Ο σαραντατριάχρονος υφασματέμπορας Μισέλ Φάις, η γυναίκα του, η τριανταοκτάχρονη Κλάρα, τα τρία παιδιά τους (η δεκαεπτάχρονη Νταίζη, ο δεκαεξάχρονος Ινο, ο ενδεκάχρονος Εντμόντ) αλλά και η μητέρα του, η εβδομηνταεπτάχρονη Ρίβκα (Ρεβέκκα), αναπαύονται στον βυθό του σκοτεινού Δούναβη.
Το βράδυ της 3ης Μαρτίου 1943 συγκεντρώθηκαν, μαζί με 1.200 Εβραίους της Δράμας, σε καπναποθήκες της πόλης από τους Βούλγαρους κατακτητές. Με τρένα προωθήθηκαν, μαζί μ’ άλλους Ελληνοεβραίους της Κεντρικής Μακεδονίας, στη Νότια Βουλγαρία, στο λιμάνι του Λομ, στις όχθες του Δούναβη. Εκεί μεταβιβάζονται από τους Γερμανούς σε ποταμόπλοια, με δηλωμένο προορισμό τη Βιέννη και αδήλωτο (και ανεπίστρεπτο) το στρατόπεδο Τρεμπλίνκα της Πολωνίας. Το ποταμόπλοιο, όπου βρίσκονται τα έξι μέλη της οικογένειας Φάις (ουγγροεβραϊκής καταγωγής που εγκαταστάθηκαν στη Βόρεια Ελλάδα περί το 1530 από τη Βουδαπέστη) βυθίζεται από τους ναζί.
Οχι, δεν είναι αρχή κάποιου ιστορικού χρονικού ή μυθοπλαστικής αφήγησης. Είναι μια γυμνή οικογενειακή μνήμη. Κατάσαρκη. Κάτι ανάμεσα σε ενοχικό τραύμα και συλλογικό εφιάλτη. Καθώς η απώλεια του κοσμοπολίτη θείου Μισέλ και της οικογένειάς του, λατρεμένου αδελφού του πατέρα μου, σφράγισε ως βλέμμα ζωής και γραφής αυτόν που «σήκωσε» το όνομά του.
Αν στην επιφάνεια αυτού του κειμένου αποτυπώνεται η Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Ολοκαυτώματος (27 Ιανουαρίου), στον βυθό του αναδεύεται εκείνη η ζώνη της μνήμης, όπου τα όρια ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο αίσθημα χάνονται, όπως ανάμεσα στη λήθη και τη μνημονική έκρηξη. Ισως γι’ αυτό ο μνημονικός μετασχηματισμός ενός αδιανόητου μεγέθους εγκλήματος στην ευρωπαϊκή ιστορία, τόσο ψυχρά μεθοδευμένου και «εργαστηριακά» εκτελεσμένου (που συμπεριλαμβάνει, εκτός από Εβραίους, αντιφρονούντες, αιχμαλώτους πολέμου, Τσιγγάνους και ομοφυλόφιλους) αποδεικνύεται τόσο ζωτικός, δύσβατος και διαφεύγων (εξ ου και αντιστέκεται σε ποικίλες εργαλειοποιήσεις του παρόντος).
Εν τέλει, μήπως εκτός από επιζώντες του Ολοκαυτώματος, υπάρχουν και «επιζώντες» της ολοκαυτωματικής μνήμης;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου