Το βλέμμα πιθανότατα έχει μια απόχρωση μεταξύ ανίας και ονειροπόλησης, μπορεί να ταξιδεύει σε ένα κομμάτι ουρανού που ξεκόβεται από την απέναντι οικοδομή, ίσως και σε μια συμμαθήτρια κάπου απέναντι, αντικείμενο ενός ακόμη ακαθόριστου πόθου, μπορεί να εστιάζει στην σκόνη κιμωλίας (κάκο τρία!) που αιωρείται στον αέρα και την φωτίζει μια ηλιαχτίδα, να περιπλανιέται στους σκασμένους από την πολυκαιρία κι ελαφρά ξεβαμμένους τοίχους, στην τυπική και προβλεπόμενη για ελληνική σχολική διακόσμηση, οι μορφές της επικρατούσας θρησκείας, ένας χάρτης πατριδογνωσίας, ίσως ένας παγκόσμιος άτλαντας. Κάπου στο βάθος ο μονότονος βόμβος της παράδοσης… Ωραία χρόνια όμως… Έτσι τα έχει τουλάχιστον επιλέξει, αποστάξει (να και η χημική τεχνική) και μετατρέψει η μνήμη. Ήταν ωραία; Μπορεί και να ήταν, τώρα δεν έχει και πολύ σημασία.
Κάπου στον τοίχο εκείνο λοιπόν, κάποια τετραγωνικά σίγουρα κάλυπτε και ένας Περιοδικός Πίνακας, λίγο ταλαιπωρημένος, ίσως και λίγο σκισμένος, αγνοημένος, ίσως σήμερα να έχει ξεμείνει και να αναπαριστά ακόμη 105 στοιχεία, όπως τότε (κρύβε λόγια-κρύβε χρόνια). Χαμογελώ στην σκέψη ότι αν σε αυτή την αίθουσα οι μαθητές φορούσαν… χιτώνες, ένας πίνακας της εποχής θα είχε άλλα σύμβολα για άλλα στοιχεία, για τον αέρα, την γη, το νερό, την φωτιά (όχι, την γυνί όχι), μπορεί το τετράεδρο, το εξάεδρο ή το εικοσάεδρο, άλλες εποχές, πιο …απλές σίγουρα για τους μαθητές. Σήμερα ο πίνακας έχει ένα σωρό μικρά κουτάκια, σύμβολα κρυπτογραφημένα και μυστικά, σαν ιερογλυφικά μιας άγνωστης θρησκείας. Ωστόσο όσο κρυπτικός κι αν φαίνεται στο απαίδευτο μάτι, άλλο τόσο όμορφος είναι. Όχι τόσο επειδή είναι ένα πανηγύρι διαφορετικών χρωμάτων, είναι ωραίος, όμορφος, εύ-μορφος όπως είναι κάθε έργο του ανθρώπινου νου που ανασηκώνει μια γωνιά από το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει τον κόσμο και την φωτίζει, αποκαλύπτοντας μια «μορφή», μια αρμονική περιοδικότητα, μια (έστω και ψευδαίσθηση) τάξης στο απέραντο και τρομακτικό χάος τριγύρω.
Ο Πίνακας αυτός είναι έργο πολλών, μια μακρά αλυσίδα η οποία τελικά όμως οδήγησε στον έναν, σε εκείνον που έκανε έντυπη πρεμιέρα στις 17 Φλεβάρη του 1869, δια χειρός Ντμίτρι Μεντελέγιεφ, στον οποίο και πιστώθηκε ιστορικά η ανακάλυψη (κι ας μην πήρε ποτέ Νόμπελ λόγω κάποιων βυσσοδομιών άλλων –δυτικών επιστημόνων– μα κάνουν τέτοια πράγματα οι επιστήμονες, δεν είναι ανώτεροι άνθρωποι;). Ένας πίνακας πραγματικός χάρτης για ένα ταξίδι στο εσωτερικό της ύλης, που μπορεί να διηγείται πολλές συναρπαστικές ιστορίες, να βρίσκει ομοιότητες, συγγένειες, ακόμη και να προβλέπει στοιχεία που ακόμη δεν έχουν ανακαλυφθεί. Και όλα αυτά ξεκίνησαν σε μια εποχή όπου η ύπαρξη του ιδίου του ατόμου μπορεί να μην ήταν πια στη σφαίρα της φαντασίας, ήταν ωστόσο ακόμη υπό έντονη αμφισβήτηση. Σχεδόν συγκλονιστικό... Όσο κι ένα αληθινό μεγάλο έργο τέχνης. Γιατί τέτοιο ακριβώς είναι. Η επιστήμη μια μορφή τέχνης είναι και αυτή, «η υψηλότερη μορφή μουσικότητας στη σφαίρα στης σκέψης» κατά την ρήση του θείου Αλβέρτου (για όλα τελικά υπάρχει μια κατάλληλη ρήση του Αϊνστάιν και του …Χατζιδάκι).
Τω καιρώ εκείνω όμως (που «εμείς μαθαίναμε γράμματα»), το χρησιμοθηρικό διάβασμα του πρωτοδεσμίτη (εμάς που δεν μας τραγούδησε κανένας Φοίβος), βαρετά βιβλία και βαριεστημένοι καθηγητές μάλλον κατέπνιγαν κάθε χημική ποιητικότητα και στόμωναν κάθε περιέργεια. Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια, το τζόκερ που λέγεται συμπλήρωση μηχανογραφικού να με φέρει για 7 δέκατα του μορίου στο Τμήμα Χημείας του ΕΚΠΑ για να αλλάξω οπτική και άποψη… Γιατί η αναγνώριση και η εκτίμηση του ωραίου δεν είναι κάτι έμφυτο, προϋποθέτει ενσυναίσθηση, ευαισθησία αλλά και γνώση, και τριβή. Ένας σπουδαίος δάσκαλος, ο Στέφανος Τραχανάς στην εισαγωγή στην «Κβαντομηχανική Ι» αποθησαυρίζει μια ατάκα του Paul Dirac: «η έννοια των ωραίου στην Επιστήμη, όπως άλλως τε και στην Τέχνη, δεν είναι δυνατόν να οριστή ακριβώς. Παρολ’ αυτά εκείνοι που ασχολούνται με την Επιστήμη, το ίδιο ακριβώς όπως κι αυτοί που ασχολούνται με την Τέχνη δεν βρίσκουν δυσκολία να την αναγνωρίσουν κάθε φορά που θα την συναντήσουν».
Κι αν δεν είχα ακόμη ακουστά τον μπαμπά της γλωσσολογίας Σωσσύρ που έλεγε ότι «η γλώσσα είναι μια ταξινομία», κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι η Χημεία πέρα από επιστήμη είναι στην ουσία της μια γλώσσα και αυτή, με τους δικούς της κώδικες, κανόνες, εξαιρέσεις, σύνταξη, γραμματική και αισθητική, προσφέρει μια per se αισθητική απόλαυση αλλά και μια μαγεία (κι ας χάθηκε λίγη μαζί με το πρόθεμα αλ-). Τα δε σύμβολα των στοιχείων είναι τα δικά της γράμματα, με τις άπειρες δυνατότητες συνδυασμού τους, άλλες υπαρκτές στην φύση και άλλες που περιμένουν το χέρι του επιστήμονα, σαν ένα υποκατάστατο του Δημιουργού. Και όπως όμως έδειξε ο Βιτγκενστάιν, όπως κάθε γλώσσα έχει και αυτή όρια, δεν είναι παρά μία οπτική του κόσμου από τις αναρίθμητες γωνίες που υπάρχουν. Έτσι στην αναζήτηση του απόλυτου (κατά το μυθιστόρημα του Μπαλζάκ) πολλές φορές ο άνθρωπος πίστεψε ότι βρήκε στην επιστήμη ένα κλειδί για τις ύψιστες αλήθειες, λες και τα πάντα μπορούσαν να εξηγηθούν μέσα από πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια και ενεργειακά πεδία. Μέχρι να σπάσει τα μούτρα του στις κβαντομηχανικές ξέρες της απροσδιοριστίας…
Τούτο το κείμενο κατά έναν τρόπο το χρωστάω σε εκείνο τον παλιό μου εαυτό, και σε όσα έμειναν από εκείνον, κυρίως μια δυσανεξία στις τσεκουράτες απόψεις και τις εξ Αποκαλύψεως αλήθειες (θρησκευτικές και θετικιστικές). Είναι και εμπνευσμένο, ίσως και φόρος τιμής σε ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία από φοιτητικών χρόνων, που λέγεται ακριβώς «Το περιοδικό σύστημα», μια αυτοβιογραφία χωρισμένη σε κεφάλαια που το καθένα έχει ως επικεφαλίδα του ένα χημικό στοιχείο, μια φυσική ή χημική ιδιότητα του οποίου παίζει έναν ρόλο στην πλοκή. «Το περιοδικό σύστημα, με μια πρώτη ματιά, φαίνεται να είναι η αυτοβιογραφία ενός χημικού, χωρισμένη σε είκοσι μία στιγμές, καθεμιά από τις οποίες ξεπηδάει από ένα στοιχείο (…) Όμως το βιβλίο μιλάει πάνω απ’ όλα για την ιστορία μιας γενιάς. Από μέσα του ξεπηδάει η περιπέτεια όσων μεγάλωσαν μέσα στα χρόνια του φασισμού κι αργότερα μέσα στον πόλεμο» γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του Πρίμο Λέβι, του σπουδαίου αυτού Ιταλού συγγραφέα και χημικού, του οποίου τα έργα σημαδεύτηκαν ανεξίτηλα από την εμπειρία της αιχμαλωσίας στα ναζιστικά στρατόπεδα, με τον ίδιο να κουβαλά το βάρος της ήττας του Ανθρώπου ως είδος μέχρι το αυτοκτονικό του τέλος.
Και είναι ο ίδιος Πίνακας ο οποίος θα συντροφεύσει μέχρι τέλους τον Όλιβερ Σακς, ο οποίος σε ένα συγκινητικό του διήγημα με τίτλο «My periodic table» (το βρίσκετε στο βιβλίο του «Ευγνωμοσύνη» αλλά και εδώ) μετρά τα αστέρια και μετά και την ζωή του σαν μια ιδιότυπη καβαφική σειρά από στοιχεία και όχι από κεριά, κοιτάζει το δώρο του για τα 82α γενέθλια του, μια μολύβδινη σφαίρα (το στοιχείο Νο. 82) και αναλογίζεται ότι δεν θα δει τα 83α, δεν θα «συναντήσει» το βισμούθιο, «έχω μια αδυναμία στο βισμούθιο, ένα μέτριο γκρίζο μέταλλο, αγνοημένο ακόμη και από τους λάτρεις των μετάλλων».
Ο Περιοδικός Πίνακας πάντως κατάφερε να περάσει και με άλλους, πιο ανάλαφρους τρόπους μέχρι και στην «ποπ κουλτούρα», κυκλοφορούν αναρίθμητες παραλλαγές του οι οποίες ταξινομούν από… ανθρώπινα συναισθήματα και μουσικά όργανα μέχρι metal ή συνθ-ποπ συγκροτήματα – βλέπε παρακείμενες εικόνες), μια λίαν εκλεκτική δισκογραφική λέγεται Table of the Elements. Και φυσικά, τραγούδια που αναφέρονται σε αυτόν και στα στοιχεία του. Πιο γνωστό είναι το παλιό χιουμοριστικό «Elements» του Tom Lehrer, ενός αμερικανού σατιρικού τραγουδιστή και μαθηματικού, ο οποίος στο κομμάτι αυτό απαρίθμησε όλα τα τότε γνωστά στοιχεία (το 1959 ήταν 102) πάνω στην μελωδία του «Major-General's Song» των Gilbert & Sullivan. Τέτοιες τραγουδιστές λίστες συναντάμε π.χ. και στο «Bang» της Tori Amos αλλά και στο «Ι and the Reptiles» των Shriekback, εμείς όμως εδώ στο αφιέρωμα αυτό θα επικεντρωθούμε σε κομμάτια αφιερωμένα σε στοιχεία ξεχωριστά. Θα ακολουθήσουμε τον Περιοδικό Πίνακα στοιχείο το στοιχειό, κατά ατομικό αριθμό (και όχι ατομικό βάρος όπως συνέβαινε παλιά και λαθεμένα τα πρώτα χρόνια), σε κομμάτια (και όχι μόνο) όπου σύμβολα και νότες, χαρακτήρες άψυχων πετρωμάτων και ανθρώπων διαπλέκονται με χρήσεις και ποιητικές μεταφορές. Γιατί και η μουσική μια γλώσσα είναι και αυτή και μια αναζήτηση της αρμονίας και της περιοδικότητας… Στοιχεία, ή στοιχειά, ο τυχαίος παρατονισμός μου έφερε κατά νου ότι η Ύλη είναι εξίσου «άυλη» όσο είναι η Μουσική, ένας κενός χώρος όπου μοναχικά σωματίδια και κύματα, φαντάσματα ύλης και ενέργειας ταλαντώνονται αέναα σε ένα ενεργειακό νέφος πιθανοτήτων.
Κι αν κάποια στοιχεία απουσιάζουν (π.χ. το σκάνδιο, το βάριο, το θάλλιο, το ίνδιο, το φράγκιο, το άφνιο) είτε γιατί δεν βρέθηκαν μουσικές ή όσες βρέθηκαν δεν πέρασαν κάποια «ποιοτικά στάνταρ», αφήνουν ωστόσο ένα πεδίο δόξης λαμπρό για τους μουσικούς να συμπληρώσουν το κενό.
Ξεκινάμε λοιπόν, όπως το λέει το τραγούδι των τίτλων από τους They Might Be Giants:
Come on come on and meet the elements
May I introduce you to our friends, the elements?
Like a box of paints that are mixed to make every shade
They either combine to make a chemical compound or stand alone as they are…
«Λοιπόν, ήταν πράγματι υδρογόνο. Το ίδιο που καίει στον ήλιο και στ’ αστέρια και που απ’ τη συμπύκνωσή του σχηματίζονται μέσα στην αιώνια σιωπή οι αστερισμοί»
Οι απόψεις διίστανται. Για τους χριστιανούς θρησκευόμενους «εν αρχή ην ο Λόγος». Ο Ησίοδος (αφού έξυσε το μούσι όπως μαρτυρεί στην «Ελληνική Μυθολογία» του ο Νίκος Τσιφόρος) αποφάνθηκε ότι «εν αρχή ήτο το χάος». Οι αστροφυσικοί ισχυρίζονται ότι όλα ξεκίνησαν από ένα τεράστιο μπαμμμ, το Big Bang. Ένας χημικός θα έλεγε πάντως ότι «εν αρχή ην το υδρογόνο» (και θα ερχόταν κάπως κοντά στην ησιόδεια άποψη, μιας που η λέξη αέριο, gas προκύπτει ετυμολογικά από το χάος). Το πιο απλό άτομο στην φύση, ένα πρωτόνιο και ένα ηλεκτρόνιο τριγύρω στο κβαντικό νέφος (αν προστεθεί ένα νετρόνιο παίρνουμε δευτέριο, με ένα ακόμη το τρίτιο, το Υδρογόνο 3, για να θυμηθούμε ένα παλιό βραχύβιο ελληνικό ροκ σχήμα). Ένα άτομο με απίστευτο ενεργειακό δυναμικό, η σύντηξη του εκλύει τεράστια ποσά ενέργειας που συντηρούν τα άστρα αλλά στην Γη μπορεί να έχουν καταστρεπτικά αποτελέσματα αποκαλυπτικής διάστασης (σε αυτή την ιδιότητα αναφέρονται και οι Van der Graaf Generator στον δίσκο τους «H to He, Who Am the Only One», η δε όπερα δωματίου του Philip Glass «Hydrogen Jukebox» είναι εμπνευσμένη από το «Ουρλιαχτό» του Alan Ginsberg και αναφερόμενη στην βόμβα υδρογόνου, όπως και το «Hydrogen» των Front Line Assembly), η δε καύση του, η αντίδραση του με το οξυγόνο δηλαδή, δίνει επίσης μπόλικη ενέργεια, με το προϊόν της καύσης να είναι το αθώο νεράκι (γεννά ύδωρ, εξού και το βάφτισε υδρογόνο ο Αντώνης ο Λαβουαζιέ), κάτι που το καθιστά ιδιαίτερα φιλικό για το πολύπαθο περιβάλλον και ως εκ τούτου έχει στρέψει πολύ έρευνα πάνω του ως το καύσιμο του μέλλοντος (αυτή την εφαρμογή οραματίζονται οι ιερείς του μουσικού ρετροφουτουρισμού Welle:Erdball στο «Wasserstoff»). Κι ας ενέχει και αυτό τους κινδύνους του, τίποτε γαρ σε αυτό τον κόσμο δεν έρχεται χωρίς αυτούς (τρανή και φριχτή απόδειξη το δυστύχημα του αερόπλοιου ζέπελιν «Hinderburg» το οποίο αναφλέγει και καταστράφηκε μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες το 1937).
Χοντρικά υδρογόνο 73%, ήλιο 25%, όλα τα υπόλοιπα στοιχεία, οι πλανήτες, εμείς, οι ζωές μας, οι αγάπες (λίγο πιο μικρές από το σύμπαν), οι δισκοθήκες μας βολεύονται στο αξιοθρήνητο 2% που απομένει. Δίκιο είχε από μία άποψη ο Θρασύβουλας-Βέγγος στην παλιά ελληνική ταινία, «όλα είναι ατμός». Αν το πιάσουμε αναλογικά, το ήλιο στην γη υπο-εκπροσωπείται, δεν πολυ-απασχολεί τις ζωές μας (εκτός αν το… ρουφήξουμε από μπαλόνι και μετά μιλάμε με την φωνή του Ντόναλντ Ντακ), στην μουσική είναι ο νονός σχημάτων όπως οι ηλεκτρο-μεσαιωνικοί (οξύμωρο δεν ακούγεται;) Helium Vola και οι –κάποτε αγαπητοί στα μέρη μας– Helium, αν ψάξουμε θα βρούμε και «Helium» κομμάτια από τον Mark Eitzel και τους Einstürzende Neubauten, ένα ωραίο mainstream μπητάκι από τον Chris Lake, δίσκο των Pram, μια ψυχεδελική συλλογή (με αντάξιο τίτλο «I turned into a helium balloon»), καρδιές από ήλιο (Helium hearts - Super Furry Animals) και μια βασίλισσα (Helium Queen - Mila Mar).
Τα μέταλλα φημίζονται για την σκληρότητα τους, την λάμψη τους και τον μάτσο ανδρισμό τους… συγγνώμη παρασύρθηκα από τα μουσικά! Λοιπόν, το λίθιο είναι ο πρώτος εκπρόσωπος της μεγάλης αυτής κατηγορίας, αν και από μία άποψη είναι η… ντροπή της οικογενείας. Ούτε σκληρό είναι, ούτε 
Σκουρόχρωμο, πλαστικό στην υφή, τοξικό (κι ας το λέγανε κάποτε απατηλά γλυκίνιο), ένα από τα πολλά στοιχεία που θα συναντήσουμε για το οποίο ισχύει το «μακριά και αγαπημένοι». Εκτός και εάν –κι επειδή ο διάβολος και η ομορφιά κρύβονται στις λεπτομέρειες– αν είναι σε άλας, μαζί με λίγα άτομα χρωμίου ή βαναδίου σκορπισμένα στο κρυσταλλικό του πλέγμα, οπότε γίνεται πολύτιμο και επιθυμητό και το λέμε σμαράγδι. Μένοντας στις λεπτομέρειες, στις ξεχασμένες δέλτους της ιστορίας ανήκει κι ένα σχήμα με το όνομα Jack Ruby, κάπου στην Νέα Υόρκη των μέσων των 70s δρούσε επί σκηνής, όντας κάπου στο μεταίχμιο του πανκ των MC5 και προοικονομώντας την βίαιη εξπρεσιονιστική εκκεντρικότητα του no-wave. Κάπου το 2011 ήταν που είδε το φως μια ανθολογία των λίγων κομματιών τους, με την καθοριστική συμβολή του Θέρστονα ο οποίος προφανώς άκουσε στους ήχους τους έναν πρώιμο δυνητικό εαυτό του. Μέσα στο «Hit & Run» συναντάμε λοιπόν και μια σειρά μικρών electro-noise ασκήσεων ύφους με ποιητικούς τίτλους όπως «Lithium serenade», «Sodium nocturne» και «Beryllium blues»…
Αν δεν ήσαστε υαλουργοί ή μανιώδεις με τα διατροφικά συμπληρώματα πιθανότατα να μην έχετε ασχοληθεί ποτέ ξανά με το βόριο. Ένας ρέκτης της ηλεκτρονικής μουσικής μπορεί ίσως να θυμηθεί το όνομα του Carl Finlow (ή κάποια από τα ψευδώνυμα του, Voice Stealer, Random Factor, Silicon Sally) να αναφέρεται συχνά στην ίδια πρόταση με τους Kraftwerk, ειδικά στα πιο γόνιμα του χρόνια την δεκαετία των 00s. Το κομμάτι «Boron» από ένα ΕΡ του 2016 δείχνει ότι ο ομφάλιος λώρος με το Ντίσελντορφ μπορεί να μην αποκόπηκε, ωστόσο είχε ακόμη παραγωγικό και δημιουργικό ρόλο.
«Κάθε στοιχείο λέει κάτι σε κάποιον (διαφορετικό στον καθένα) όπως οι κοιλάδες και οι ακρογιαλιές που επισκέφθηκε ο καθένας μας στα νιάτα του. Πρέπει ίσως να γίνει μια εξαίρεση για τον άνθρακα, γιατί λέει τα πάντα στους πάντες…»
Τα διαμάντια είναι ο καλύτερος φίλος των κοριτσιών και είναι και παντοτινά, μας το ‘χουν τραγουδήσει πειστικά η Marilyn και η Shirley, ο γραφίτης στα μολύβια των παιδιών είναι ο πρώτος οδηγός για την φαντασία τους και ο γαιάνθρακας, το κάρβουνο δηλαδή, είναι ο καλύτερος φίλος του αρσενικού που θέλει να θυμηθεί-επιδείξει τον αρχέγονο ρόλο του ως κυνηγού-ψήστη πάνω στην ψησταριά από το ΙΚΕΑ. Όλα αυτά άνθρακες (και θησαυροί!) είναι και χημικώς ισοδύναμες μορφές (δεν θα χαρεί μάλλον με μια τέτοια εξήγηση ένα κορίτσι που θα του χαρίσετε ένα… κάρβουνο), σε κάθε του αλλοτροπική μορφή το πολύτιμο αυτό αμέταλλο για όλους και όλες έχει κάτι να προσφέρει, ατομικά, αλλά και εν συνόλω, ζωή γαρ όπως την γνωρίζουμε στον πλανήτη χωρίς τις ενώσεις του άνθρακα δεν νοείται (είμαστε άλλωστε Carbon Based Lifeforms για να μνημονεύσουμε ένα αξιόλογο σουηδικό ηλεκτρονικό σχήμα). Και η 
«Το άζωτο είναι άζωτο, περνάει με θαυμαστό τρόπο από τον αέρα στα φυτά, από αυτά στα ζώα κι από τα ζώα σ’ εμάς. Μα παραμένει πάντα άζωτο, ασκητικό κι αθώο».
Και πως συνηθίζουμε να λέμε εμείς οι μουσικογραφιάδες για δίσκους; Ένα πραγματικά «υποτιμημένο» στοιχείο, μουσικά τουλάχιστον. Κι ας είναι τόσο βασικό για την ζωή στον πλανήτη μας (κι ας βγαίνει ετυμολογικά με το στερητικό άλφα έμπροσθεν της ζωής) όντας ένα καθολικό «λίπασμα» για ζώα και φυτά, κι ας καταλαμβάνει ούτε λίγο ούτε πολύ το 77% της ατμόσφαιρας, κι ας …ατμίζει σε υγρή μορφή σε κυριλέ εστιατόρια, είναι ελάχιστοι οι μουσικοί που ασχολήθηκαν μαζί του. Πολύ όμορφο και ταιριαστά… ατμοσφαιρικό για ένα τόσο πανταχού παρόν αέριο είναι το ομώνυμο κομμάτι ενός Ισραηλινού ονόματι Zero Cult, ωστόσο πιο… αζωτόφιλοι αποδεικνύονται οι Juno Reactor οι οποίοι έγραψαν μια σειρά κομματιών με τίτλο «Nitrogen» για ένα βιντεοπαιχνίδι (διόλου περίεργο, και το ‘Matrix’ που τους χάρισε ευρύτατη αναγνωρισιμότητα ένα τέτοιο είδος ταινίας ήταν), αλλά και το πρώτο τους κομμάτι είχε τίτλο «Laughing Gas», το γνωστό μας «αέριο του γέλιου», το οποίο επισήμως είναι το υποξείδιο του αζώτου, Ν2Ο (προς τιμήν του ιδίου αερίου οι ambient Stars of the Lid ονομάτισαν ολόκληρο δίσκο «Music for Nitrous Oxide»). Είναι πάντως γεγονός ότι τα πράγματα για το άζωτο αποκτούν όντως μεγαλύτερο ενδιαφέρον –όπως συμβαίνει και στην ζωή άλλωστε- όταν περάσουμε στις ενώσεις του (ειδικά αν θυμηθούμε το megahit των Suede «Animal Nitrate», αναφορά διόλου υπονοούμενη σε γνωστή ευφορική ουσία).
«Breathing (out, in, out, in, out, in)», η αιθέρια φωνή της Kate Bush που τραγουδάει για ένα έμβρυο και όσα το περιμένουν εκεί έξω στον κόσμο, μετά το πρώτο σοκ, το πρώτο τσούξιμο από αυτό το άχρωμο και άοσμο και άγευστο αέριο, χωρίς το οποίο όμως ζωή δεν υπάρχει. Αν το πιάσουμε διαλεκτικά και φιλοσοφικά, και θάνατος χωρίς ζωή δεν υπάρχει και τούμπαλιν, το δε οξυγόνο το ίδιο είναι μια καλή απόδειξη τούτου. Κάπως έτσι το προσεγγίζουν οι Sweet στην κλασική τους ριφιά «Love is like oxygen», «you get too much you get too high, not enough and you're gonna die». Τα πράγματα βέβαια είναι ακόμη… χειρότερα.
Ναι, το οξυγόνο είναι τόσο πολύτιμο κι απαραίτητο σε κάθε ζωντανό πλάσμα (μόνο στον Βασίλη Καρρά αρκεί «μια μυτιά οξυγόνο να γουστάρω, πόσο κάνουνε λίγες τζούρες να τις πάρω»), κάθε τι ζωτικό παρομοιάζεται με αυτό, άλλος για οξυγόνο έχει τον έρωτα (θυμόμαστε τον Μανώλη Λιδάκη στο ομώνυμο κομμάτι του Νίκου Κυπουργού από την ομώνυμη ελληνική ταινία), άλλος δεν βολεύεται με κάτι λιγότερο από «American oxygen» (η Rihanna σε εθνικιστική πετριά), περί ορέξεως… Και σε τραγούδια και μουσικές προς τιμήν του το εύρος είναι τόσο πλατύ που πιάνει από τις Spice Girls (και μάλιστα σε ένα από τα πιο σουποειδή τραγούδια τους) μέχρι τους Swans από την ανυπόφορη περίοδο τους (ποια δεν είναι κατά έναν τρόπο;), ενώ φυσικά κορυφαία στιγμή αποτελεί ο δίσκος ολόκληρος του Jean Michel Jarre «Oxygène», ο πιο πετυχημένος του (τόσο που μετά από χρόνια ηχογράφησε
και sequel) και με την μελωδία του «Oxygene IV» μέσα από χρήση σε κάθε τύπου επένδυση, από ντοκυμαντέρ μέχρι διαφημίσεις ελληνικών (ευρω)κουζίνων (Πίτσος εμπιστοσύνη), να έχει περάσει στο συλλογικό υποσυνείδητο.
Από την άλλη όμως, το Ο2 όπως είναι ο χημικός του τύπος, είναι και ένας σιωπηλός φονιάς, όχι μόνο σε καθαρή μορφή όπου είναι δυνητικά επικίνδυνο, αλλά στην πραγματικότητα είναι η βασική αιτία που… γερνάμε («quod me nutrit me destruit» που έλεγαν και οι Ρωμαίοι και αν δεν ξέρετε τι σημαίνει θα σας το μάθει πολύ σύντομα η υπουργός Θρησκείας μας). Ελάχιστα πράγματα (και μάλιστα μόνο πράγματα και ουχί έμψυχα) μπορούν να αντισταθούν στην οξειδωτική του δύναμη η οποία είναι ακατανίκητη, το οξυγόνο είναι στην ουσία μια διπλή ρίζα (ναι, σας αυτές από τις οποίες ισχυρίζονται ότι μας προστατεύουν διάφορα καλλυντικά μαντζούνια), δύο ηλεκτρόνια ελεύθερα που ψάχνουν ακόρεστα ταίρι, τα προϊόντα οξειδώσεων είναι παντού τριγύρω μας (και σε μερικούς δίσκους των εξαιρετικών Mlada Fronta, οι οποίοι προφανώς είχαν εμμονή με το θέμα, έχουν δίσκο και «Oxydes» και «Dioxydes» με όλα τα κομμάτια να έχουν τίτλους οξειδίων). Η σκουριά, η κάθε είδους σκουριά «ποτέ δεν κοιμάται (που έλεγε κι ο Neil Young), breathing (out, in, out, in, out, in, αναπνοή, οξείδωση, καύση, σκουριά, ζωή, θάνατος, ένας αέναος ακατάλυτος κύκλος…
Και η αλλοτροπική μορφή του οξυγόνου, το Ο3, το διαβόητο όζον, χαρακτηρίζεται από μια τέτοια δυική διάσταση. Όσο είναι δίπλα μας και το εισπνέουμε είναι μάλλον επιβλαβές (είναι η μυρωδιά που έχουν τα φωτοτυπάδικα), αν είναι όμως ψηλά και μακριά στην στρατόσφαιρα (μακριά από «μαΐστρους που αλλοιώνουν τ’ οζόνιο του ουρανού» κατά Ελύτη) μας προστατεύει από τις συμπαντικές UV ακτινοβολίες, κάποτε η κύρια μελλοντολογική δυστοπία ήταν η «τρύπα του όζοντος» και οι συνέπειές της (ναι, ακόμη στα περιβαλλοντικά ζητήματα, ασχέτως πραγματικής ή μη βάσης, υπάρχουν μόδες που έρχονται και παρέρχονται), και τότε γράφονταν και άσματα όλο ανησυχία, «the ozone layer has no ozone anymore and you're gonna leave me for the guy next door» διεκτραγωδούσε την όλη κατάσταση ο Lou Reed στο «I'm Sick of You», από κοντά οι Kinks, οι Motörhead («Lost in the ozone»), οι Foo Fighters και οι Motorpsycho αργότερα, αν και το βραβείο για την καλύτερη έμπνευση (στον τίτλο τουλάχιστον) παίρνουν οι Deee-Lite για το «I Had A Dream I Was Falling Through A Hole In The Ozone Layer».
Είναι ομολογουμένως παράξενο ότι για αυτό το στοιχείο, της πρώτης δεκάδας κιόλας, με την φήμη (καλή ή κακή ας μην το εξετάσουμε), τις εφαρμογές του και τον ρόλο του στην ανθρώπινη φυσιολογία, αν δεν βρίσκονταν κάποιοι (πιθανότατα) γάλλοι χημικοί (και νοσταλγοί μέχρι ξεπατικωτούρας του 60s γκαράζ και του σερφ) από την Ντιζόν ονόματι The Chemist & The Acevities, θα έμενε χωρίς μουσική εκπροσώπηση.
«Αριστερά τα διυλιστήρια από νέον, πάντα σφαιρικά ηρεμιστικά, φωτίζονται μεταξύ τους όλα, ανήκουν σε όλα (…) η ουσία είναι το νέον. Άκρον άωτον. Άχρουν άοσμον, αλλά νέον»
Ακόμη και τα διυλιστήρια τη νύχτα μπορεί να αποκτήσουν μια γοητεία, ένα industrial σικ, και η πιο άσχημη πόλη φωτισμένη παίρνει μια διάσταση ρομαντική. Κάποτε οι πόλεις ήταν βυθισμένες στο μαύρο σκοτάδι και κανείς δεν τολμούσε να βγει στους έρημους δρόμους τη νύχτα, μετά την βιομηχανική επανάσταση, «δεύτε λάβετε φως», και οι νύχτες απέκτησαν ζωή, λάμψεις, επιγραφές, ένα λαμπερό πανηγύρι του καπιταλισμού που φτάνει ενίοτε στα όρια της οπτικής ρύπανσης. Σε όλα τούτα έχει μια καθοριστική συμβολή τούτο το άχρουν-άοσμον και αδρανές αέριο, το νέον, στο οποίο αναφέρθηκε και η 
«Το νάτριο είναι ένα μέταλλο εκφυλισμένο. Και βέβαια καθόλου με τη σημασία του καθημερινού λόγου (…) Με ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα αντιδρά με το νερό, πάνω στο οποίο επιπλέει (μέταλλο που επιπλέει!) χορεύοντας ξέφρενα και εκλύοντας υδρογόνο».
Κάπως έτσι είχα… καταφέρει και την μοναδική μου εργαστηριακή έκρηξη, εκκωφαντική αλλά ευτυχώς διόλου καταστροφική, όταν ένα ξυσματάκι νάτριο κάπου βρήκε υγρασία και …μπαμ! Επικίνδυνο πράγμα το νάτριο, όπως και το χλώριο, όταν τα δυο τους αντιδρούν, «από αγκάθι βγαίνει ρόδο» και προκύπτει το γνωστό χλωριούχο νάτριο, το αλατάκι του Θεού, κάποτε πολύτιμο (οι Ρωμαίοι λεγεωνάριοι «καταταγείτε καταταγείτε μας έλεγαν» έτσι πληρώνονταν για να υπομένουν τις μπούφλες του Οβελίξ, εξού και σήμερα λένε οι Άγγλοι salary) και άκακο (κι ας φωνάζουν οι γιατροί ότι ανεβάζει την πίεση και μέχρι και ο Kanye ο West προσπαθεί να ρυθμίζει το νάτριο του στο «Amazing»). Αυτή την πρότυπη και εντυπωσιακή αντίδραση περιγράφουν τραγουδώντας οι αδερφές Kate & Anna McGarrigle στο πολύ ωραίο (και και πολύ ακριβές χημικά) «NaCl (Sodium Chloride)». Όταν δε το αλάτι πέσει σε φλόγα (το δοκιμάζετε και στο σπίτι), βγάζει μια έντονη χαρακτηριστική κίτρινη ακτινοβολία (μνήμες εργαστηρίου ποιοτικής ανάλυσης) και σε αυτή ακριβώς αναφέρονται οι The The στο «Sodium Light Baby».
«Σου λείπει μαγνήσιο» είναι μια ατάκα που μπορεί να ακούσεις από κάποιον γιατρό, πολύτιμο μέταλλο γαρ για κάθε είδους ζωή (και για τους εμπόρους διατροφικών συμπληρωμάτων στα οποία υπάρχει πάντα – όπως… και στο «Unholy elixir» της Kate Tempest). Στην μουσική από την άλλη γενικά μάλλον …λείπει μαγνήσιο, λίγες αναφορές στο στοιχείο αυτό με καταγωγή από την Μαγνησία, οι κάποτε hype Fujiya & Miyagi σε ένα ινστρουμένταλ αναφέρονταν σε λάμψεις μαγνησίου, «Magnesium flares» (το μέταλλο χρησιμοποιείται και για να «παίρνει» ζωές σε εμπρηστικές βόμβες) ενώ ο Frank Zappa σε έναν επίσης ορχηστρικό αυτοσχεδιασμό του ονειρεύεται ένα μάλλον ριψοκίνδυνο κορίτσι («The Girl In The Magnesium Dress»).
Ή και αλουμίνιο, όπως το λένε κυρίως οι ξένοι. Μέταλλο κάποτε (ζα)πανάκριβο (κι όχι πολύ παλιά, στην Διεθνή Έκθεση π.χ. στο Παρίσι το 1855, ράβδοι αλουμινίου εκτίθονταν δίπλα σε πολύτιμα κοσμήματα) αλλά με τα χρόνια και με το χεράκι της Χημείας η τιμή του έπεσε και σήμερα είναι τόσο εξευτελιστικά φτηνό ώστε να μπορούν να το περιφρονούν οι Barenaked Ladies («you can shine like silver all you want/but you're just aluminum»), εμείς να πετάμε αλουμινένια κουτάκια και συσκευασίες όπου λάχει (για να θέσουν σωστά το οικολογικό δίλημμα «Aluminum or Glass» οι Negativland) ή να τυλίγουμε τα σάντουιτς μας σε αυτό - μην το φάτε όμως μας προειδοποιούν οι Deep Freeze Mice στο «Don’t eat aluminum» (οι R.E.M. προφανώς αγνόησαν την συμβουλή και στο «E-Bow the Letter» μας ενημερώνουν ότι «aluminum tastes like fear»). Σε συσκευασία δίσκου θα συναντήσουμε το στοιχείο στην συλλογή των Stereolab «Aluminum Tunes», σε ονόματα σχημάτων όπως οι Aluminum Shadows (ωραίο σύγχρονο minimal wave) ή οι Aluminum Dream (ωραία ψυχεδελική αρχαιολογία), σαν κρουστό στον δίσκο των Matmos με τους So Percussion, αλλά και σαν γέμισμα περισσότερο στο «White blood cells» των White Stripes.
Το στοιχείο βρίσκεται κάτω από τον άνθρακα στον Περιοδικό Πίνακα, ήτοι αναμένουμε να έχει παρόμοιες ιδιότητες και συμπεριφορά, και πράγματι έχουν κάμποσα κοινά. Δεν έχει την ευελιξία βέβαια που κάνει τον άνθρακα βάση της επίγειας ζωής (θυμάμαι εδώ ένα επεισόδιο των X-Files, της σειράς που ανέθρεψε μια ολόκληρη γενιά συνωμοσιολόγων, όπου πρωταγωνιστής ήταν ένα πλάσμα από «εκεί έξω», με DNA βασισμένο στο πυρίτιο), έχει όμως και αυτό την τάση να σχηματίζει αλυσίδες και πολυμερή, τα οποία λέγονται σιλικόνες και έχουν μια λίαν ευρεία γκάμα πλαστικών εφαρμογών, σαρκικών («Silicon Carne» - Monochrome Set) και μη (χεχε ξέρω μία που κυρίως «όλοι» σκεφτήκατε, για κάποιους σαν και σας έγραψαν το «Silicon Dreams» οι Helloween).
Κατά μία άλλη οπτική όμως το πυρίτιο (ή silicon όπως το λένε έξω) είναι πράγματι το δομικό στοιχείο ενός είδους «ζωής» αν αναλογιστούμε ότι είναι πανταχού παρόν σε κάθε ηλεκτρονική συσκευή, από την πιο απλή έως την πιο εξελιγμένη, από τα τσιπάκια του διαβόλου (σαν αυτό για το οποίο τραγουδούν οι εκ Σέφιλντ ορμώμενοι Defective Turtles στο «Silicon Chip» ή σαν αυτό που είχε στο κεφάλι της η διαβόητη δολοφόνος που δεν τις άρεσαν οι Δευτέρες, «the silicon chip inside her head gets switched to overload» λέει στην αρχή το επίσης διαβόητο κομμάτι των Boomtown Rats) μέχρι τα ρομποτάκια που θα μας φάνε τις δουλειές στο μέλλον και θα μας σκλαβώσουν τελικά, μπορεί και να μας εξολοθρεύσουν, έτσι λένε τουλάχιστον οι sci-fi δυστοπίες και ο …James Cameron. Αδιανόητη η σύγχρονη ζωή λοιπόν χωρίς το πυρίτιο, δεν θα είχαμε και ηλεκτρονική μουσική, οπότε δικαίως κάποιοι μουσικοί διάλεξαν ένα πυριτιούχο ψευδώνυμο, όπως ο The Silicon Scientist, ένας τύπος ο οποίος είχε βγάλει μερικά ωραία electro-dance κομματάκι εκεί πίσω στα 00s, αλλά και το παλιό virtual σχήμα του αφεντικού της Mute μαζί με τον Fad Gadget, οι Silicon Teens.
«Ο φώσφορος είχε ένα όνομα πολύ ωραίο («αυτό που φέρει φως»)… υπάρχει και στα σπίρτα και τα απελπισμένα από έρωτα κορίτσια τα τρώνε για να πεθάνουν, υπάρχει επίσης στα αέρια που βρίσκονται πάνω από τους βάλτους και τα νεκροταφεία, σάπιες φλόγες που τρομάζουν τους περαστικούς. Όχι, δεν είναι ένα στοιχείο συναισθηματικά αδιάφορο.»
Φώσφορος, Αποσπερίτης, Εωσφόρος, Lucifer, μια μυθολογική πορεία που ξεκίνησε στην αρχαία Ελλάδα και η οποία στον χριστιανισμό πήρε μορφή διεστραμμένη, και από την θεά της ομορφιάς φτάσαμε στον διάβολο. Εν τούτοις, κανένας διάβολος και σατανάς δεν μπορεί να φτάσει σε διαβολικότητα τα έργα των ανθρώπων, έτσι το εύφλεκτον του στοιχείου αυτού (που γι’ αυτό δεν υπάρχει και ελεύθερο στη φύση) έχει αξιοποιηθεί δεόντως (και κυρίως μη) από τα σπίρτα μέχρι τις εμπρηστικές βόμβες ναπάλμ (έναν αντάξιο ηχητικό ορυμαγδό π.χ. στήνει ο Prurient στο «White Phosphorus Baths», πιο αιχμηροί 
«Ποτέ δεν ξέρεις τι σου γίνεται με το θειάφι…»
Λένε (και έχει βάση) ότι η οσφρητική μνήμη είναι η ισχυρότερη, έτσι και μόνο η λέξη θείο με μεταφέρει στο πρώτο μου πανεπιστημιακό εργαστήριο και σε μια αίθουσα η οποία μύριζε κάτι ανάμεσα σε βόθρο, κλούβιο αυγό και… ηφαίστειο στη Σαντορίνη. Ήταν το υδρόθειο που παραγόταν από την αντίδραση που κάναμε εκείνη την ημέρα, γενικά ούτε το ίδιο το θειάφι αλλά και οι περισσότερες ενώσεις του δεν φημίζονται για την ευοσμία τους, διόλου περίεργο λοιπόν ότι αυτό το στοιχείο-παλαίουρας (είναι γνωστό από τα ομηρικά χρόνια) έχει συνδεθεί (και αυτό!) με την κόλαση και την παρουσία του Οξαποδώ (να αναφέρονται εκεί άραγε οι Fovea Hex όταν έγραφαν το ανατριχιαστικά αργόσυρτο «A Hymn to Sulphur»;) Κάπως έτσι νιώσαμε στην… μύτη μας αυτό που εξέφρασαν οι Slipknot στο «Sulfur» («there's something inside me that feels like breathing in sulfur»). Οι House of Love («Sulphur»), οι Katatonia («Sulfur») και ο Elvis Costello («Sulphur To Sugarcane») ασχολήθηκαν και αυτοί με την κίτρινη αυτή σκόνη με την τόσο κακή φήμη (και οσμή), αν και στην Χημεία ισχύει ο κανόνας του ποτέ μην κρίνεις μόνο από την εμφάνιση (ή την οσμή), μία από τις πιο επικίνδυνες ενώσεις π.χ. του θείου το θειικό οξύ, το διαβόητο βιτριόλι, μπορεί στο μάτι να μοιάζει με άκακο νεράκι, μπορεί όμως (σε αραιή μορφή) να αφήσει… τρύπα σε τζιν (όπως είχε συμβεί τότε σε μια συμφοιτήτρια), στην καρδιά (όπως στο φερώνυμο κομμάτι των Selofan) ή βαθιά στο κορμί, θεωρούμενο γαρ εκδικητικό όπλο των αδυνάμων και των ερωτικά προδομένων γυναικών («Κίνδυνος θάνατος για πάρτε το χαμπάρι, καινούρια μέτρα οι γυναίκες έχουν πάρει κι όποιος στον έρωτα σωστά δεν περπατήσει, ένα μπουκάλι βιτριόλι θ’ αντικρίσει» τραγούδησε η Μαρίκα Νίνου σε μουσική Τσιτσάνη) αλλά και ύποπτων εργοδοτικών κύκλων.
Ένα από τα πολλά μαθήματα που μπορεί να πάρει κανείς από την Χημεία είναι η προσοχή και η σημασία στην λεπτομέρεια. Παράδειγμα: ένα τόσο δα ηλεκτρονιάκι, με μάζα ασύλληπτα μικρή (της τάξεως του 10-31 kg) μπορεί χωρίζει ακόμη και την ζωή από τον θάνατο, και ένα αέριο τόσο φονικό που χρησιμοποιήθηκε ως πολεμικό αέριο στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο να μετατρέπεται σε ένα άκακο ιόν το οποίο να είναι έως και απαραίτητο για την ζωή. Και ναι, είναι το ίδιο χλώριο που από τις πεδιάδες του θανάτου στην Φλάνδρα μπήκε στις πισίνες για τις απολυμάνει, δίνοντας ένα ακόμη μάθημα σεβασμού απέναντι σε κάθε «χημική» ουσία (όλες είναι «χημικές») όπου η ποσότητα και η δοσολογία είναι αυτή που τελικά καθορίζει το «καλό» ή το «κακό», το ωφέλιμο από το επιβλαβές. Δεν το αντέχουν βέβαια όλοι το χλώριο στις πισίνες («don't let the chlorine in your eyes, Perry Como» λένε σατυρικά οι Qualité Motel στο «Piscine/Pool», "take the chlorine out our conversation» ξεκαθαρίζει τα πράγματα ο Kanye West στο «Water»). Υπέρ το δέον τολμηρούς βρίσκω τους Twenty One Pilots που το ρουφάνε στο «Chlorine» («sippin' on straight chlorine, let the vibes slide over me») και τους Silverchair που το ανακατεύουν με πετρέλαιο («Petrol & Chlorine») αλλά και τους Βaroness που το βάζουν στο κρασί τους («Chlorine & Wine»). Οι δε Spirea X από την δική τους μεριά ονειροδρομούν («Chlorine Dream»).
Λίγα τα πράγματα και τα κομμάτια εδώ, για το πιο διαδεδομένο ωστόσο στην φύση ευγενές αέριο (κοτζάμ 1%), για ένα στοιχείο που φροντίζει για αδρανείς «μη-οξειδωτικές» ατμόσφαιρες όντας στην κυριολεξία «αργόν». Έχω περάσει ουκ ολίγες ώρες της ζωής μου διαβιβάζοντας αργό σε διαλύματα αντιδράσεων που ήθελα να προστατεύσω από το κακό οξυγόνο, χρησιμοποιώντας οβίδες της εταιρείας Air Liquide, και πριν κατηγορηθώ για γκρίζα διαφήμιση (που δεν την χρειάζεται η πανίσχυρη γαλλική πολυεθνική, κυρίαρχη στον κλάδο των βιομηχανικών αερίων), θα θυμηθώ ένα ηλεκτρονικό σχήμα από την Φρανκφούρτη με το όνομα αυτό και ένα βομβώδες, αργό (τι άλλο) κομμάτι τους (ακόμη πιο αργό και βομβώδες είναι ένα ομώνυμο των Xotox), οι οποίοι δεν έγιναν ποτέ ευρύτερα γνωστοί (γι’ αυτό άλλωστε η εταιρεία δεν τους κυνήγησε να αλλάξουν όνομα, όπως έκανε π.χ. η Kimberly-Clark με τις Ελβετίδες Kleenex αναγκάζοντας τες να γίνουν Liliput).
Όσο πολύτιμο είναι το στοιχείο (που οι Άγγλοι το λένε potassium από την γνωστή μας ποτάσα, ήτοι στάχτη σε δοχείο, pot-ash) για τον ανθρώπινο οργανισμό, «για την σωστή λειτουργία όλων των κυττάρων» και όλα αυτά που διαβάζετε στις σελίδες διατροφικών συμβουλών (το αναφέρουν και οι Kraftwerk στο «Vitamin»), τόσο αγνοημένο είναι στην τραγουδοποιία. Ξεπερνώντας γραφικότητες τύπου «Bacon & Potassium», θα σταθούμε στο φουτουριστικό electro-hip-hop «Potassium» ενός τύπου ονόματι Bones. Όμως μιας που μπήκαμε στην ανθρώπινη φυσιολογία, έχει πολύ πλάκα ένα κομμάτι του πάντα ερωτιάρη και ερωτευμένου Charles Aznavour με τίτλο «Les Amours Medicales» όπου μιλάει για μια αγάπη του η οποία είναι γιατρίνα, και η οποία όταν τον χαϊδεύει του λέει σε εντελώς… ρομαντική διάθεση «ξέρεις τι υπάρχει κάτω από τα δάχτυλα μου;» και αρχίζει να απαριθμεί στοιχεία «άνθρακας και κάλιο, φώσφορος και νάτριο κλπ κλπ», ο ίδιος προσπαθεί να της κλείσει το στόμα με χίλια φιλιά, αλλά αυτή συνεχίζει ακάθεκτη, για να καταλήξει ο άτυχος εραστής να τραγουδήσει «κάθε νύχτα νιώθω ότι κάνω ένα μάθημα ανατομίας».
Το περίφημο στοιχείο «Κάλσιουμ Σι Έι», το οποίο περιείχαν διαφημιστικά παλιά οι οδοντόκρεμες - γιατί άλλο να πεις «ασβέστιο» και άλλο «κάλσιουμ σι έι», ακούγεται πιο «επιστημονικό» στο αδαές κοινό. E ρε –πλούσιο σε ασβέστιο– γιαούρτι που θα χρειαζόταν… Σε ανάλογους πειρασμούς θα έμπαινα ακούγοντας το εκνευριστικό autotune του Ecco2K στο «Calcium», ειδικά από την στιγμή που ο ίδιος στους στίχους εκλιπαρεί «help me please, give me Calcium, I think I’m fracturing». Απαραίτητο για την ζωή στοιχείο, την στηρίζει (με τα οστά) και κατά έναν τρόπο την επισφραγίζει κιόλας (αποτελεί βασικό συστατικό του… μάρμαρου), κύριο (οικο)δομικό υλικό είτε μέσα στο τσιμέντο, είτε ως ασβέστης, κι ας μην απαντάται σε μορφή βελόνων όπως το φαντασιώνεται ο Brian Eno στο «Calcium needles» από το «Small Craft on a Milk Sea's» του 2009, έναν δίσκο ο οποίος κρατάει άσβεστη τη φλόγα του ambient –που άλλωστε ο ίδιος επινόησε κάποτε– και έχει υψηλή... περιεκτικότητα σε ασβέστιο αν θυμηθούμε ότι ξεκινάει με το πανέμορφο «Emerald and Lime». Βάζοντας ασβεστούχα γερά θεμέλια ξεκίνησαν και την σπουδαία τους πορεία και οι Future Sound of London συμπεριλαμβάνοντας κι αυτοί στο ντεμπούτο τους «Accelerator» ένα κομμάτι με τίτλο «Calcium».
Μέταλλο σκληρό όσο ο χάλυβας αλλά σχεδόν 50% ελαφρύτερο, ένας πραγματικά ιδιαίτερος και πολύτιμος συνδυασμός ιδιοτήτων που έχει εξασφαλίσει στο τιτάνιο ένα σωρό πρακτικές εφαρμογές, από τα αεροπλάνα μέχρι τα ιατρικά εμφυτεύματα και τα ποδήλατα για το… Tour de France. Δεν είναι διόλου περίεργο λοιπόν ότι οι μουσικοί που οραματίστηκαν ένα υβρίδιο μηχανής και ανθρώπου, μια «man machine», συμπεριέλαβαν και ένα «Titanium» στον δίσκο που έβγαλαν την εποχή που είχαν φάει πετριά με την ποδηλασία (και που λίγο έλειψε μάλιστα να στοιχίσει την ζωή στον Ralf) που έγραφε στο εξώφυλλο Kraftwerk - «Tour de France Soundtracks» (ένα τέτοιο υβρίδιο θα μπορούσε να είναι και ένας «Titanium Man» με δύναμη Τιτάνα και αντοχή τιτανίου, όπως ο γνωστός κακός από τα κόμιξ της Marvel - εξού και το τραγούδι των Wings «Magneto & Titanium Man»). Σκληρό και ταυτόχρονα ελαφρύ, μπορούμε να το δούμε και μεταφορικά για την δύναμη που κρύβουμε μέσα μας και πρέπει μπλα μπλα να την ανακαλύψουμε (εξού και το «Titanium» των David Guetta και Sia αλλά και το «Titanium exposé» των Sonic Youth).
Καιρό είχαμε να συναντήσουμε τον κύριο Eno… Μόλις τρία στοιχεία κι έναν χρόνο πίσω είχε ασχοληθεί με το ασβέστιο, εδώ ανακατεύεται πάλι με την χημεία στο «Vanadium» από το –μεταξύ μας– όχι πολύ σπουδαίο μίνι άλμπουμ «Making Space». Το μεταλλικό στοιχείο με την ρομαντική αναφορά στην σκανδιναβική θεότητα της ομορφιάς Vanadis (και κομμάτι των Falkenbach) απαντάται με λίαν κρυπτικό τρόπο στο κομμάτι των Einstürzende Neubauten «Vanadium I-Ching» από την εποχή που οι μεταλλικές κρούσεις και κλαγγές αποτελούσαν το κύριο συστατικό της μουσικής τους, και το ίδιο το βανάδιο, αν και μαλακό το ίδιο, όταν κάνει κράματα με άλλα μέταλλα έχει την τάση να τα σκληραίνει. Τώρα πως αυτό συνδυάζεται με το ‘Ι Τσινγκ’, το πανάρχαιο κινέζικο βιβλίο των Αλλαγών, και τα Γιν και τα Γιανγκ και στίχους όπως «βλέπεις τα κουφάρια να χορεύουν; βλέπεις τους γύπες πάνω από την φωτιά;», ποιος μπορεί να μπει πραγματικά στο μυαλό –ειδικά του τότε– Blixa;
Και κάπου πήρε το μάτι μου ότι υπάρχει και «Cassette Record Day», και γιατί όχι παρακαλώ, σε εποχές της αναβίωσης των ζόμπι τα πάντα δικαιούνται να έχουν την ημέρα τους (κι όχι μόνο τα συμπαθή αρκουδάκια), πόσο μάλλον η κασέτα που κι αυτή επέστρεψε (μαζί με το διαρκώς επιστρέφον βινύλιο), λίγο από άποψη, πολύ από χιπστερικό φετιχισμό. Κάποτε ήταν αντικείμενο μάλλον υποτιμημένο, αλλά ήταν και είναι φτηνή και λαϊκή, προσιτή, σε αυτή… σκοτώναμε την μουσική αλύπητα ήδη από τα 80s (αλλά αυτή η άτιμη, εκεί, ακόμη επιβιώνει!). Και σε καλή ποιότητα έχει και εξαιρετική αντοχή στον χρόνο. Από τις πιο καλές ήταν οι λεγόμενες «χρωμίου», οι οποίες δεν περιείχαν ασφαλώς το καθαρό μέταλλο αλλά ένα οξείδιο του, αυτό του τετρασθενούς χρωμίου (όχι του κακού, αυτό είναι το εξασθενές, το οποίο είναι τοξικό και καρκινογόνο και πολλές φορές βρίσκει τον δρόμο για τον υδροφόρο ορίζοντα 
H ποιητική αδεία και η καλλιτεχνική φαντασία είναι (και πρέπει να είναι) εξ ορισμού ανεξέλεγκτη, κι ας απομένει ο ακροατής πολλές φορές με την απορία. Μα πως του ήρθε; Γιατί π.χ. ένα μικρό πιανιστικό σόλο του Thelonious Monk ονομάστηκε «Manganese» (και μάλιστα όταν είχε τον αρχικά πιο εύληπτο τίτλο «We see»), ένα στοιχείο για το οποίο κανένας δεν μπορεί να θυμηθεί μια εφαρμογή του (όχι ότι δεν έχει, ο Woody Guthrie σε ένα τραγούδι που είχε γράψει κατά παραγγελία ενός… φράγματος, μιλάει για βιομηχανίες που φτιάχνουν μαγγάνιο –στο «Grand Coulee Dam»), πόσο μάλλον με καλλιτεχνική προέκταση– και το οποίο όλοι κάποια στιγμή το μπλέξαμε με το μαγνήσιο και όχι άδικα, ίδια ετυμολογική ρίζα έχουν). Ευτυχώς τα ιστορικά βιβλία έρχονται να δώσουν απαντήσεις, στο «Thelonious Monk: The Life and Times of an American Original» μαθαίνουμε ότι πρόκειται για λογοπαίγνιο σε… γαλλική προφορά με το «Monk at Ease». Για το «Manganese In Deep Violet» του Bedouin Ascent βρίσκουμε ότι πρόκειται για πίνακα του Patrick Heron, ενώ για τα… Λέπια(;) Μαγγανίου (Manganese scales) των Positive Centre, θα σηκώσουμε τα χέρια ψηλά…
Ένα μέταλλο όλο παρεξηγήσεις. Εμ, αυτά συμβαίνουν όταν είσαι διάσημος. Ας πάρουμε μερικές μία-μία: κατά αρχάς, παρά την δημοφιλία του είναι πολύ σπάνιο σε καθαρή μορφή στην φύση. Έχετε χμμ ακούσει την έκφραση «σκληρός σαν σίδερο;» Ο καθαρός σίδηρος όμως είναι ένα μάλλον μαλακό και εύπλαστο μέταλλο, για να σκληρύνει χρειάζεται έξωθεν παρέμβαση, η «ισχύς εν τη ενώσει» στην πράξη και να φτιάξει κράματα με άλλα στοιχεία (π.χ. με άνθρακα θα σχηματιστεί ατσάλι). Επίσης, πόσες φορές δεν σας κυνήγησε η μάνα σας να φάτε μια λαπαδιασμένη παραβρασμένη πράσινη αηδία με το επιχείρημα ότι «έχει πολύ σίδηρο». Κι αν σε αυτό συμφωνούσε (συν)ένοχα και ο Ποπάυ, στην πραγματικότητα όλα ξεκίνησαν από ένα λάθος ενός επιστήμονα σε μια υποδιαστολή (την αφηγείται ωραία αυτή και άλλες ιστορίες το βιβλίο «Ο σίδηρος στο σπανάκι και άλλες αβάσιμες θεωρίες» του Jean-Francois Bouvet). Τέλος, όταν με το καλό σηκώνεστε υγιής από το κρεβάτι μιας αρρώστιας, η λαϊκή ευχή δεν είναι «σιδερένιος» (σκέφτομαι ότι το «Iron Lung» των Radiohead θα ήταν μια καλή ευχή στην εποχή του κορονοϊού); Και πάλι, ο σίδηρος από μόνος του είναι λίαν ευπαθής/αρρωστιάρης σε εξωτερικές προσβολές, οξειδώνεται, σκουριάζει δηλαδή πανεύκολα, γι’ αυτό το λόγο και χρειάζεται οπωσδήποτε προστατευτικές επιστρώσεις.
Το μπλε είναι ένα χρώμα που δεν το συναντάς συχνά στην φύση (αφήστε τον ουρανό και την θάλασσα, είναι… οφθαλμαπάτες), και ανέκαθεν ο άνθρωπος μαγευόταν όταν βρισκόταν μπροστά σε φυσικές εκδοχές του, ειδικά τόσο έντονες με αυτή που σήμερα λέγεται κυανό του κοβαλτίου (που δεν είναι φυσικά το καθαρό μέταλλο αλλά ένα οξείδιό του). Σε αυτή την χρωστική μορφή είναι που έχει περάσει αυτό το μέταλλο στον κόσμο των ήχων, σε δίσκο του Michael Brook («Cobalt blue») αλλά και ενός side-project των In the Nursery (βλ. βολφράμιο παρακάτω), στο όνομα του πολύ καλού folk σχήματος των Cobalt Chapel, στο πετσοκομμένα φανκ-ηλεκτρονικό ομώνυμο κομμάτι των ΚΟΑΝ Sound, αλλά και στον τοίχο ενός δωματίου το οποίο στοιχειώνει με την ερμηνεία του ο Winston Tong («Cobalt Room»).
Όταν κάτι είναι φτηνό και εύκολα διαθέσιμο συνήθως δεν του δίνουμε και ιδιαίτερη σημασία. Κάπως έτσι συνέβη με το νικέλιο, για αιώνες ο άνθρωπος το έβρισκε μπροστά του, το χρησιμοποιούσε αλλά το πίστευε για ένα είδος πιο ευτελούς χαλκού (το γερμανικής καταγωγής όνομα νικέλιο παραπέμπει στον Old Nick, τον Διάβολο δηλαδή). Σήμερα πλέον μπορεί να έχει βρει εφαρμογές στην πιο ψηλή high-end τεχνολογία, ωστόσο δεν έχει αποτινάξει την ρετσινιά του «φτηνού», που του κόλλησε για τα καλά από τότε που η αμερικανική κυβέρνηση το πρωτοχρησιμοποίησε (βασικά σε 25% περιεκτικότητα) στα 
«Ένα στοιχείο βετεράνος», γεμάτο δόξα και ιστορία, γνωστό από αιώνες, έχει και την δική του εποχή στα ιστορικά κιτάπια, από το 2000 έως το 1000 π.χ. χονδρικά (έστω και σαν κράμα με τον ψευδάργυρο, τον πιο γνωστό ορείχαλκο), αν και ουσιαστικά ολόκληρη η ανθρώπινη πορεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το μέταλλο αυτό, και ο σύγχρονος πολιτισμός δεν θα ήταν νοητός χωρίς αυτόν, γιατί κατά το κλασικό εξαρχειωτικό σύνθημα «ο πολιτισμός σας σταματάει όταν πέφτει το ρεύμα», ηλεκτρικό ρεύμα γαρ χωρίς τα υψηλής αγωγιμότητας σύρματα χαλκού να το μεταφέρουν δεν θα έφτανε ποτέ στα σπίτια μας. Μέταλλο ελατό και όλκιμο, φτηνό και λαϊκό, και στην μουσική η παρουσία του είναι καθοριστική, με τα χάλκινα όργανα να αποτελούν φορείς δημιουργικής έκφρασης σε όλα τα πλάτη και μήκη του κόσμου, και σε ένα ταξικό εύρος που ξεκινάει από τον δρόμο και την ύπαιθρο (να θυμηθούμε τις μπάντες με τα χάλκινα της Μακεδονίας, της δικής μας και των άλλων) και φτάνει μέχρι τα σαλόνια της όπερας. Κατά συνέπεια τον copper όπως τον λένε στα ξένα (με ετυμολογική προέλευση από την Κύπρο «μας») θα τον βρούμε μεταξύ άλλων σε ομότιτλα κομμάτια των Shellac και των Tones on Tail, σε χάλκινο βραστήρα για το αλκοόλ («Copper kettle», τραγούδι που το έκανε γνωστό η Joan Baez), σε διάφορες ποιητικές μεταφορές, άλλοτε νοσταλγικές για τα ωραία χρόνια που πέρασαν (Consortium - Copper Coloured Years, ένα πανέμορφο μπαρόκ ψυχεδελικό τραγούδι), άλλοτε ερωτικές (Hooverphonic - Copper (Cu) και άλλοτε … σουρεαλιστικές (στον λάιβ δίσκο των Current 93 «Cats drunk on copper».
«Ψευδάργυρος: μ’ αυτόν φτιάχνουν κουβάδες για το πλύσιμο των ρούχων, δεν είναι ένα στοιχείο που λέει πολλά στην φαντασία, είναι γκρίζο και τα άλατά του άχρωμα, δεν είναι τοξικό, δε δίνει χρωματικές αντιδράσεις εντυπωσιακές, με λίγα λόγια, είναι ένα μέταλλο ανιαρό».
Και δεν του γράφουνε και τραγούδια, θα μπορούσαμε να πάρουμε την σκυτάλη από τον Λέβι. Για τον ταπεινό τσίγκο εδώ ο λόγος (όχι εκείνον των Μαύρων Κύκλων και των τετραγωνισμένων φύλλων), που είχε γίνει, όχι μόνο κουβάς, αλλά μέχρι και βρακί (στο «Έχω μια αλλοδαπή» του Λογό). Με τον οποίο πάντως ασχολήθηκε δύο φορές ο Marc Bolan, μία φορά στον δίσκο με τον ιδιάζοντα τίτλο «Zinc Alloy and the Hidden Riders of Tomorrow» (λέγεται μάλιστα ότι εκείνο τον καιρό σκεφτόταν να αλλάξει το όνομα των T. Rex σε Zinc Alloy) και μία στο επόμενο ο οποίος περιείχε το επίσης ιδιαίτερο «Think Zinc».
Ας τα βάλουμε μαζί αυτά τα δύο στοιχεία, τα οποία η χημική μοίρα τα έφερε δίπλα-δίπλα όπως ακριβώς και στην γεωγραφία και στην πολιτική (θυμάστε που κάποτε λέγαμε για «γαλλογερμανικό άξονα»;) Βέβαια για το γάλλιο υπάρχει μια γουστόζικη ιστορία, η οποία εκκινεί από το όνομα του Γάλλου χημικού που το βρήκε, ο οποίος λεγόταν Le Coq de Boibaudran, κόκορας δηλαδή γαλλιστί, gallus όμως λατινιστί, και λέτε να πρόκειται για ένα ύπουλο λογοπαίγνιο για να απαθανατιστεί ο ίδιος; Όπως και να ‘χει, και από τα δύο στοιχεία έχουμε μια ποσότητα πιθανότατα όλοι στα δωμάτιά μας, γάλλιο στην μπλε ακτίνα των blu-ray και γερμάνιο παντού, σε κάθε υπολογιστή, τσιπάκι και τρανζιστοράκι (όχι από αυτό που έπαιζε τα αμερικάνικα). Γάλλιο σε …μουσική μορφή θα βρούμε στο άλμπουμ συνεργασίας του δίδυμου των τιτάνων του ελεύθερου (υπάρχει κι άλλος;) αυτοσχεδιασμού Derek Bailey και Eddie Prévost (από τους ΑΜΜ) με τίτλο «0Re» (με όλα τα κομμάτια να είναι σύμβολα στοιχείων), και σε άλλα άλμπουμ με έμπνευση από τον περιοδικό πίνακα (π.χ. το «The Periodic Table» των Reagenz) ή σε μια αυτοκυκλοφορία του αγαπητού μας εξερευνητή αφηρημένων ήχων Loscil, ενώ το γερμάνιο σε κάποιους φέρνει νοσταλγία για τον Αδόλφο («Germanium Metallicum» των Von Thronstahl) και σε κάποιους για τα …80s (Germanium - Midnight Faces).
Αρσενικό… Διαβόητα τοξικό από όποια σκοπιά κι αν το δεις (το πιάνετε το υπονοούμενο ε;), με αρσενικό μάλιστα αυτοκτόνησε η πρώιμα φεμινιστική φιγούρα της Μαντάμ Μποβαρύ στο μυθιστόρημα του Φλωμπέρ (αν πάμε δε στις σελίδες της Άγκαθα Κρίστυ εκεί θα βρούμε …εκατόμβες θυμάτων του). Κι αν πάντως ανά τους αιώνες το ίδιο και οι ενώσεις του «έφαγαν» κόσμο και κοσμάκη (ακόμη και τον Μιθριδάτη που προσπαθούσε να το συνηθίσει), χάρτινο και μη (το μνημονεύουν και οι Megadeth στο «99 Ways to Die», «ίσως ένα φλιτζανάκι αρσενικό»), γενικά η μουσική δεν το τίμησε αναλόγως, λίγα τα άσματα τα αφιερωμένα, ξεχωρίζουν το «Arsenic», ένα τυπικό αμερικανο-ίντυ-πανκ των The Loved Ones και το «Only arsenic» των Rich Kids, της μάλλον ξεχασμένης συνέχειας του Glen Matlock αφού έφυγε (ή διώχθηκε) από τους Sex Pistols (στους οποίου συναντάμε και τον άγουρο ακόμη Midge Ure).
Οι μανιακοί με την διατροφή και οι ορθορεκτικοί σίγουρα το γνωρίζουν, καθώς επίσης και ποια λαχανικά το περιέχουν (μπρόκολο κυρίως αν έχετε απορία), αν και οι θεωρητικά απαιτούμενες από τον ανθρώπινο οργανισμό ποσότητες είναι πάρα πολύ χαμηλές (μιλάμε για κάμποσα μικρογραμμάρια). Παρά το ρομαντικής έμπνευσης όνομά του, ελάχιστοι μουσικοί… σεληνιάστηκαν τόσο ώστε να γράψουν κομμάτι για χάρη του (με πιο αξιόλογο να είναι ένα self-released ενός Αυστραλού κιθαρίστα ονόματι Plini).
Ότι «στους θαλάμους βρωμίου δεν μπορεί να υπάρξει έλεος», δεν περιμέναμε τον Peter Hammill να μας το πει, αυτό το βαθυκόκκινο (σαν αίμα) υγρό (το μοναδικό) αλογόνο είναι λίαν τοξικό και διαβρωτικό και φυσικά βρωμερό (ευτυχώς δεν κυκλοφορεί λυτό στην φύση). H συνέχεια των στίχων του «Gog/Magog (In Bromen Chambers» από το «In Camera» του 1974 πάντως είναι πολύ πιο κρυπτική, χαμένη μέσα σε έναν υποβλητικό έως και ανυπόφορο τρομακτικό μουζίκ κονκρίτ θόρυβο (Scott Walker γατάκι) και ένα νέφος μεταφυσικής, βιβλικών αναφορών και διαβολικών υποδηλώσεων. Μπρρρ…
Όχι, καμία σχέση δεν έχει αυτό το σπάνιο αέριο (που ονομάστηκε έτσι επειδή «κρυβόταν» από τα μάτια των χημικών) με τον γνωστό ηπερήρωα με την μπέρτα. Ούτε κάποια «μαγική» ιδιότητα του τον συνδέει με τον πλανήτη Krypton, ούτε φυσικά υπάρχει κρυπτονίτης (το κρυπτόν ως τυπικό αδρανές αέριο δεν σχηματίζει παρά ελάχιστες ενώσεις). Αφαιρώντας λοιπόν όλες τις σχετικές μυθοπλαστικές αναφορές, απομένουμε με ένα μονάχα κομμάτι για το γνήσιο στοιχείο, το «Krypton 84» του ενός ημίσεος των πάλαι ποτέ techno πρωτομαστόρων Drexciya Gerald Donald υπό το ψευδώνυμο Der Zyklus.
Μπορεί να περάσεις (όπως έλεγες ο Τσάκωνας) 6 χρόνια στο δημοτικό, 6 χρόνια στο γυμνάσιο, 4 χρόνια στο πανεπιστήμιο κι άλλα 4 στο ερευνητικό κέντρο και να μην συναντήσεις ούτε καν μια αναφορά στο στοιχείο αυτό. Και σε έναν σκληροπυρηνικό μουσικόφιλο το ίδιο μπορεί να συμβεί, εκτός εάν είναι ρέκτης της σύγχρονης δημοφιλούς και «μπασταρδεμένης με κάθε λογής άλλα είδη τζαζ, οπότε ίσως μπορεί να συναντήσει το «Rubidium» των Portico Quartet. Σε όποιον φτάσει μέχρι την φινλανδική της σκηνή (που υπάρχει όμως και είναι λίαν ζωντανή) και στο επίσης «Rubidium» των Black Motor και Verneri Pohjola, υποκλίνομαι.
Τσερνομπίλ… Κάποτε λέξη σκιαχτική, όταν αυτό που πλανιόταν πάνω από την Ευρώπη δεν ήταν το φάντασμα του κομμουνισμού αλλά ένα ραδιενεργό νέφος, τώρα που τα χρόνια έχουν περάσει έχει γίνει πλέον στοιχείο της «όλα τα αλέθει» σίριαλ-κίλερ ποπ κουλτούρας. Σε μας που το ζήσαμε μας φέρνει στο νου απαγορεύσεις εξόδου, παιχνιδιού και κατανάλωσης φράουλας, μαζί με all time classic εφόδους στα σούπερ-μάρκετ, αλλά και αξέχαστες (;) καλτ στιγμές. Δεν ξέρω λοιπόν πόσοι θυμάστε την βιντεοταινία «Ο άνθρωπος από το Τσερνομπίλ), όπου ο Τσάκωνας ως συνέπεια της ραδιενεργού μόλυνσης 
Μισή ώρα από την Στοκχόλμη, σε μια συστάδα νησιών, υπάρχει ένα χωριουδάκι λίγων εκατοντάδων ψυχών, το Ytterby, όπου η ζωή κυλά σε τυπική βόρεια κατατονία, ασφάλεια και ανία. Αυτό το άσημο όμως χωριουδάκι ονομάτισε ούτε ένα ούτε δύο αλλά… τέσσερα στοιχεία του Περιοδικού Πίνακα, τα οποία βρέθηκαν σε μεταλλεύματα στο παρακείμενο ορυχείο. Το τέρβιο, το έρβιο, το υττέρβιο θα τα συναντήσουμε παρακάτω στις λανθανίδες, το πρώτο και πιο διαδεδομένο όμως είναι το ύττριο. Μολαταύτα έχει μείνει εξίσου άσημο, και μάλλον βαρετό το στοιχείο, όσο η ζωή στο χωριό ή τα κομμάτια που έγραψαν στο όνομά του γνώριμα μας σχήματα όπως οι Fridge (κι ας ήταν εκεί ο Four Tet – ή μήπως επειδή ήταν;) ή οι Isan.
Τα περισσότερα στοιχεία σπανίως απαντώνται στην φύση καθαρά και «αγνά», χωρίς προσμείξεις (κάτι που ίσως θα έπρεπε να προβληματίσει κάμποσους συνανθρώπους μας, πιστούς των πάσης φύσεως καθαροτήτων). Και αυτό ισχύει και για τούτο το σκληροτράχηλο μέταλλο, οι ενώσεις του τραβάνε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον και ειδικά η… σκουριά του, το οξείδιο του, και ειδικότερα στην τεχνητή μορφή που αποκαλείται κυβική ζιρκονία (και όχι «Cubic Zirconium» που το θέλει ο Big Giant Circles ή οι Bobby Jimmy And The Critters) η οποία έχει την εχμμ χρήσιμη ιδιότητα να μοιάζει εξ όψεως με διαμάντι, στο υποπολλαπλάσιο όμως της τιμής του (Du Zirconia - Com Truise).
Πως θα ακουγόταν ένα αντηχείο από …νιόβιο; Υποθέτω όχι πάντως όπως στο «Niobium Resonators» του Dopplereffect, μίας από τις πολλές ενσαρκώσεις του Gerald Donald (βλ. και Κρυπτόν), ένα κομμάτι που ακούγεται περισσότερο σαν μελοποίηση ηλεκτρονιακών ροών και μαγνητικών πεδίων. Αυτή άλλωστε είναι και η κύρια ανθρώπινη αξιοποίηση τούτου του μάλλον ακριβοθώρητου στοιχείου.
Τι θέλει αυτό από την ζωή μας; 54ο και καταϊδρωμένο είναι στην σειρά της επί Γης αφθονίας, σε ίχνη το βρίσκουμε, σε προσμείξεις είναι οι εφαρμογές του, αν και όπως τα περισσότερα φυσικά στοιχεία έχει έναν βιολογικό ρόλο σε πολλά σημαντικά ένζυμα. Σε αντίστοιχες ιχνοποσότητες το απαντάμε και στην μουσική, με μόνη αξιόλογη αναφορά να είναι σε ένα κομμάτι και ομώνυμο δίσκο του Trey Gunn με τίτλο «The Joy οf Molybdenum», ενός τύπου που μόνο οι πολύ φανατικοί των King Crimson θα θυμούνται ότι πέρασε ένα διάστημα από το συγκρότημα.
Man or Astroman? Φυσικό ή τεχνητό; Στο πρώτο δίλημμα το φερώνυμο συγκρότημα δεν δίνει απάντηση, αφήνει να αιωρείται η πιθανότητα να έχουν έρθει όντως από το διάστημα και να ερωτεύτηκαν τους σερφ ήχους (στην Αλαμπάμα που δεν έχει θάλασσα). Το δεύτερο το αντιμετωπίζουμε καθημερινά στις ζωές μας, ενίοτε σε ψευδεπίγραφη μορφή, γιατί συνήθως ότι θεωρούμε «φυσικό» είναι συνήθως τεχνητό, όπως τα περίφημα «φυσικά» μουσικά όργανα. Σε τέτοια πάντως έγραψαν τον δίσκο τους «Made from technetium» οι Man or Astroman?, κομματάκι δύσκολο πάντως να κυριολεκτούσαν (κι ας έκαναν μαύρο χιούμορ ότι κάποιοι αγοραστές του έπαθαν καρκίνο) γιατί το τεχνήτιο δεν υπάρχει πουθενά στην φύση, φτιάχνεται τεχνητά και είναι έντονα ραδιενεργό (το πρώτο που συναντάμε και το ελαφρύτερο επομένως). Από την άλλη μεριά σε… λιγότερα φυσικά, ηλεκτρονικά δηλαδή όργανα, έγραψαν το δικό τους «Technetium» σε drum n’ bass ρυθμούς οι Future Engineers.
Μπορεί στην… προηγούμενη μου ζωή να δούλεψα τέσσερα χρόνια πάνω στο ρουθήνιο, στα σύμπλοκα του και στις εφαρμογές τους σε φωτοευαισθητοποιημένες κυψελίδες, ποτέ δεν άκουσα να γίνεται λόγος για «Ruthenium theory». Είναι όμως κομμάτι ενός παράξενου σχήματος που λέγεται λίαν περιγραφικά Duet for Theremin and Lap Steel, και του χαρίζει έτσι μια θέση στην λίστα αυτή.
«Ένας φίλος λοιπόν μας μίλησε για το Ρόδιο. Το Ρόδιο είναι ένα πολύτιμο και σκληρό μέταλλο με ιδιότητες που αποδίδουμε και στη μουσική που ακούμε. Αυτό ήταν, άρεσε σε όλους και η μπάντα βρήκε όνομα». Αυτά λένε σε συνέντευξη τους στο Rockoverdose, οι Rhodium, μια αθηναϊκή μεταλλική μπάντα των καιρών μας. Βέβαια το ρόδιο είναι τόσο πολύτιμο και ακριβό που απευθύνεται σε πολύ πιο ..κυριλέ κύκλους, η επιροδίωση είναι μια πρακτική που ενισχύει την λάμψη και… εκτοξεύει την τιμή (κανένας χρυσός, καμία πλατίνα). Έτσι όταν το Βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες το 1979 θέλησε να τιμήσει των Paul McCartney ως τον πιο ευπώλητο συνθέτη ποπ μουσική όλων των εποχών, του απένειμε έναν… επιροδιωμένο δίσκο.
Θα ήταν τουκανισμός αν δεν αναφέραμε ότι η κύρια και πιο διάσημη ιδιότητα του ευγενούς αυτού μετάλλου είναι ότι δρα σαν σφουγγάρι για το υδρογόνο, απορροφώντας σχεδόν 900 (!) φορές τον όγκο του, μια ιδιότητα η οποία έχει πυροδοτήσει κάμποση φαντασία και πολλή έρευνα, και …μηδαμινή μουσική έμπνευση. Από την άλλη το όνομα παλλάδιο, με την παραπομπή στην αρχαία Παλλάδα Αθηνά, είναι ωραίο όνομα για μαγαζί (έτσι λεγόταν και το παλιό θεόκλειστο εδώ και χρόνια βιβλιοπωλείο της Τρίπολης) και ειδικά κλαμπ και συναυλιάδικο ή μπουάτ, η πιο καινούργια και αυτή για την οποία μιλάνε όλοι όπως λέει στο «Palladium» η Liz Brady (ελληνογαλλίδα είναι παρά το όνομα), ή το θρυλικό Palladium της Νέας Υόρκης, με τις πάρα πολλές λάιβ ηχογραφήσεις του. Εκεί αφιερώνουν και οι Weather Report το δικό τους «Palladium». Θα το χρησιμοποιήσουμε όμως καταχρηστικά στην κασέτα μας, άλλωστε είναι ορχηστρικό κομμάτι και η φαντασία του ακροατή είναι ελεύθερη…
Από τα παλιότερα γνωστά μέταλλα, ανέκαθεν πολύτιμο, λαμπερό, σπάνιο –ο άνθρωπος ανέκαθεν ψάρωνε από τέτοιες ιδιότητες– και δεν είναι διόλου περίεργο ότι μέσα σε τόσους αιώνες φορτώθηκε κάθε λογής συμβολισμούς, μυστικές και μαγικές δυνάμεις, από ουσιαστικό έγινε και επίθετο, συνήθως συνδεδεμένο με κάτι ευγενές (εκτός εάν πρόκειται για τον Ιούδα και τα 30 του αργύρια). Και αφού πέρασε δια πυρός τόση μυθολογία και ιστορία («Durchs Feuer wird das Silber rein» λέει μια καντάτα του Μπαχ) έχει βρει θέση και στην σύγχρονη ποπ μυθολογία, είτε σκαρφαλώνοντας σε ένα ασημένιο βουνό προς αναζήτηση του σοφού γέροντα («Man On The Silver Mountain» των Rainbow) είτε ψάχνοντας απαντήσεις στο διάστημα («Silver machine» - Hawkwind), ενίοτε δεν δίνονται καν απαντήσεις (τι να θέλουν να πουν π.χ. στα δικά τους «Silver» οι Pixies και οι Echo & the Bunnymen;), ενώ από τα ασημένια βέλη του αρχαίου Απόλλωνα φτάνουμε στις ασημένιες σφαίρες που σκοτώνουν βαμπίρ («Silver Bullets» - Turtles) και στα ασημένια σφυριά που ανοίγουν κεφάλια («Maxwell’s Silver Hammer», ένα από τα πιο σκοτεινά θεματολογικώς κομμάτια των Beatles). Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε για πολύ ακόμη, προτιμώ όμως να κλείσω την ενασχόληση με τα ασημικά με μια βόλτα από το Ντίσελντορφ των τελών της δεκαετίας του ‘70, πραγματική «Ασημοχώρα» τότε (το υπέροχο «Silberland» του αδικοχαμένου Wolfgang Riechman) τυλιγμένη σε ένα «ασημένιο σύννεφο» («Silver cloud» – La Düsseldorf).
«Δολερό και φευγαλέο» στοιχείο το χαρακτηρίζει ο Πρίμο Λέβι, και όχι άδικα, είναι κάμποσα φρικαλέα σύνδρομα που προκύπτουν από δηλητηρίαση από περιβαλλοντικό κάδμιο (όσοι περίεργοι, αναζητείστε π.χ. το itai-itai), ωστόσο αν δεν υπήρχε, πολλοί αγαπημένοι πίνακες του Μονέ, του Ματίς ή κυρίως του Βαν Γκογκ δεν θα ήταν όπως τους ξέρουμε χωρίς τις χρωστικές του. Χρώμα σε κίτρινο του καδμίου είχε και το εξώφυλλο του δίσκου «Cadmium» των παλιών Sky, προφανής η αναφορά του Thomas Brinkmann στο «Kadmiumgelb», ενώ σε ανάλογες εφαρμογές παραπέμπουν οι Superchunk και οι Pinegrove στα αντίστοιχα κομμάτια τους.
«Ο κασσίτερος ήταν φίλος. (…) Γιατί παντρεύεται με τον σίδηρο μετατρέποντάς τον στον ταπεινό τενεκέ και στερώντας τον από την ιδιότητα του «nocens ferrum», του αιμοσταγούς σιδήρου, του σπαθιού».
Μια τέτοια δουλειά έκαναν παλιά και οι γανωματήδες που γύριζαν από χωριό σε χωριό, επικασσιτέρωναν μεταλλικές επιφάνειες (δεν το έλεγαν βέβαια ακριβώς στις χωριατοπούλες), ειδικά τα χάλκινα μαγειρικά σκεύη, με τον κασσίτερο να έχει μια προστατευτική από την διάβρωση και την οξείδωση δράση. 
Για τον πρόωρο –μόλις στα 35– θάνατο του Μότσαρτ έχουν γραφτεί ένα σωρό πιθανολογήσεις, κάθε συνωμοσιολογικού βαθμού και περιεχόμενου, μία εξ αυτών ισχυρίζεται ότι τον «έστειλε» το τοξικότατο αντιμόνιο που υπήρχε σε φάρμακο που συνταγογραφούσαν τότε οι γιατροί επιταχύνοντας επιστημονικά την μετάβαση του ασθενούς στους αιώνιους λειμώνες (όπως συμβαίνει και σήμερα, ας μην κρυβόμαστε). Κι αν για το λατινικό όνομα του στοιχείου (stibium) υπάρχει μάλλον συμφωνία ότι προέρχεται αιγυπτιακή λέξη αναφορά σε ένα… eyeliner της εποχής, στα ελληνικά γίνεται ένας χαμός, από το «αντι+μόνος» ισχυρίζεται μια αλά-Γκας Πορτοκάλος (που λέει και ο Νίκος Σαραντάκος) ετυμολογία, γιατί σπάνια απαντάται καθαρό στην φύση. Εξίσου σπάνια απαντάται και στην μουσική, με όχι σπουδαίες «προσπάθειες» (Μάστερ-Σεφ, βγες από μέσα μου!), είτε μιλάμε για ηχητικούς ορυμαγδούς τύπου Ah Cama Sotz και Merzbow είτε ηλεκτρονικά τεχνουργήματα τύπου Robert Miles (στο κύκνειο άσμα του). Κρατάμε τους μελωδικούς κιθαριστικούς αρπισμούς των This Town Needs New Guns (ή εν προκειμένω ….poisons) στο κομμάτι «Antimony».
«Metallum problematicum» είναι το παρατσούκλι του, και όχι μόνο επειδή στην αρχή δεν μπορούσε να βρει την σωστή του θέση στον Περιοδικό Πίνακα, τότε που η κατάταξη γινόταν βάσει του ατομικού βάρος, αλλά κι επειδή κάποιες οργανομεταλλικές του ενώσεις είναι από τις πιο δύσοσμες ουσίες που υπάρχουν, αρκούν λίγα χιλιοστά του γραμμαρίου για να βρωμάς για μήνες. Παρολ’ αυτά, τελλούριο θα βρούμε στον δίσκο «Cosmochemistry» μια συνεργασία των Ολλανδών Geomatic με τον Andrew Lagowski, ο οποίος βγήκε ως το νούμερο Υ39 της γαλλικής δισκογραφικής M-Tronic, και το αναφέρουμε αυτό γιατί στην αρίθμηση του καταλόγου της η ιδιαίτερη αυτή εταιρεία αποδίδει σε κάθε κυκλοφορία το σύμβολο ενός χημικού στοιχείου (εν προκειμένω του υττρίου). Όπως είχαμε ξαναγράψει εδώ στο MiC με αφορμή μια άλλη κυκλοφορία της, τι θα συμβεί άραγε όταν φτάσει τις 120;
«Μέρες βουτηγμένες στο ιώδιο/Μυρίζει ασετιλίνη και φεγγάρι/Ακούγεται μουσική/Ακούγονται εκτελέσεις/Το ραδιόφωνο λέει τις ίδιες ειδήσεις/Οι εφημερίδες λευκές»
Στίχοι του Γιάννη Κοντού, μελοποιημένοι από τον Νίκο Καλλίτση σε ερμηνεία Αφροδίτης Μάνου.
Δραστικό στοιχείο το ιώδιο (αντιδρά και με τον σίδηρο όπως σημειώνει το «Iodine & iron» των Veils), μας φέρνει στον νου ανάλογα με την διάθεση του καθενός είτε θαλασσίτσα και ψαράκι είτε ασθένειες και νοσοκομεία (εμένα μου θυμίζει και το μοναδικό χημικό πείραμα που κάναμε στο σχολείο, το βάψιμο του αμύλου της πατάτας μπλε με βάμμα ιωδίου), είναι ωστόσο η απολυμαντική/αντισηπτική του χρήση σε κάθε λογής πληγές που έχει εμπνεύσει περισσότερο τους μουσικούς να αναφερθούν σε αυτό, είτε μιλάμε για τους Sons & Daughters («Iodine»), είτε για την Shannon Wright (σε ένα πανέμορφο μελαγχολικό «Iodine») είτε για τον Leonard Cohen (όπου εδώ διίστανται οι απόψεις, το «Iodine» είναι ένα τραγούδι για την ανικανότητα, αναφέρεται στην χρήση του ιωδίου –των αλάτων του βασικά– στον σκοτεινό φωτογραφικό θάλαμο; άγνωστο τι θέλει να πει ο ποιητής). Μην ακούσετε όμως τις συμβουλές του Τραμπ, μην το πιείτε δεν απολυμαίνει, ούτε να το βάλετε φυσικά στον… καφέ σας όπως κάνει ο Johnny Winter στο «Iodine in my coffee».
«Υπάρχουν μέσα στον αέρα που αναπνέουμε αυτά που αποκαλούνται αδρανή αέρια. Έχουν περίεργα ελληνικά ονόματα, λόγιας προέλευσης και είναι πράγματι τόσο αδρανή, τόσο ικανοποιημένα από την κατάστασή τους, που δεν επεμβαίνουν σε καμία χημική αντίδραση, δε συνδυάζονται με κανένα άλλο στοιχείο και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο έμειναν απαρατήρητα για αιώνες (..) Ονομάζονται επίσης και ευγενή αέρια, και στο σημείο αυτό αξίζει να συζητηθεί το αν στ’ αλήθεια όλοι οι ευγενείς είναι και αδρανείς κι αν όλοι οι αδρανείς είναι και ευγενείς»
Δεν είναι και το πιο αδρανές από τα αδρανή αέρια το ξένο (το αντίθετο μάλιστα), μπορεί και αυτό να φωτίζει τις νύχτες μας, να το βρίσκουμε σε λάμπες επιγραφών αλλά και αυτοκινήτων, να έχει εξίσου ελληνοπρεπές όνομα με έναν σωρό συμβολικές απολήξεις, ωστόσο η τέχνη δεν έχει αποδειχθεί διόλου …φιλόξενη, ελάχιστα είναι π.χ. τα «Xenon lights» (μόνο ενός Warren Bennett βρήκαμε και μια αναφορά των Unkle στο «The Answer»), αλλά και οποιαδήποτε άλλη αναφορά. Ας αρκεστούμε λοιπόν σε μεταλλιές –οξύμωρο δεν ακούγεται;– είτε συνθετικού «προοδευτικού τύπου –«Skies of Xenon» - Platitude- είτε πιο nu και εναλλακτικού χαρακτήρα– «Xenon» – Deftones. Και σε εκείνο τον δίσκο των Hawkwind με τίτλο «Xenon codex». Κατά μία οπτική λοιπόν ισχύει το «it isn't my fault that I'm …xenon» για να παραφράσουμε το αγαπημένο κομμάτι των Tuxedomooon.
Ραδιενέργεια μας φέρνει… παβλοφικά στο νου το στοιχείο αυτό (αν και μόνο ένα ισότοπό του είναι πολύ ραδιενεργό, αρκεί για να αμαυρώσει ολόκληρη την οικογένεια η οποία μεταξύ άλλων φημίζεται για την ακρίβεια με την οποία μετρά τον χρόνο), πρωταγωνίστησε μαζί με άλλους ακτινοβόλους συνοδοιπόρους του όπως ακούσαμε λίγο παραπάνω στο τραγούδι του Άκη Πάνου. Μουσικά δεν μας φέρνει τίποτε στο νου, με πολύ ψάξιμο καταλήγουμε στο «Caesium» του μ-Ziq (μουσική θέλει να πει αν δεν το πιάνετε το λογοπαίγνιο), τυπικό μετα-Αphex κομμάτι του αφεντικού της Planet Mu.
Λανθάνιο (La), δημήτριο (Ce, από την θεά, όχι κάποιον Μήτσο), πρασεοδύμιο (Pr), νεοδύμιο (Nd), προμήθειο (Pm), σαμάριο (Sm), ευρώπιο (Eu), γαδολίνιο (Gd), τέρβιο (Tb), δυσπρόσιο (Dy), όλμιο (Hol), έρβιο (Er), θούλιο (Tm), υττέρβιο (Yb) και λουτήτιο (Lu)
Και κάπου εδώ οφείλουμε να κάνουμε μια παράκαμψη, για …αισθητικούς λόγους, όλα τα στοιχεία που τα ονομάζουμε Λανθανίδες (από το πρώτο της σειράς, το λανθάνιο) αν έμπαιναν στην θέση που έπρεπε, θα ξεχείλωναν το πλάτος του Περιοδικού Πίνακα, οπότε τοποθετήθηκαν σε μία λίγο ξεκάρφωτη σειρά από κάτω (όπως θα γίνει και με τις ακτινίδες παρακάτω). Λέγονται επίσης και Σπάνιες Γαίες, «τα πολύτιμα ορυκτά που δυσκολεύεται να βρεις και όπου όταν τα βρεις δεν ξέρεις τι να τα κάνεις» γράφει η Σώτη Τριανταφύλλου στο ομότιτλο μυθιστόρημα της, και που δεν είναι όλα σπάνια ούτε πολύτιμα (η σπανιότητα άλλωστε δεν εγγυάται και αξία, όπως γνωρίζουν –ή θα έπρεπε να γνωρίζουν– οι συλλέκτες δίσκων), ζούσαν όμως στην αφάνεια, «λάνθαναν» (εξού και το όνομα) της προσοχής μας για αιώνες, «απλώνονται σαν μια άγνωστη θάλασσα μπροστά στα μάτια μας κοροϊδεύοντάς μας, και ψιθυρίζοντας μας παράξενες αποκαλύψεις και δυνατότητες» έλεγε ο χημικός William Crookes, όταν τα ανακαλύψαμε όμως πολλά βρήκαν εφαρμογές και μάλιστα στην υψηλή τεχνολογία (υπολογιστές, καταλύτες, μαγνητικά υλικά) πυροδοτώντας κι ένα σωρό γεωστρατηγικές αναλύσεις (στη βάση ότι η Κίνα κατέχει τις μεγαλύτερες ποσότητες οπότε και εδώ κρατάει την Δύση από τα μπιιιιπ). Όσο δε σπάνια θεωρούνται στην φύση, τόσο σπάνια είναι και στην μουσική (άραγε το σπουδαίο soul σχήμα των Rare Earth να έχει καμία σχέση;). Υπάρχει πάντως δίσκος αφιερωμένος ολόκληρος στην πάρτη τους με ανάλογα κομμάτια, μιλάμε για την free jazz συνεργασία των The Thing (του Mats Gustafsson) με τον Barry Guy στο άλμπουμ «Metal!». Το πρασεοδύμιο και το προμήθειο τα αναλαμβάνουν οι Mika Vainio και Joachim Nordwall στο άλμπουμ «Monstrance», οι Σουηδοί ραμμσταϊνοειδείς μεταλλάδες Raubtier 
Η ιστορία της ονοματοδοσίας των στοιχείων, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχει μέσα της μπόλικη δόση ανθρώπινου εγωισμού και ανταγωνισμού (όπως συμβαίνει και στην ζωή, έχετε παραβρεθεί σε βαφτίσεις παιδιών και εγγονιών να μαλλιοτραβιούνται τα σόγια;) αλλά και ωραίες στιγμές υπέρβασης του. Τούτο εδώ το στοιχείο το βάφτισε έτσι ο Σουηδός χημικός που το ανακάλυψε λόγω της αδυναμία του να διαλυθεί σε οξέα κάτι που του θύμισε το μαρτύριο του μυθολογικού Τάνταλου! (το δε νιόβιο –βλ. παραπάνω- που μοιάζει πολύ με το ταντάλιο και από το οποίο δύσκολα διαχωρίζεται, πήρε το όνομά του από την κόρη του Ταντάλου). Του… Ταντάλου τα πάθη περνάει κι όποιος ψάξει για κομμάτια που να αναφέρουν το στοιχείο, μέχρι να φτάσει στον πάτο του πηγαδιού και να βρει ένα techno beat «Tantalum cones» ενός Diplomat ή μια ηλεκτροακουστική βινιέτα ονόματι «Autonomous Tantalum Multiplier» κάποιων Sculpture.
Τουνγκστένιο ή βολφράμιο, η ελληνική γλώσσα έχει προτιμήσει την γερμανογενή δεύτερη ονομασία –και ουχί την σουηδογενή που έχουν υιοθετήσει Άγγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλοι (όντως) – για αυτό το σκληρότατο μέταλλο το οποίο συναντάμε σε διάφορους τύπους βλημάτων, από αντιαρματικά μέχρι… dart βελάκια. Διπλή ονομασία …erga omners έχουν και οι αδερφοί Humberstone, δεν τους έφταναν οι παραγωγικότατοι In the Nursey, θέλησαν να φτιάξουνε και το σχήμα των Les Jumeaux για τις πιο μπητάτες δοκιμές τους (και έτσι έχουν δίσκο με τίτλο «Cobalt» και κομμάτι «Tungsten»). Και οι Καναδοί μεταροκάδες Esmerine έχουν ομότιτλο κομμάτι, ενώ άλλες εφαρμογές του βολφραμίου σε λαμπτήρες πυράκτωσης και φωτεινές πηγές έχουν εμπνεύσει απόπειρες όπως το «Life Rarely Begins With Tungsten Film» των επίσης Καναδών The Besnard Lakes και το διάρκειας… 103 λεπτών «Tungsten Filament» ενός Πολωνού ambient καλλιτέχνη ονόματι Martin Dot.
Ο ποταμός-νονός μπορεί να έχει αποθεωθεί (κοτζάμ Βάγκνερ είναι αυτός) στην μουσική, ειδικά από τους Γερμανούς για τους οποίους έχει έως και μια μεταφυσικά χροιά, το σπανιότατο στοιχείο όμως που βαφτίστηκε από αυτόν έχει αγνοηθεί εντελώς. Εκτός από έναν δίσκο… Βλ. Όσμιο, ακριβώς παρακάτω.
Μπορεί το όνομα του να υποδηλώνει οσμή έντονη, αλλά αυτό αφορά ένα οξείδιο του. Το ίδιο το μέταλλο όχι μόνο δεν έχει τέτοια, αλλά είναι το πιο σκληρό που υπάρχει. Θα είχε πολλές εφαρμογές (όχι πάντα προς το καλό σίγουρα, αυτά έχει όμως η τεχνολογία και η «πρόοδος») αλλά από την άλλη ευτυχώς είναι το πιο σπάνιο. Ωστόσο αξιώθηκε να φτάσει μέχρι τον τίτλο του ντεμπούτου των Parliament του Μεγάλου Κλίντονα (σε ύστερα χρόνια, ξαναβγήκε μάλιστα ηχητικά επεξεργασμένο με τίτλο… «Rhenium», ένα άλλο σπανιότατο στοιχείο), ενώ σε κομμάτι το συναντάμε μόνο συνοδεία ambient μουσικής διαλογισμού με δημιουργό έναν μάλλον άσημο Off Land.
«Η αρχή της σοφίας είναι η γνώση της σημασίας των ονομάτων» είχε γράψει ο αρχαίος Αντισθένης και ας μην τον αμφισβητήσουμε. Περιγραφικό το όνομα αυτού του σπάνιου μετάλλου, η Ίριδα ήταν η έμπνευση και τα πολλά της χρώματα, καθώς το στοιχείο αυτό σχηματίζει πολύχρωμα άλατα. Dark Tranquility είναι μια εύστοχη περιγραφή του ήχου αυτού του μακρόβιου και εργατικού σχήματος από την Σουηδία, από αυτά που έβαλαν την χώρα για τα καλά στον… Περιοδικό Πίνακα του metal. «Iridium» είναι και το κομμάτι που ξεχωρίζει από τον δίσκο «We Are The Void», o οποίος δεν αγαπήθηκε πάντως ούτε καν από τους οπαδούς του συγκροτήματος.
Να ένα αγαπημένο στην μουσική μέταλλο, τουλάχιστον σε όσους αντιλαμβάνονται την μουσική σαν κουδουνίσματα νομισμάτων σε ένα ταμείο ή σαν μια ανταγωνιστική κούρσα αλόγων με νικητές και χαμένους. Το μέταλλο το οποίο είναι λαϊκά πιο γνωστό ως πλατίνα μπορεί να μην έχει την αίγλη του άλλου χρυσού, αλλά στις… αγορές που όλα τα καθορίζουν σε αυτή τη ζωή είναι πιο ακριβό, και ο πλατινένιος δίσκος που πολλοί «εργάτες» της μουσικής κοτσάρουν στους τοίχους τους με περηφάνια (κι ας υπήρχαν ειδικά στα μέρη μας ένα σωρό λαθροχειρίες και αμφίβολες πρακτικές για την απόκτηση τους) έχει μεγαλύτερη αξία από αυτή του χρυσού. Ελάχιστη σχέση βέβαια δεν έχουν αυτά με την τέχνη και την δημιουργικότητα, την οποία να σημειώσουμε εδώ ο T.S. Eliot παρομοιάζει κάπου με ένα σύρμα λευκόχρυσου σ’ έναν θάλαμο που περιέχει οξυγόνο και διοξείδιο του θείο, γίνεται αντίδραση και ο λευκόχρυσος μένει αναλλοίωτος (δρα δηλαδή σας καταλύτης). Σε αυτό όλο το πλαίσιο δεν είναι διόλου περίεργο μια ωδή στην πλατίνα να υπογράφεται από τον Snοοp Dogg ο οποίος κομπάζει για μια ζωή μες στην πλατίνα και στις «platinum chicks», τις κοπέλες με το μαλλί βαμμένο στο αργυρόλευκο χρώμα του μετάλλου. Τι τραβάνε και οι γυναίκες για να γίνουν τέλειες για τα μάτια του πατριάρχη αφέντη (τα λέει η Gwen Stefani στο «Platinum Blonde Life» των No Doubt αλλά και η πλέον αρμόδια Blondie στο «Platinum Blonde»).
Στη γειτονιά μου έχουμε 2 νοσοκομεία, πολλά φαρμακεία, έναν (μη)φούρνο, και… 3 ενεχυροδανειστήρια «αγοράζω χρυσό» (σε τιμή κοσμήματος ή μη). Σημεία των καιρών; Ή των ανθρώπων ανεξαρτήτως καιρών; Ο λόγος στον Σαίξπηρ μέσω του Τίμωνα του Αθηναίου:
«Χρυσάφι! κίτρινο, Χρυσάφι! κίτρινο, ακριβό, γυαλιστερό χρυσάφι!… Τόσο απ’ αυτό κάνει το άσπρο μαύρο, τ’ άσχημο ωραίο, τ’ άδικο δίκιο, το χυδαίο ευγενικό, το παλιό νέο, τη δειλία αντρεία..»
Για χατίρι του μετάλλου αυτού, για την λάμψη του και την σπανιότητά του (κι ας μην είναι όπως έχουμε ήδη δει το σπανιότερο στοιχείο στον πλανήτη) γυρίζουν οι τροχοί της ιστορίας μέχρι και σήμερα (κι ας έχει καταργηθεί ο… κανόνας του χρυσού), άνθρωποι πήραν σε παροξυσμό τους δρόμους για το 
«Τα μάτια του είχαν μια λάμψη ύπουλη κι όλο κίνηση, σαν τη λάμψη του υδραργύρου. Μια ουσία παράξενη: κρύα και φευγαλέα, πάντα ανήσυχη, μα όταν είναι ακίνητη, καθρεφτίζεσαι μέσα της καλύτερα απ’ ότι σε καθρέφτη»
Υποθέτω κάμποσοι από σας στα μικράτα σας είχατε σπάσει …κατά λάθος το θερμόμετρο με το οποίο προσπαθούσε η μάνα να σας μετρήσει τον πυρετό (και έπιανε ο υδράργυρος φωτιά, τριάντα οχτώ κι οχτώ, τριάντα εννιά κι εννιά που έλεγε η φευγάτη τότε για Κάιρο Κωνσταντίνα) και μετά παίζατε κυνηγώντας τις άπιαστες μπίλιες του παράξενου αυτού μετάλλου. Επικίνδυνα παιχνίδια πάντως, γιατί ο υδράργυρος παρόλο που για αιώνες χρησιμοποιούνταν ως φάρμακο αποδείχθηκε τελικά φαρμάκι, η δε δηλητηρίαση από υδράργυρο δεν είναι ότι καλύτερο, «it's fatal and it don't get better» αναφέρει και ο Graham Parker στο «(I got) Mercury poisoning», που κι αυτός –όπως κι εμείς– μάλλον την σκαπούλαρε τελικά. Γενικά στις μέρες μας το μέταλλο είναι υπό… διωγμό, ακόμη και από τα κράματα του, τα λεγόμενα αμαλγάματα, που κάποτε μας ταλαιπωρούσαν στα σφραγίσματα των δοντιών, τώρα έχουν απομείνει να εμφανίζονται κυρίως σαν στερεότυπα επαναλαμβανόμενη έκφραση σε… μουσικοκριτικές. Ανά τους αιώνες πάντως το μόνο στην φύση υγρό μέταλλο ήταν αναπόφευκτο να πυροδοτήσει κάθε λογής φαντασίες και επιθυμίες, οι προπάτορες χημικοί, οι αλχημιστές, πίστευαν ότι είναι βασική πρώτη ύλη για την παρασκευή της φιλοσοφικής λίθου που θα μετέτρεπε τα πάντα σε χρυσάφι (τέτοιας αλχημικής αφόρμησης είναι π.χ. το «Mercury» της Tara Noma Doyle στον πολύ όμορφο πρόσφατο δίσκο της). Το ίδιο του το όνομα, το αγγλοσαξονικό, παραπέμπει στην ευκινησία του, καθώς προέρχεται από τον φτεροπόδαρο ατακτούλη αρχαίο θεό, τούτη είναι η ιδιότητα του είναι που θα δώσει δημιουργικό πάτημα σε ένα πλήθος καλλιτεχνών. Προσέχοντας τις παγίδες (κάμποσα «Mercury» τραγούδια αναφέρονται στον –ανάδρομο– πλανήτη ή στην παλιά μάρκα αυτοκινήτων), θα βρούμε πολλά τραγούδια, κάποια από προσωποκεντρική σκοπιά (όπως π.χ. το πολύ ωραίο και μελωδικό σε 70s folk στυλ «I am the mercury» του Jimmie Spheeris, αδερφού της Penelope που έκανε την περίφημη τριλογία ντοκυμαντέρ «Τhe Decline of Western Civilization») τα περισσότερα όμως είναι γραμμένα από αντρική οπτική με αναφορά στο γυναικείο φύλο και τις ευμετάβλητες και άπιαστες («mercurial») διαθέσεις του, από το παλιό κλασικό και πολυδιασκευασμένο «Quicksilver» του Bing Crosby μαζί με τις Andrews Sisters («you're as hard to hold as quicksilver, when you kiss and run away») μέχρι τους Steve Miller Band («Quicksilver girl»), τους Wedding Present, τους Throwing Muses ή τους Counting Crows.
«Το μολύβι είναι ακριβώς το μέταλλο του θανάτου: γιατί οδηγεί στο θάνατο, γιατί το βάρος του είναι η επιθυμία της πτώσης, και η πτώση είναι ίδιον των πτωμάτων, ως και το χρώμα του είναι πεθαμένο… Είναι και ένα μέταλλο που το νιώθεις κουρασμένο, ίσως από τις πολλές μεταμορφώσεις και να μη θέλει πια να μεταμορφωθεί σε τίποτα: ίσως να είναι η στάχτη ποιος ξέρει ποιων άλλων στοιχείων γεμάτων ζωή, που χιλιάδες χρόνια πριν κάηκαν από την ίδια τους τη φωτιά»
Σχεδόν τα λέει όλα όσα πρέπει να ξέρεις για το σκοτεινό και βαρύ αυτό στοιχείο ο Πρίμο Λέβι, από την βαρυτική επιθυμία της πτώσης (σε αυτό το πνεύμα το τραγουδάει και η Joni Mitchell στο «Lead balloon») μέχρι την φονική δράση μιας σφαίρας («Eat hot lead» λένε οι πανκ Puke Spit & Guts, ενώ για κάποιον λόγο που μπορούμε εύλογα να υποθέσουμε το συναντάμε συχνά σε κάντρυ τραγούδια, άκου π.χ. Miranda Lambert και «Gunpowder & Lead», αν και πιο ζωντανή μου έρχεται στο νου η σκηνή η σκηνή από το κλασικό «Ringo» του Lorne Greene όπου ο σκληροτράχηλος ήρωας του έχει «under his heart was an ounce of lead» και θα τελειώσει την ζωή του όταν «a dozen guns spit fire and lead»). Με δυσοίωνη σημασία έχει περάσει και σε μεταφορική χρήση στη γλώσσα, από τον μολυβένιο ουρανό και τα μολυβένια νερά (εκεί καταλήγει η «Βουτιά από ψηλά» των Ενδελέχεια) μέχρι τα μολυβένια χρόνια (όπως λένε στην Ιταλία –anni di piombo– και στην Γερμανία ---bleierne Zeit- τα χρόνια της τρομοκρατικής έξαρσης στα 70s) και τις μολυβένιες ιστορίες του Ντίνου Σαδίκη, ενώ σε μια μολυβένια νύχτα βυθίζεσαι σε ένα ύστερο έργο του Asmus Tietchens («Die Nacht aus Blei»). Σαν μην έφταναν όλα είναι και δηλητήριο που χτυπάει μακροπρόθεσμα και ύπουλα (κυκλοφορεί και μια ben trovato ιστορική θεωρία η οποία εξηγεί την παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την σειρά από ακαταλόγιστους τύπου Τραμπ-αυτοκράτορες –Νέρωνες, Καλιγούλες, Κόμμοδοι, Ηλιογάβαλοι και δεν συμμαζεύεται– σε χρόνια δηλητηρίαση από τον μόλυβδο τον οποίο χρησιμοποιούσαν ευρέως οι Ρωμαίοι, ειδικά στις στέγες και στους σωλήνες ύδρευσης). Μονάχα ο δημοφιλής (και αξιόλογος όταν δεν …μαραβεγίζει) Σκωτσέζος τραγουδοποιός Paolo Nutini ασχολείται με μια κάπως πιο επωφελή χρήση του στοιχείου («Pencil Full of Lead»).
Σας λέει κάτι το βισμούθιο; Σας λένε κάτι οι O Yuki Conjugate; Αν δώσατε αρνητική απάντηση σε αμφότερες ερωτήσεις, δεν θα σας αδικήσω. Ένας καλός χημικός ωστόσο μπορεί να σημειώσει ότι το βισμούθιο είναι γνωστό σαν το τελευταίο μη-ραδιενεργό φυσικό στοιχείο, ένας προσεκτικός μουσικόφιλος μπορεί και να θυμηθεί ότι το «dirty ambient» (κατά ομολογία τους) σχήμα με το παράξενο αυτό όνομα είχε βρει μια θέση δημοσιότητας στην «Additive Noise Function, Formative UK, European and American Electronic» συλλογή της Cherry Red που κυκλοφόρησε το 2019. Το ομότιτλο κομμάτι το συναντάμε σε έναν δίσκο του 1995 («Sunchemical»), με ευρύτερο χημικό κόνσεπτ, όλοι οι τίτλοι των κομματιών έχουν ονόματα στοιχείων (αν το οπισθόφυλλο ήταν γραπτό και το διόρθωνα, θα «κοκκίνιζα» το λάθος στο στοιχείο Καλιφόρνιο –βλέπε παρακάτω– το οποίο το γράφουν με Ca και ουχί με Cf που είναι το σωστό).
Πήρε το όνομα του από την πολύπαθη Πολωνία, η οποία κατακτήθηκε και διαμελίστηκε από τους γείτονες της ουκ ολίγες φορές στην ιστορία, ήταν πατρίδα της Μαρίας Σκλoντόφσκα που παντρεύτηκε κι έγινε Κιουρί κι έτσι έμεινε στην ιστορία (αλλά και στον Περιοδικό Πίνακα, βλέπε παρακάτω). Στοιχείο με λίαν κακή φήμη, υπερ-ραδιενεργό, ειδικά το ισότοπο του το πολώνιο-210 θεωρείται η πιο δηλητηριώδης ουσία που υπάρχει, μισό γραμμάριο αρκεί για να ξεπαστρέψει έναν πληθυσμό μεγέθους Λονδίνου. Την πόλη στην οποία συνέβη και η πιο γνωστή δηλητηρίαση με πολώνιο το 2006 με θύμα έναν πρώην πράκτορα της KGB (και θύτες που όλοι πιθανολογούν αλλά ποτέ δεν λογοδότησαν). Από εκεί ίσως να έμαθε και το στοιχείο ο Γάλλος παραγωγός The Hacker και έγραψε το «Polonium 210».
Όνομα και πράμα το στοιχείο αυτό, το πιο μακρόβιο ισότοπό του έχει έναν χρόνο ημιζωής 8,3 ώρες, το οποίο κι αν κάνει… άστατη ζωή, δικός του είναι λογαριασμός, μακριά από μας ευτυχώς, γιατί είναι έντονα ραδιενεργό. Αυτή του την ιδιότητα χρησιμοποιούν και οι σύγχρονοι προγκρεσιβάδες Tangent, αντιδιαστέλλοντας την μάλιστα με την στιβαρή σταθερότητα του μολύβδου σε ένα τζάζυ-ρόκυ κομμάτι με τον ποιητικό τίτλο «The Sad Story Of Lead and Astatine».
«Radioactivity is in the air for you and me» ακούγεται να λέει η μάλλον μελαγχολική φωνή του Ralf Hütter στο γνωστό κομμάτι των Kraftwerk, μια αλήθεια βγαλμένη από την ζωή, ο κόσμος μας ολόκληρος είναι βουτηγμένος σε μια θάλασσα ακτινοβολιών κάθε συχνότητας και μήκους κύματος, από άκακες έως διαβολικά επικίνδυνες, ακόμη και στο «μένουμε σπίτι είμαστε ασφαλές» δωμάτιο μας αν βάλεις έναν μετρητή Γκάιγκερ θα αρχίσει να χτυπάει. Ένας συνήθης ύποπτος για αυτή την περιβαλλοντική ακτινοβολία είναι τούτο το αέριο, το βαρύτερο από όλα τα ευγενή, η παρουσία του οποίου ανιχνεύεται συχνά σε κτίσματα θεμελιωμένα σε γρανιτικά κοιτάσματα. Μέσα σε ένα μπαλόνι όπως το θέλουν στο «radon balloon» οι Oysterhead, ένα βραχύβιο συνεργατικό σχήμα στο οποίο συμμετείχε και ο γνωστός μας από τους Police, Stewart Copeland, κάπου στις αρχές του αιώνα τούτου.
Και θα θυμηθώ τώρα εκείνο τον περίφημο στίχο του Μαγυακόφσκυ για την ποίηση «για μια μόνο λέξη, λιώνεις χιλιάδες τόνους γλωσσικό μετάλλευμα». Έτσι ακριβώς ήταν, κοπιαστική και χρονοβόρα η διαδικασία απομόνωσης ενός άγνωστου ακόμη τότε ραδιενεργού στοιχείου από το ζεύγος Κιουρί, από 10 
- Μην ανάβης φως! λέει η Μαρί. Και προσθέτει σιγογελώντας. Θυμάσαι που μου’ πες μια μέρα: θα θελα να χει ωραίο χρώμα το ράδιο (…) –Κοίταξε, κοίταξε! …μουρμουρίζει η νέα γυναίκα. Μέσα στο σκοτάδι, μέσα στη σιγαλιά, τα δύο πρόσωπα τεντώνονται κατά τις χλωμές λάμψεις, τις μυστηριακές πηγές των ακτίνων. Το δικό τους ράδιο!
Έως και ρομαντικό το λες (αν και μακροπρόθεσμα θανατηφόρο). Οι μουσικοί γενικά δεν μπήκαν σε αυτό το πνεύμα, το ράδιο το συναντάμε σε αναπάντεχη ρίμα –μεταξύ και άλλων χημικών αναφορών– στο «Κορμάρα θείο» του Σταμάτη Κραουνάκη («Το χλώριο το νάτριο το ράδιο και κάτι από ρεφρέν σπαραξικάρδιο»), σε κάτι άτεχνους χαρντκοράδες (Code) και σε μια κλασικότροπη μπαλάντα του Bruce Cockburn («Radium rain»). Υπάρχει βέβαια και το «Radium girl» των γνωστών μας Idlewild, η αναφορά όμως είναι μάλλον έμμεση, radium girls αποκαλούνταν τα κορίτσια-βοηθοί στο κλασικό ταχυδακτυλουργικό νούμερο με το… πριόνι.
Ακτίνιο (Ac), Θόριο (Th), Πρωτακτίνιο (Pa), Ουράνιο (U), Ποσειδώνιο (Np), Πλουτώνιο (Pu), Αμερίκιο (Am), Κιούριο (Cm), Μπερκέλιο (Bk), Καλιφόρνιο (Cf), Αϊνσταΐνιο (Es), Φέρμιο (Fm), Μεντελέβιο (Md), Νομπέλιο (No), Λωρένσιο (Lr)
...ταα τατα τατατα τατατταα, ο μετρητής Γκάιγκερ τρελαίνεται από τα σωματίδια που πέφτουν επάνω του, είναι η εισαγωγή που οδηγεί στο «Radioactivity» των Kraftwerk. Διπλό παιχνίδι έπαιζε νοηματικά εδώ η «θρυλική τετράς του Ντίσελντορφ», είναι ο δίσκος αναφορά στο ραδιόφωνο ή στην ραδιενέργεια, καμιά δεκαπενταριά χρόνια αργότερα στο «The Mix» αποφάσισαν να διασαφηνίσουν την άποψη τους και να προσθέσουν πριν το Radioactivity ένα σαφές ΣΤΟΠ. Είχε μεσολαβήσει μια δεκαετία με τον κόσμο έξω στους δρόμους να τρώει ξύλο και να διαμαρτύρεται για τα πυρηνικά κατάλοιπα, τις βόμβες, τους πυραύλους, τα εργοστάσια, τότε ήταν οι «άπλυτοι» και οι «ανορθολογικοί» σήμερα είναι πλέον πολιτικό αυτονόητο ακόμη και της μεριάς που τότε έδερνε, είδατε πως τα φέρνει η Ιστορία;
Κάπως έτσι μπαίνουμε σε πιο επικίνδυνα νερά πια, άλλη μια σειρά στοιχείων που αιωρείται εκτός του κυρίου σώματος του Περιοδικού Πίνακα, οι ακτινίδες (ουχί... ακτινίδια) που παίρνουν το όνομά τους από το πρώτο στην σειρά Ακτίνιο (κομμάτι για το οποίο ακούμε από τους σουηδούς μπλακ μέταλ νοοτροπίας αλλά νεο-φολκ και ηλεκτρονικής πρακτικής Puissance), δεν είναι βέβαια τα μόνα, αλλά από δω και πέρα είναι όλα ραδιενεργά, ανήσυχα και ασταθή στοιχεία που διασπώνται εις τους αιώνας των αιώνων μέχρι να βρουν μια ηρεμία, ακτινοβολώντας κάθε λογής δυσοίωνα φωτόνια και ακτίνες α, β και (που είναι μεν αόρατες –και ας διαφωνούν οι δημιουργοί του Star Wars– ωστόσο μπορούμε να δούμε τις επιδράσεις, άλλα μόρια που διεγείρονται και μετά φεγγοβολούν μια φοβιστική ανταύγεια, θυμάμαι ακόμη την απόκοσμη γαλάζια ανταύγεια μέσα στο νερό του μίνι αντιδραστήρα στον «Δημόκριτο»). Άγνωστα στο ευρύ κοινό τα περισσότερα, με λίγες ειρηνικές εφαρμογές (αξίζει εδώ να σημειώσουμε την παρουσία του αμερίκιου και καλιφόρνιου στους ανιχνευτές καπνού που όλοι βλέπουμε ξαπλωμένοι σε δωμάτια ξενοδοχείων), δεν είναι όλα σπάνια όσο το προαναφερθέν καλιφόρνιο, το οποίο θεωρείται από τα πιο ακριβά υλικά, αν κατέχετε ένα γραμμάριο είναι σαν να έχετε 25 εκατομμύρια δολάρια, σε λίστες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο φιγουράρει στην Νο 3 θέση ενός ΤΟΠ πολυτέλειας - με το σαφράν να είναι στο Νο. 19, την κοκαΐνη στο Νο. 11 και το διαμάντι στο Νο. 3 (και για το οποίο καλιφόρνιο έχουν γράψει ένα ομώνυμο κομμάτι οι χωρίς συνέχεια ηλεκτρονικοί αλχημιστές Magnétophone στον δίσκο τους «I Guess Sometimes I Need To Be Reminded Of How Much You Love Me» στην 4AD των αρχών των 00s, όταν πλέον δεν ήξερες πια τι θα σου σκάσει στα αυτιά), από την άλλη κάποια είναι έως και άφθονα όπως π.χ. το θόριο, που δεν είναι και το πιο επίφοβο απ’ όλα παρά την παραπομπή στον θεό του κεραυνού και της αστραπής Θωρ (θόριο ανιχνεύουμε έτσι σε δίσκο του IDM γενεαλογίας μετα-dubstep βερολινέζου παραγωγού M.E.S.H.). Η Καλιφόρνια έχει πάντως την τιμητική της, πέραν του φερώνυμου, υπάρχει και το Μπερκέλιο, αναφορά στο γνωστό πανεπιστήμιο (και μια σε downtempo beat ωδή του Mister Chill'R στον «Berkelium Bel Canto»)
Φυσικά οι δύο αστέρες (από άποψη αναγνωρισιμότητας, ουχί δημοφιλίας) είναι σίγουρο το βομβιστικό δίδυμο ουράνιο και πλουτώνιο. Η ονοματολογική μετάβαση από τον ουρανό στον… Άδη, στον Πλούτωνα ήδη μοιάζει με σκοτεινός χρησμός για την δύναμη και την E=mc2 ενέργεια που κρύβεται στους πυρήνες αυτούς και εκλύθηκε επί των ανθρώπων σε πυρηνικά δυστυχήματα και εξαχρειωμένα πολεμικά πειράματα. Σαν συνέπεια η καταγγελτική διάθεση δεν λείπει και από τα αντίστοιχα τραγούδια, οι Chumbawamba ποτέ δεν έκρυβαν λόγια, και δεν το κάνουν ούτε στο «Uranium Bribary Never Fails», αναφορά στην εμπορική υποστήριξη του καθεστώτος του νοτιοαφρικάνικου απαρτχάιντ από τον δωροδοκούμενο με ουράνιο δυτικό «δημοκρατικό» κόσμο («money makes them all say yes, trading links and weapons»), ενώ από την μεριά της η φολκ ακτιβίστρια Malvina Reynolds στο «Plutonium» …δαιμονοποιεί το κέρδος και τις μπίζνες «plutonium is a business, a cupful of plutonium could sweep the world away but atom plants are business». Με ελαφρύτερη διάθεση και σε «αθωότερες» (;) εποχές το πιάνουν οι Commodores (όχι οι γνωστοί του Lionel) οι οποίοι σε novelty στυλ πρώιμου ροκ εν ρολ τραγουδούν «uranium, uranium I'm gonna dig it some more οoby ooby ooby ooby, οil's old fashioned and gold don't glitter no more» και δίνουν την σκυτάλη στον κάντρυ-ροκαμπιλά Warren Smith το 1958 για να ονειρεύεται λεφτά και μακριές καντιλάκ στο «Uranium rock», «well I'm gettin' tired of workin' hard every day, workin' real hard and not a-gettin' much pay, I got a big geiger counter, it's a pretty good rig when the needle starts clickin' it's where I'm gonna dig money-money honey» and the kind you fold Money-money honey, rock 'n' roll» (το οποίο «βρώμισαν» με τον δικό τους τρόπο οι Cramps και το μάθαμε κι εμείς οι νεότεροι, όπως πιθανότατα και οι ξεχασμένοι Woodentops για να γράψουν το δικό τους «Plutonium rock»). Μια δόση ειρωνείας διακρίνουμε στον δίσκο «Plutonium blonde» των Legendary Pink Dots, στο αέρινο «Plutonium glow» της Vanessa Daou, ίσως και στο «Playing with Uranium» των Duran Duran (από την περίοδο όπου δεν απασχολούσαν παρά μόνο τους νοσταλγούς και έβγαζαν δίσκους αυτογνωσίας τύπου «Pop Trash»). Αν κρατηθούμε σε στενά επιστημονικό-φουτουριστικό πλαίσιο, δεν θα παραλείψουμε φυσικά τους αναπόφευκτους Kraftwerk στο «Uranium», μια μικρή vocoder βινιέτα κι ένα απόκοσμο σύνθι, την οποία έκαναν ξακουστή σαμπλάροντας την οι New Order στο «Blue Monday», ενώ μένοντας στο προνομιακό πεδίο των ηλεκτρονικών της εποχής, που τα τελευταία χρόνια έχει τραβήξει την προσοχή σκαπανέων επανεκδόσεων, αξίζει να μνημονεύσουμε τον Γάλλο Sauveur Mallia ο οποίος είχε κυκλοφορήσει τότε μια σειρά δίσκων ηλεκτρονικής κοσμικής ντίσκο με φανκ και τζαζ απολήξεις, μακριά την ψυχρή τευτονική άποψη συνοδοιπόρων των καιρών εκείνων, στον δίσκο του οποίου «Cosmosynthetic Vol.1» ακούμε το «Plutonium stop» (το γουστόζικο είναι ταυτόχρονα τον συναντάμε τότε ως σεσσιονά μπασίστα σε δίσκους της …Νάνας Μούσχουρη με νησιωτικά αλλά και στην «Ενδεκάτη εντολή»!)
Στους παλιούς ακόμη καιρούς που η Γη ήταν ακόμη σε μεγάλο μέρος ανεξερεύνητη και η φαντασία για το τι μπορεί να υπάρχει πέρα από τις γραμμές των οριζόντων ήταν καλπάζουσα και αχαλίνωτη, οι χαρτογράφοι σημείωναν στα απάτητα μέρη «hic sunt leones», ήτοι «εδώ υπάρχουν λιοντάρια» (αλλά και κάθε λογής άλλα φανταστικά τέρατα). Κάπως έτσι είναι αυτές οι περιοχές του Περιοδικού Πίνακα από τον ατομικό αριθμό 104 και πάνω (όταν ο μαθητής της εισαγωγής πήγαινε σχολείο η αρίθμηση έφτανε μέχρι το 105 έκτοτε ο αριθμός έχει ανέλθει στα 118), μια χώρα στοιχειών και φαντασμάτων, πεδίο δράσης υπερ-φιλόδοξων επιστημόνων οι οποίοι ως άλλοι κυνηγοί κεφαλών έχουν ξαμοληθεί μπας και κάποια στιγμή απαθανατιστεί το όνομά τους στα κιτάπια (ενίοτε με τραγελαφικά αποτελέσματα, ψυχροπολεμικούς ανταγωνισμούς, διπλές ονομασίες, ακόμη και απάτες) συλλαμβάνοντας κάποιο από αυτά τα παράξενα όντα, φευγαλέες υπάρξεις, τόσο βραχύβιες που πολλές «ζουν» για λίγα κλάσματα του δευτερολέπτου μόνο, σχηματίζονται σε ακραίες «απάνθρωπες» συνθήκες, σε επιταχυντές, κύκλοτρα, συγκρούσεις νετρονίων με άλλους πυρήνες, σε ποσότητες που μπορεί να φτάνουν ακόμη και τα λίγα μόνο… άτομα. Μια vita brevis η οποία εν προκειμένω συνοδεύεται και από μια ars εξίσου πιο brevis, είναι ελάχιστοι οι μουσικοί (και ακόμη πιο ελάχιστοι οι αξιόλογοι) που έχουν ασχοληθεί με τα στοιχεία-στοιχειά αυτά. Ξεχωρίζει το στοιχείο ντούμπνιο, με τον προβοκατόρικο ηχητικά χημικό συμβολισμό Db, το οποίο συναντάμε στον παραπάνω αναφερθέντα δίσκο των Reagenz (βλέπε ΑΑ 32) αλλά και στο κομμάτι «Dubnium 268» του οικείου μας από την Planet Mu εκ Μπρίστολ ορμώμενου Ekoplekz. Το «Oganesson» ενός DJ διδύμου από το Άμστερνταμ (Yaleesa Hall & Malin Genie) είναι μετριότατο κομμάτι generic ηλεκτρονικής, ωστόσο θα το συμπεριλάβουμε μόνο και μόνο για την κομβική τελευταία (προς το παρόν, έτει 2020) θέση.
Πηγή: Αντώνης Ξαγάς/ mic.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου