Στο πρώτο μέρος του αφιερώματος προσεγγίσαμε τις «θεωρίες συνωμοσίας» ως ένα φαινόμενο που μπορεί να εμπεριέχει εξαιρετικά ανόμοια (και άλλης βαρύτητας) μεταξύ τους θέματα: Είναι εντελώς διαφορετική για παράδειγμα η πεποίθηση πως η Γη είναι επίπεδη με την άρνηση της κλιματικής αλλαγής. Μόλις εχθές, ο Πρόεδρος της Αμερικής Donald Trump (που ασπάζεται πολλές θεωρίες συνωμοσίας και δημοσίως), δήλωσε πως η Αμερική αποχωρεί από την Συμφωνία του Παρισιού, ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης για την συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη‧ ας μην θεωρήσει κανείς πως η Αμερική απλά επιλέγει να «αγνοήσει» τον κώδωνα του κινδύνου της επιστημονικής κοινότητας σε σχέση με το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Είναι σαφές ότι ο περιορισμός των αέριων ρύπων αποτελεί ένα (κοστοβόρο) πλήγμα για την βιομηχανία, πλήγμα το οποίο είχε οδηγήσει και στο πρόσφατο παρελθόν τον George Bush Jr να απορρίψει το Πρωτόκολλο του Κιότο (2001).
Παράλληλα, η εκ νέου άνοδος της ακροδεξιάς και του
νεοναζισμού στις χώρες της Ευρώπης αλλά και τις ΗΠΑ (βλ. alt-right)
έχει βασιστεί στην «επενδύση» πάνω σε μυθεύματα και ημι-παρανοϊκές
αφηγήσεις, που διευρύνουν το ακροατήριο και επιχειρούν να διαμορφώσουν
μια συνεκτική «αφήγηση» για την κατάσταση του κόσμου (βλ. Νέα Τάξη
Πραγμάτων κ.ο.κ.). Η «άρνηση» του Ολοκαυτώματος, η επίκληση στους
«Μασόνους που κυβερνούν» και μια σειρά από ανάλογες θεωρίες έχουν πολύ
συγκεκριμένη πολιτική σκοπιμότητα.
Οι παραπάνω κατηγορίες (τυχαία παραδείγματα) έχουν φυσικά διαβαθμίσεις και σίγουρα μπορούν να βρεθούν τα αίτια κάθε ειδικής περίπτωσης. Πράγματι, όπως υποστηρίζουν και ακαδημαϊκοί που ασχολούνται με το φαινόμενο, ο φιλελεύθερος ατομικισμός που αποτελεί το πλειοψηφικό υπόδειγμα για τον Δυτικό κόσμο, κάνει κάθε μεμονωμένο άτομο εξαιρετικά ευάλωτο και εύπιστο σε κάποια θεωρία που μέσα στο παράλογό της εκλογικεύει το παράλογο των καιρών. Μήπως δεν ήταν μια κάποια εκλογίκευση της φρίκης η θεωρία πως ο Bush ενορχήστρωσε το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους; Όχι τυχαία, η συγκεκριμένη θεωρία κατάφερε να ξεφύγει από τα μικρά και κλειστά club των διαφόρων θεωριών και να γίνει ένα ιδιαίτερα ευρύ συλλογικό αφήγημα, σε μεγάλο μέρος του πολιτικού φάσματος και των κοινωνικών στρωμάτων. Ας μείνουμε όμως λίγο σε αυτό:
Μήπως δεν ήταν οι ΗΠΑ που εξόπλισαν την σημερινή τρομοκρατία όταν καιροσκοπικά εκπαίδευσαν την Αλ Κάιντα για να αντιπαρατεθεί στην Σοβιετική Ένωση; Μήπως δεν είδε ολόκληρος ο κόσμος την πολεμική μηχανή των ΗΠΑ να «γουργουρίζει» με ευχαρίστηση την επόμενη της 11/9; Μήπως η διακυβέρνηση Μπους δεν φάνηκε «έτοιμη από καιρό» για να εισάγει ένα νέο καθεστώς εσωτερικής αστυνόμευσης και παρακολούθησης, με τον μανδύα του αντί-τρομοκρατικού;
Όλα τα παραπάνω, συνθέτουν μια πραγματικότητα που ευνοεί συνεχώς την καχυποψία. Για την ακρίβεια, κάνει την καχυποψία και αμφισβήτηση να αποτελούν «εργαλεία» σκέψης. Πράγματι, η βασική ίσως αρχή κάθε θεωρίας συνωμοσίας είναι το πολύ απλό: «Τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται». Σε αυτήν την επί της αρχής θεώρηση των πραγμάτων, προστίθεται και η «θεολογία» του δεύτερου βήματος: «Τίποτα δεν είναι τυχαίο». Ο συνδυασμός των δυο συνθέτει και την μεγαλύτερη εικόνα που θέλει τα μη τυχαία πράγματα να είναι πάντα σχέδιο κάποιων μυστικών και κρυφών κέντρων, το οποίο εκδηλώνεται πάντα με απώτερο στόχο την ποδηγέτηση του χειμαζόμενου λαού.
