Η αξία της Γνώσης

Ας υποθέσουμε ότι κάποιος σας ζητάει να βρείτε την τετραγωνική ρίζα του αριθμού 12345678987654321. Μάλλον θα νιώσετε αμηχανία. Γιατί όμως ένας μαθηματικός θα χαμογελάσει πονηρά και θα το λύσει αμέσως; Προϕανώς επειδή ξέρει ότι:

1 x 1 = 1

11 x 11 = 121

111 x 111 = 12321

1111 x 1111 = 1234321

11111 x 11111 = 123454321

111111 x 111111 = 12345654321

1111111 x 1111111 = 1234567654321

11111111 x 11111111 = 123456787654321

111111111 x 111111111 = 12345678987654321

και όχι επειδή έχει κάποιες ιδιαίτερες, μοναδικές ικανότητες.

Γιατί το αναϕέρω; Επειδή από τότε που εμϕανίστηκε το Διαδίκτυο, πολλοί θεωρούν ότι δε χρειάζεσαι γνώσεις. Ό,τι δεν ξέρεις, μπορείς να το βρεις στο Google. Αυτό που χρειάζεσαι είναι δεξιότητες: να βρίσκεις τις πληροϕορίες που θέλεις, να συνθέτεις, να σκέϕτεσαι κριτικά, να σκέϕτεσαι δημιουργικά, να λύνεις προβλήματα. Θεωρούν, μάλιστα, πως οι συγκεκριμένες δεξιότητες είναι γενικές· μπορούν να εϕαρμοστούν παντού και δεν εξαρτώνται από το γνωστικό αντικείμενο.

Για μένα και για κάποιους άλλους, οι παραπάνω απόψεις δε στέκουν: Ούτε οι συγκεκριμένες δεξιότητες είναι γενικές ούτε είναι ανεξάρτητες από τις γνώσεις. Πάρτε για παράδειγμα το προηγούμενο μαθηματικό προβλήμα. Πώς θα το λύναμε χωρίς τις ειδικές γνώσεις, στηριζόμενοι μόνο σε κάποιες γενικές δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων; Ή είναι δυνατόν να προτείνει κάποιος τρόπους αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης στηριζόμενος σε γενικές δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, αγνοώντας όμως βασικές οικονομικές έννοιες και αρχές; Ή να κρίνει μία λύση επειδή έχει ανεπτυγμένη την κριτική ικανότητα, κι ας μην έχει ποτέ του ακούσει τίποτα σχετικό με την Οικονομική Επιστήμη;

Οι γνώσεις είναι αξεδιάλυτα συνδεδεμένες με τις δεξιότητες. Φυσικά, οι δεξιότητες εξαρτώνται και από το γνωστικό αντικείμενο. Άλλη είναι η μεθοδολογία της Φυσικής, άλλη της Ιστορίας, άλλη της Παιδαγωγικής. Υπάρχουν κοινά σημεία, υπάρχουν και διαφορές. Δεν είναι δυνατόν να μάθεις να ερευνάς και να επιλύεις προβλήματα ανεξάρτητα από τη φύση και το πλαίσιο του προβλήματος. Εκτός κι αν θέλεις να αγγίζεις την επιφάνεια των πραγμάτων. Οι συνέπειες για τη διδασκαλία είναι προφανείς: η σκέψη του μαθητή καλλιεργείται σε κάθε μάθημα διδάσκοντας την ιδιαιτερότητα κάθε γνωστικού αντικειμένου. Η παραπάνω θέση δεν παραβλέπει την ανάγκη να καταργήσουμε τα στεγανά μεταξύ των μαθημάτων. Δεν μπορεί όμως η ανάγκη αυτή να καταργήσει και τη διαφορετικότητά τους.

Πηγή: Ars Longa Vita Brevis/Ένας καλωδιωμένος Δάσκαλος