ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ: Αφιέρωμα σε έναν μεγάλο ποιητή...

"Φίλοι κι αδέλφια της ψυχής μου. Εσείς που πέσατε στις φυλακές και στα νησιά της κόλασης, που σας κρατάν αλυσωμένους μες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης γιατί πολεμάτε για την ανεξαρτησία, το ψωμί και τη λευτεριά του ελληνικού λαού, δεχτείτε την αγάπη και τον θαυμασμό μου. Οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας έχουνε τους ίδιους θανάσιμα μισητούς εχθρούς: τον αγγλοαμερικανικό ιμπεριαλισμό και τους ντόπιους λακέδες του. Οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας, φιλιωμένοι ο ένας με τον άλλο, με τη βοήθεια των φιλειρηνικών λαών όλου του κόσμου, θα τσακίσουνε στο τέλος αυτούς τους εχθρούς τους. Αυτό το πιστεύω. Ο δικός σας ένδοξος αγώνας είναι μια από τις πιο λαμπρές αποδείξεις ότι θα νικήσει η υπόθεση της ειρήνης, του ψωμιού και της λευτεριάς. Σας σφίγγω όλους μ' αγάπη στην αγκαλιά μου. ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ 10/8/1951 Βερολίνο." 
(Το παραπάνω μήνυμα του Χικμέτ προς τον ελληνικό λαό είχε μεταδοθεί ραδιοφωνικά στη διάρκεια της δίκης του Νίκου Μπελογιάννη) 

Ο Ναζίμ Χικμέτ (Nâzım Hikmet, Θεσσαλονίκη 15 Ιανουαρίου 1902 - Μόσχα 3 Ιουνίου 1963) ήταν Τούρκος ποιητής και δραματουργός, τα έργα του οποίου μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τουρκίας. Πέθανε στην Μόσχα από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 61 ετών.

Ο Ναζίμ Χικμέτ Ράν γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 15 Γενάρη 1902. Ο πατέρας του, Χικμέτ Ναζίμ Μπέης, που υπηρετούσε στο Υπουργείο Εξωτερικών, υπήρξε για λίγο διάστημα και Πρόξενος στο Αμβούργο. Όταν απολύθηκε εργάστηκε σαν διαχειριστής σε κινηματογραφικές αίθουσες. Η μητέρα του, Αϊσέ Τζελιέ Χανούμ, ήταν ζωγράφος. Ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη εκπαίδευση του στην Κωνσταντινούπολη κι ύστερα γράφτηκε στη Ναυτική Σχολή Χάλκης, το 1918, κάτω από τη διοίκηση του Κεμάλ Πασά. Ο διοικητής του, άκουσε και θαύμασε το ποίημά του " Λόγια Ενός Αξιωματικού Του Ναυτικού", που 'χε γράψει στα 12. Ωστόσο, η σταδιοδρομία του στο Ναυτικό σταμάτησε απότομα, γιατί αρρώστησε από πλευρίτη στη διάρκεια μιας νυχτερινής βάρδιας (1919) και δεδομένου ότι δεν μπόρεσε ν' ανακτήσει την υγεία του, απαλλάχτηκε σαν άτομο μ' ειδικές ανάγκες (1920). Διορίστηκε καθηγητής στην Ανατολία, στο γυμνάσιο Bolu, για σύντομο διάστημα (1921). 
Ενδιαφέρθηκε ζωηρά για τη ρωσική επανάσταση, πήγε στη Μόσχα και μελέτησε οικονομικά και κοινωνικές επιστήμες στο εκεί πανεπιστήμιο (1922-1924). Εκεί συναντά τον Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι από τον οποίο και επηρεάστηκε. Όταν επέστρεψε, δούλεψε σε εφημερίδα της Σμύρνης. Στην Τουρκία, όμως, το κεμαλικό κίνημα ήταν εναντίον της αριστερής παράταξης και οι διώξεις και συλλήψεις καθημερινά πλήθαιναν. Έτσι, αναγκάστηκε να ξαναφύγει κρυφά για την Μόσχα. Ο Μαγιακόφσκι τον ξαναμαγεύει και μην αντέχοντας για πολύ να 'ναι μακριά από τη πατρίδα επιστρέφει χωρίς διαβατήριο. Συλλαμβάνεται κι εισπράττει την πρώτη καταδίκη του για τα επαναστατικά του φρονήματα.

Το 1934 μηνύεται επειδή έκανε δήθεν, προπαγάνδα στους σπουδαστές της Στρατιωτικής Ακαδημίας. Δικάζεται "κεκλεισμένων των θυρών", χωρίς συνήγορο και καταδικάζεται συνολικά, σε 35ετή φυλάκιση, μα κατορθώνει να μειώσει την ποινή του στα 28 χρόνια και 4 μήνες σύμφωνα με τα άρθρα 68 κι 77 τού τουρκικού ποινικού κώδικα (1938). Καταλήγει στα μπουντρούμια της φυλακής στη Προύσα. 

Οι διανοούμενοι ξεκινούν μεγάλη εκστρατεία για να πείσουν την ηγεσία να τον αμνηστεύσει. Αρχίζει απεργία πείνας στη φυλακή (1950).Τελικά, η υπόλοιπη ποινή τού χαρίζεται, μετά 13 χρόνια φυλακής. Δεν μπορούσε να βρει δουλειά ούτε να εκδώσει βιβλία, επειδή είχε διακόψει τη στρατιωτική του θητεία. Ένα διάταγμα που ουσιαστικά είχε τον ίδιο για στόχο. Πενήντα χρονών πια, άρρωστος και σε τρομερά δύσκολη θέση, ζώντας με τον φόβο της απόπειρας εναντίον της ζωής του, αποδέχεται τη συμβουλή του γνωστού, σύγχρονου, θεατρικού συγγραφέα και δημοσιογράφου Refik Erduran κι αυτοεξορίζεται. Με ρουμάνικο σκάφος, διαπλέει τη Μαύρη θάλασσα και περνά στη Ρωσία για να καταλήξει στη Μόσχα. Μετά από αυτό το γεγονός η οικογένεια του παρακολουθείται στενά και χάνει την Τουρκική του υπηκοότητα (1951). Ο Ναζίμ Χικμέτ ταξιδεύει αρκετά, πηγαίνει σε διεθνή συνέδρια και γίνεται γνωστός σε όλο τον κόσμο. Από τη Μόσχα πηγαίνει στο Βερολίνο, όπου μέσα σε μια κατάμεστη αίθουσα με500 ατόμων, δίνει ένα αγωνιστικό ρεσιτάλ και καταχειροκροτούμενος σαν ελεύθερος πλέον αγωνιστής - ποιητής. Χωρίς να σταματήσει να γράφει, περνά την υπόλοιπη ζωή του, στη Μόσχα. Έγραψε ποιήματα ενάντια στον πόλεμο και στα πυρηνικά όπλα και ο κόσμος τον έβλεπε όχι ως κάποιον που έκανε προπαγάνδα αλλά σαν κάποιο που ήταν ειλικρινής στις απόψεις του. Το 1952 έγινε και διοικητικό στέλεχος του συμβουλίου παγκόσμιας ειρήνης. Το 1955 ερωτεύεται την Vera Tulyakova, την οποία περνά κατά πολλά χρόνια. Ο ποιητής νιώθει να ερωτεύεται για “πρώτη φορά”. 

Τι όμορφο που ‘ναι να σε συλλογιέμαι 
Να γράφω όλο για σένα 
Να σε κοιτάζω πλαγιασμένος έτσι ανάσκελα 
Μες στο κελί μου 
Μια λέξη που ‘χες πει την τάδε μέρα 
Στο τάδε μέρος, όχι η λέξη η ίδια 
Μα αυτός ο τρόπος που είχε, 
μέσα της να κλείνει όλο τον κόσμο. 

Μένουν μαζί και τον Νοέμβριο του 1960 παντρεύονται αφού ο Ναζίμ ζηλεύει αυτή την νέα παρουσία και θέλει να νιώθει πιο ασφαλής. Τον Σεπτέμβριο του 1961 γράφει το ποίημα “Αυτοβιογραφία”. Το 1962 του δίνεται διαβατήριο Σοβιετικής υπηκοότητας. Στις 3 Ιουνίου 1963 ο Ναζίμ Χικμέτ πεθαίνει και θάβεται στη Μόσχα, σε ηλικία 61 ετών. Ενώ, μετά το θάνατό του με υπουργικό διάταγμα ανακτά την τουρκική υπηκοότητα που του είχε αφαιρεθεί το 1951 εξαιτίας των πολιτικών του πεποιθήσεων. Έγραφε στη «διαθήκη του»: 
«Θάψτε με στην Ανατολία. Σ' ένα κοιμητήρι χωριού. Κι αν γίνεται ένα πλατάνι να 'ναι πάνω απ' το κεφάλι μου. Αυτό μου φτάνει» 

Αν και τα πρώτα του ποιήματα γράφτηκαν με παραδοσιακό μέτρο, ο Χικμέτ σταδιακά απομακρύνθηκε από τα πλαίσια του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας και άρχισε να αναζητεί νέα μορφή για τα ποιήματά του. Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων διαμονής του στη Σοβιετική Ένωση (1922-1925), η αναζήτηση αυτή έφτασε στο αποκορύφωμά της. Προτίμησε τον ελεύθερο στίχο, ο οποίος ταίριαζε και με την πλούσια φωνολογία τηςτουρκικής γλώσσας. Επηρεάστηκε κυρίως από το Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι. Πολλά από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από το γνωστό Τούρκο συνθέτη Ζουλφού Λιβανελί, ενώ αρκετά μελοποιήθηκαν και από το συνθέτη Μάνο Λοΐζο και τον Θάνο Μικρούτσικο. Με υπουργικό διάταγμα ο ποιητής ανέκτησε, μετά θάνατον, την τουρκική υπηκοότητα που του αφαιρέθηκε το 1951 εξαιτίας των πολιτικών του πεποιθήσεων. Το αυτοβιογραφικό του έργο Οι ρομαντικοί μεταφράστηκε στα Ελληνικά από τον Κώστα Κοτζιά ("Θεμέλιο")

ΠΟΙΗΜΑΤΑ 

Γιὰ τὴ ζωή

(ἀπόδοση: Γιάννης Ρίτσος)

Ἡ ζωὴ δὲν εἶναι παῖξε-γέλασε

Πρέπει νὰ τήνε πάρεις σοβαρά,

Ὅπως, νὰ ποῦμε, κάνει ὁ σκίουρος,

Δίχως ἀπ᾿ ὄξω ἢ ἀπὸ πέρα νὰ προσμένεις τίποτα.

Δὲ θά ῾χεις ἄλλο πάρεξ μονάχα νὰ ζεῖς.

Τὶς πιὸ ὄμορφες μέρες μας δὲν τὶς ζήσαμε ἀκόμα

Κι ἂχ ὅ,τι πιὸ ὄμορφο θά ῾θελα νὰ σοῦ πῶ

Δὲ στό ῾πα ἀκόμα.

Γιὰ τὴ ζωή

Ἡ ζωὴ δὲν εἶναι παῖξε-γέλασε 

Πρέπει νὰ τήνε πάρεις σοβαρά, 

Ὅπως, νὰ ποῦμε, κάνει ὁ σκίουρος, 

Δίχως ἀπ᾿ ὄξω ἢ ἀπὸ πέρα νὰ προσμένεις τίποτα. 

Δὲ θά ῾χεις ἄλλο πάρεξ μονάχα νὰ ζεῖς.

Ἡ ζωὴ δὲν εἶναι παῖξε-γέλασε 

Πρέπει νὰ τήνε πάρεις σοβαρὰ 

Τόσο μὰ τόσο σοβαρὰ 

Ποὺ ἔτσι, νὰ ποῦμε, ἀκουμπισμένος σ᾿ ἕναν τοῖχο 

μὲ τὰ χέρια σου δεμένα 

Ἢ μέσα στ᾿ ἀργαστήρι 

Μὲ λευκὴ μπλούζα καὶ μεγάλα ματογυάλια 

Θὲ νὰ πεθάνεις, γιὰ νὰ ζήσουνε οἱ ἄνθρωποι, 

Οἱ ἄνθρωποι ποὺ ποτὲ δὲ θά ῾χεις δεῖ τὸ πρόσωπό τους 

καὶ θὰ πεθάνεις ξέροντας καλὰ 

Πὼς τίποτα πιὸ ὡραῖο, πὼς τίποτα πιὸ ἀληθινὸ 

ἀπ᾿ τὴ ζωὴ δὲν εἶναι.

Πρέπει νὰ τηνε πάρεις σοβαρὰ 

Τόσο μὰ τόσο σοβαρὰ 

Ποὺ θὰ φυτεύεις, σὰ νὰ ποῦμε, 

ἐλιὲς ἀκόμα στὰ ἑβδομῆντα σου 

Ὄχι καθόλου γιὰ νὰ μείνουν στὰ παιδιά σου 

Μὰ ἔτσι γιατὶ τὸ θάνατο δὲ θὰ τόνε πιστεύεις 

Ὅσο κι ἂν τὸν φοβᾶσαι 

Μὰ ἔτσι γιατί ἡ ζωὴ θὲ νὰ βαραίνει 

πιότερο στὴ ζυγαριά.

Τὰ τραγούδια τῶν ἀνθρώπων

Τὰ τραγούδια τῶν ἀνθρώπων 

εἶναι πιὸ ὄμορφα ἀπ᾿ τοὺς ἴδιους

πιὸ βαριὰ ἀπὸ ἐλπίδα

πιὸ λυπημένα

πιὸ διαρκῆ.

* * *

Πιότερο ἀπ᾿ τοὺς ἀνθρώπους, 

τὰ τραγούδια τους ἀγάπησα.

Χωρὶς ἀνθρώπους μπόρεσα νὰ ζήσω,

ὅμως ποτὲ χωρὶς τραγούδια·

μοὔτυχε ν᾿ ἀπιστήσω κάποτε

στὴν πολυαγαπημένη μου,

ὅμως ποτέ μου στὸ τραγούδι 

ποὺ τραγούδησα γι᾿ αὐτήν·

οὔτε ποτὲ καὶ τὰ τραγούδια 

μ᾿ ἀπατήσανε.

* * *

Ὅποια κι ἂν εἶναι ἡ γλῶσσα τους

πάντοτε τὰ τραγούδια τὰ κατάλαβα.

* * *

Σ᾿ αὐτὸν τὸν κόσμο τίποτα

ἀπ᾿ ὅσα μπόρεσα νὰ πιῶ

καὶ νὰ γευτῶ

ἀπ᾿ ὅσες χῶρες γνώρισα

ἀπ᾿ ὅσα μπόρεσα ν᾿ ἀγγίξω

καὶ νὰ νιώσω

τίποτα, τίποτα

δὲ μ᾿ ἔκανε ἔτσι εὐτυχισμένον

ὅσο τὰ τραγούδια...

Στοὺς δεκαπέντε συντρόφους

Δὲ χύνουν δάκρυ

μάτια ποὺ συνηθίσαν νὰ βλέπουνε φωτιὲς

δὲ σκύβουν τὸ κεφάλι οἱ μαχητὲς

κρατᾶν ψηλὰ τ᾿ ἀστέρι

μὲ περηφάνεια

δὲν ἔχουμε καιρὸ νὰ κλαῖμε τοὺς συντρόφους

τὸ τρομερό σας ὅμως κάλεσμα

μὲς στὴ ψυχή μας

κι οἱ δεκαπέντε σας καρδιὲς

θὲ νὰ χτυπᾶνε

μαζί μας

τὸ σιγανό σας βόγγισμα

σὰν προσκλητήρι

χτυπᾶ στ᾿ ἀφτιά μας

σὰν τὸν ἀντίλαλο βροντῆς.

Στάχτη θὰ γίνεις κόσμε γερασμένε

σοῦ ῾ναι γραφτὸς ὁ δρόμος

τῆς συντριβῆς

καὶ δὲ μπορεῖς νὰ μᾶς λυγίσεις

σκοτώνοντας τ᾿ ἀδέρφια μας τῆς μάχης

καὶ νὰ τὸ ξέρεις

θὰ βγοῦμε νικητὲς

κι ἂς εἶναι βαριές μας

οἱ θυσίες.

Μαύρη ἐσὺ θάλασσα γαλήνεψε

τὰ κύματά σου

καὶ θά ῾ρθει ἡ μέρα ἡ ποθητὴ

ἡ μέρα της ειρήνης

τῆς λευτεριᾶς σου

ὦ ναὶ θά ῾ρθει 

ἡ μέρα ποὺ θ᾿ ἁρπάξουμε τὶς λόγχες

ποὺ μὲς στὸ αἷμα τὸ δικό μας

ἔχουνε βαφτεῖ.

Κλαίουσα Ἰτιά

Κυλοῦσε τὸ νερὸ

καὶ στὸν καθρέφτη του γυαλίζονταν ἰτιὲς

τὰ πλούσια τὰ μαλλιά τους λούζαν λυγερές.

Καὶ τὰ σπαθιὰ τ᾿ ἀστραφτερά τους

χτυπώντας στοὺς κορμοὺς

καλπάζαν κατακόκκινοι μὲς στοὺς δρυμοὺς

καλπάζαν πρὸς τὴ δύση

μεθύσι!...

Καὶ τότε ξάφνου

σὰ τὸ πουλὶ τὸ λαβωμένο

τὸ πληγωμένο

στὸ φτερό του

γκρεμίστηκ᾿ ἕνας καβαλάρης

ἀπ᾿ τ᾿ ἄλογό του.

Δὲ σκλήρισε

τοὺς ἄλλους πού ῾φευγαν δὲ ζήτησε

τὰ βουρκωμένα μάτια του ἐγύρισε

μονάχα γιὰ νὰ δεῖ

τὰ πέταλα ποὺ λάμπαν.

Τὸ ποδοβολητὸ ἐσβοῦσε μὲς στὴ φύση

καὶ τ᾿ ἄλογα ἐχάνονταν στὴ δύση!

Καμαρωτοὶ ἐσεῖς καβαλαρέοι

Ὦ κόκκινοι κι ἀστραφτεροὶ καβαλαρέοι

καβαλαρέοι φτερωτοὶ

καμαρωτοὶ

ὡραῖοι!...

Μ᾿ ἴδιες φτεροῦγες πέταξη ἡ ζωὴ ποὺ ῥέει!

Ὁ φλοῖσβος τοῦ νεροῦ σταμάτησε

ἐχάθη

οἱ ἴσκιοι ἐβυθίστηκαν στοῦ σκοταδιοῦ τὰ βάθη

τὰ χρώματα σβηστῆκαν

στὰ μάτια του τὰ πένθιμα

τὰ πέπλα κατεβῆκαν

καὶ τῆς ἰτιᾶς ἡ φυλλωσιὰ

χαϊδεύει τὰ μαλλιά του!

Μὴ κλαῖς ἰτιά μου θλιβερὰ

καὶ μὴ βαριοστενάζεις

πάν᾿ ἀπ᾿ τὰ σκοτεινὰ νερὰ

τὸ δάκρυ μὴ σταλάζεις

Ὦ μὴ στενάζεις

μὲ σφάζεις.

Ἡ χώρα αὐτὴ εἶναι δική μας

Ἡ χώρα αὐτὴ π᾿ ὁρμᾶ ἀπ᾿ τὴν Ἀσία μὲ καλπασμὸ

καὶ ποὺ προβάλλει

τ᾿ ὥριο κεφάλι

σὰν τὸ πουλάρι

γεμάτο χάρη

πρὸς τῆς Μεσόγειος τὸ νερὸ

ἡ χώρ᾿ αὐτὴ εἶναι δική μας

μὲ ματωμένους τοὺς καρποὺς

δόντια σφιγμένα

πόδια γυμνά.

Σὰ μεταξένιο τούτη ἡ γῆ μας

εἶναι χαλί μας

τούτη ἡ γῆ μας

ἡ κόλασή μας

τούτ᾿ ἡ παράδεισο

εἶναι δική μας.

Ἡ θέλησή μας

τώρα τρανεύει

νά ῾ναι δική μας

παντοτινὰ

νὰ ζοῦμε λεύτεροι σὰ δέντρα

σὰ τὰ δεντρὰ τοῦ ἴδιου δάσου

ἀδερφωμένα

ἀγκαλιαστά

Δὲ μᾶς ἀφήνουν νὰ τραγουδᾶμε

Δὲ μᾶς ἀφήνουν Ῥόμπσον νὰ τραγουδᾶμε

δὲ μᾶς ἀφήνουν καναρίνι

πού ῾χεις φτερὰ ἀητοῦ

μαῦρε ἀδερφέ μου

δόντια ποὺ ἔχεις

μαργαριτάρια

δὲ μᾶς ἀφήνουν νὰ ψηλώσουμε φωνή.

Φοβοῦνται Ῥόμπσον

φοβοῦνται τὴν αὐγή,

ν᾿ ἀκούσουνε φοβοῦνται

καὶ ν᾿ ἀγγίσουν

φοβοῦνται ν᾿ ἀγαπήσουν

φοβοῦνται ν᾿ ἀγαπήσουνε σὰν τὸν Φερχὰτ

(Ἀλήθεια θὰ ῾χετε κι ἐσεῖς ἕναν Φερχὰτ

οἱ νέγροι πῶς νὰ τόνε λένε Ῥόμπσον;)

Φοβοῦνται τὰ γεννήματα

τὴ γῆς

τὸ γάργαρο νερὸ φοβοῦνται τῆς πηγῆς

φοβοῦνται

νὰ θυμοῦνται

καὶ τὶς χαρές τους

τὸ χέρι ἑνὸς φίλου δὲν ἔσφιξε ποτέ τους

τὸ χέρι τους

ζεστὸ

σὰν τὸ πουλὶ

χωρὶς νὰ θέλει σκόντα

προμήθειες

ἡ κάποια ἀναβολὴ

στὴ πλερωμή.

Φοβοῦνται τὴν ἐλπίδα

φοβοῦνται Ῥόμπσον νὰ ἐλπίσουν

φοβοῦνται καναρίνι

πού ῾χεις φτερὰ ἀητοὺ

φοβοῦνται τὰ τραγούδια μας

μὴ τοὺς τσακίσουν.

Ὁ ἄνθρωπος μὲ τὸ γαρύφαλο

Ἔχω πάνω στὸ τραπέζι μου

τὴ φωτογραφία τοῦ ἀνθρώπου

μὲ τ᾿ ἄσπρο γαρούφαλο

ποὺ τὸν τουφέκισαν

στὸ μισοσκόταδο

πρὶν τὴν αὐγὴ

κάτω ἀπ᾿ τὸ φῶς τῶν προβολέων.

Στὸ δεξί του χέρι

κρατᾶ ἕνα γαρούφαλο

πού ῾ναι σὰ μιὰ φούχτα φῶς

ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ θάλασσα

τὰ μάτια του τὰ τολμηρὰ

τὰ παιδικὰ

κοιτάζουν ἄδολα

κάτω ἀπ᾿ τὰ βαριὰ μαῦρα τους φρύδια

ἔτσι ἄδολα

ὅπως ἀνεβαίνει τὸ τραγούδι

σὰ δίνουν τὸν ὅρκο τους

οἱ κομμουνιστές.

Τὰ δόντια του εἶναι κάτασπρα

ὁ Μπελογιάννης γελᾶ

καὶ τὸ γαρούφαλο στὸ χέρι του

εἶναι σὰν τὸ λόγο πού ῾πε στοὺς ἀνθρώπους

τὴ μέρα τῆς λεβεντιᾶς

τὴ μέρα τῆς ντροπῆς.

Αὐτὴ ἡ φωτογραφία

βγῆκε στο δικαστήριο

ὕστερ᾿ ἀπ᾿ τὴ θανατικὴ καταδίκη.

Μονάκριβή μου

(ἀπόδοση: Γιάννης Ρίτσος)

Μονάκριβή μου ἐσὺ στὸν κόσμο 

μοῦ λὲς στὸ τελευταῖο σου γράμμα: 

«πάει νὰ σπάσει τὸ κεφάλι μου, σβήνει ἡ καρδιά μου, 

Ἂν σὲ κρεμάσουν, ἂν σὲ χάσω θὰ πεθάνω».

Θὰ ζήσεις, καλή μου, θὰ ζήσεις, 

Ἡ ἀνάμνησή μου σὰν μαῦρος καπνὸς 

θὰ διαλυθεῖ στὸν ἄνεμο. 

Θὰ ζήσεις, ἀδελφή με τὰ κόκκινα μαλλιὰ τῆς καρδιᾶς μου 

Οἱ πεθαμένοι δὲν ἀπασχολοῦν πιότερο ἀπό ῾να χρόνο 

τοὺς ἀνθρώπους τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα.

Ὁ θάνατος 

Ἕνας νεκρὸς ποὺ τραμπαλίζεται στὴν ἄκρη τοῦ σκοινιοῦ 

σὲ τοῦτον ῾δῶ τὸ θάνατο δὲν ἀντέχει ἡ καρδιά μου. 

Μὰ νά ῾σαι σίγουρη, πολυαγαπημένη μου, 

ἂν τὸ μαῦρο καὶ μαλλιαρὸ χέρι ἑνὸς φουκαρᾶ ἀτσίγγανου 

περάσει στὸ λαιμό μου τὴ θηλειὰ 

ἄδικα θὰ κοιτᾶνε μὲς στὰ γαλάζια μάτια τοῦ Ναζὶμ νὰ δοῦν τὸ φόβο. 

Στὸ σούρπωμα τοῦ στερνοῦ μου πρωινοῦ 

θὰ δῶ τοὺς φίλους μου καὶ σένα. 

Καὶ δὲ θὰ πάρω μαζί μου κάτου ἀπὸ τὸ χῶμα 

παρὰ μόνο τὴν πίκρα ἑνὸς ἀτέλειωτου τραγουδιοῦ.

Γυναίκα μου 

Μέλισσά μου μὲ τὴ χρυσὴ καρδιὰ 

Μέλισσά μου μὲ τὰ μάτια πιὸ γλυκὰ ἀπ᾿ τὸ μέλι 

Τί κάθησα καὶ σοῦ ῾γραψα πὼς ζήτησαν τὸ θάνατό μου.

Ἡ δίκη μόλις ἄρχισε 

Δὲν κόβουν δὰ καὶ στὰ καλὰ καθούμενα ἔτσι τὸ κεφάλι 

ὅπως ἕνα γογγύλι. 

Ἔλα, ἔλα, μή μου σκᾶς 

Αὐτὰ εἶναι μακρινὰ ἐνδεχόμενα. 

Ἂν ἔχεις τίποτα λεφτὰ 

Ἀγόρασέ μου ἕνα μάλλινο σώβρακο 

Μοῦ μένει ἀκόμα κείνη ἡ ἰσχιαλγία στὸ πόδι

Καὶ μὴν ξεχνᾶς πὼς ἡ γυναίκα ἑνὸς φυλακισμένου 

Δὲν πρέπει νά ῾χει μαῦρες ἔγνοιες.

Όπως ο Κερέμ

Είναι βαρύς ο αγέρας σαν μολύβι
Φωνάζω, φωνάζω, φωνάζω
Ελάτε γρήγορα σας φωνάζω
Να λειώσουμε το μολύβι

Κάποιος μου λέει
Φωτιά θα πάρεις απ’ την ίδια σου φωνή
Θα γίνεις στάχτη
Στάχτη σαν τον Κερέμ
Που κάηκε απ’ τον έρωτά του

Και εγώ του λέω
Ας καώ, ας γίνω στάχτη σαν τον Κερέμ
Αν δεν καώ εγώ
Αν δεν καείς εσύ
Αν δεν καούμε εμείς
Πώς θα γενούν τα σκοτάδια λάμψη

Οι Ρομαντικοί

Είμαι κομμουνιστής

Είμαι αγάπη απ’ την κορυφή ως τα νύχια,

αγάπη θα πει βλέπω, σκέφτομαι, κατανοώ,

αγάπη θα πει το παιδί που γεννιέται, το φως που πλημμυρίζει

αγάπη θα πει να δέσεις μια κούνια στ’ άστρα

αγάπη θα πει να χύνεις το ατσάλι μ’ απέραντο μόχθο

Είμαι κομμουνιστής.

Είμαι αγάπη απ’ την κορυφή ως τα νύχια

ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΑ 

Αν η μισή μου καρδιά - 1975

Αν η μισή μου καρδιά βρίσκεται, γιατρέ, εδώ πέρα

η άλλη μισή στην Κίνα βρίσκεται

με τη στρατιά που κατεβαίνει προς το κίτρινο ποτάμι

Η άλλη μισή στην Κίνα βρίσκεται.

Κι ύστερα, γιατρέ, την κάθε αυγή

την κάθε αυγή, γιατρέ, με τα χαράματα

πάντα η καρδιά μου στην Ελλάδα τουφεκίζεται.

Κι ύστερα, δέκα χρόνια, γιατρέ, 

που τίποτα δεν έχω μες στα χέρια μου 

να δώσω στο φτωχό λαό μου, 

τίποτα πάρεξ ένα μήλο

Ένα κόκκινο μήλο

Την καρδιά μου.

Στίχοι:  Γιάννης Ρίτσος & Ναζίμ Χικμέτ

Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Μαρία Δημητριάδη

 Η πιο όμορφη θάλασσα

Να γελάσεις απ’ τα βάθη των χρυσών σου ματιών

είμαστε μες στο δικό μας κόσμο 

Η πιο όμορφη θάλασσα

είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει

Τα πιο όμορφα παιδιά δεν έχουν μεγαλώσει ακόμα

Τις πιο όμορφες μέρες μας

δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα

Κι αυτό που θέλω να σου πω

το πιο όμορφο απ’ όλα, 

δε στο `χω πει ακόμα.

Στίχοι: Ναζίμ Χικμέτ

Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

. Μαρία Δημητριάδη

Ύμνος στη ζωή 

Τι όμορφο που είναι να ζεις

να μπορείς να διαβάζεις τον κόσμο

τη ζωή να τη νιώθεις τραγούδι αγάπης

τι όμορφο που είναι να ζεις

σαν παιδί να απορείς και να ζεις.

Κι όμως είναι ν’απορείς πως αυτό το ωραίο τραγούδι

πως αυτή η ζωή η γεμάτη χαρά

έχει γίνει σκληρή

έχει γίνει φτηνή

και τόσο πικραμένη

που νά `ναι σιχαμένη

Το όμορφο που είναι να ζεις

να σου λένε καλημέρα του κόσμου τα χείλη

τη ζωή να την κάνεις τραγούδι χαράς

τι όμορφο που είναι να ζεις

σαν παιδί να απορείς και να ζεις

Στίχοι: Γιάννης Ρίτσος & Ναζίμ Χικμέτ

Μουσική: Θανάσης Πολυκανδριώτης

1. Στέλιος Καζαντζίδης  

2. Γλυκερία & Παιδική Χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου

Πηγή: http://homouniversalisgr.blogspot.gr