Γίνεται σχολείο χωρίς μαθήματα;

Τα τελευταία νέα  από  τα σχολεία των Φινλανδών μιλάνε για κατάργηση των μαθημάτων!  Ακόμα δεν έχουν καταλήξει, αλλά ο προσανατολισμός είναι σωστός.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν για μας εδώ στον ιδιόρρυθμο νότο, είναι  δύο: Τι είναι αυτό  που κάνει αυτούς τους λαούς να πειραματίζονται χωρίς αγκυλώσεις και  πώς είναι δυνατόν να σχεδιάζουν ένα σχολείο χωρίς κλασικά μαθήματα;

Oι απαντήσεις  είναι τόσο απλές, όσο θα μπορούσαν να διατυπωθούν από έναν έξυπνο μαθητή δημοτικού, πριν χάσει τον αυθορμητισμό του. Πειραματίζονται από ανάγκη. Γιατί προσπαθούν συνεχώς να «παίξουν» με το καινούργιο για να μη βαριούνται. Και ακόμα, βλέπουν αυτό που υπάρχει γύρω τους και το βάζουν ως μάθημα στα σχολεία.

Οι Φινλανδοί μπορούν και συζητούν χωρίς να κοροϊδεύει ο ένας τον άλλον. Μεγάλο προνόμιο. Κάποιοι λοιπόν, παρατήρησαν  ότι στη ζωή οι άνθρωποι βιώνουν φαινόμενα, συστήματα και καταστάσεις και όχι  γνωστικά αντικείμενα. Ότι τα Μαθηματικά, η Γλώσσα, η Φυσική και η Βιολογία είναι βάσεις γνώσεων αλλά δεν είναι ζωή. Και ότι θα ήταν πιο λειτουργικό για τους μαθητές, να εντάξουν όλες τις κλασικές επιστημονικές γνώσεις  σε μελέτες των φαινομένων.

Να μερικά παραδείγματα φαινομένων και συστημάτων που υπάρχουν στην πραγματικότητα που μας περιβάλει. Οικονομία, πολιτικός λόγος, οικολογία, πολιτισμικό περιβάλλον, μιντιακός λόγος, διαφήμιση, τεχνολογία και κατασκευές, φυσικά φαινόμενα, επιχειρηματικότητα.  Όλα αυτά μπορούν να αποτελέσουν επιλογές ενός σχολείου ως θέματα δράσης για όλη τη σεζόν. Εκεί μέσα λοιπόν, θα μπορούσαν να ενταχθούν τα γνωστικά αντικείμενα, αποκαλύπτοντας την βιωματική χρήση τους στην πραγματικότητα.  Πρώτα το παράδειγμα και μετά η θεωρία. Πρώτα η επαφή με την πράξη και μετά η άσκηση της θεωρίας.

Άντε να τα πεις εδώ αυτά. Ο καθένας θα βρει κάτι να σου απομονώσει για να χάσεις τη στόχευση. Είναι πανέτοιμος να πει όχι. Την ευκαιρία ψάχνει.  Κι εδώ είναι ο μεγάλος καημός για τη συμπλεγματική Ελλάδα που αντιστέκεται σε όλους και όλα. Η αποθέωση του μερικού και της περιπτωσιολογίας.

Τελειώνουν το Λύκειο οι δικοί μας μαθητές και  ξεχνούν όλα τα αποσπασματικά γνωστικά στοιχεία που έμαθαν στα δώδεκα χρόνια του σχολείου. Δεν μιλάω για τους άριστους, για τους πολλούς λέω. Δεν ξέρουν τι θα πει επιχείρηση, web banking, δεν ξέρουν να διαβάσουν ένα άρθρο, να ερμηνεύσουν έναν πολιτικό λόγο, να κάνουν μια συναλλαγή, να  αξιολογήσουν μια ταινία ή να κατανοήσουν ένα φυσικό φαινόμενο. Οι μαθηματικές πράξεις, οι παράγραφοι, οι νόμοι της Φυσικής πήγαν χαμένοι  στις ατελείωτες ώρες της βαρεμάρας  στις άχαρες σχολικές τάξεις. Είναι δηλαδή, λειτουργικά «αναλφάβητοι» και ανεπαρκείς  στην βιωματική  κατανόηση του κοινωνικού γίγνεσθαι.

Τα νέα σχολεία έχουν ανάγκη από θέματα και φαινόμενα και οι Φινλανδοί θα το κάνουν πρώτοι. Δεν το σκέφτηκαν πρώτοι αλλά θα το πραγματοποιήσουν πρώτοι. Γιατί έχουν απαλλαγεί από την αρρώστια του συντηρητισμού και της φοβίας της εξέλιξης. Θα βάλουν τον σύγχρονο δάσκαλο να διαχειριστεί  τη γνώση μέσα στην πραγματικότητα και όχι την πραγματικότητα στη γνώση!

Η διαφορά μας όμως από τους Φινλανδούς είναι ποιοτική  και ανήθικα προκλητική. Η παρατήρηση, η έρευνα και η πράξη  θέλει θάρρος αποδοχή και συναίνεση. Όχι  ειρωνεία και σνομπισμό από τα κακόμοιρα ανθρωπάκια που έχουν γεμίσει τα σχολεία και τις εκπαιδευτικές επιτροπές του Υπουργείου Παιδείας.  Έχουμε μια κοινωνία που πολεμάει για τους συνταξιούχους  και αδιαφορεί για τους νέους. Ελάχιστος χώρος υπάρχει  για ιδέες και  πρωτότυπες σκέψεις στα σχολεία. Μόνο για βαθμούς, εμβατήρια και παρελάσεις...

Το λάθος είναι πως ο πρωτογονισμός και ο «φονταμενταλισμός» που βιώνουμε  λογαριάζει τον άνθρωπο περισσότερο ως ιδέα και όχι ως φαινόμενο. Χρειαζόμαστε διαφωτισμό για να αλλάξουμε. Και στα σχολεία. Και στη δημοκρατία μας…

                                                                             Ανδρέας Ζαμπούκας/www.protagon.gr