Koυλτούρα και πολιτισμός...

 

Στο ζοφερό κλίμα που αποπνέει πολύ μικρό μα πολύ χαρακτηριστικό τμήμα του θεατρικού χώρου, αποτελούμενο από ανθρώπους που δε σεβάστηκαν τον Βεάκη, την Παξινού, τον Μουσούρη, τον Κουν,τον Χορν, τον Μυράτ, τη Μερκούρη, τον Κατράκη και πλήθος άλλους γίγαντες του ελληνικού θεάτρου ταιριάζει το πάντα επίκαιρο άρθρο του Περικλή Κοροβέση...

Εχουμε ένα υπουργείο Πολιτισμού που μας άφησε κληρονομιά η χούντα. Ιδρύθηκε το 1971, από τον δικτάτορα Παπαδόπουλο, ως υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών.

Αργότερα έγινε σκέτο ΥΠΠΟ και πρόσφατα πέρασε στις αρμοδιότητές του και ο αθλητισμός. Περίπου μισός αιώνας ΥΠΠΟ.

Τι πολιτισμό δημιούργησε; Και κατ’ αρχάς να δούμε, όσο μας επιτρέπει η μνήμη μας, ποιο ήταν το θεωρητικό έργο του κάθε υπουργού, τι μελέτες έχει κάνει και ποιο όραμα πήγε να υλοποιήσει. Σχεδόν ένα τίποτα.

Για την περίοδο της χούντας τα πράγματα ήταν αποσαφηνισμένα. Ο πολιτισμός των τανκς ήθελε μια απόλυτη λογοκρισία και πλήρη έλεγχο της καλλιτεχνικής και πνευματικής ζωής. Και η συνταγή ήταν απλή.

Αλλαζε τα Δ.Σ. των Δημόσιων Οργανισμών που υπάγονταν στη δικαιοδοσία του διορίζοντας άσχετους ανθρώπους, με μοναδικό κριτήριο την αφοσίωσή τους στο καθεστώς.

Σε μερικές περιπτώσεις η διοίκηση ήταν αποκλειστικά από καραβανάδες. Μήπως αυτή η πρακτική ακολουθείται και σήμερα; Η κυρία Κονιόρδου, με το καλημέρα, το επιβεβαίωσε.

Η Μεταπολίτευση παρέλαβε αυτό το εργαλείο της χούντας που δεν είχε καμιά σχέση με τον πολιτισμό. Αντί να το διαλύσει και να δημιουργήσει νέους θεσμούς στην αντίθετη κατεύθυνση και να μη θεωρεί πολιτισμό την προπαγάνδα και τη λογοκρισία της χούντας, το χρησιμοποίησε.

Τι θα μπορούσε να γίνει; Η Αρχαιολογία είναι επιστήμη. Τι σχέση έχει με τις παραστάσεις του Εθνικού; Ή ακόμα ο αθλητισμός με τη Λυρική και το βιβλίο; Και όμως όλα αυτά υπάγονται στο ίδιο υπουργείο. Προφανώς γιατί αγνοούν τι σημαίνει πολιτισμός.

Ολα αυτά ή θα έπρεπε να είχαν ξεχωριστό υπουργείο ή να ήταν αυτόνομοι συναφείς οργανισμοί που να χαράζουν πολιτική στον τομέα τους. Αλλά το κράτος δεν ενδιαφέρεται για τον πολιτισμό.

Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι υπουργοί Πολιτισμού είναι το «πλεονάζον προσωπικό» από τα άλλα υπουργεία.

Και δουλειά τους είναι να αλλάζουν τις διοικήσεις των Οργανισμών που εποπτεύουν, άσχετα από το έργο που έχουν παράξει. Κατά κανόνα με πολιτικά κριτήρια και όχι με βάση τις ικανότητες και το έργο.

Στα καλλιτεχνικά πράγματα, εκτός από τους θανάσιμους ανταγωνισμούς, τις ίντριγκες, τα πολιτικά βύσματα για την κατάκτηση κάποιου θώκου, υπάρχουν και δημιουργοί υψηλού διαμετρήματος που ξεπερνούν κατά πολύ τον μέσο όρο.

Δυστυχώς στην τέχνη δεν υπάρχει ισονομία. Αλλο Χατζιδάκις και άλλο ένας αριστούχος απόφοιτος του Ωδείου Αθηνών.

Η ισότητα εδώ στη σχέση είναι δασκάλου-μαθητή. Εδώ δεν υπάρχει δημοκρατία. Υπάρχει μάθηση. Αλλά μια μέρα μπορεί ο μαθητής να ξεπεράσει τον δάσκαλο. Και αυτό σημαίνει πως ο δάσκαλος έκανε σωστά τη δουλειά του.

Δηλαδή ο πραγματικός δάσκαλος στην ουσία είναι αντιεξουσιαστής. Αλλά τελικά τι είναι πολιτισμός και τι είναι κουλτούρα (αν και προτιμώ τον όρο καλλιέργεια, εντούτοις αυτός ο όρος έχει καθιερωθεί.

Και η γλώσσα, κατά τον Ρολάν Μπαρτ, είναι «φασισμός». Ο,τι καθιερώνεται, ακόμα και το λάθος, δεν αλλάζει με τίποτα). Για τον πολιτισμό και την κουλτούρα υπάρχουν πολλές και αντιφατικές ερμηνείες.

Εγώ χρησιμοποιώ τον όρο πολιτισμό με την αρχαιοελληνική έννοια (ίδια λέξη) και την έννοια της κουλτούρας ως πρωτογενή δημιουργία πριν γίνει κλασική και καθιερωθεί ως πολιτισμός.

Πολιτισμός είναι λοιπόν το σύνολο των επιτευγμάτων των ανθρώπων, όπως αυτά διαμορφώθηκαν μέσα από την ιστορία και την παράδοση και είναι μια ζώσα πραγματικότητα στον τόπο και στον χρόνο σε διαρκή εξέλιξη.

Και αφορά όλους τους τομείς. Επιστήμη, καλλιτεχνική δημιουργία, εκπαίδευση, έρευνα, τεχνολογία, κανόνες συμβίωσης και ό,τι άλλο συμβάλλει στην ευημερία και την ευτυχία των ανθρώπων.

Αυτό προϋποθέτει οικονομική δημοκρατία. Και η φτώχεια είναι κατάργηση της δημοκρατίας που απαιτεί ελευθερία, ισονομία, ισηγορία και παρρησία. Και η ισότητα δημιουργεί δικαιοσύνη.

Αν τα έκανε όλα αυτά το υπουργείο Πολιτισμού, θα ήταν υπουργείο Καθοδήγησης Κυβέρνησης. Από όλα αυτά τίποτα δεν ισχύει για την Ελλάδα. Το ποσοστό της φτώχειας στη χώρα μας δεν επιτρέπει κανέναν πολιτισμό. Πολιτισμός είναι η τέχνη να κυβερνάς χωρίς εξουσία. Εντούτοις στο περιθώριο αυτής της κοινωνίας δημιουργούνται θαυμαστά πράγματα.

Πηγή:efsyn.gr