές όνομά της. Μια και εδώ λεξιλογούμε και ασχολούμαστε και με τα ονόματα, να πούμε ότι το όνομα της Αρλέτας ήταν συνδυασμός των δυο βαφτιστικών της ονομάτων (Αργυρώ-Νικολέτα Τσάπρα λεγόταν κανονικά), αλλά εισάγει και στα ελληνικά το γαλλικό όνομα Arlette, που ήταν πολύ δημοφιλές εκείνες τις μεσαίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα -θυμομαστε ίσως την Αρλέτ Λαγκιγιέ, την ιστορική μορφή της τροτσκιστικής Εργατικής Πάλης, υποψήφια σε έξι προεδρικές εκλογές. Η πρώτη Αρλέτ της ιστορίας, διαβάζω, ήταν η μητέρα του Γουλιέλμου του Κατακτητή, πριν από χίλια χρόνια. Αλλά ας γυρίσουμε στη δική μας Αρλέτα.

Η συμμετοχή της στην Τρίτη Ανθολογία του Γιάννη Σπανού, το 1975, επιστεγάζει αυτή την πρώτη περίοδο της καλλιτεχνικής της πορείας, τη νεοκυματική ας πούμε. Θα ακούσουμε την εξαιρετικά ατμοσφαιρική της ερμηνεία στο μελοποιημένο ποίημα του Βύρωνα Λεοντάρη «Η ομίχλη μπαίνει από παντού στο σπίτι».


Μεσολάβησαν δίσκοι της, και όχι αμελητέοι, όπως το Romancero Gitano με τραγούδια του Μίκη σε ποίηση Λόρκα, αλλά η δεύτερη διακριτή φάση πιστεύω πως εγκαινιάζεται το 1981 με το Ένα καπέλο με τραγούδια, σε δική της μουσική και στίχους, όπως το Καφενείο:


Υστερα ήρθαν οι δυο έξοχοι δίσκοι σε συνεργασία με τον Λάκη Παπαδόπουλο στη μουσική, Περίπου το 1984 και Τσάι γιασεμιού το 1985.
Και οι δυο δίσκοι είναι θαυμάσιοι, αλλά έχω μια ελαφρά προτίμηση στον πρώτο, που έχει μεγαλύτερη ποικιλία ειδών. Δυσκολεύομαι να διαλέξω τραγούδι από το Περίπου, γιατί τα περισσότερα τα αγαπώ πολύ. Θα βάλω εκείνο που, κάθε φορά που το ακούω, με κάνει να δακρύζω για όσα όμορφα χάθηκαν πριν γεννηθούν: Πλατεία Αμερικής. Οι στίχοι είναι της Μαριανίνας Κριεζή.


Από το Τσάι Γιασεμιού διαλέγω να ακούσουμε ένα τραγούδι που έχει γνωρίσει αμέτρητες επανεκτελέσεις αλλά καμιά δεν έχει εκθρονίσει την αρχική εκτέλεσή του με την Αρλέτα:

Τα ήσυχα βράδια, βεβαίως -αν και θα το δείτε επίσης να τιτλοφορείται ‘Το τραγούδι της ερήμου’ ή, από τον πρώτο στίχο «Ακόμα κι αν φύγεις». Μια από τις ωραιότερες ελληνικές μπαλάντες όλων των εποχών, και πάλι σε στίχους της Μαριανίνας Κριεζή και μουσική του Λάκη Παπαδόπουλου.
Και αυτή η δεύτερη περίοδος ολοκληρώνεται με τον δίσκο Άσε τα κρυφά κρυμμένα απ’ όπου ακούμε το Μπαρ το Ναυάγιο.


Ακολούθησαν πολλές και ποικίλες συνεργασίες και συμμετοχές της, είτε στο τραγούδι είτε στους στίχους και τη μουσική, ως τον τελευταίο της διπλό δίσκο (Και πάλι χαίρετε, το 2009) -αλλά θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω και την εξαιρετική της ερμηνεία σε επανεκτελέσεις τραγουδιών του Χατζιδάκι αλλά και σε παλιά ελαφρά τραγούδια, που τα τραγούδησε με ύφος νεοκυματικό, όπως το Θα ξανάρθεις (Κώστας Γιαννίδης-Αλέκος Σακελλάριος).

Τον τελευταίο καιρό είχε αλλεπάλληλα προβλήματα υγείας και νοσηλευόταν εδώ και μήνες. Κατά σύμπτωση, αυτή η φανατική γατόφιλη έφυγε από τη ζωή χτες, που ήταν η παγκόσμια μέρα της γάτας. Θα τη θυμόμαστε για πάντα  την Αρλέτα της ανεξάντλητης τρυφερότητας, το κορίτσι με την κιθάρα που καλύτερα από κάθε άλλον ενσάρκωσε το νέο κύμα...

Να  την αποχαιρετίσουμε με μια συνέντευξή της στο Μονόγραμμα

Πολύ υλικό για την Αρλέτα υπάρχει και στο ιστολόγιο «Για την Αρλέτα» που φτιάχτηκε από φίλους της.

Μηνολόγιο Αυγούστου


Αποτέλεσμα εικόνας για αύγουστος εικόνες

Έστω και καθυστερημένα, λόγω των διακοπών στο χωριό, το μηνολόγιο του Αυγούστου...
 Ο Αύγουστος είναι ο δεύτερος μήνας του χρόνου που πήρε τ΄όνομά του από ιστορικό πρόσωπο -ο άλλος είναι ο Ιούλιος. Προηγουμένως ονομαζόταν Sextilis, έκτος μήνας δηλαδή στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο. Η ονομασία δεν άλλαξε όταν προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος στην αρχή, κι έτσι ο Sextilis ήταν πια όγδοος μήνας. Αρχικά ο Σεξτίλις είχε 29 μέρες, όταν όμως ο Ιούλιος Καίσαρας έκανε τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου (που από τότε ονομάστηκε Ιουλιανό), του πρόσθεσε δυο μέρες. Ο Σεξτίλις ονομάστηκε Αύγουστος (Augustus) προς τιμή του αυτοκράτορα Αύγουστου, πράγμα που έγινε το 8 π.Χ. δηλαδή ενώ ζούσε ο αυτοκράτορας. Ωστόσο, δεν είναι αλήθεια αυτό που λέγεται, ότι τότε ο αυτοκράτορας Αύγουστος πρόσθεσε μια μέρα στον μήνα “του”, που την πήρε από τον Φλεβάρη, για να μην υστερεί ο μήνας “του” από τον Ιούλιο. Όπως είπα, την επιμήκυνση του μήνα την είχε κάνει ο Ιούλιος Καίσαρας.
Να πούμε εδώ ότι στα λατινικά το επίθετο augustus σήμαινε μεγαλοπρεπής, λέξη που έχει περάσει στις νεότερες γλώσσες. Μάλιστα στα αγγλικά το august, που σημαίνει «επιβλητικός, μεγαλοπρεπής, σεβάσμιος» (π.χ. an august figure) συμπίπτει με το όνομα του μήνα (August).
Να κι ένα ταγούδι σχετικό με τον Αύγουστο, τον μήνα της ανεμελιάς, από το συγκρότημα της ανεμελιάς, τους Locomondo...

Τρ  1
Αυτοκτονία Νίκου Ζαχαριάδη στο Σουργκούτ της Σιβηρίας
Τε  2
† Ερρίκου Καρούζο
Πε  3
Κοίμησις Ιωάννου Παπαϊωάννου του μελωδού και Ανδρέου Εμπειρίκου του υπερρεαλιστού
Πα 4
† Ιωάννου Χριστιανού Άντερσεν, του μυθοποιού
Σα 5
 Κοίμησις Μέριλυν Μονρόε, Ρίτσαρντ Μπάρτον, σερ Άλεκ Γκίνες. Και γενέσιον Άννης-Σίλιας της διαδικτυακής φίλης. Και του ενός εκ των δύο αριστουργημάτων που εποίησε ο Νικοκύρης.
Κυ 6
Γενέσιον Αλεξάνδρου Φλέμιγκ, του ευεργέτου της ανθρωπότητος. Και των εν Χιροσίμα αμάχων.
Δε 7
Ηρακλείτου, του Εφεσίου φιλοσόφου
Τρ 8
Του Ινδού διανοητού Ραμπιτρανάθ Ταγκόρ
Τε 9
Ανάληψις Απολλωνίου του Τυανέως εκ του ιερού της Δικτύννης
Πε 10
† Κωνσταντίνου Χριστοφορίδη, πατρός της αλβανικής φιλολογίας
Πα 11
† Θανή Ιωάννου Ουνιάδου
Σα 12
Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας
Κυ 13
Των εν Μαραθώνι, Ελλήνων προμαχούντων Αθηναίων και Παγκόσμια Ημέρα των Αριστεροχείρων. Και γενέσιον Φιδέλ του Κουβανού επαναστάτη.
Δε 14
Κοίμησις Βερτόλδου Μπρεχτ, του δραματοποιού
Τρ 15
Θουκυδίδου Ολόρου Αλιμουσίου
Τε 16
Πρώτη εγγραφή εις δίσκον της ανθρωπίνης φωνής υπό Θωμά Έδισον
Πε 17
Γενέσιον Πέτρου Φερμά, του μαθηματικού
Πα 18
† Θανή Ονωρίου Μπαλζακ
Σα 19
Εκτέλεσις του ποιητού Φρειδερίκου Γκαρθία Λόρκα
Κυ 20
Των εν Θερμοπύλαις πεσόντων Σπαρτιατών και Θεσπιέων
Δε 21
Ιωάννου Κωνσταντινίδη-Κώστα Γιαννίδη, του γλυκυτάτου μουσουργού
Τρ 22
Γενέσιον Δημητρίου Γληνού, του μεγάλου διδασκάλου
Τε 23
Διεθνής ημέρα κατά του δουλεμπορίου
Πε 24
Μαρτύριον Κοσμά του Αιτωλού και γενέσιον Λέο Φερρέ
Πα 25
Αλκιδάμαντος του ρήτορος
Σα 26
Κομφουκίου του φιλοσόφου
Κυ 27 Διακήρυξις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Και κοίμησις Σωτηρίας Μπέλλου.
Δε 28 Γενέσιον Ιωάννου Γκαίτε
Τρ 29 † Κοίμησις Αττίκ (κατά κόσμον Κλέωνος Τριανταφύλλου) και Γεωργίου Κοτζιούλα, του κατατρεγμένου ποιητού.
Τε 30 Ρογήρου Βάκωνος
Πε 31
Πλινίου του πρεσβυτέρου