Σε αυτό το μοτίβο σκέψης, το παράλογο γίνεται λογικό. Εντελώς κουφά και ανυπόστατα σενάρια «ερμηνεύουν» την πραγματικότητα με τρόπο πιο συνεκτικό από μια θεώρηση που περιλαμβάνει αντιφάσεις, αντιθέσεις και πολυπαραγοντικές κοινωνικές εξισώσεις. Πόσα πράγματα άλλωστε έλυσαν με βολικό τρόπο οι «ψεκασμένοι»; Ο κόσμος δεν αντιδρά στα μνημόνια-μας ψεκάζουν. Ο κόσμος αντιδρά στα μνημόνια αλλά μαχητικά/αγωνιστικά;-μας ψεκάζουν. Ο κόσμος ψηφίζει το ένα ή το άλλο; -μας ψεκάζουν. Κάπως έτσι, είναι εξαιρετικά εύκολη η παραμονή στον «καναπέ» του ατομικού «σχολιασμού» της πολιτικής και της κοινωνίας, η άρνηση τομών (που συγκροτούνται και στην ψήφο αλλά και, κυρίως, στην πολιτική πρακτική), η περιχαράκωση ή και η «μαύρη» ψήφος.
Όλο αυτό ενισχύεται φυσικά από την πλήρη υπαγωγή μεγάλου μέρους της ενημέρωσης στην εξυπηρέτηση συμφερόντων. Πολύ εύκολα μπορεί πλέον ο καθένας (με πρώτο τον Πλανητάρχη) να καταγγέλει ως fake news οτιδήποτε δεν τον βολεύει και η «αλήθεια» (ή τουλάχιστον, ο ορθός λόγος) να σχετικοποιείται και να ρευστοποιείται ως κάτι εντελώς νεφελώδες. Κάπως έτσι, όταν όλα τα κανάλια είναι μέσα στη διαπλοκή, ένα group στο facebook μπορεί να αποτελέσει ένα καταφύγιο «αλήθειας». Εκεί δεν έχει τόση σημασία τελικά η ίδια η αλήθεια όσο ότι δημιουργείται μια «κοινότητα» που συγκροτείται πάνω σε μια κοινή πεποίθηση (όχι ιδεολογία) για κάποιο θέμα.
[Θα ήταν λάθος, όλο το παραπάνω πλαίσιο, να αποδοθεί μονάχα στο ευρύ ακροατήριο των πολλών μορφών της νεοδεξιάς ή του λούμπεν απολιτίκ- όψεις της συνωμοσιολογίας έχουν απασχολήσει (και βασανίσει) πολλές φορές και αριστερά ακροατήρια, φυσικά σε άλλα θέματα και με άλλη μορφή. Ενίοτε μάλιστα από πάνω προς τα κάτω.]
Η διαρκής συνωμοσία της οικονομικής ελίτ
Όλο αυτό παραμένει ένας πρόλογος για να περάσουμε στο δεύτερο μέρος του κινηματογραφικού αφιερώματος. Πριν όμως από αυτό, πρέπει να θυμηθούμε πως, κατά κάποιο τρόπο, η ίδια η εποχή «σηκώνει» τις συνωμοσίες της. Ας μην ξεχνάμε πως στις αρχές του ’90 «γράφτηκε» κατά κάποιο τρόπο μια εκδοχή της δυστοπίας: Το περίφημο «Τέλος της Ιστορίας», το νεόκοπο τότε ευαγγέλιο της επέλασης του ατομισμού και φιλελευθερισμού σήμανε στην πραγματικότητα το τέλος κάθε συλλογικής ουτοπίας, επενδύοντας φυσικά πάνω και στην κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Το κυνήγι της «ατομικής ουτοπίας» υπήρξε μια φενάκη, ένα απατηλό μύθευμα μεγαλύτερο από κάθε θεωρία συνωμοσίας. Η διαρκής και παρατεταμένη αποτυχία εύρευσης αυτού του σύγχρονου μονόκερου ενέτεινε τον απομονωτισμό, την καταφυγή σε νέα μυθεύματα και σε μια «άρνηση»: Η δυσπιστία ως εργαλείο σκέψης αναπτύχθηκε συστηματικά και μεθοδικά από ένα σύστημα που έδινε σταθερά μονάχα τροφή σε οποιαδήποτε αμφιβολία για τις προθέσεις του.
Τα οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα, η συνεχής μεταφορά του κέντρου λήψεων αποφάσεων σε ακόμα πιο δύσκολα ανιχνεύσιμες αρχές (μη άμεσα προσβάσιμες από τον λαϊκό παράγοντα), η ανερυθρίαστη παρεμβατικότητα ιδιωτικών συμφερόντων στο δημόσιο βίο, το μεγάλο «φαγοπότι» κάθε λογής και το σερβίρισμα «οικονομικών στοιχείων» που αιτιολογούσαν την μετακύλιση του βάρους και της ευθύνης στα λαϊκά στρώματα, είναι κομμάτια που μπορεί να μην αιτιολογούν την ύπαρξη εξωγήινων ή αεροψεκασμούς, αλλά σίγουρα συνθέτουν ένα αρκετά άσχημο παζλ: Μιας παρατεταμένης «συνωμοσίας» της οικονομικής ελίτ εις βάρος των λαών.
Το «μνημόνια μέχρι να δύσει ο ήλιος» ή το «πάμε να φύγουμε από εδώ» είναι φράσεις που δίνουν και παίρνουν στην Ελλάδα του 2017. Εσχάτως, αυτή η φρασεολογία εντάσσεται και στο ρεπερτόριο των παθιασμένων μνημονιακών, καθώς το τωρινό μνημόνιο το σερβίρει μια αντι-μνημονιακή δύναμη. Η φρασεολογία αυτή ωστόσο δεν αφορά μονάχα την συνεχιζόμενη μνημονιακή πολιτική, αλλά αφορά και στην παθητική συμπεριφορά της μεγαλύτερης μερίδας του κόσμου και την εύκολη καταφυγή σε «σενάρια», «συνωμοσίες» και διάφορα μυθεύματα. Πράγματι, μια ματιά στις εφημερίδες ενός περιπτέρου στο κέντρο της Αθήνας ίσως είναι ένα «στιγμιότυπο» ενός δημόσιου λόγου σε παραζάλη και στα όρια της παράνοιας: Αν για τους hardcore αρκεί ένα πρωτοσέλιδο όπου ο Πάτερ Παϊσιος προφητεύει την άλωση της Αγίας Σοφιάς από τον Πούτιν λίγο μετά την αποκάλυψή του πως η Γη είναι επίπεδη, το λεγόμενο mainstream έχει να διαβάζει για….την εκτίμηση ενός Eurogroup πως το μνημόνιο μπορεί να φέρει ανάπτυξη το 2060.
Σε μια Ελλάδα που το πολιτικό της προσωπικό σχεδόν παραδέχεται πως τα στοιχεία εισόδου στην ΟΝΕ ήταν λίγο μαγειρεμένα, που το ίδιο πολιτικό προσωπικό βρίσκεται στην επικαιρότητα για σκάνδαλα και διαφθορά, που πληθαίνουν συνεχώς οι φήμες για αντίστοιχα μαγειρεμένα ελλείματα, που δεν υπάρχει στο παραμικρό ένα στοιχειώδες consensus για το ελληνικό χρέος ή την βιωσιμότητά του, πως να μην ανθίσει η δυσπιστία;
Παρ’ όλα αυτά όμως, η βγαλμένη από Αριστοφανικές κωμωδίες «ιστορία των Eurogroup», η φριχτή νέο-αποικιακή πολιτική της Γερμανίας, ο ιστορικά εγκληματικός ρόλος του ΔΝΤ σε διάφορες χώρες του κόσμου, τα ανορθολογικά και βάρβαρα μέτρα που εισηγούνται Ολλανδοί τεχνοκράτες πολύ μακριά από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, η μελετημένη (και με σαφές σχέδιο) εκποίηση της δημόσιας περιουσίας δεν μπαίνουν στο στόχαστρο ως τέτοια, αλλά διάφορα (πιο βολικά σε σχέση με την απαιτούμενη πολιτική πρακτική) άλλα «σκοτεινά κέντρα» που «αποφασίζουν για την Ελλάδα» βγαίνουν στο προσκήνιο, σαν σαλιγκάρια μετά τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές.
Σινεμά που ξεσκεπάζει
Φυσικά όλα αυτά τα θέματα απασχολούν χρόνια τον παγκόσμιο κινηματογράφο. Τα σκάνδαλα της οικονομικής και πολιτικής ελίτ έχουν πολλές φορές «ξορκιστεί» μέσω της τέχνης. Την προηγούμενη εβδομάδα μιλήσαμε για ταινίες που «χτίστηκαν» πάνω σε θεωρίες συνωμοσίας πολλές φορές εντελώς ανυπόστατες, σήμερα θα δούμε μερικές ταινίες που ασχολήθηκαν με πολύ πραγματικές συνωμοσίες ή εμπνεύστηκαν από την πραγματικότητα.
JFK (1991)
Ίσως η ταινία-ευαγγέλιο κάθε συνωμοσιολόγου, ή έστω οποιουδήποτε θέλει πάντα να δυσπιστεί απέναντι στην κάθε «επίσημη εκδοχή». Για ένα μεγάλο μέρος της αμερικάνικης κοινωνίας, η δολοφονία του John Kennedy αποτέλεσε ένα σοκ άνευ προηγουμένου. Φυσικά, δεν είναι μια και δυο οι περιπτώσεις που ο «μοναχικός παρανοϊκός» έχει χρησιμοποιηθεί για συγκάλυψη μιας ενορχηστρωμένης δολοφονίας (βλ. και Martin Luther King). Εύλογα, η απόδοση του εγκλήματος στον Oswald δεν ήταν «αρκετή» για να εκλογικεύσει το σοκ και την φρίκη της δολοφονίας. Ο Oliver Stone κατασκευάζει μια τρίωρη ταινία που αποδομεί μεθοδικά την επίσημη εκδοχή, αναδεικνύοντας μύριες άλλες τόσες, σκηνοθετώντας ένα μεγάλο και πολυπρόσωπο cast (στον κεντρικό ρόλο, ο Kevin Kostner).
All the President’s Men (1976)
Οι Robert Redford και Dustin Hoffman απεικονίζουν τους δημοσιογράφους Bernstein και Woodward καθώς αυτοί, με την βοήθεια ενός ανώνυμου πληροφοριοδότη (με την επωνυμία Βαθύ Λαρύγγι), ξεσκεπάζουν το σκάνδαλο Watergate, την θρυαλλίδα που οδήγησε στην παραίτηση του Richard Nixon. Η ταινία του Alan Pacula θυμίζει σε πολλές περιπτώσεις ντοκιμαντέρ, αποδίδοντας με ακρίβεια την καθημερινή δουλειά των δυο ρεπόρτερ. Μαζί με την πιο πρόσφατη ταινία Spotlight αποτελούν ταινίες-ύμνους στην αδιάφθορη και μαχητική δημοσιογραφία, που μπορεί και ξεσκεπάζει αντί να συγκαλύπτει, που ερευνά αντί να αφοσιώνεται στην διαμόρφωση του «δημόσιου λόγου».
The Parallax View (1974)
Ξανά ένας ρεπόρτερ (εδώ ο Warren Beaty), ξανά ο Alan Pacula, μόνο που εδώ, η έρευνα για το ξεσκέπασμα παρακρατικών οργανώσεων δεν έχει το happy end της υπόθεσης Watergate. Με αφορμή την δολοφονία ενός γερουσιαστή (όπως και στο Enemy of the State για το οποίο μιλήσαμε στο προηγούμενο αφιέρωμα), ο Warren Beaty ξεκινάει το «σκάψιμο» μόνο και μόνο για αντικρίσει μια πραγματικότητα πολύ πιο τρομακτική και θανατηφόρα.
The three days of Condor (1975)
Την ίδια περίοδο, όπου ο Ψυχρός Πόλεμος αναζωπυρωνόταν (πόσο αταίριαστη φράση για έναν ψυχρό πόλεμο), ο εχθρός πολλές φορές εμφανιζόταν παντού, ακόμα και εκ των έσω. Σε μια από τις καλύτερες ερμηνείες του, o Robert Redford υποδύεται έναν χαμηλόβαθμο υπάλληλο της CIA που εμπλέκεται σε μια θανατηφόρα πλεκτάνη, ανακαλύπτοντας μια μέρα όλους τους συνεργάτες του νεκρούς. Η Faye Dunaway συμπρωταγωνιστεί στην ατμοσφαιρική ταινία του Sydney Pollack, αλλά την παράσταση κλέβει ο ψυχρός εκτελεστής του Max Von Sydow.
No way out (1987)
Ο Roger Donaldson σκηνοθετεί μια ταινία που αποτυπώνει την παράνοια μιας εποχής, όπου το κυνήγι μαγισσών για τους «φυτευτούς» κατασκόπους της KGB ήταν καθημερινότητα. Όλο αυτό το μπλέκει με ένα ερωτικό τρίγωνο ανάμεσα στην εξαιρετική πρωταγωνιστική του ομάδα (Kevin Kostner, Gene Hackman, Sean Young), τα ανακατεύει όλα καλά σε ένα αγωνιώδες και σφιχτοδεμένο θρίλερ, και ύστερα φυσικά δικαιώνει κάθε ημι-παρανοϊκό σε ένα ανατρεπτικό (μα ταιριαστό) φινάλε. Μια ταινία κάπως άδικα παραγνωρισμένη, αξίζει να την επισκεφτείτε.
The day after tomorrow (2004)
Και εδώ αναφέρουμε μια ταινία-καταστροφής, που υποτίθεται ότι αναδεικνύει τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής. Ο Roland Emmerich φυσικά μάλλον σαν πρόσχημα χρησιμοποιεί την κλιματική αλλαγή, περισσότερο για να «παίξει» με τα ειδικά εφέ και τις γενναιόδωρες σκηνές απόλυτης καταστροφής (τσουνάμι, αδιανόητες θερμοκρασίες, τα πάντα έχουμε). Η ταινία ωστόσο είναι ένα επιστημονικό τερατούργημα, που δεν βοηθάει καθόλου οποιαδήποτε συνειδητοποίηση- αντίθετα, δίνει τροφή στα «τρολ» κάθε είδους, που βλέπουν σκηνές όπου κυριολεκτικά η παγωνιά κυνηγάει τους ήρωες, οι οποίοι…γλιτώνουν καθώς φτάνουν δίπλα σε ένα μεγάλο τζάκι, στο οποίο καίνε τα βιβλία (!!) της δημοτικής βιβλιοθήκης-καταφύγιο. Μαζί με το άλλο ανοσιούργημα, το 2012 (όπου εκεί ρωγμές στο δρόμο κυνηγάνε αυτοκίνητα και στρίβουν όπου στρίβουν αυτά), είναι ίσως οι πλέον παράλογες και αντι-επιστημονικές ταινίες εκεί έξω. Όχι πως αυτό είναι πρόβλημα στο σινεμά (και το Jurassic Park γεμάτο επιστημονικά λάθη είναι), αλλά είναι πρόβλημα όταν υποτίθεται πως τάσσονται στο πλευρό της επιστήμης που προειδοποιεί για την υπερθέρμανση και αλόγιστη επιβάρυνση του πλανήτη…
Mr. Robot (2014)
Η τηλεοπτική σειρά Mr. Robot έκλεψε τόσο απροκάλυπτα από το Fight Club (στην ουσία το ξανασέρβιρε σε cyberpunk και hacker-club εκδοχή) και από κάθε cyberpunk μυθολογία που τελικά απέκτησε την δική του υπόσταση, ως ένα ιδιότυπο κολλάζ-υβρίδιο πολλών αναφορών, οι οποίες όμως έχουν ενωθεί με μαεστρία και αρκετή δημιουργικότητα. Ο νεαρός προγραμματιστής Elliot Anderson (ακόμα και το Anderson είναι δάνειο από τον Mr. Anderson του Matrix) προσπαθεί να βρει την άκρη σε μια συνωμοσία που άθελά του (;) συμμετέχει, η οποία δημιουργεί ένα χρηματιστηριακό πανικό καταστρέφοντας και χακάροντας αρχεία μεγάλων επιχειρήσεων. Στην πραγματικότητα, η σειρά εξιστορεί την σύγκρουση ανάμεσα σε μια συνωμοσία «εκδικητών του διαδικτύου» ανάμεσα στην μεγάλη συνωμοσία της οικονομικής ελίτ. Είναι το πάντα προσφιλές μοτίβο του ατομικού ηρωισμού
Captain America (2014)
Η αναφορά στον εμβληματικό ήρωα της Marvel αφορά και στην ταινία The Winter Soldier αλλά και στην σύγχρονη κομικ εκδοχή του, που θέλει τον Captain America να είναι από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πράκτορας της Hydra (κάτι σαν Ναζί) και να αποκαλύπτεται εξολοθρεύοντας το σύμπαν των υπερηρώων. Η επιλογή αυτή των κόμικ της Marvel προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση και έγινε μεγάλη σχετική συζήτηση‧ πολλοί θεώρησαν πως ήταν μια ύστατη προσπάθεια της Marvel να αναζωογονήσει λίγο τις πωλήσεις της, καθώς όσο καλά και αν πάει στις ταινίες, στα κόμικ η DC διατηρεί την πρωτοκαθεδρία.
Όμως αυτή η αποδόμηση του all-american συμβόλου σε έναν κρυφό-ναζί αντανακλά με σατιρικό σχεδόν τρόπο την εποχή Trump και την επέλαση των alt-right. Ας μην ξεχνάμε πως οι alt-right είναι μια εκδοχή της νεοναζιστικής δεξιάς που δεν ξυρίζει κρανία ή φουσκώνεται με κρεατίνη, αλλά φοράει σακάκια και βάζει ακριβά προϊόντα στο μαλλί, έχει ευυπόληπτη δουλειά και κύρος. Το ότι πίσω από την αισθητική του γιάπι ή του golden boy «κρύβεται» ένας ναζί συναντά τον Ναζί που κρύβεται πάνω στην γραφική αστερόεσσα στολή του Captain America- η σειρά κόμικ που κυκλοφορεί σε συνέχειες αυτήν την περίοδο φαίνεται να δρομολογεί μια οριστική σύγκρουση, ανάμεσα στον καλό και τον κακό Captain. Δεν υπάρχει αμφιβολία στο ποιος θα κερδίσει, όμως ο τρόπος επίλυσης αυτής της αντίθεσης θα έχει ενδιαφέρον. Σε ότι αφορά τώρα την ταινία Winter Soldier, αυτή ήταν η δεύτερη ταινία με πρωταγωνιστή τον Captain America (Chris Evans στον ρόλο) και για πολλούς θεωρείται η καλύτερη και πιο μεστή ταινία της Marvel μέχρι σήμερα. Όχι αδίκως, καθώς εξιστορεί μια συνωμοσία της HYDRA η οποία στηρίζεται σε ένα και μόνο «δώρο» που της κάνει η αμερικάνικη πολιτική: Το πρόταγμα της ασφάλειας έναντι της ελευθερίας. Πάνω σε αυτό χτίζει την διαφθορά των ανώτατων κλιμακίων της SHIELD αλλά και της κυβέρνησης.
Για να κερδίσει όμως δεν χρειάζεται τόσο τους «πράκτορες» όσο την κοινωνική νομιμοποίηση ενός παρατεταμένου καθεστώτος έκτακτης ανάγκης.
Wag the Dog (1997)
Για την ιδιοφυή σάτιρα του Barry Levinson είχαμε μιλήσει και στο αφιερωματάκι «Σκηνοθετώντας έναν Πόλεμο» την επομένη της αμερικάνικης εμπλοκής στον πόλεμο στη Συρία. Είναι μια από τις ταινίες που η ζωή μιμήθηκε την τέχνη, καθώς αφηγείται τις προσπάθειες μιας μικρής ομάδας παρά τω Πρόεδρω να «κουκουλώσουν» ένα σεξουαλικό σκάνδαλο «κατασκευάζοντας» (σκηνοθετώντας) έναν πόλεμο στην…Αλβανία. Οι Robert deNiro και Dustin Hoffman σε πραγματικά μεγάλα κέφια (ειδικά ο πρώτος πήρε την κάτω βόλτα μετά το 2000) και μια ταινία που σατιρίζει τόσο τις αρχές όσο και την ευκολοπιστία του κόσμου σε ότι του σερβίρουν: Το επιτελείο επιλέγει την Αλβανία ως εμπόλεμη χώρα βασιζόμενο πως κανείς στις ΗΠΑ δεν ξέρει κατά που πέφτει.
Snowden
Ο Oliver Stone ξαναχτυπάει στα πολύ προσφιλή του θέματα, έχοντας όμως από καιρό «χάσει» αυτό που έκανε τις ταινίες του πραγματικές «γροθιές» στην κυρίαρχη αφήγηση. Ειδικά με το Snowden, o Stone παίρνει μια ιστορία ακόμα εν ενεργεία και φτιάχνει μια ιδιαίτερη κινηματογραφική «σούπα»: Στην προσπάθεια του να «αγιοποιήσει» τον Snowden στο αμερικάνικο κοινό αποφορτίζει αναίτια το «πολιτικό» και αναβαθμίζει το «προσωπικό», προσπαθώντας να τον περάσει ομαλά στην pop μυθολογία ως ακόμα έναν American hero. Η στωϊκή ερμηνεία του Joseph Gordon Levitt δεν αρκεί για να κρατήσει μια ταινία που ναι μεν είναι σφιχτοδεμένη, όμως αδυνατεί να απαντήσει στο γιατί: Γιατί ο Edward Snowden, πατριώτης και υπέρμαχος του Bush, γίνεται whistleblower και τα βγάζει όλα στη φόρα; Η ταινία δεν εξηγήσει το πολιτικό σκεπτικό του. Αντίθετα, αφήνει να εννοηθεί πως ο Snowden έπραξε όπως έπραξε όταν κατάλαβε πως οι ανώτεροί του παρακολουθούσαν την ιδιωτική του ζωή όσο εκείνος παρακολουθούσε τις ιδιωτικές ζωές των άλλων…
Παναγιώτης Τσερόλας /alfavita.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου