Δυο σχολικά πειράματα για τον ρατσισμό: "Το πείραμα της κούκλας" και "καστανοί ή γαλανομάτηδες"

Το πείραμα της Κούκλας του Clark (1939) ήταν ένα πείραμα που έκανε ο Kenneth Clark και η γυναίκα του Mamie στο οποίο ζητούσαν από αφρικανικής καταγωγής παιδιά να διαλέξουν ανάμεσα σε μια μαύρη και σε μία άσπρη κούκλα. Οι κούκλες ήταν ίδιες εκτός από το χρώμα του δέρματος τους αλλά τα περισσότερα παιδιά έβρισκαν ότι η άσπρη ήταν ομορφότερη. Το 1954 στη δίκη που έμεινε γνωστή ως “Brown v Board of Education” το πείραμα βοήθησε στο να πείσει το Αμερικάνικο Ανώτερο Δικαστήριο ότι “χωριστά αλλά ίσα” σχολεία για αφρικάνικης καταγωγής παιδιά δεν ήταν στην πραγματικότητα ισότιμα, αλλά ενάντια στη νομοθεσία. Αυτή ήταν η αρχή για το τέλος της νομοθεσίας γνωστής ως Jim Crow. Στο πείραμα ο Clark έδειχνε σε παιδιά αφρικανικής καταγωγής, ηλικίας 6-9 χρονών δύο κούκλες, μια με μαύρο και μία με άσπρο δέρμα και μετά τους έκανε τις εξής ερωτήσεις με συγκεκριμένη σειρά: “Δείξε μου την κούκλα με την οποία θα ήθελες να παίξεις,” “Δείξε μου την κούκλα που θεωρείται καλή,” “Δείξε μου την κούκλα που θεωρείται ‘κακιά’,” “Δείξε μου την κούκλα που μοιάζει με ένα λευκό παιδί,” “Δείξε μου την κούκλα που μοιάζει με ένα έγχρωμο,” “Δείξε μου την κούκλα που μοιάζει με παιδί νέγρου,” “Δείξε μου την κούκλα που σου μοιάζει.” Οι λέξεις “νέγρος” και “έγχρωμος” ήταν οικείες στα παιδιά αφρικανικής καταγωγής πριν το 1960. Η τελευταία ερώτηση ήταν η χειρότερη γιατί σε αυτό το σημείο τα περισσότερα παιδιά αφρικάνικης καταγωγής είχαν επιλέξει την μαύρη κούκλα ως την κακιά. Το 1950 το 44% επέλεξαν ότι η άσπρη κούκλα είναι αυτή που τους μοιάζει. Σε προηγούμενα τεστ ωστόσο πολλά παιδιά αρνούνταν να διαλέξουν κάποια κούκλα ή άρχιζαν να κλαίνε και να τρέχουν. Σε μια μελέτη ο Clark έκανε το πείραμα σε 300 παιδιά σε διαφορετικές περιοχές στη χώρα. Βρήκε ότι τα παιδιά που πήγαιναν σε σχολεία διαχωρισμένα με βάση τη φυλή, ήταν πιο σύνηθες να διαλέγουν την άσπρη κούκλα ως την πιο καλή. Για το τεστ που χρησιμοποιήθηκε στη δίκη “Brown v Board” είχε ρωτήσει 16 παιδιά αφρικάνικης καταγωγής το 1950 στο Clarendon , της Νότιας Carolina. Από αυτά το 63% απάντησαν ότι η άσπρη κούκλα ήταν η καλή και αυτή που θα ήθελαν να παίξουν. Ο Clark επίσης είχε ζητήσει από τα παιδιά να ζωγραφίσουν τους εαυτούς τους και τα περισσότερα ζωγράφισαν το χρώμα τους δέρματος τους σε ένα τόνο του καφέ αισθητά πιο ανοιχτό από την πραγματικότητα.

Το 2005 η Kiri Davis επανέλαβε το πείραμα στο Harlem σαν ένα κομμάτι της ταινίας μικρού μήκους “Ένα Κορίτσι Σαν Εμένα”. Ρώτησε 21 παιδιά και 71% της είπαν ότι η άσπρη κούκλα ήταν η καλή. Δεν ήταν ένα πολύ μεγάλο δείγμα είναι η αλήθεια, ωστόσο είναι σοκαριστικό το πόσο εύκολα αυτά που ρωτήθηκαν επέλεξαν την άσπρη. Το 2009 αφού ο Obama εξελέγη πρόεδρος της Αμερικής, η εκπομπή “Καλημέρα Αμερική” στο ABC έκανε το τεστ. Ρώτησαν 19 παιδιά αφρικάνικης καταγωγής από το Norfolk, της Virginia. Είναι δύσκολο να συγκρίνεις τις απαντήσεις γιατί αυτή τη φορά είχαν επιτρέψει τις επιλογές “και οι δύο” ή “καμία”. Επίσης, άλλαξαν τη σειρά της τελευταίας ερώτησης κάνοντας το έτσι πολύ πιο εύκολο να απαντηθεί: τα παιδιά απάντησαν κατά 88% ότι η μαύρη κούκλα τους έμοιαζε περισσότερο. Το ABC πρόσθεσε επίσης την εξής ερώτηση: “Ποια κούκλα είναι η ποιο όμορφη;” Τα αγόρια απάντησαν “και οι δύο”, όμως τα κορίτσια σε ποσοστό 47% απάντησαν ότι ήταν η άσπρη η πιο όμορφη.

Μετάφραση: Μανωλέσου Δανάη

 

"Καστανοί ή γαλανομάτηδες":Άλλο ένα πείραμα για τον ρατσισμό: 

 Η πρώτη δουλειά του δασκάλου δεν είναι να σε μάθει γράμματα. Η πραγματική του δουλειά είναι αυτό που έλεγαν οι παππούδες μας προσπαθώντας να στείλουν τα παιδιά στο σχολείο: “Να γίνεις άνθρωπος”.

Στο παρακάτω εξαιρετικά ενδιαφέρον πείραμα που έκανε το 1970 η κ. Jane Elliott, δασκάλα της 3ης δημοτικού το οποίο κινηματογραφήθηκε για λογαριασμό του ABC News, βλέπουμε πως μέσα σε μια εβδομάδα η δασκάλα δίδαξε τα παιδιά έμπρακτα τι σημαίνει ρατσισμός και πόσο άδικος κι ανόητος είναι.

Το πείραμα ξεκινάει ρωτώντας τα παιδιά αν φερόμαστε σε όλους με τον ίδιο τρόπο. Εκείνα ξέρουν πως όχι. Ξέρουν πως δεν φερόμαστε το ίδιο στους μαύρους, στους κίτρινους, στους κόκκινους… γενικά σε όσους δεν μας μοιάζουν. Ήξεραν πως τους αποκαλούμε με διάφορα υποτιμητικά ονόματα όπως “βρωμονέγρος”, “κιτρινιάρης”, «κοκκινομούρης» κ.α.

Η δασκάλα λέει τότε, ότι θα πρέπει να χωριστούν σε δύο ομάδες, εκείνους που έχουν μπλε μάτια κι εκείνους που έχουν καφέ μάτια. Αμέσως άρχισε να τους εξηγεί τους κανόνες:

Εφόσον η ίδια ήταν γαλανομάτα, οι Γαλανομάτηδες: Θα έχουν προτεραιότητα σε όλα.

Θα είναι ανώτεροι από τους άλλους γιατί είναι πιο έξυπνοι και πιο σπουδαίοι.

Θα έχουν την εύνοια της δασκάλας.

Θα έχουν μεγαλύτερο διάλειμμα.

Θα πηγαίνουν πρώτοι στην καφετέρια.

Θα έχουν καλύτερη μεταχείριση.

Από την άλλη, οι Καστανομάτηδες:

Απαγορευόταν να παίζουν μαζί τους στο διάλειμμα.

Απαγορευόταν να χρησιμοποιούν τα παιχνίδια της παιδικής χαράς.Θα είχαν πιο μικρό διάλειμμα σαν χαζοί που είναι.

Θα έπρεπε να περιμένουν για να φάνε στο εστιατόριο μετά από τους Γαλανομάτηδες.

Για να ξεχωρίζουν θα έπρεπε να φοράνε έναν γιακά, που θα έδειχνε πως είναι κατώτεροι και είναι πιο ανόητοι από τους Γαλανομάτηδες.

Ήδη, από την πρώτη κιόλας μέρα που εφαρμόστηκε το μέτρο, οι γαλανομάτηδες άρχισαν να πιστεύουν πως όντως ήταν ανώτεροι και η συμπεριφορά τους άλλαξε. Άρχισαν να προσβάλλουν ανοιχτά τους άλλους απολαμβάνοντας παράλληλα τα προνόμιά τους. Οι Καστανομάτηδες ένιωθαν απαίσια. Χωρίστηκαν από παιδιά με τα οποία μέχρι χτες ήταν φίλοι κολλητοί και το όνομα “Καστανομάτης” ξαφνικά έγινε βρισιά! Τους έπνιγε η αδικία.

Δυο μέρες μετά το συζήτησαν στην τάξη. Αφού μίλησαν όλοι, η δασκάλα τότε τους είπε ότι τελικά οι Καστανομάτηδες ήταν οι πιο έξυπνοι και σπουδαίοι και θα έπρεπε να βγάλουν τα κολάρα τους και να πάρουν τα προνόμια των Γαλανομάτηδων! Πλήρης ανακατάταξη! Οι Γαλανομάτηδες ένιωθαν ακόμη πιο κατάφωρη την αδικία, κι ας είχαν αδικήσει τους φίλους τους και οι ίδιοι προηγουμένως.

Στο τέλος του πειράματος, άρχισαν να συζητάνε όλοι για το αν είναι σωστό να κρίνουμε κάποιον μόνο και μόνο επειδή έχει διαφορετικό χρώμα δέρματος από εμάς, ή ματιών, ή τέλος πάντων με γνώμονα τη διαφορετικότητά του από εμάς. Όλα τα παιδιά φώναξαν έντονα πως ΟΧΙ. Δεν πρέπει να γίνεται αυτό. Μάλιστα, θέλησαν και να πετάξουν τα κολάρα τους στο καλάθι των αχρήστων.

Τέλος, η δασκάλα επαναλάμβανε σε τακτά διαστήματα, εφόσον τους είχε διδάξει έμπρακτα και πείσει ποιο ήταν το σωστό, εφόσον το είχαν δει και οι ίδιοι “με τα μάτια τους” ότι όλοι οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ίσοι και πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα παντού.

Ότι είναι εύκολο να συνηθίσουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε ανώτεροι από κάποιους άλλους μόνο και μόνο με βάση κάποια χαρακτηριστικά τους και όχι την συμπεριφορά τους.

Ότι η διαφορετικότητά τους είναι πηγή ομορφιάς και δεν πρέπει να αποτελεί βρισιά.

Ότι οι φίλοι μας είναι αδύνατον να είναι ολόιδιοι με μας και αυτό είναι ωραίο.

Και το σημαντικότερο: Πρέπει να προσπαθείς να έρθεις στη θέση του άλλου και να καταλάβεις πως νιώθει…

Πηγή: pappanna.wordpress.com