Μπαίνοντας στα παπούτσια των μεταναστών...

Η καλή λογοτεχνία ανέκαθεν εξέφραζε την ουσία της ζωής κι αποτύπωνε τις ψυχικές αλληλεπιδράσεις μας. Οι λογοτέχνες, άνθρωποι που προσπαθούν να εκφράσουν ό,τι περιέχει η ψυχή με λέξεις, διαλέγουν τις πιο εύστοχες για να μας μεταφέρουν την αλήθεια, εντρυφώντας  στα βιώματα κι αποκαλύπτοντας τα μύχια, καλά ή κακά, αρεστά και μη. Αν θέλουμε να νιώσουμε πραγματικά ένα βίωμα που δεν γνωρίζουμε, ο πιο άμεσα έμμεσος τρόπος είναι το διάβασμα των κλασικών αριστουργημάτων της λογοτεχνίας. Έτσι μαθαίνουμε την αληθινή, την ουσιαστική ιστορία, την ιστορία της ψυχής.

Ας διαβάσουμε τη «Γαλήνη» του Ηλία Βενέζη...

Για να νιώσουμε τη δοκιμασία που περνούν οι μετανάστες - να νιώσουμε κι όχι απλά να μάθουμε πληροφορίες - πρέπει να φανταστούμε τον εαυτό μας ανάμεσά τους. Αν δεν μπορούμε και δεν έχουμε κανένα τέτοιο βίωμα, ας διαβάσουμε με την ψυχή μας κι όχι με το μυαλό μας, τις δοκιμασίες των Ελλήνων μεταναστών που ήρθαν κυνηγημένοι στην Ελλάδα μετά τη μικρασιατική καταστροφή, στο συνταρακτικό μυθιστόρημα του Ηλία Βενέζη «Γαλήνη». Σε μια γλώσσα της εποχής δύσκολη αρχικά για τους νεότερους, μετά από λίγες σελίδες ανάγνωσης εύκολα θα μπούμε στο κλίμα της εποχής και θα πονέσουμε μαζί τους, θα σκεφτούμε, θα αφεθούμε στον λυρισμό του Βενέζη. Ένας λυρισμός που μοιάζει να πηγάζει από τον ρομαντισμό του 19^ου αιώνα και απηχεί την αλήθεια, γιατί μόνο μέσα από την ποίηση της φύσης ο άνθρωπος βρίσκει τη … γαλήνη μέσα του.

Ηλίας Βενέζης

Ο Ηλίας Βενέζης, γεννημένος στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας το 1904 (ή το 1898), έρχεται για λίγα χρόνια στη Μυτιλήνη, από το 1914 μέχρι το 1919, χρονιά που επιστρέφει με την οικογένειά του στη Μικρά Ασία, όπου τον βρίσκει η μικρασιατική καταστροφή. Εκεί αιχμαλωτίζεται το 1922 για 14 μήνες. Το 1923 επιστρέφει στη Μυτιλήνη. Η εμπειρία του αυτή τον οδηγεί να γράψει το βραβευμένο «Νούμερο 31328». Παίρνει μετάθεση από την Τράπεζα της Ελλάδος, όπου δούλευε, κι εγκαθίσταται στην Αθήνα το 1932. Κατά τη δικτατορία του Μεταξά συλλαμβάνεται για τις φιλελεύθερες ιδέες του και γλυτώνει την εκτέλεση μετά από έντονη αντίδραση του πνευματικού κόσμου. Διατελεί υπεύθυνος σε πολλές σημαντικές θέσεις, όπως αυτή του διευθύνοντος συμβούλου του Εθνικού Θεάτρου. Αναδεικνύει το μεταπολεμικό μυθιστόρημα και μέσα από το ραδιόφωνο και ιδρύει την Ομάδα των Δώδεκα. Μετά από τριετή σοβαρή ασθένεια πεθαίνει και θάβεται στον Μόλυβο της Λέσβου το 1973. Είχε ζητήσει ο τάφος του να είναι ανώνυμος και να χαραχτεί μονάχα η λέξη ΓΑΛΗΝΗ, όπως κι έγινε.

Απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Γαλήνη» του Ηλία Βενέζη:

«…Η μακρινή λιτανεία ολοένα πλησιάζει. Το σύννεφο η σκόνη μακραίνει πιο πολύ μες στην πυκνή ατμόσφαιρα. (…) Ένα κοπάδι γυναίκες, παιδιά και γέροντες βογκούν δυνατά, κυνηγημένοι απ’ τον ήλιο, απ’ τη στέρηση και απ’ την εξάντληση του δρόμου. Στα πρόσωπα ο ίδρος, ζυμωμένος με τη σκόνη, στάζει σα λάσπη. (…) Οι πιο πολλοί του κοπαδιού περπατούν ξυπόλυτοι, κι όλοι σηκώνουν στον ώμο ένα φορτίο, ένα τσουβάλι γεμάτο ή έναν μπόγο.

«Αχ! Πού μας στέλνουν να ζήσουμε! Πού μας στέλνουν!» τσίριζε δυνατά μια γυναίκα. (…) Φώναζαν για ένα δέντρο. Να ήταν ένα δέντρο να ξαποστάσουν κάτω απ’ τον ίσκιο του. (…) Το μαρτύριο του νερού ήρθε, τότε, στη δύσκολη ώρα.»

Το σημερινό «κοπάδι» των μεταναστών θυμίζει αυτό των Ελλήνων που ήρθαν από τη Μικρά Ασία το ’22. Θυμίζει τα ατέλειωτα «κοπάδια» των ανθρώπων που κυνηγημένοι αναζήτησαν μια καλύτερη ζωή ανά τους αιώνες. Θυμίζει όλους τους μετανάστες όλων των εποχών. 

Το βραβευμένο μυθιστόρημα «Γαλήνη» του Ηλία Βενέζη ξυπνάει την ενσυναίσθησή μας για τους άπειρους πλέον μετανάστες που περνούν από τη χώρα μας. Ας το διαβάσουμε...

  

                                                                   Βάλλυ Κωνσταντοπούλου / vallysdiary.blogspot.gr