Η Ημέρα Ποίησης έρχεται για να θυμίσει στον κόσμο την ξεχωριστή αυτή μορφή λογοτεχνίας που αιώνες τώρα καταφέρνει να φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Όπως φάνηκε στο κείμενο που μόλις διαβάσατε, σε όλες τις εκφάνσεις της ιστορίας, η ποίηση αποτελούσε πρωταρχικό τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων.
Πόλεμοι, δουλεία, φτώχεια, κοινωνική αδικία, θάνατος, όλα τα κακώς κείμενα της ανθρωπότητας γέννησαν αριστουργηματικά ποιήματα. Μέσω αυτών, οι ποιητές επιδίωκαν να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο και να διώξουν τη μιζέρια. Η παράδοση και η ιστορία των λαών δημιούργησαν διαχρονικά ποιήματα. Τα ποιήματα αυτά αποτελούν πλέον την παράδοση και την ιστορία ολόκληρης της ανθρωπότητας και συνεχίζουν να συγκινούν μα και να διδάσκουν τις σύγχρονες γενιές.
Οι διαφορές που συναντώνται στην ποιητική παραγωγή του κάθε πολιτισμού δεν υπάρχουν για να χωρίσουν, αλλά για να ενώσουν όλα τα σπουδαία έργα της ιστορίας σε ένα πολύχρωμο ποιητικό μωσαϊκό, που κατορθώνει την ενότητα, δίχως να καταργεί την ποικιλότητα. Έναν καμβά που ολοένα μεγαλώνει, ώστε τελικά να χωρέσει ολόκληρη της ιστορία του ανθρώπινου γένους. Τα ποιήματα, δηλαδή, υπάρχουν για να θυμίσουν στους ανθρώπους ότι τα έντονα συναισθήματα που βιώνουν έχουν υπάρξει ξανά, σε κάθε γωνιά της Γης και σε κάθε στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας.
Η Παγκόσμια Ημέρα για την Ποίηση καθιερώθηκε το 1999 από την UNESCO, έπειτα από έμπνευση του έλληνα ποιητή Μιχαήλ Μήτρα. Έκτοτε, η 21η Μαρτίου έχει ανακηρυχθεί ως ημέρα γιορτής για τους ποιητές και τους λάτρεις της ποίησης ανά τον κόσμο.
Πλήθος αξιόλογων εκδηλώσεων λαμβάνουν χώρα προς εορτασμό της ημέρας στην Ελλάδα, μα και σε πολλές άλλες χώρες παγκοσμίως. Εναλλακτικά, ο καθένας μπορεί να βρει τον δικό του τρόπο να δείξει τον σεβασμό του στην διεθνή αυτή Ημέρα Ποίησης. Εμείς επιλέξαμε να μάθουμε γι’ αυτή την υψηλή μορφή τέχνης και τον τρόπο με τον οποίο μπήκε τόσο ριζικά στις ζωές των ανθρώπων.
Η ποίηση αποτελεί μια τέχνη πολυπρισματική και πολύπλευρη, αφού η μορφή της αλλάζει, ανάλογα με το εκάστοτε πολιτισμικό πλαίσιο. Ξεκινώντας από τη Μεσοποταμία το 3000 π.Χ., η ποίηση εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την υφήλιο, χωρίς αυστηρούς κανόνες και περιορισμούς. Άφηνε την παράδοση και τη νοοτροπία του κάθε τόπου να διαμορφώσουν τη μορφή της και τους αισθητικούς κανόνες της. Το μόνο που απαιτούσε η ίδια η ποίηση ήταν η ρυθμική χρήση της γλώσσας και η έκφραση της ανθρώπινης ψυχής.
«Κάθε μορφή λογοτεχνίας πηγάζει από την παράδοση και διατηρεί την παράδοση ζωντανή.»Έχει, επομένως, ιδιαίτερο ενδιαφέρον η αναζήτηση της ποιητικής παράδοσης της κάθε ηπείρου με αφορμή την Ημέρα Ποίησης. Ο εντοπισμός, δηλαδή, της θεματολογίας των ποιημάτων και των πηγών έμπνευσης των λαών του κόσμου, καθώς και των διάφορων ρευμάτων. Πρόκειται για να ταξίδι εξερεύνησης της πολιτισμικής ταυτότητας των χωρών, αφού η τέχνη σε όλες της τις εκφάνσεις είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τοπική κουλτούρα.
Η Ποίηση στην Ευρώπη
της Έλενας Λαμπρινάκου
Η ποίηση, αποτελώντας ένα από τα παλαιότερα λογοτεχνικά είδη, ανιχνεύεται στην ευρωπαϊκή ήπειρο από αρχαιοτάτων χρόνων. Στην εν λόγω ήπειρο, η ποίηση υπήρξε πάντοτε στενά συνδεδεμένη με την πολύ παλιά ιστορία της. Τις πρώτες εκφάνσεις του είδους βρίσκουμε στην επική ποίηση, με έργα ορόσημα, όπως η Ιλιάδα και η Οδύσσεια του Ομήρου. Εξίσου σπουδαίες είναι, όμως, και η λυρική ποίηση, όπως οι ωδές, η ελεγειακή, η βουκολική και η δραματική ποίηση, όπως οι τραγωδίες του Σοφοκλή, Ευριπίδη, Shakespeare.
Στην Ευρώπη -όπως και σε άλλες ηπείρους-, η πορεία της ποίησης καθορίστηκε από σημαντικά πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως η ποίηση δε γεννήθηκε εκ του μηδενός, μα επηρεάστηκε βαθιά από κοινωνικο-πολιτισμικούς παράγοντες. Ο 20ος αιώνας αποτέλεσε ορόσημο για την ευρωπαϊκή ιστορία. Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι που έλαβαν χώρα στα εδάφη της, η άνοδος και η πτώση του Κομμουνισμού, ο Ψυχρός Πόλεμος, η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και πολλά ακόμη γεγονότα σημάδεψαν την ήπειρο. Έτσι, οι ποιητές της εποχής θεματοποίησαν τα εκάστοτε τεκταινόμενα ανάλογα με την κοσμοαντίληψη και τα βιώματά τους.
Στην ευρωπαϊκή ποίηση συναντάμε μερικά από τα πιο σημαντικά ρεύματα της ποίησης, τα οποία σημάδεψαν την λογοτεχνική παραγωγή. Ο ρομαντισμός εμφανίστηκε στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Κύρια χαρακτηριστικά του ήταν η χρήση πλούσιων εκφραστικών μέσων, η επίκληση στη φαντασία και το συναίσθημα. Με αυτά τα μέσα αποδίδονταν επαρκώς η μελαγχολία, ο έρωτας, η θλίψη. Ο παρνασσισμός κυριάρχησε στη λογοτεχνία για περίπου 30 χρόνια από το 1850-1880. Οι εκπρόσωποί του ασχολήθηκαν με την τελειότητα του μέτρου και του στίχου, αντλώντας τα θέματά τους από την αρχαιότητα. Ο συμβολισμός ήρθε ως αντίδραση στην αυστηρότητα του παρνασσισμού, στα τέλη του 19ου αιώνα. Έκανε χρήση των συμβόλων και της ελεύθερης μορφής και σκοπός του ήταν η έκφραση των συναισθημάτων. Τέλος, ο μοντερνισμός και ο υπερρεαλισμός εμφανίζονται τον 20ο αιώνα. Έχουν ως κοινά χαρακτηριστικά τον ελεύθερο στίχο, την απουσία της λογικής και την χρήση καθημερινού λεξιλογίου.
Ενδεικτικά, μερικοί σύγχρονοι και σπουδαίοι Ευρωπαίοι ποιητές, που λειτούργησαν ως «σταθμοί» της ποίησης, είναι οι: Federico García Lorca, Samuel Beckett, Bertolt Brecht, Fernando Pessoa, Γιώργος Σεφέρης, Κωνσταντίνος Καβάφης, Charles Baudelaire, Rainer Maria Rilke, Doris Lessing. Φυσικά, οποιαδήποτε προσπάθεια να προσδιοριστούν εξέχουσες μορφές της ευρωπαϊκής ποίησης, οδηγείται, εν τέλει, σε αδιέξοδο. Κάτι τέτοιο αποδεικνύεται ουτοπικό, λόγω της τεράστιας ποιητικής παράδοσης της ηπείρου.[i]
Η Ποίηση στην Ασία
της Μαρίας Κόνιαρη
Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας στους παγκόσμιους ποιητικούς δρόμους φτάνουμε στην Ασία. Η ποίηση αυτής της ηπείρου δημιουργεί ένα μωσαϊκό ποιητικών φωνών, που αναπτύχθηκαν αξιοποιώντας την ποικιλία των πνευματικών παραδόσεων των χωρών τους.
Η εμφάνιση του έμμετρου λόγου παρατηρείται ήδη από τον 11ο και 7ο αιώνα π.Χ., με τα κινεζικά Shijing, γνωστά ως τα Βιβλία Τραγουδιών, ή με τα αραβικά ποιήματα του 6ου αιώνα. Οι δημιουργοί αυτών των ποιημάτων είναι ανώνυμοι. Πολλές φορές η ποίηση στις χώρες της Ασίας διαδιδόταν προφορικά. Στην Ιαπωνία περίπου τον 13ο αιώνα δημιουργήθηκε η ποιητική φόρμα χαϊκού, που υπάρχει ως τις μέρες μας.
Σημαντικά καλλιτεχνικά δημιουργήματα προήλθαν από Πέρσες ποιητές, όπως τον Jalaluddin Rumi. Η επική ποίηση κατέχει βασικό ρόλο στην ιστορία της λογοτεχνίας στις χώρες της Ανατολής. Εκτενή έπη ή κύκλοι επών με μεγάλη θεματική ποικιλία στολίζουν την λογοτεχνική κληρονομιά των χωρών αυτών. Άλλοτε πολεμικά, ερωτικά, μυθικά θέματα και άλλοτε θέματα παραδοσιακής ιστορίας, γενεαλογίας, θρησκείας, αξιών και εξύμνησης αυτοκρατόρων και πολεμιστών.
Η πορεία της ποίησης στους τόπους της Ασίας άλλαξε ριζικά τους τελευταίους αιώνες και ειδικά τον 20ο αιώνα. Ο Ινδός ποιητής Rabindranath Tagore είναι ο πρώτος Ασιάτης που πήρε βραβείο Νόμπελ, το 1913. Λογοτεχνικά επηρεασμένος από τον Tagore, το ινδικό έπος και τους μεγάλους Πέρσες ποιητές, ο Kazi Nazrul Islam είναι από τις σημαντικότερες ποιητικές προσωπικότητες της Βεγγάλης. Στο πλούσιο έργο του συνδυάζει την παράδοση με τις επαναστατικές ιδέες. Επίσης, έχει δημιουργήσει ένα ξεχωριστό είδος τραγουδιού, το Nazrul Geeti. [ii]
Γενικά, η ποίηση του 20ο αιώνα στις χώρες της Ανατολής επηρεάστηκε από τα πολιτικά γεγονότα αυτής της περιόδου. Για παράδειγμα, το έργο του αριστερού ινδου ποιητή Faiz Ahmad Faiz επηρεάστηκε από την μακροχρόνια ένοπλη σύρραξη Ινδίας-Πακιστάν στην περιοχή του Κασμίρ -πατρίδα του ποιητή- και από τη γενοκτονία στο Μπανγκλαντές, που διεξήχθη από τον πακιστανικό στρατό για την εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων στη Νοτιοανατολική Ασία.
Ο «ποιητής του λαού» Habib Jalib, από το Πακιστάν, συμμετείχε στους αγώνες ενάντια σε τρεις στρατιωτικές δικτατορίες και φυλακίστηκε δύο φορές για τις ιδέες και τη δράση του. Έγραψε ποιήματα για την τρομοκρατία και τη λογοκρισία στην τέχνη. Τέλος, η Taslima Narsin λόγω των απόψεών της περί θρησκείας και συμμετοχής σε φεμινιστικές οργανώσεις διώκεται από τις αρχές του Μπανγκλαντές και διαμένει στο εξωτερικό.
Παράλληλα, εμφανίστηκε μια τάση ανανέωσης της παραδοσιακής ποίησης. Στην Τουρκία τόσο ο ποιητής Nazim Hikmet όσο και το κίνημα Γκαρίπ, με εκπροσώπους τους Orhan Veli, Oktay Rifat και Melih Cevdet, επεδίωξαν να δημιουργήσουν μια τέχνη προσιτή στο λαό. Χρησιμοποίησαν τον ελεύθερο στίχο και τη λαϊκή γλώσσα, απασχολούμενοι με θέματα της καθημερινής ζωής. Τα διδάγματα τους ακολούθησαν και οι επόμενες ποιητικές γενιές, οι οποίες μέχρι και σήμερα έχουν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο της λογοκρισίας. [iii]
Η Ποίηση στη Νότιο Αμερική
της Δέσποινας Σιάτη
Το μεγαλύτερο μέρος της λατινοαμερικάνικης ποίησης είναι γραμμένο στα Ισπανικά ή τα Πορτογαλικά. Παρά τη χρήση κοινής γλώσσας, όμως, δε θα μπορούσε να υπάρξει σύγχυση ανάμεσα στην ευρωπαϊκή και την νοτιοαμερικάνικη ποίηση. Οι ποιητές της Ισπανικής Αμερικής κατάφεραν να παράγουν ένα μοναδικό και εξαίσιο έργο, συναιρώντας γηγενή και ισπανικά στοιχεία. Η νοτιοαμερικάνικη ποίηση επηρεάστηκε ακόμα περισσότερο με την άφιξη των αφρικανών σκλάβων στο νέο κόσμο. Η παράδοση της Αφρικής επέφερε νέα μορφή στη φύση των ποιημάτων της Νοτίου Αμερικής.
Πριν την ανακάλυψη της Αμερικής από τους λαούς της Ευρώπης, οι Αζτέκοι καθώς και άλλες φυλές της κεντρικής Αμερικής είχαν αναπτύξει τη δική τους τοπική μορφή ποίησης. Οι Ισπανοί κατακτητές του Μεξικού συνέλλεξαν πολλά από τα έργα των Αζτέκων, ώστε να γνωρίσουν από πρώτο χέρι τους αυτόχθονες πολιτισμούς του καινούριου κόσμου. Πολλές από τις πληροφορίες που συλλέχθηκαν έχουν χαθεί, μα διαρκώς ανακαλύπτονται κομμάτια αζτέκικων ποιημάτων ή αντίγραφα τους. Αυτά κοσμούν σήμερα τις βιβλιοθήκες του κόσμου.
Κατά την εποχή του ευρωπαϊκού αποικισμού, οι λατινοαμερικάνοι επηρεάστηκαν βαθιά από τις τάσεις της Ευρώπης στην ποίηση, μα η θεματολογία τους παρέμενε σταθερά βασισμένη στην Αμερικάνικη ιστορία. Οι ιθαγενείς, κατά τους αγώνες τους για την απελευθέρωση [iv] από τους αποικιοκράτες, αντιμετώπιζαν την ποίηση ως τρόπο περιφρόνησης των αρχών και ως μέσο έκφρασης της κοινωνικής αδικίας.
Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την εισαγωγή νέων ποιητικών ρευμάτων στη νοτιοαμερικάνικη ποίηση, πολλά κινήματα και ομάδες συνέχισαν να γράφουν την ιστορία της ισπανοαμερικάνικης λογοτεχνίας. Εικόνες του προ-Κολομβιανού αμερικάνικου πολιτισμού εμφανίστικαν για άλλη μια φορά στη θεματολογία των ποιημάτων της Νοτίου Αμερικής.
Από την εποχή προ του αποικισμού, δεν έχει διασωθεί το όνομα κανενός εκ των νοτιοαμερικάνων ποιητών. Αντίθετα, κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας, είχε ξεχωρίσει ο μεξικάνος Juana Inés de la Cruz. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, σπουδαίος ποιητής υπήρξε ο κουβανός José Martí, ο οποίος πέθανε στον αγώνα για την απελευθέρωση της Κούβας. Έκτοτε η λατινοαμερικάνικη ποίηση έχει αναπτυχθεί και εξαπλωθεί σε ολόκληρο κόσμο, διατηρώντας ταυτόχρονα τις ρίζες της. Γνωστότερος σύγχρονος νοτιοαμερικάνος ποιητής είναι, φυσικά, ο χιλιανός Pablo Neruda. [v]
Η Ποίηση στη Βόρειο Αμερική
της Μαρίας Κόνιαρη
Θα επιχειρήσουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στη ποίηση της Βόρειας Αμερικής, εστιάζοντας σε κυρίαρχα ποιητικά ρεύματα και τάσεις, αδυνατώντας δυστυχώς να αναφερθούμε στο σύνολο των ποιητικών φωνών αυτής της πλούσιας καλλιτεχνικά Ηπείρου, που συχνά καθόρισε τις δεσπόζουσες νόρμες της διεθνούς ποιητικής παραγωγής.
Τα πρώτα δείγματα έμμετρου λόγου εμφανίζονται στους κύκλους των ιθαγενών της Βόρειας Αμερικής. Ανώνυμα ποιήματα Ινδιάνων, που εξυμνούν την αγάπη, την φύση, τη γη, τα ζώα και τα φυτά. Καταγγέλλουν, όμως, ταυτόχρονα τον τρόπο ζωής των δυτικών και τον τρόπο συμπεριφοράς τους προς τους αυτόχθονες λαούς.
Στη διάρκεια των πρώτων χρόνων της εγκατάστασης των Ευρωπαίων αποίκων στη Νέα Ήπειρο, οι συνθήκες ζωής ήταν εξαιρετικά δύσκολες. Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με τον πουριτανισμό λειτούργησαν ανασταλτικά στην ανάπτυξη της ποίησης. Στη διάρκεια του 18ου αιώνα, επίκεντρο της ποίησης αποτελούσε η πολιτική και η πατρίδα, καθώς ωρίμαζε σταδιακά η ιδέα της ανεξαρτησίας.
Μετά την Αμερικανική Επανάσταση, ο Ρομαντισμός έκανε την εμφάνιση του και στον Νέο Κόσμο, με τους ποιητές William Cullen Bryant, Henry Wadsworth Longfellow, John Greenleaf Whittier, Oliver Wendell Holmes και τη μυθική μορφή του Edgar Allan Poe [vi]. Το λογοτεχνικό έργο του Allan Poe παρουσιάζει επιδράσεις στην παγκόσμια λογοτεχνία μέχρι τις μέρες μας, έχοντας συμβάλλει στην εξέλιξη της αστυνομικής λογοτεχνίας και των ιστοριών τρόμου και φαντασίας. Παράλληλα με τη ρομαντική ποίηση του 19ου αιώνα, δημιουργήθηκε το κίνημα του Υπερβατισμού. Εκφραστές του ήταν οι ποιητές Ralph Waldo Emerson, Jones Very και Henry David Thoreau. Η κορύφωση της Υπερβατικής Σχολής σημειώθηκε με το έργο του Walt Whitman. Οι στίχοι του είναι φυσιολατρικοί και ο ίδιος υπερασπίζεται τη δημοκρατία και την ελευθερία των νέγρων.
Τον 20ο αιώνα, ειδικότερα μετά το 1914, εμφανίστηκαν νεωτερικά ρεύματα, θέτοντας νέους προβληματισμούς και δοκιμάζοντας τα όρια του ποιητικού λόγου. Εμφανίζεται ο Μοντερνισμός και ο Εικονισμός, με ηγετικές μορφές τον Ezra Pound και τον T. S. Eliot. Η Έρημη Χώρα του T. S. Eliot αναγνωρίζεται ως το πιο χαρακτηριστικό έργο του μοντερνισμού. Στα πλαίσια αυτού του νεωτερικού κινήματος κινήθηκε και ο William Carlos Williams, αναζητώντας, όμως, μια καινούργια «αμερικανική» ποιητική. Οι στίχοι του αντικατοπτρίζουν το ρυθμό της σύγχρονης αμερικανικής αστικής ζωής, αγγίζοντας μερικές φορές τα όρια της «αντι-ποίησης». Το δρόμο του ακολούθησαν οι μεταπολεμικές γενιές.
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εμφανίζονται περισσότερα ριζοσπαστικά κινήματα. Σε ένα από αυτά, τη Γενιά των Beatniks [vii] ανήκουν ποιητές όπως οι Lawrence Ferlinghetti, Charles Bukowski, Bob Kaufmann, Jack Kerouac και Allen Ginsberg. Τόσο στη ποίηση όσο και στη ζωή τους κυριαρχεί η τολμηρή γλώσσα, η τζαζ μουσική, το αλκοόλ, οι ναρκωτικές ουσίες, η αμφισβήτηση των κατεστημένων αξιών, της κοινωνικής συμβατικότητας και το αίτημα της λογοτεχνικής ανανέωσης. Τέλος, θεμελιωτές της Εξομολογητικής ποίησης θεωρούνται ο Robert Lowell, οι «ιδανικές αυτόχειρες» Anne Sexton και Sylvia Plath.
Από τη δεκαετία του 1970 και μετέπειτα, η Αμερικανική Ποίηση παρουσιάζει ποικιλία ποιητικών τάσεων. Κυρίαρχη είναι η αναβίωση του Υπερρεαλισμού, συνεχίζοντας την παράδοση της Σχολής της Νέας Υόρκης, και η εμφάνιση της λεγόμενης «LANGUAGE» ποίησης. Αυτού του είδους η ποίηση δίνει έμφαση στο ρόλο του αναγνώστη, ο οποίος καλείται μόνος να βρει νόημα σε ένα ποιητικό έργο. [viii]
Η Ποίηση στην Αφρική
της Δέσποινας Σιάτη
Η Αφρική είναι μια ήπειρος 55 χωρών, εκ των οποίων η κάθε μία έχει εξελίξει τα διάφορα λογοτεχνικά είδη με τον δικό της τρόπο. Το γεγονός, όμως, που σημάδεψε την ιστορία της πολυπαθούς ηπείρου στο σύνολό της ήταν η αποικιοκρατία. Επομένως, η ποίηση στις αφρικάνικες χώρες χωρίζεται σε δύο βασικές περιόδους: προ και μετά του αποικισμού.
Η αφρικάνικη ποίηση ήταν, αρχικά, άγραφη και εντασσόταν στην ίδια κατηγορία με την αφρικάνικη μουσική. Έπειτα, οι ποιητές άρχισαν να εκδίδουν τα έργα τους ως παραδόσεις για τις κηδείες και τις γαμήλιες τελετές. Στο περιεχόμενό τους, τα ποιήματα αυτά επαινούσαν τις αρετές της κοινωνίας και καταδίκαζαν τα ελαττώματα της.
Κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας, πολλοί αφρικάνοι ποιητές έγραφαν σε γλώσσες του δυτικού κόσμου. Τα έργα τους αυτά εκτιμήθηκαν από τους ανθρώπους της Δύσης, εν αντιθέσει με εκείνα που ήταν γραμμένα στη μητρική τους γλώσσα. Από το 1780 και μετά, σημειώθηκε μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη στην αφρικανική ποίηση, με ποιήματα υπέρ και κατά της δουλείας. Από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι και την απελευθέρωση των μαύρων σκλάβων, τα μηνύματα που διαπερνούσαν τα ποιήματα των Αφρικανών στις περιοχές υπό γαλλική επικράτεια αφορούσαν στην ανεξαρτησία.
Κατά την περίοδο της πολυπόθητης απελευθέρωσης, τα βάσανα των αφρικανικής καταγωγής ανθρώπων δε τους επέτρεπαν να ασχοληθούν με την ποίηση. Τόσο οι αγώνες για την άρση του δυτικού ζυγού όσο και οι αφρικάνικοι εμφύλιοι πόλεμοι, δεν άφηναν περιθώρια λογοτεχνικής ανάπτυξης.
Αυτό, φυσικά, άλλαξε τη δεκαετία του ’60, όταν πια όλοι οι Αφρικανοί είχαν ελευθερωθεί. Η αφρικανική ποίηση βρήκε ξανά χώρο να ανθίσει, τόσο με χρήση ευρωπαϊκών, όσο και αφρικάνικων γλωσσών και διαλέκτων. Η θεματολογία των ποιημάτων στρεφόταν πλέον γύρω από τις διαφορές του παρελθόντος και του παρόντος της αφρικανικής ηπείρου. Τις διαφορές, δηλαδή, ανάμεσα στην παράδοση και τον εκσυγχρονισμό, στον σοσιαλισμό και τον καπιταλισμό, στην «αφρικανικότητα» και την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Τα κοινωνικά προβλήματα είχαν κυρίαρχη θέση στο έργο των ποιητών. [iv]
Τα σημερινά αφρικάνικα ποιήματα εκφράζουν τον τρόπο με τον οποίο οι αυτόχθονες αφρικάνικες κουλτούρες έχουν απορροφηθεί από τον δυτικό πολιτισμό, κατηγορώντας την έλλειψη οράματος των ηγετών τους. Κάποιοι από τους σπουδαιότερους ποιητές που κατάγονται από την Αφρικάνικη ήπειρο είναι οι Wole Soyinka, Dennis Vincent Brutus, Chinua Achebe, Antjie Krog, Ingrid Jonker, Christopher Okigbo, ανάμεσα φυσικά σε άλλους μεγάλους καλλιτέχνες, που δε θα χώραγαν σε ένα και μόνο άρθρο. Σημαντικό βραβείο για την ποίηση στην Αφρική αποτελεί από το 2013 το African Poetry Prize.
Η Ποίηση στην Ωκεανία
της Έλενας Λαμπρινάκου
Η ήπειρος της Αυστραλίας (ή Ωκεανίας) αποτελείται από την Αυστραλία και τα υπόλοιπα νησιά του Ειρηνικού. Ως προς την λογοτεχνική της παραγωγή, επηρεάστηκε από την αγγλική λογοτεχνία, λόγω του ότι αποτελούνταν από τις αντίστοιχες αποικίες. Ωστόσο, στην πορεία ακολούθησε διαφορετικό μονοπάτι, γεγονός που οφειλόταν στην ιδιαιτερότητα της ηπείρου. Οι Αυστραλοί ποιητές ασχολούνταν με διαφορετικές θεματολογίες, όπως με τους ιθαγενείς πληθυσμούς και την αυστραλιανή ύπαιθρο.
Η μοντέρνα αυστραλιανή ποίηση επικεντρώνεται στη μεταβίβαση γνώσεων της αυστραλιανής ζωής, ούσα έντονα συνδεδεμένη με τα τοπία της ηπείρου και τη φυσική της ομορφιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κίνημα των Jindyworobaks, το οποίο αναπτύχθηκε το 1930. Το συγκεκριμένο κίνημα χρησιμοποιούσε ως θεματικές την μυθολογία και τους αυτόχθονες πληθυσμούς και είχε ως στόχο να αναδείξει την αυστραλιανή κουλτούρα, το τοπίο, την παράδοση και τη σύγχρονη κοινωνία. Αργότερα, ωστόσο, κατηγορήθηκε από πολλούς ως εθνικιστικό.
Ένα, επίσης, σημαντικό κίνημα της ηπείρου αυτής υπήρξε και το Angry Penguins, το οποίο εμφανίστηκε το 1940. Οι τελευταίοι, εν αντιθέσει με τους προηγούμενους, θέλησαν να καταστήσουν την αυστραλιανή ποίηση διεθνή. Τα μέσα τους για να το πετύχουν αυτό ήταν ο σουρεαλισμός και ο εξπρεσιονισμός.
Τα δύο αυτά κινήματα, τα οποία αφορμήθηκαν από την Αδελαΐδα της Νότιας Αυστραλίας, αν και αντίπαλα, επηρέασαν βαθιά την ποιητική παραγωγή του τόπου. Η συγγραφέας Dorothy Porter ανέφερε χαρακτηριστικά πως «οι συζητήσεις που ξεκίνησαν για την μοντέρνα ποίηση της ηπείρου στην Αδελαΐδα, βοήθησαν στην ενίσχυση των φιλολογικών συζητήσεων στην Αυστραλία και οδήγησαν, εν τέλει, στην καθιέρωση της Αυστραλιανής Λογοτεχνίας ως ακαδημαϊκού αντικειμένου». Η σύγχρονη ποίηση της Αυστραλίας αποτελείται από πληθώρα θεμάτων και ειδών, όπως είναι η πρόζα και το σονέτο. Επιπλέον, οι γυναίκες έχουν εισβάλλει δυναμικά στη λογοτεχνική παραγωγή του τόπου.
Τέλος, μερικοί από τους πιο σημαντικούς ποιητές της Ωκεανίας είναι οι: Oodgeroo Noonuccal, Judith Wright, Henry Lawson, Banjo Paterson, Peter Porter, Les Murray, Dorothy Coade Hewett και Lionel Fogarty. [x]
Πηγή:artic.gr
Ένα πραγματικά θαυμάσιο ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη, μελοποιημένο από τον Δημήτρη Λάγιο, είναι το δωράκι του ιστολογίου για την σημερινή μέρα των ποιημάτων και των ποιητών...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου