Η Μαθηματική Παιδεία

Του Στράτου Στρατηγάκη
Μαθηματικού - Ερευνητή
stratig@yahoo.com


Με πρωτοβουλία του τμήματος Μαθηματικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης διεξήχθη η 1^η σύνοδος των Προέδρων των Τμημάτων Μαθηματικών των Ελληνικών Πανεπιστημίων. Μεγάλη η έκπληξη καθώς χρειάστηκε να φτάσουμε στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21^ου αιώνα για να συναντηθούν οι πρόεδροι των τμημάτων Μαθηματικών. Πίστευα ότι θα είχαν πολύ στενή συνεργασία, δεκαετίες τώρα.
Η σύνοδος έκανε μερικές πολύ σημαντικές και σωστές διαπιστώσεις σχετικά με τη μαθηματική εκπαίδευση στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το πρόβλημα ξεκινά από την 5^η και την 6^η Δημοτικού. Δυστυχώς το βιβλίο της 5^ης Δημοτικού ήταν απαράδεκτο και χρειάστηκαν 10 χρόνια για να αντικατασταθεί. Συνεπώς χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα για τη διδασκαλία των Μαθηματικών της 5^ης και 6^ης Δημοτικού. Να σημειώσουμε ότι η εξέταση των υποψηφίων δασκάλων στα Μαθηματικά ακυρώθηκε από τον κ. Γαβρόγλου και το πρόβλημα της διδασκαλίας των Μαθηματικών στο Δημοτικό θα συνεχίζεται στο διηνεκές, αφού οι εισερχόμενοι στα Παιδαγωγικά είναι στην πλειοψηφία τους απόφοιτοι των Ανθρωπιστικών Σπουδών με ελάχιστες γνώσεις μαθηματικών. Επισημαίνουν οι πανεπιστημιακοί μας δάσκαλοι: «Αλλά και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση υποβαθμίζεται συνεχώς η παρεχόμενη μαθηματική παιδεία: σημαντικές μαθηματικές ενότητες έχουν περικοπεί από τη διδασκαλία ή δεν υπάγονται στην εξεταστέα ύλη των προαγωγικών ή πανελλαδικών εξετάσεων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της υποβάθμισης της Ευκλείδειας Γεωμετρίας, ενός μαθήματος που έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην ιστορία της ελληνικής και παγκόσμιας εκπαίδευσης και που, κατά κύριο λόγο, προάγει την κατανόηση της αποδεικτικής διαδικασίας και της λογικής τεκμηρίωσης, με τον μαθητή να βιώνει την εμπειρία του χώρου και της γεωμετρικής κατασκευής.»
Θα περίμενα μετά από όλες αυτές τις διαπιστώσεις να αναλάβουν να προτείνουν τι πρέπει να διδάσκεται τουλάχιστον στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Γιατί από διαπιστώσεις έχουμε χορτάσει, οι προτάσεις μας λείπουν. Πέρα από το τι διδάσκεται έχει σημασία και ποιοι το διδάσκουν. Εδώ μερίδιο της ευθύνης έχουν και οι πανεπιστημιακοί μας δάσκαλοι αφού αυτοί εκπαιδεύουν τους καθηγητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι καθηγητές Μαθηματικών που διδάσκουν στα σχολεία και τα φροντιστήρια είναι σε ποσοστό πάνω από 95% απόφοιτοι των τμημάτων Μαθηματικών των Ελληνικών Πανεπιστημίων, αφού ελάχιστοι από όσους σπουδάζουν Μαθηματικά στο εξωτερικό ασχολούνται με τη διδασκαλία. Αναφέρουν στο δελτίο τύπου της συνόδου: «Προβληματισμό δημιουργούν, επίσης, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι απόφοιτοι των Μαθηματικών Τμημάτων στη συμμετοχή τους σε διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ, καθώς ο τρόπος προκήρυξης των διαγωνισμών αυτών δημιουργεί προσκόμματα στη συμμετοχή των αποφοίτων που είναι εφοδιασμένοι με τα ουσιαστικά προσόντα που απαιτούνται για τις θέσεις προκήρυξης.»

Οι διαγωνισμοί του ΑΣΕΠ έχουν 10 χρόνια να γίνουν και δεν είναι πιθανό να ξαναγίνουν. Σ’ αυτούς τους διαγωνισμούς το 50% του βαθμού προέκυπτε από την επίδοση των υποψηφίων στα Μαθηματικά και το άλλο 50% από τα Παιδαγωγικά και τη Διδακτική. Αυτό που υποθέτω ότι εννοούν οι πανεπιστημιακοί μας δάσκαλοι είναι ότι οι απόφοιτοι των τμημάτων Μαθηματικών έχουν από ελάχιστες έως καθόλου γνώσεις Παιδαγωγικών και Διδακτικής με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να περάσουν ενώ το Μαθηματικό τους επίπεδο είναι πολύ καλό. Αυτό που πιστεύουν ότι φταίει είναι ο διαγωνισμός, δηλαδή η πραγματικότητα και όχι η συστηματική εδώ και δεκαετίες αδιαφορία τους για την παιδαγωγική και διδακτική κατάρτιση των καθηγητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Θεωρούν ότι τα ουσιαστικά προσόντα είναι το καλό επιστημονικό υπόβαθρο που, πράγματι, είναι απαραίτητο, αλλά δεν είναι αρκετό για να είναι κάποιος καλός καθηγητής. Έχουμε δει πάρα πολλούς μαθηματικούς με πολύ υψηλό επιστημονικό επίπεδο να αποτυγχάνουν στην τάξη. Και αυτό δείχνουν να μην το έχουν ακόμη αντιληφθεί οι Πανεπιστημιακοί μας Δάσκαλοι. Θέλουν, όμως, οι απόφοιτοί τους να έχουν το δικαίωμα να διδάσκουν.
Πιστεύω ότι αν οι απόφοιτοι των Μαθηματικών Τμημάτων θέλουν να παίρνουν την άδεια διδασκαλίας πρέπει στη διάρκεια των προπτυχιακών σπουδών τους να έχουν τουλάχιστον 30 διδακτικές μονάδες στα Παιδαγωγικά και τη Διδακτική. Θεωρώ αδιανόητο να μπαίνουν να διδάξουν άνθρωποι που δεν έχουν εκπαιδευτεί σ’ αυτό. Μεγάλο μέρος της ευθύνης στην αποτυχία των μαθητών μας στα Μαθηματικά οφείλεται στο ότι μάθαμε να διδάσκουμε αυτοσχεδιάζοντας, γιατί οι περισσότεροι μαθηματικοί είμαστε αυτοδίδακτοι στη διδασκαλία. Η διδασκαλία είναι τέχνη. Έχει, όμως, και τεχνική. Η γνώση της τεχνικής μπορεί να κάνει τον κακό δάσκαλο μέτριο και τον καλό καλύτερο. Την τεχνική πρέπει να την γνωρίζει ο καθηγητής πριν μπει για πρώτη φορά στην τάξη. Όχι να τη μαθαίνει στην πορεία. Είναι τελείως τρελό να μην εκπαιδεύει κανείς τους καθηγητές στο επάγγελμά τους και να θεωρεί την προσέγγιση των παιδιών και τη μετάδοση της γνώσης σ’ αυτά αυτόματες διαδικασίες, που γίνονται χωρίς να απαιτείται καμία γνώση. Η πραγματικότητα έχει αποδείξει ότι δεν μπορούν όλοι να διδάξουν επαρκώς, όσο καλοί Μαθηματικοί και αν είναι. Όσο νωρίτερα αντιληφθούν την πραγματικότητα οι Πανεπιστημιακοί μας Δάσκαλοι, τόσο πιο καταρτισμένη θα είναι η επόμενη γενιά των Μαθηματικών.