Το κράτος και ο καπιταλισμός με κοινωνικό πρόσωπο...

Πριν ακόμα εμφανιστεί η πολιτική του New Deal με τον Φραγκλίνο Ρούσβελτ στις ΗΠΑ, αλλά και η κεϋνσιανή «Γενική Θεωρία», η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, με πρωτοπόρο το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Σουηδίας, επιχείρησε να διευρύνει τον ρόλο του δημοσίου. Να μετατρέψει το κράτος από απλό τροφοδότη αγαθών και υπηρεσιών, που για τεχνικούς δεν μπορούσαν να παραχθούν από τον ιδιωτικό τομέα σύμφωνα με την οικονομική θεωρία, σε μια «πολιτική αγορά» με βασικές κατανεμητικές εξουσίες. Με τον τρόπο αυτό υποκαθιστούσαν εν μέρει τις λειτουργίες της καπιταλιστικής αγοράς, αφού βεβαίως τις λάμβαναν υπόψη.

Το όλο επιχείρημα προσέβλεπε στη δημιουργία μιας «πραγματικής δημόσιας σφαίρας», ενός «γνήσιου δημόσιου χώρου». Μιας συγκρουσιακής πολιτικής αρένας, όπου εκτός των δημοσίων αναγκών θα εκφράζονταν και θα επιλύονταν και οι ιδιωτικές επιθυμίες. Η όλη προσπάθεια στηρίχθηκε στην ανάληψη από το δημόσιο ορισμένων νέων καθηκόντων μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το δημόσιο επιβάλλει μια κανονιστική οικονομική πολιτική. Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 είχε δείξει ότι μόνο η συνειδητή δράση της κρατικής εξουσίας θα μπορούσε να δημιουργήσει τις απαραίτητες συνθήκες μακροχρόνιας επιβίωσης του συστήματος. Η διεύθυνση της οικονομίας μετατρέπεται σε κεντρικό κυβερνητικό έργο. Η δημοσιονομική, η νομισματική και η συναλλαγματική πολιτική αποκτούν ενεργό ρόλο στην χάραξη και στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής. Παράλληλα, οι μεταβιβαστικές πληρωμές, οι επιδοτήσεις ενεργοποιούνται στην κατεύθυνση ανισοκατανομής του εισοδήματος. Το δημόσιο εμπλέκεται στις λειτουργίες σταθεροποίησης, ανάπτυξης και αναδιανομής του εισοδήματος.

Το δημόσιο εμπλέκεται άμεσα και αναλαμβάνει μεγαλύτερο βάρος στη διαδικασία ανάπτυξης της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η κεντρική σημασία της επιστήμης και η συστηματική χρησιμοποίηση και εφαρμογή της έρευνας σε όλο και περισσότερα επίπεδα της παραγωγής, από την ανάπτυξη βιομηχανιών όπως οι βιομηχανίες των υπολογιστών, των ηλεκτρονικών, των πολυμερών χημικών ουσιών μέχρι την διαχείριση οικονομικών συστημάτων επέβαλε την κρατική παρουσία.
Το δημόσιο αναλαμβάνει το χτίσιμο του κράτους πρόνοιας. Η δέσμευση για μια ρυθμιστική κοινωνική πολιτική περιλάμβανε εκτός της δημόσιας παιδείας, τη δημόσια υγεία, την πρόνοια για τις ευαίσθητες ηλικίες και την επέκταση των αστικών και κοινωνικών δικαιωμάτων ως βασικού συντελεστή διεύρυνσης της δημοκρατίας.

Αίσθημα ασφάλειας

Προϋπόθεση της ανάληψης των νέων καθηκόντων ήταν η πεποίθηση ότι η με ορθό τρόπο διεύρυνση του δημοσίου επεξέτεινε την ελευθερία των επιλογών, αυξάνοντας το αίσθημα της ασφάλειας στον καθημερινό άνθρωπο. Η πεποίθηση αυτή βασιζόταν σε δύο προϋποθέσεις:

• Πρώτον, ότι η κοινωνικοοικονομική ισότητα και η αποδοτικότητα της οικονομίας αποτελούσαν συμπληρωματικούς μάλλον παρά αντιθετικούς στόχους.
• Δεύτερον, ότι επιδίωξη ήταν μια κοινωνικά ελεγχόμενη οικονομία της αγοράς παρά μια κρατικά ελεγχόμενη οικονομία.

Η ανάληψη και η σωστή διεκπεραίωση των παραπάνω καθηκόντων απετέλεσαν ουσιαστικά τα βασικά  μέσα  για την εδραίωση της δημοκρατίας, την κατάργηση των κοινωνικών διακρίσεων και την εμπέδωση του σοσιαλισμού ως συστήματος κυριαρχούμενου από την συλλογικότητα, την αλληλεγγύη και την ισότητα. Βεβαίως θα πρέπει να υπογραμμισθεί το πειστικό επιχείρημα ότι οι επιλογές αυτές της σοσιαλδημοκρατίας εναρμονιζόταν πλήρως με ορισμένες προϋπάρχουσες πλευρές των κοινωνιών των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης.
Η ικανότητα ανάγνωσης και γραφής ήταν σε πολύ υψηλό επίπεδο. Στη Σουηδία για παράδειγμα η ικανότητα αυτή είχε ήδη φθάσει στο 100% του πληθυσμού από τον 17^ο αιώνα και ενισχύθηκε από την ύπαρξη δημοτικών σχολείων σε κάθε χωριό γύρω στο 1850. Επίσης, ο πολιτικός πολιτισμός των κατοίκων της Σουηδίας και των υπολοίπων χωρών της Σκανδιναβικής και της Κεντρικής Ευρώπης χαρακτηρίζεται από αξίες που έχουν τις ρίζες τους στην προβιομηχανική κοινωνία: μετριοπάθεια, ροπή προς το κοινό καλό, δικαιοφροσύνη, σεβασμό στην αυτονομία του ατόμου και τη λουθηριανή προσήλωση στην εργασία.

Οι κοινωνικές συμπεριφορές που τις χαρακτηρίζει η ισότητα και η αλληλεγγύη δεν μπορούν φυσικά να ιδωθούν παντελώς αποκομμένες από τις πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, πάνω στις οποίες σιγά-σιγά διαμορφώθηκαν. Ομως, η όλη σωστή λειτουργία του υποδείγματος και το κλειδί επίλυσης των προβλημάτων ήταν η οικονομική μεγέθυνση και η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, η οποία χρηματοδοτούσε το δημόσιο νοικοκυριό και επέτρεπε την αύξηση των μισθών.

Αποτελεσματικό οικονομικό υπόδειγμα

Η σωστή λειτουργία του οικονομικού υποδείγματος, το οποίο στηριζόταν στην κεϋνσιανή προβληματική της επίτευξης πλήρους απασχόλησης και επιμερισμού των αυξήσεων της παραγωγικότητας μεταξύ εργοδοτών, εργαζομένων και κράτους,  αποτελούσε τη βάση του υποδείγματος της σοσιαλδημοκρατίας. Η κρίση του κεϋνσιανού υποδείγματος αποτέλεσε το αρχικό σημείο καμπής της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας.
Πρέπει να υπογραμμισθεί ότι, πέρα από προγραμματικές διακηρύξεις και σχεδιασμούς, στην πράξη, η δυτικοευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία συνέβαλε στη δημιουργία ενός διαφορετικού υποδείγματος καπιταλισμού. Είχε περισσότερες κοινωνικές λειτουργίες και μηχανισμούς απ’ ό,τι το υπόδειγμα του αμερικάνικου ή και του ιαπωνικού καπιταλισμού. Οι άρχουσες τάξεις υποχρεώθηκαν, γενικότερα, να προσαρμοστούν και να ικανοποιήσουν ορισμένες από τις ανάγκες των ανθρώπων της μισθωτής εργασίας.
 Αυτό οφείλεται όχι μόνο στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, αλλά και σ’ όλα τα υπόλοιπα αριστερά κόμματα. Οι αστικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Δύση δεν θα υπήρχαν, τουλάχιστον στη σημερινή τους έκταση και ποιότητα, χωρίς τις θυσίες του εργατικού και αριστερού κινήματος. Παράλληλα, χάρη και στην παρουσία των ριζοσπαστικών προγραμμάτων, κυρίως της κομμουνιστικής Αριστεράς,  η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία κατάφερε να συμβάλλει αποφασιστικά στη δημιουργία ενός οικονομικοκοινωνικού υποδείγματος, το οποίο ήταν αποτελεσματικό από οικονομική άποψη και ταυτοχρόνως εξασφάλιζε ισχυρή κοινωνική προστασία και ασφάλεια.

                                                                                             Πηγή: Κώστας Μελάς /slpress.gr

28 Απριλίου 1944. Η μάχη στο ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ

«Δεν ήταν κάστρο, μ’ άντεξε σαν κάστρο»

Το «Κάστρο του Υμηττού» κατεστραμμένο από την πολύωρη και άνιση μάχη των τριών ηρώων με τους Γερμανούς και τους γερμανοτσολιάδες. | Από το φωτογραφικό αρχείο των ΑΣΚΙ

 

Δεν ήταν κάστρο. Ένα σπίτι απλό ήταν, μια μονοκατοικία σαν όλες τις άλλες που υπήρχαν στον Υμηττό.

Όμως, ο ηρωικός αγώνας τριών νεαρών αγοριών απέναντι σε υπέρτερες δυνάμεις Γερμανών και γερμανοτσολιάδων το μετέτρεψε σε ένα εμβληματικό κάστρο του αγώνα για την ελευθερία.

«Δεν ήταν κάστρο, μ’ άντεξε σαν κάστρο», γράφει η μεταλλική ταμπέλα που βρίσκεται έξω από τη μονοκατοικία της οδού Αγραίων 47 και καλεί τον διαβάτη να σταθεί λίγο και να τιμήσει «τους τρεις ΕΠΟΝίτες Μήτσο Αυγέρη, Θάνο Κιοκμενίδη και Κώστα Φολτόπουλο, που στις 28 Απρίλη 1944 έδωσαν την ζωή τους εδώ για τη λευτεριά της Ελλάδας».

Το «Κάστρο του Υμηττού», στην οδό Αγραίων 47, όπως είναι σήμερα και η επιγραφή | Φωτ.: Ηλίας Καραμπίνας

Η θυσία των τριών παλικαριών πήρε μυθικές διαστάσεις τους τελευταίους δύσκολους μήνες της γερμανικής κατοχής και το «Κάστρο του Υμηττού» έγινε φάρος νέων αγώνων.

Εναν χρόνο αργότερα, ταυτόχρονα με το αγγελτήριο της τέλεσης του ετήσιου μνημόσυνου των τριών παλικαριών, η εφημερίδα «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει εκτενές πρωτοσέλιδο αφιέρωμα στη μάχη του «Κάστρου του Υμηττού», όπως καταγράφηκε στη λαϊκή συνείδηση.

Εκεί αναφέρεται για πρώτη φορά ότι το μπλόκο που έκαναν στο σπίτι Εύζωνοι, Τάγματα Ασφαλείας και μικρή δύναμη Γερμανών ήταν αποτέλεσμα προδοσίας.

«Ο προδότης το είχε καταδώσει σαν αποθήκη πυρομαχικών του ΕΛΑΣ» έγραφε ο «Ριζοσπάστης» (φ. 22.4.1945).

Πρωτοσέλιδο αφιέρωμα του «Ριζοσπάστη» (22.4.1945) για τη συμπλήρωση ενός χρόνου από τη μάχη |

Η ιστορική έρευνα έδειξε ότι «το σπιτάκι αυτό είχε γίνει πρόσφατα μια από τις δύο μεγάλες αποθήκες οπλισμού του ΙΙ Τάγματος Βύρωνα-Γούβας και από το προηγούμενο βράδυ είχαν καταλύσει σε αυτό ο διοικητής και υπεύθυνος οπλισμού της διμοιρίας ΕΛΑΣ Υμηττού, Δημήτρης Αυγέρης, και οι νεαροί μαχητές Κώστας Φολτόπουλος και Θάνος Κιοκμενίδης» (Ιάσονας Χανδρινός «Το τιμωρό χέρι του λαού. Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944», εκδόσεις Θεμέλιο, σελ. 213).

Μαρτυρίες αναφέρουν ότι ο οπλισμός είχε μεταφερθεί συσκευασμένος σε δύο βαλίτσες από την Καισαριανή στο σπίτι, το οποίο είχε εγκαταλειφθεί από τους ενοίκους του και χρησιμοποιούνταν από την Αντίσταση, συνήθως για διαμονή αγωνιστών.

Λέγεται ότι κάποιος ειδοποίησε τους Γερμανούς και περίπου στις 10 το πρωί της 28ης Απριλίου 1944 περικύκλωσαν το φτωχόσπιτο περίπου 200 Γερμανοί, τσολιάδες του Πλυτζανόπουλου και ταγματασφαλίτες, στήνοντας εναντίον του «τρία αντιαρματικά κανόνια, πολυβόλα και όλμους».

«Πιάσαν μετερίζια στα υψώματα της Δεξαμενής και τους γύρω λόφους για να φυλάνε τα νώτα τους. Και περίμεναν με τέτοια πολιορκία να παραδοθεί το φρούριο!

Μα στην πρώτη ομοβροντία ακριβώς στις 10 το πρωί, το μικρό σπιτάκι απάντησε με πυρ.

Τρομαγμένοι οι Ούνοι και οι τσολιάδες από την απροσδόκητη αντίσταση πιάνουν τους τοίχους των γύρω σπιτιών και αρχίζουν να ρίχνουν με όλα τα όπλα τους» («Ριζοσπάστης», ό.π.).

Με τους πρώτους πυροβολισμούς κλείνουν βιαστικά οι πόρτες και τα παράθυρα των κοντινών σπιτιών.

«Οι πολίτες που έτυχε να βρίσκονται στον δρόμο τρομαγμένοι έτρεχαν να κρυφτούν στα σπίτια τους, χωρίς κανείς να τολμά να ρωτήσει και να μάθει την αφορμή του μεγάλου κακού που πλάκωσε», θυμόταν, αρκετά χρόνια αργότερα, ο Αχιλλέας Βαφειάδης («Το Κάστρο του Υμηττού», έκδοση του Δήμου Υμηττού 1997, σελ. 16).

Η μάχη ήταν άνιση, αλλά εξαιρετικά σκληρή.

Οι Γερμανοί θέλησαν να πλησιάσουν το σπίτι και από το πίσω μέρος, όπου βρισκόταν μια μικρή κουζίνα.

Ομως, δεν τα κατάφεραν διότι έπρεπε να πλησιάσουν πολύ κοντά. Ετσι, έριχναν μόνο από απέναντι ταράτσες και τον δρόμο.

 

Οι τρεις ήρωες του «Κάστρου του Υμηττού»: Κώστας Φολτόπουλος (επάνω), Θάνος Κιοκμενίδης (κάτω αριστερά) και Δημήτρης Αυγέρης (κάτω δεξιά). | Φωτ.: Ηλίας Καραμπίνας

Οι περιγραφές, κυρίως για τη σειρά με την οποία πέθαναν οι τρεις ήρωες, έχουν αλλάξει από στόμα σε στόμα.

Γι’ αυτό θα ακολουθήσουμε τα γεγονότα όπως περιγράφονται στο αφιέρωμα του «Ριζοσπάστη» της 22.4.1945 ως την πιο κοντινή με τη μάχη γραπτή μαρτυρία, με στοιχεία και από μαρτυρίες άλλων αντιστασιακών.

«Μετά δυόμισι ώρες, στις 12.30, είχαν τελειώσει τα πυρομαχικά του Αυγέρη. Κι’ οι σφαίρες των συντρόφων του δεν έκαναν στο ντουφέκι του.

Πήρε την απόφαση κι’ όρμησε μεσ’ στη φωτιά σε ηρωική έξοδο.

Τον πήραν βροχή οι σφαίρες κι’ έπεσε φωνάζοντας: “Να μην πέσει το πιστόλι μου στα χέρια των βαρβάρων”.

Προς στιγμή οι επιτιθέμενοι Γερμανοί και “ταγματασφαλίτες” νόμισαν ότι το “Κάστρο” είχε… πέσει.

Μα οι άλλοι δύο ηρωικοί μαχητές, οι 17χρονοι Κώστας Φολτόπουλος και Θάνος Κιοκμενίδης (ο Αυγέρης ήταν 18 χρόνων), είχαν ακόμα πυρομαχικά και ανάγκασαν τον εχθρό να υποχωρήσει με απώλειες.

Η δυσανάλογη μάχη συνεχίστηκε για άλλες δύο ώρες.

Γύρω στις 2.30 έμεινε κι’ ο Κιοκμενίδης χωρίς πυρομαχικά, πετάχτηκε στην πόρτα μεθυσμένος από τη μάχη και φώναξε: “Τους φάγαμε, παιδιά… Ζήτω η Ελλάδα μας!”.

Και με την Ελλάδα στα χείλη ξεψύχησε και το δεύτερο παλληκάρι».

Τελευταίος είχε μείνει να συνεχίζει τη μάχη ο Φολτόπουλος, ένα συνεσταλμένο αγόρι, που όπως και ο Κιοκμενίδης ήταν μαθητής, οργανωμένοι κι οι δυο λόγω ηλικίας στην ΕΠΟΝ και στον εφεδρικό ΕΛΑΣ.

Αυτό το 17χρονο αγόρι κράτησε για άλλες δύο ώρες μακριά από το «Κάστρο» τους επιτιθέμενους.

Ομως, αυτοί κατάφεραν πια να πλησιάσουν στο πίσω μέρος, να ρίξουν βενζίνη και να βάλουν φωτιά.

Λέγεται ότι ο Φολτόπουλος είχε κρατήσει μια τελευταία σφαίρα για τον εαυτό του.

Περίπου στις 5 το απόγευμα, μετά από 7ωρη μάχη, Γερμανοί στρατιώτες και δυο-τρεις τσολιάδες μπήκαν μέσα στο σπίτι περιμένοντας να βρουν καμιά εκατοστή πτώματα.

Βρήκαν, όμως, μόνο τους τρεις ήρωες. Τότε συνειδητοποίησαν ότι είχαν νικηθεί από τρία παιδιά…

Στο μεταξύ βρίσκουν την ευκαιρία να μπουν στο σπίτι και κάποιοι πατριώτες.

«Οταν μπήκαμε μέσα, ο μεν Κωστάκης (Φολτόπουλος) ήτανε σκοτωμένος απάνω στο πατάρι (…) και κιτρινισμένος από τον καπνό. Γιατί αυτοί οι Γερμανοί σημειωτέον ανέβηκαν επάνω και ρίξανε μέσα βενζίνη κι έτσι κάηκε μέσα. Μέσα είχε πατώματα, τώρα έχουνε κάνει μωσαϊκό. Ο Κιοκμενίδης ήτανε(…) στο χωλάκι, πεσμένος(…) κι αυτός κατακίτρινος κι ο Αυγέρης ήταν ακριβώς στην πόρτα. (…) Ο Δημητράκης (Αυγέρης) ήταν σκοτωμένος εδώ, ίσα ίσα που άνοιξε η πόρτα(…). Εκεί ήτανε που μπήκα εγώ μέσα», διηγείται ο Υμηττιώτης αντιστασιακός Λευτέρης Τσικουράκης («Το Κάστρο του Υμηττού», ό.π. σελ. 28).

Οι πατριώτες έβγαλαν τα άψυχα σώματα στον δρόμο.

Κατά τον Αχιλλέα Βαφειάδη «ο επικεφαλής της φρουράς Γερμανός υπαξιωματικός τα περιεργάζεται σιωπηλός, με έκδηλο το θαυμασμό του και σε μια στιγμή ακούεται το πρόσταγμα: “Παρουσιάστε”! Η φρουρά παρουσιάζει όπλα αποδίδοντας τιμές στους ηρωικούς νεκρούς και αποσύρεται συντεταγμένη, ενώ οι τσολιάδες του Πλυτζανόπουλου είχαν αποσυρθεί πολύ πιο πριν».

 

Αποψη του εσωτερικού του οικήματος, όπου δόθηκε η μάχη των τριών ηρώων για την ελευθερία, όπως είναι σήμερα διαμορφωμένο σε Μουσείο της Εθνικής Αντίστασης | Φωτ.: Ηλίας Καραμπίνας

Μετά το τέλος της μάχης άρχισε να απασχολεί ένα άλλο θέμα την ηγεσία του ΙΙ Τάγματος του ΕΛΑΣ και την ΟΠΛΑ Υμηττού.

Ηταν ο εντοπισμός των ενόχων για την προδοσία.

«Εγώ πρωτόκανα τις ανακρίσεις για την προδοσία», είχε πει ο Λευτέρης Τσικουράκης επιβεβαιώνοντας τη διενέργεια ανακρίσεων.

Οπως σημειώνει στο βιβλίο του ο Ιάσων Χανδρινός, αρχικά το «κάρφωμα» χρεώθηκε σε ακριτομυθίες των ίδιων των πεσόντων, αργότερα ανακρίθηκαν μαχητές που είχαν διανυκτερεύσει εκεί τις προηγούμενες μέρες.

Τελικά, οι υποψίες στράφηκαν στην ιδιοκτήτρια του σπιτιού Νίτσα (ή Ανίκα) Αντωνίου και στον έναν από τους δύο ΕΛΑΣίτες που είχαν μεταφέρει τον οπλισμό προς το σπίτι.

Και οι δύο εκτελέστηκαν παρά το γεγονός ότι ο σύζυγος της γυναίκας (και συνιδιοκτήτης του σπιτιού) Επαμεινώνδας Αντωνίου ήταν σημαντικό συνδικαλιστικό στέλεχος του ΕΑΜ στην Εθνική Τράπεζα (Ι. Χανδρινός, ό.π. σελ 214).

Για την ηρωική θυσία των τριών παλικαριών το Α’ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ είχε εκδώσει, στις 17 Μαΐου 1944, ειδική ημερήσια διαταγή.

Εναν χρόνο αργότερα γίνεται μνημόσυνο για τους τρεις ήρωες και κατατίθενται στεφάνια στο «Κάστρο».

Ομως, στη διάρκεια του μνημόσυνου δεν θα λείψουν οι προκλήσεις, καθώς, σύμφωνα με τον «Ριζοσπάστη» (24.4.1945), μια ομάδα από «χίτες» και έναν χωροφύλακα «επιτέθηκαν εναντίον του λαού της συνοικίας την ώρα που με ευλάβεια κατέθετε στέφανα στο κενοτάφιό τους μπροστά στο σπίτι-κάστρο».

Ο τέταρτος της ομάδας εκτελέστηκε από Ελληνες

Στην ίδια ομάδα με τους τρεις ήρωες του «Κάστρου του Υμηττού» ανήκε και ο Πέτρος Μπουλούμπεης, ένας νεαρός αγωνιστής της Αντίστασης που από σύμπτωση δεν βρέθηκε τη μέρα της μεγάλης μάχης μέσα στο «Κάστρο».

Αυτό μπορεί να τον βοήθησε να ζήσει την πρόσκαιρη χαρά της απελευθέρωσης της Ελλάδας, αλλά ταυτόχρονα να βιώσει ολοκληρωτικά τον ολέθριο παραλογισμό του εμφύλιου πολέμου.

Φυλάκιση, εξορία και τελικά εκτέλεση.

Ηταν 3 Σεπτέμβρη του 1948, όταν οι περισσότερες εφημερίδες κυκλοφόρησαν έχοντας στα «ψιλά» μια είδηση για την εκτέλεση 7 αγωνιστών.

«Χθες την πρωίαν εξετελέσθησαν εις τον συνήθη τόπον εκτελέσεων οι Ι. Θεοδωρίδης, Ι.Α. Ποταμιάνος, Ε.Ι. Νουφράκης, Π.Ι. Μπουλούμπεης, Γ.Ι. Σοχάς, Χρ. Ε. Τσιλομελέτης και Γ.Δ. Καμπουράκης εκ των καταδικασθέντων εις θάνατον μελών της “Επαγρυπνήσεως” Αθηνών», έγραφε η εφημερίδα «Εμπρός».

Λίγες ώρες πριν από την εκτέλεση, ο 25χρονος Πέτρος Μπουλούμπεης είχε γράψει ένα συγκλονιστικό γράμμα στην οικογένειά του, τους γονείς και τις αδελφές του, το οποίο σώζεται στο Μουσείο του «Κάστρου».

Ο ίδιος, αφού δεν είχε μπορέσει να βρεθεί μαζί τους στη μεγάλη μάχη, πρωτοστάτησε τις επόμενες μέρες στο κλείσιμο των μαγαζιών της πλατείας Υμηττού που έγινε για να τιμηθούν οι τρεις ήρωες.

Τότε συνελήφθη για πρώτη φορά και κρατήθηκε για αρκετό καιρό στα κρατητήρια του ΚΓ’ Τμήματος Ασφαλείας Αθηνών.

Η αποφυλάκισή του φαίνεται να έγινε κοντά στην απελευθέρωση της Αθήνας.

Θα ακολουθήσουν τα Δεκεμβριανά, οπότε συμμετέχει στη μεγάλη μάχη στον Αρδηττό.

Σε αυτήν, οι Αγγλοι βομβάρδισαν για μερόνυχτα, όπως γράφει ο Μενέλαος Λουντέμης στο βιβλίο του «Ο Μεγάλος Δεκέμβρης» (Αθήνα 1945), Παγκράτι, Καισαριανή και Μετς, για να κάμψουν την αντίσταση των μαχητών του ΕΛΑΣ και να περάσουν τα τανκς στο Παγκράτι.

Ο Πέτρος Μπουλούμπεης τραυματίζεται στη μάχη.

Αργότερα θα συλληφθεί και θα κρατηθεί στην Ακροναυπλία και ακολούθως στις φυλακές Αβέρωφ, στη λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Παρότι το δικαστήριο τον αθωώνει, εξακολουθεί να διώκεται και οδηγείται εξόριστος στην Ικαρία.

Ομως, εκεί δεν θα μείνει για πολύ καιρό. Σύντομα επιστρέφει στην Αθήνα και φυλακίζεται στις φυλακές των Βούρλων, προκειμένου να δικαστεί, τον Αύγουστο του 1948, σε μια δίκη στο στρατοδικείο με συνολικά 52 κατηγορούμενους.

Οι 44 από τους κατηγορούμενους είχαν συλληφθεί τον Ιούνιο του 1948 επειδή ανήκαν, σύμφωνα με τα εφευρήματα των Αρχών, στη «μυστική αστυνομία του ΚΚΕ» με το όνομα «Επαγρύπνηση».

Ο Μπουλούμπεης κατηγορούνταν ότι ανάρτησε στον Βύρωνα φωτεινή επιγραφή για τα 6 χρόνια της ίδρυσης της ΕΠΟΝ.

Τι σημασία όμως είχαν οι κατηγορίες; Καμία. Οι δίκες ήταν παρωδίες και μοναδικό στόχο είχαν να καταγραφούν δηλώσεις… μετάνοιας.

Στη συγκεκριμένη δίκη οι 7 κατηγορούμενοι που αρνήθηκαν να κάνουν τέτοια δήλωση καταδικάστηκαν στις 28 Αυγούστου σε θάνατο.

Τα ξημερώματα της 2ας Σεπτεμβρίου εκτελέστηκαν στον «συνήθη τόπο εκτελέσεων». Για τις ιδέες τους.

Ζωντανό στη μνήμη του λαού

Παρά τις προσπάθειες του επίσημου κράτους να «σβήσει» από τη μνήμη την ηρωική θυσία των τριών ΕΠΟΝιτών, ο λαός την κράτησε ζωντανή και στις 15 Μαΐου 1966 ο Δήμος Υμηττού, επί δημαρχίας Κωνσταντίνου Σάκκου, διοργανώνει την πρώτη εκδήλωση τιμής και μνήμης στο «Κάστρο».

«Η ιστορία και η θυσία τους θα είχε ξεχαστεί αν πετύχαιναν οι προσπάθειες του ελληνικού κράτους, που θέλησε να ρίξει στάχτη λησμονιάς πάνω στο καψαλισμένο “Κάστρο” της οδού Αγραίων και να παραδώσει την άγνοια στις επερχόμενες γενιές», είχε πει στην ομιλία του ο τότε πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Κυριάκος Κιουρτσόγλου.

Την επόμενη χρονιά η χούντα θα συνεχίσει την προσπάθεια να «σβήσει» τη θυσία των τριών ηρώων αλλά μετά την πτώση της θα ξεκινήσουν κανονικά οι εκδηλώσεις μνήμης.

Επί δημαρχίας Αντρέα Λεντάκη το οίκημα της οδού Αγραίων κηρύσσεται, το 1984, διατηρητέο (ΦΕΚ Δ’ 584/7-11-1984) και ο δήμος προχώρησε στην αγορά του, το συντήρησε και το διαμόρφωσε σε Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, όπως λειτουργεί μέχρι σήμερα...

                             Πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών (28.4.2017) / Σταύρος Μαλαγκονιάρης

 

Κ.Π.Καβάφης. Η φωνή του ποιητή που ήρθε από το μέλλον στη ζωή μας...

Ο Μεγάλος Αλεξανδρινός σαν σήμερα, 29 Απρίλη,γεννήθηκε και πέθανε...

 Αν σήμερα θεωρούμε την ποιητική αξία του Κωνσταντίνου Καβάφη κάτι το δεδομένο, αυτό δεν ίσχυε πάντα. Τον κατέκριναν, τον χλεύασαν σε μεγάλο βαθμό, τον παρώδησαν και πολλοί προσπάθησαν να αποδείξουν πως όσα έγραφε «δεν συνιστούσαν ποίηση». Και αυτό συνέβαινε όχι μόνο όσο ζούσε αλλά και μετά το θάνατό του.
Δεν έχει υπάρξει και ελπίζω να μην υπάρξει πιο «κακοποιημένος» από τους αναγνώστες και κάποιους εκπαιδευτικούς - εξεταστές ποιητής από τον Κωνσταντίνο Καβάφη. Είναι ο ποιητής που έχει διαβαστεί αποσπασματικά όσο κανένας άλλος, που έχει αναλυθεί κατά λέξη όσο κανένας άλλος- σε τέτοιο βαθμό που χάνεται ολότελα το νόημά του, σε τέτοιο βαθμό που οτιδήποτε ζωντανό μέσα του ασφυκτιά και πεθαίνει. Είναι αυτός που όλοι έχουμε διαβάσει δίστιχά του χωρίς να γνωρίζουμε το συγκείμενο (το context) και –όπως είναι μαθηματικά λογικό και αναμενόμενο- βγάλαμε βεβιασμένα συμπεράσματα. Το «τι θέλει να πει ο ποιητής», κυρίες και κύριοι, δεν είναι ποτέ ο αυτοσκοπός και –ευτυχώς- δεν υπάρχει σωστή απάντηση.
Πρώτον, κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι θέλει να πει ο ποιητής γιατί δεν τον έχεις μπροστά σου να τον ρωτήσεις και να σου απαντήσει. Το να μαντεύει ο καθένας τι μπορεί να είχε στο μυαλό του ο Καβάφης και να θέτει την εικασία του ως δεδομένο και απαράβατο κανόνα, είναι ακριβώς το αντίθετο από τον ίδιο τον σκοπό της Ποίησης.Το να ζητείται από τον κάθε μαθητή- σπουδαστή- φοιτητή να μάθει απ’έξω την προσωπική θεωρία του οποιουδήποτε -κατά τ’άλλα πολυδιαβασμένου και μορφωμένου ερευνητή- και να είναι σε θέση να την αναπαράγει κατά λέξη, είναι, για μένα, έγκλημα.
Επίσης, ένα ποίημα είναι –ευτυχώς και πάλι- κάτι πολύ προσωπικό και εξατομικευμένο και λέει άλλα πράγματα στον καθένα ανάλογα με την ηλικία του, το χαρακτήρα του, τα βιώματά του, τα όνειρά του, τους εφιάλτες του, τις εμμονές του, το βλέμμα του, τον τρόπο που αγγίζει, τον τρόπο που μυρίζει. Ένα ποίημα μού λέει άλλα πράγματα από αυτά που λέει σε σένα και λέει άλλα πράγματα σε μένα στα 20 και άλλα στα 30 μου. Ακριβώς εκεί έγκειται και η ομορφιά του.
Ας μάθουμε επιτέλους στους ανθρώπους να σκέφτονται και όχι τι να σκέφτονται.

---

7 πράγματα που μας έμαθε ο Καβάφης για τη ζωή
1. Τον φόβο σου μόνο εσύ μπορείς να τον θρέψεις και μόνο εσύ μπορείς να τον καταστρέψεις. Τα τέρατα ζουν μέσα σου και στο χέρι σου είναι μόνο αν θα τα αφήσεις να μεγαλώσουν ή όχι. Ή, όπως λέει και ο Καβάφης, «Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου».
2. Οι άνθρωποι που έχεις δίπλα σου να είναι λίγοι και καλοί. Μην αναλώνεσαι με ανθρώπους που σε κάνουν να νιώθεις άσχημα, που σε μειώνουν, που δεν θέλουν το καλό σου, που δεν ξέρουν να δίνουν. Μην εξαντλείσαι «μέσα στην πολλή συνάφεια του κόσμου».
3. Αυτά που δεν λες, αυτά που δεν ζεις, αυτά που δεν θες να παραδεχθείς ούτε στον εαυτό σου, τα απωθημένα και τα καταπιεσμένα σου ένστικτα είναι αυτά που θα έρθουν μια μέρα και θα σε εκδικηθούν, θα σε πνίξουν.Μην καταπιέζεις τον εαυτό σου, μην δημιουργείς αδιέξοδα εκεί που δεν υπάρχουν. Ζήσε.
4. Πόθος. Έρωτας. Σεξ. Αγάπη. Οι μεγαλύτερες κινητήριες δυνάμεις. Απόλαυσέ τες.

5. Δεν έχουν σημασία μόνο αυτά που ζήσαμε. Ίσως μεγαλύτερη σημασία έχουν αυτά που δεν ζήσαμε. Οι έρωτες οι ανεκπλήρωτοι, όλα τα «σ αγαπώ» που τσιγκουνευτήκαμε, όλα τα σώματα που αγγίξαμε μόνο νοητά, όλα τα χείλη που ονειρευτήκαμε αλλά φοβηθήκαμε να φιλήσουμε. Ίσως τα «όχι» μας μας έκαναν αυτό που είμαστε, όχι τα «ναι» μας. Ίσως.
6. Ό,τι αρχίζει, θα τελειώσει. Ό,τι δεν αρχίσει δεν θα τελειώσει και ποτέ. Έρωτας δεν είναι μόνο ό,τι εκπληρώθηκε- είναι και ό,τι πόθησες. Ίσως γι’ αυτό μας τρώνε για πάντα οι ανεκπλήρωτοι έρωτες. Δεν πεθαίνουν γιατί δεν κατάφεραν να γεννηθούν.
7. Το να παραδεχθούμε ότι κάτι πέθανε, ότι έκανε τον κύκλο του, ότι δεν είναι πια ό,τι ήταν, ότι το χάσαμε για πάντα, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η μόνη λύση είναι, όμως, να αποχαιρετήσεις αυτό που φεύγει «σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος». Τουλάχιστον «σαν». Μέχρι να γίνεις θαρραλέος.

---

Η ζωή και το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη σε 16 γεγονότα
1. O Κωνσταντίνος Πέτρου Καβάφης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρειατης Αιγύπτου στις 29/4/1863 και πέθανε στα γενέθλιά του, στις 29/4/1933, σε ηλικία 70 ετών στην γενέτειρά του, αφού είχε νοσήσει από καρκίνο του λάρυγγα.
2. Δούλεψε ως δημόσιος υπάλληλος, ως Γραφέας στην αγγλική υπηρεσία Αρδεύσεων του Υπουργείου Δημοσίων Έργων και παρέμεινε 33 χρόνια στο ίδιο γραφείο.
3. Ήταν ασυμβίβαστος στην ποίησή του, στα όνειρά του, στα ιδανικά του αλλά στην προσωπική του ζωή ο ίδιος δήλωνε «δειλός» και πάντα έβλεπε εμπόδια σε ό,τι ήθελε να κάνει.
4. Ήταν τελειομανής όσον αφορά στην ποίησή του και διακατεχόταν από ένα γόνιμο πείσμα. Επεξεργαζόταν τον κάθε στίχο με σεβασμό και πολλή προσοχή και, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, για ολόκληρα χρόνια προτού τα δημοσιεύσει.
5. Ο ίδιος θεωρούσε πως η γλώσσα είναι μία και ενιαία και δεν διάλεξε στρατόπεδο στη μάχη καθαρεύουσας- δημοτικής.
6. Οι θεματικοί κύκλοι της καβαφικής ποίησης.Ο ίδιος ο Καβάφης είχε κατατάξει τα ποιήματά του σε τρεις κατηγορίες: τα ιστορικά, τα φιλοσοφικά και τα ηδονικά ή αισθησιακά.
7. Η μορφή των ποιημάτων του: ιδιότυπη γλώσσα (μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής, με ιδιωματικά στοιχεία της Κωνσταντινούπολης), λιτός λόγος (σπάνια χρήση επιθέτων, τα οποία, όταν υπάρχουν, έχουν λόγο να υπάρχουν και δεν είναι κοσμητικά), σχεδόν ολοκληρωτική απουσία ομοιοκαταληξίας, ιδιαίτερος τρόπος χρήσης των σημείων στίξης (για να εκφράσουν π.χ. ειρωνεία).
8. Φύλαξε μυστική την προσωπική του ζωή και τις σεξουαλικές του προτιμήσεις και ζούσε μια διπλή ζωή. Συχνά στα ερωτικά του ποιήματα δεν προσδιορίζεται το φύλο των προσώπων ενώ σε άλλα βλέπουμε μια αποστασιοποιημένη αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο. Όσο περνούν τα χρόνια, όμως, η ομοφυλοφιλία γίνεται εμφανής στην διήγησή του και χωρίς πια ενοχές.

9. Τα ποιήματά του χαρακτηρίζονται από έναν διάχυτο ερωτισμό. Η Marguerite Yourcenar είχε σχολιάσει πως «τα ερωτικά ποιήματα του Καβάφη είναι περισσότερο ποιήματα περί έρωτος παρά προς το ερωτικό αντικείμενο».
10. Ο ίδιος προτιμούσε να δημοσιεύει τα ποιήματά του σε περιοδικά και εφημερίδες. Η πρώτη συλλογή με 154 ποιήματά του εκδόθηκε μετά το θάνατό του.
11. Στο τελευταίο του διαβατήριο σημείωσε ως επάγγελμα τη λέξη «ποιητής».

12. Πριν πεθάνει είχε υποβληθεί σε εγχείρηση στην Αθήνα, στην οποία έχασε τη φωνή του και αναγκαζόταν να επικοινωνεί με σημειώματα.
13. Η καβαφική ποίηση σήμερα έχει μεταφραστεί σε πάρα πολλές γλώσσες και εκτιμάται παγκοσμίως.
14. Το σπίτι όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στην Αλεξάνδρεια έγινε μουσείο το 1992 και βρίσκεται στον αριθμό 4 της οδού Κ. Καβάφη, όπως μετονομάστηκε προς τιμήν του ποιητή.
15. Τη μέρα που πέθανε, αδυνατώντας να μιλήσει, ζωγράφισε μια τελεία και έναν κύκλο γύρω από αυτήν.
16. Δεν πήρε ποτέ Νόμπελ Λογοτεχνίας. Τελικά, όμως, αυτό δεν έπαιξε ρόλο στην παγκόσμια αναγνώριση του έργου του.

Σκίτσο του καλλιτέχνη David Hockney

---

Αυτοβιογραφικό σημείωμα του Κ. Π. Καβάφη
Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια - σ' ένα σπίτι της οδού Σερίφ μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικόν διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα. Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά.

---

10 Αποφθεύγματα του μεγάλου Αλεξανδρινού ποιητή
Οδηγίες χρήσης: Τα εν λόγω αποσπάσματα- αποφθεύγματα δεν σου δίνουν την όλη εικόνα του εκάστοτε ποιήματος. Ο σκοπός του είναι, αν βρεις κάτι και σου «μιλήσει», να ψάξεις και να διαβάσεις ολόκληρο το ποίημα.
1. Ίσως δεν έφθασεν ακόμη ο καιρός. Να μη βιαζόμεθα είν’ επικίνδυνον πράγμα η βία.
2. Ίσως το φως νάναι μια νέα τυραννία. Ποιος ξέρει τι καινούργια πράγματα θα δείξει.
3. Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους; Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.
4. Ο παντρεμένος ζει σαν σκύλος και πεθαίνει σαν άνθρωπος. Ο ανύπανδρος ζει σαν άνθρωπος και πεθαίνει σαν σκύλος.
5. Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα που πρέπει το μεγάλο ΝΑΙ ή το μεγάλο ΟΧΙ να πούνε.

6. Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις, τούτο προσπάθησε τουλάχιστον όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις μες την πολλή συνάφεια του κόσμου, Μες στες πολλές κινήσεις και ομιλίες.
7. Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, αποχαιρέτα την Αλεξάνδρεια που φεύγει.
8. Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασεν η ώρα. Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασαν τα χρόνια.
9. Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξίδι. Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο. Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
10. Σώμα, θυμήσου όχι μόνο το πόσο αγαπήθηκες, όχι μονάχα τα κρεβάτια όπου πλάγιασες, αλλά κ’ εκείνες τες επιθυμίες που για σένα γυάλιζαν μες στα μάτια φανερά, κ’ ετρέμανε μες στη φωνή – και κάποιο τυχαίον εμπόδιο τες ματαίωσε.

                                                                                             Σκίτσο του Ορνεράκη

                                                                                                   Πηγή: faretra.info

 Στο παρακάτω βίντεο ακούμε το ποίημα του "Η Πόλις" (1910) σε απαγγελία του Δημήτρη Χορν. Στο ποίημα εκφράζεται το αδιέξοδο συναίσθημα ενός ανθρώπου που εγκλωβίζεται στις επιλογές της ζωής του και διαψεύδεται. Νιώθει αδύναμος να ανατρέψει τα λάθη του παρελθόντος που τον ακολουθούν και τον καταδυναστεύουν...

Βιομηχανία… διαγνώσεων παιδιών με «μαθησιακές δυσκολίες»

Διαβάζουμε από την "Εφημερίδα των Συντακτών" για την αλματώδη αύξηση των Μαθησιακών δυσκολιών...

Η «Εφ.Συν.» ανοίγει τον φάκελο μαθησιακές δυσκολίες, διάσπαση προσοχής, με ή χωρίς υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) και αυτισμός και διερευνά πώς από την πλήρη άγνοια φτάσαμε στις υπεράριθμες διαγνώσεις, με αποτέλεσμα ως χώρα να κατέχουμε το παγκόσμιο ρεκόρ στις μαθησιακές δυσκολίες, με συχνότητα που προσεγγίζει το 30%, ενώ θα έπρεπε να κυμαίνεται στο 2-4%.

Το βάρος καλούνται να σηκώσουν τόσο οι οικογένειες όσο και το σχολείο, ενώ η διαχρονική απουσία του «δημόσιου» από το εν λόγω πεδίο οδήγησε στην άνθηση του… ιδιωτικού.

Για κατασκευασμένα ποσοστά αλλά και σύνδρομα (βλέπε ΔΕΠΥ) μιλούν στην «Εφ.Συν.» ο παιδοψυχίατρος Δημήτρης Αναγνωστόπουλος, ο ψυχίατρος Θόδωρος Μεγαλοοικονόμουκαι οι ψυχολόγοι Μιχάλης Παπαδόπουλος και Νάνσυ Παπαθανασίου.

Περικυκλωμένα τα παιδιά. Από τις «μαθησιακές δυσκολίες» που περιλαμβάνουν όλα τα «δυσ-» (δυσλεξία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, δυσγραφία, δυσαριθμησία, δυσφασία), τη διάσπαση προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, αλλά και τον αυτισμό.

Διαγνώσεις που σαρώνουν τη σύγχρονη Ελλάδα. Η επιστημονική κοινότητα αμφισβητεί τόσο τη συχνότητα των «μαθησιακών δυσκολιών» που προσεγγίζει το 30% (!) στη χώρα μας, ενώ θα έπρεπε να κυμαίνεται στο 2-4%, όσο και τα ίδια τα σύνδρομα, όπως τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) – διεθνώς γνωστή ως Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD).

Στη βάση των τωρινών επιστημονικών δεδομένων, λένε οι επιστήμονες, οι υπεράριθμες διαγνώσεις κινδυνεύουν να υποκρύπτουν πρωτίστως οικονομικά κίνητρα και να μην υπηρετούν τα πραγματικά συμφέροντα του παιδιού.

Η επιστημονική κοινότητα αμφισβητεί τόσο τη συχνότητα των «μαθησιακών δυσκολιών» που προσεγγίζει το 30% (!) στη χώρα μας, ενώ θα έπρεπε να κυμαίνεται στο 2-4%, όσο και τα ίδια τα σύνδρομα, όπως τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) – διεθνώς γνωστή ως Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD).

Ο Γιώργος είναι μαθητής της πέμπτης Δημοτικού. Πέρσι η δασκάλα κάλεσε τη μαμά του και της είπε ότι «πάσχει από ΔΕΠΥ».

Η… διάγνωση της δασκάλας βασίστηκε στο ότι ο Γιώργος «δεν συγκεντρώνεται στο μάθημα, δεν… το ένα, δεν… το άλλο». Η μαμά ρώτησε και τις άλλες μαμάδες, και διαπίστωσε ότι η δασκάλα είχε πει τουλάχιστον στις μισές πως «το παιδί χρειάζεται να το δει ειδικός». Αποφάσισε να μην τρέξει το παιδί της στους ειδικούς.

Η Χαρά είναι 9 χρόνων και πηγαίνει στην τρίτη Δημοτικού. Η δασκάλα της είπε στη μαμά της ότι «το παιδί έχει πρόβλημα το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί από ειδικούς».

Η μαμά της Χαράς συμβουλεύτηκε παιδοψυχίατρο ο οποίος την καθησύχασε.

Ο Γιώργος έχει φέτος δάσκαλο ο οποίος δεν τον αντιμετωπίζει σαν «προβληματικό» και η δασκάλα της Χαράς έκανε πίσω μετά τη συμβουλή του παιδοψυχίατρου.

Ωστόσο, οι γονείς των δυο αυτών παιδιών δεν είναι ο κανόνας αλλά η εξαίρεση, αφού η συντριπτική πλειονότητα των γονιών μπαίνουν στην περιπέτεια των «ειδικών».

Οπως οι γονείς της Μαρίας και του Νικόλα.

Η Μαρία είναι 13 χρόνων. Διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ στα 6 της χρόνια από τη δασκάλα και από ειδικό κι έκτοτε παίρνει ριταλίνη.

Ο Νικόλας, σήμερα μαθητής της πέμπτης Δημοτικού, διαγνώστηκε με δυσλεξία στην πρώτη και από τότε κάνει 3 συνεδρίες την εβδομάδα σε ιδιωτικό κέντρο έναντι 1.000 ευρώ τον μήνα!

Κάθε παιδί που αργεί να μιλήσει, που δεν επικοινωνεί κατά την εκτίμηση κάποιων με τον τρόπο που θα έπρεπε, το τοποθετούν στο περιβόητο φάσμα του αυτισμού και ξεκινούν οι ειδικές θεραπείες.

Μόδα!

Ο Δημήτρης Αναγνωστόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Παιδοψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Ελλάδος και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής, μιλάει στην «Εφ.Συν.» για μόδα:

«Ξαφνικά έγινε της μόδας κι έχουμε τρομακτική αύξηση παγκοσμίως των μαθησιακών δυσκολιών. Εάν πιστέψουμε τα στοιχεία, τότε η χώρα μας κατέχει παγκόσμιο ρεκόρ με 30%.Το ποσοστό των δυσλεκτικών παιδιών στη χώρα μας αγγίζει το 27%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία προ πενταετίας, αριθμός που σήμερα έχει αυξηθεί» σημειώνει, διαπιστώνοντας «παράλογο ποσοστό διαγνώσεων» που καταδεικνύει ότι «κάτι κάνουμε λάθος όλοι μας. Πριν ξεσπάσει αυτή η λαίλαπα το ποσοστό κυμαινόταν μεταξύ 2-4%, ενώ αντίστοιχα στην Ευρώπη μεταξύ 4-7%».

Το ίδιο παρατηρείται και στις διαγνώσεις αυτισμού και ΔΕΠΥ:

«Κάθε παιδί που αργεί να μιλήσει, που δεν επικοινωνεί κατά την εκτίμηση κάποιων με τον τρόπο που θα έπρεπε, το τοποθετούν στο περιβόητο φάσμα του αυτισμού και ξεκινούν οι ειδικές θεραπείες. Ξαφνικά έχουμε μία επιδημία αυτισμού. Και βέβαια, μην ξεχνάμε το άλλο μεγάλο κομμάτι, των διαγνώσεων υπερκινητικών παιδιών. Στην Ελλάδα, που δεν είχαμε ποτέ πρόβλημα υπερκινητικότητας, ξαφνικά αποκτήσαμε παιδιά υπερκινητικά».

«Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και μας ωθούν να επαναθεωρήσουμε το εκπαιδευτικό σύστημα», προσθέτει. «Οταν όμως από τη μία ο γονιός αγωνιά από την πρώτη στιγμή για τις άριστες επιδόσεις του παιδιού του και το παιδί αποκλίνει από αυτόν τον στόχο, αυτό αποσυντονίζει, με αποτέλεσμα την αναζήτηση μιας άμεσης λύσης. Οταν δεν λαμβάνουμε υπόψη μας ότι κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικό χρόνο επώασης και ανάπτυξης, τότε δημιουργείται χώρος για να “βαφτίσουμε” με περισσή ευκολία το παιδί προβληματικό. Από την άλλη, υπάρχει ο χώρος των κέντρων μάθησης λόγου και εκπαίδευσης που επεκτείνεται με ρυθμούς γοργούς», σημειώνει ο Δ. Αναγνωστόπουλος.

«Αρκεί να αναφέρουμε ότι η χώρα μας μετράει 6-7 χιλιάδες λογοπεδικούς, ενώ πίσω από όλο αυτό υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα που θέλει να επιβιώσει».

«Ανύπαρκτες» οι δημόσιες παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες

Ο ψυχίατρος Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου, από τους πρωτεργάτες της αποασυλοποίησης της Λέρου, εργάστηκε στο Δρομοκαΐτειο, στο Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου και στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, αναδεικνύοντας μεθόδους και προγράμματα ριζικής αποδόμησης και υπέρβασης των ιδρυματικών πρακτικών.

Μιλώντας στην «Εφ.Συν.» επιβεβαιώνει την υπερδιάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών, του αυτισμού, της υπερκινητικότητας και διάσπασης προσοχής και μιλάει για τεχνητό, κατασκευασμένο ποσοστό.

«Αν οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας για ενηλίκους -πέραν του ποιοτικά άκρως προβληματικού χαρακτήρα τους- είναι ποσοτικά ανεπαρκείς και άκρως υποστελεχωμένες, η ποσοτική ανεπάρκεια και υποστελέχωση ισχύει στη νιοστή για τις παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες».

Πράγματι, το «Δημόσιο» αποτελείται από ελάχιστα Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα και ακόμα λιγότερες μονάδες νοσηλείας. Τα Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα είναι, και ήταν ανέκαθεν, τόσο υποστελεχωμένα, που, ανεξάρτητα από τις όποιες προθέσεις των λειτουργών που εργάζονται σε αυτά, ούτε τις αξιολογήσεις δεν προλαβαίνουν να κάνουν – γι’ αυτό και η καθυστέρηση στα ραντεβού ξεπερνάει το εξάμηνο!

Και το κυριότερο: τα Κέντρα αυτά δεν παρέχουν θεραπείες (πλην ελαχίστων, πολύ ειδικών περιπτώσεων – και όχι όλα).

Κάνουν μόνο διάγνωση/αξιολόγηση και «συνταγογραφούν» τις προτεινόμενες θεραπείες (λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, ψυχοθεραπεία, μαθησιακή στήριξη κ.λπ.), οι οποίες αναγκαστικά θα πρέπει να γίνουν σε ιδιωτικά κέντρα.

Ο ιδιωτικός τομέας

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) – διεθνώς γνωστή ως Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD).

Αυτή η κατάσταση, που επιδεινώθηκε με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, έκανε συνεπώς το σύστημα των παιδοψυχιατρικών υπηρεσιών να συγκροτηθεί με συστατικό του στοιχείο την ανάθεση της πλειονότητας των θεραπειών στον ιδιωτικό τομέα.

«Είναι η εσαεί απουσία του “Δημόσιου” από το εν λόγω πεδίο που οδήγησε στην άνθηση του ιδιωτικού, με όλες τις συνεπαγόμενες παρενέργειές του, την ίδια στιγμή που αυτή η συγκρότηση του συστήματος δημιούργησε και εδώ, όπως παντού, τους γνωστούς «παράλληλους» ή «υπόγειους» διαύλους μιας κακοήθους συνέργειας δημόσιου – ιδιωτικού τομέα και τροφοδότησης του δεύτερου από τον πρώτο», εξηγεί ο Θ. Μεγαλοοικονόμου.

Η διαδικασία είναι η εξής: Οι γονείς παίρνουν μία γνωμάτευση-βεβαίωση από έναν δημόσιο φορέα και με βάση αυτή λαμβάνουν ένα ποσό από τον ασφαλιστικό φορέα για να προχωρήσουν στη θεραπεία (λογοθεραπείες, εργοθεραπείες κ.λπ.) στα ιδιωτικά κέντρα. Τα χρήματα αυτά, βέβαια, δεν είναι ποτέ αρκετά για την ολοκλήρωση της θεραπείας, αλλά λιγότερα από τα μισά που απαιτούνται. Έτσι -όσοι έχουν- βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη προκειμένου να κάνει το παιδί τους την ενδεδειγμένη θεραπεία. Για όσους δεν έχουν, ισχύει το γνωστό «όπου φτωχός κι η μοίρα του».

Φάρμακο, η εύκολη «λύση»

Οι δάσκαλοι, καθηγητές κ.λπ., εξουθενωμένοι οι ίδιοι εργασιακά και μισθολογικά, έρχονται συχνά σε μεγάλη δυσκολία να διαχειριστούν καταστάσεις που δημιουργούνται στην τάξη από κάποια «διαφορετικά» ή «προβληματικά», όπως αμέσως χαρακτηρίζονται, παιδιά.

Παιδιά που δεν μπορούν να παρακολουθήσουν την επιθυμητή πρόοδο της τάξης, δυσκολεύονται στη μάθηση και λειτουργούν διαταρακτικά.

Παιδιά ανήσυχα, απρόσεχτα, που δεν «υπακούν», δεν ολοκληρώνουν τα καθήκοντά τους, δεν συμμορφώνονται, δεν έχουν θέληση, χάνουν τα πράγματά τους, είναι παρορμητικά, ακατάστατα, ενοχλητικά, μιλάνε πολύ, διακόπτουν τους άλλους, μπερδεύονται στα πόδια των άλλων.

Όλα αυτά είναι χαρακτηριστικά της σχολικής τάξης, αλλά είναι για όλους μας ανεκτά στον ανοιχτό χώρο, σε μια πλατεία ή στην παραλία.

«Ο κίνδυνος είναι να διοχετευθούν προς τα σύνδρομα και τις δυσκολίες ένα μέρος των προβλημάτων, των δυσκολιών και της μοναξιάς παιδιών, γονιών και δασκάλων, που δεν ακούγονται και δεν φροντίζονται “αλλού και αλλιώς”», λέει ο Θ. Μεγαλοοικονόμου και προσθέτει: «Ο ειδικός και το φάρμακο κινδυνεύουν να παρουσιάζονται ως η μόνη και εύκολη απάντηση σε όλα τα κακά, που δεν βρίσκουν πραγματική απάντηση στο κοινωνικό πεδίο».

Οι απαντήσεις που επικεντρώνονται στη φαρμακολογική ή τη θεραπευτική παρέμβαση συλλαμβάνουν και απαντούν στο πρόβλημα μονοδιάστατα και απλοποιητικά, αντιμετωπίζοντάς το ως ατομικό, ψυχολογικό/βιολογικό πρόβλημα.

Το σχολείο ως τέτοιο, η οργάνωσή του, η λειτουργία του, οι στόχοι του, το περιεχόμενο και η μεθοδολογία της διδασκαλίας, οι σχέσεις ανάμεσα σε διδάσκοντες και διδασκόμενους, το «κλίμα» και η «ατμόσφαιρα» μέσα στην τάξη, η καλλιέργεια της δημιουργικότητας, της συμμετοχής και της πρωτοβουλίας ενάντια στην παθητικότητα και τη μηχανική αποστήθιση – όλα αυτά μένουν απ’ έξω.

Τι σχολείο χρειαζόμαστε;

«Στην πραγματικότητα, όμως, το ερώτημα είναι τι σχολείο χρειαζόμαστε. Πώς έχει εξελιχθεί η κοινωνική ζωή έτσι ώστε να ανταποκρίνεται το σχολείο;» τονίζει μιλώντας στην «Εφ.Συν.» η εκπαιδευτικός Βαγγελιώ Δερμιτζάκη, δασκάλα δημοτικού τα τελευταία 20 χρόνια.

«Ολο και περισσότερα παιδιά δεν μπορούν να παρακολουθήσουν πάνω από 10 λεπτά την παράδοση. Η δυσκολία του σχολείου και η ποσότητα της ύλης έχει αυξηθεί, με αποτέλεσμα να κουράζονται περισσότερο τα παιδιά, τα οποία λόγω του ότι είναι παιδιά της οθόνης, έχουν μάθει σε έναν διαφορετικό ρυθμό και βαριούνται στην τάξη».

Οι υπερβολικές διαγνώσεις συμφωνεί ότι είναι ένα κοινωνικό και εκπαιδευτικό φαινόμενο, όχι ψυχολογικό.

«Διαπιστώνουμε μία τάση για διαγνώσεις. Παρατηρούμε ότι ο ιδιωτικός τομέας δίνει με μια ευκολία διαγνώσεις, σε αντίθεση με τον δημόσιο. Πληθώρα παιδιών έρχονται με τη μία ή την άλλη διάγνωση, πολλές από τις οποίες είναι λίγο θολές, όπως η διάγνωση για “διάχυτες μαθησιακές διαταραχές”».

Το «χάπι της υπακοής»

Μία από τις «εύκολες απαντήσεις» στη δυσκολία της ΔΕΠΥ, όπως σε πολλές άλλες ανθρώπινες αντιφάσεις, είναι το φάρμακο, εξηγεί ο Θ. Μεγαλοοικονόμου.

H ριταλίνη -μια αμφεταμίνη που η φαρμακολογική της επίδραση δεν είναι μόνο στα παιδιά με υπερκινητικότητα, αλλά απλώνεται σε μια γενικά ευνοϊκή δράση στη σχολική επίδοση- είχε αποσυρθεί παλαιότερα, λόγω των σοβαρών ανεπιθύμητων παρενεργειών της (εθιστικό κ.λπ.).

Τώρα έχει γίνει το σύμβολο του γρήγορου ναρκωτικού, επαρκούς, σιωπηλού, συμπτωματικού, που, ως διά μαγείας, κάνει πιο προσεκτικό και πιο ήσυχο όποιον είναι πολύ ανήσυχος.

Διαδεδομένο ως το «χάπι της υπακοής», η ριταλίνη είναι φάρμακο της Novartis, «που κυκλοφόρησε συνοδευόμενη από μία μεγάλη διαφημιστική καμπάνια παγκοσμίως».

«Για να διαγνωστεί ΔΕΠΥ πρέπει όχι μόνο τα συμπτώματα να είναι σοβαρού βαθμού, αλλά να εμφανίζονται σε περισσότερα περιβάλλοντα ζωής ταυτόχρονα και, πάνω απ’ όλα, να εμποδίζουν το παιδί να λειτουργήσει όπως θα έπρεπε στο σπίτι, στο σχολείο, με τους φίλους, μόνο του κ.λπ. Η διάγνωση, φυσικά, θα πρέπει να γίνεται ύστερα από σοβαρή κλινική εξέταση και όχι στη βάση ερωτηματολογίων, όπως συνήθως γίνεται, που συμπληρώνονται από γονείς και εκπαιδευτικούς», εξηγεί ο κ. Μεγαλοοικονόμου.

Οι ευθύνες της Πολιτείας

Τα Χριστούγεννα του 2017 ο ΕΟΠΥΥ επιχείρησε να αντιμετωπίσει την υπερδιάγνωση επιφανειακά και όχι στοχεύοντας στη ρίζα του προβλήματος, δηλαδή αναδιαρθρώνοντας το σύστημα δημόσιων υπηρεσιών.

Περιέκοψε τη σχετική δαπάνη και διαπραγματεύτηκε «συλλογικές συμβάσεις» με τα Κέντρα στη βάση της αδιαφιλονίκητης διαιώνισης της λειτουργίας του υπάρχοντος συστήματος.

Οι γονείς βγήκαν μπροστά και διαμαρτυρήθηκαν. Με πρωτοβουλία του υπουργού Υγείας, Ανδρέα Ξανθού, δημιουργήθηκε τότε επιστημονική επιτροπή -με τη συμμετοχή γιατρών διαφόρων ειδικοτήτων (παιδιάτρων, νευρολόγων, παιδοψυχιάτρων, φυσιάτρων), εκπροσώπων του ιδιωτικού τομέα (ψυχολόγων, λογοπεδικών, λογοθεραπευτών), αλλά και συλλόγων γονέων- με αντικείμενο την εξαγωγή πορίσματος βάσει του οποίου θα κινηθεί η πολιτεία.

Το πόρισμα της Επιτροπής, επικεφαλής της οποίας είναι ο Δ. Αναγνωστόπουλος, θέτει μεταξύ άλλων τις προδιαγραφές για την αδειοδότηση και λειτουργία των Κέντρων από το υπουργείο Υγείας, από το οποίο και θα ελέγχονται.

Προβλέπει ακόμα την ύπαρξη διεπιστημονικής ομάδας, η οποία θα συνεισφέρει στην κατάλληλη διάγνωση και αντιμετώπιση του περιστατικού υπό τη διεύθυνση γιατρού, ο οποίος έχει τη συνολική ευθύνη.

Η οριοθέτηση του ιδιωτικού τομέα μέχρι το ξαναχτίσιμο του σχολείου και της δημόσιας υγείας με προτεραιότητα στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας σε κάθε γειτονιά, για τα οποία έχει δεσμευτεί η σημερινή κυβέρνηση, είναι εξαιρετικής σημασίας.

Η επικέντρωση απλώς στις όποιες ρυθμίσεις για την ίδρυση και αδειοδότηση των ιδιωτικών κέντρων, την τιμολόγηση των παρεχόμενων θεραπειών κ.λπ., είναι πολιτικές πρακτικές που δεν κάνουν άλλο από το να ανακυκλώνουν και να επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Μια ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος των όποιων θεραπειών στα παιδιά, θα ήταν συνυφασμένη με την επαρκή στελέχωση των υπαρχουσών δημόσιων παιδοψυχιατρικών υπηρεσιών και, ταυτόχρονα, με την ίδρυση νέων, ως τη μόνη απάντηση στην πλήρη ιδιωτικοποίησή τους. Με λίγα λόγια, όπως το θέτει ο Θ. Μεγαλοοικονόμου, «χρειαζόμαστε δημόσιες, δωρεάν και υψηλού ποιοτικού επιπέδου υπηρεσίες».

        Πηγή: https://www.efsyn.gr/arthro/viomihania-diagnoseon-paidion-me-mathisiakes-dyskolies

 

21 Απριλίου 1967: Το πρωινό εκείνης της ημέρας έμελλε να αλλάξει τον ρου της ιστορίας...

Οι πρόωρες εκλογές του Μαΐου του 1967 απείχαν κάτι λιγότερο από 40 ημέρες, αλλά το πρωινό της 21ης Απριλίου έμελλε να αλλάξει τον ρου της ιστορίας.
Ένα πρωινό διαφορετικό από όλα όσα είχαν προηγηθεί και μεσολαβήσει από την αποχώρηση των Γερμανών και τη λήξη του εμφυλίου πολέμου μέχρι εκείνη την αποφράδα ημέρα. Την ημέρα που τα τανκς βγήκαν ξανά στους δρόμους της Αθήνας και η ανατριχιαστική φωνή του Γεωργίου Παπαδόπουλου μπήκε στη ζωή των Ελλήνων.
Η δημοκρατία είχε μπει σε γύψο, για το... καλό της, σύμφωνα με τον δικτάτορα που θα καθόριζε τη μοίρα του έθνους για τα επόμενα 7 χρόνια.
Οι συνταγματάρχες πρόλαβαν τους στρατηγούς, εκμεταλλεύθηκαν τις πολιτικές έρριδες της εποχής, τον αδύναμο νεαρό βασιλιά και αξιοποίησαν στο έπακρο την εμμονή των ΗΠΑ με τον κομμουνιστικό κίνδυνο.
Οι πρωταγωνιστές...
Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, στο στρατό έφθασε μέχρι τον βαθμό του συνταγματάρχη, ως πραξικοπηματίας, όμως, έχρισε τον εαυτό του, υπουργό, πρωθυπουργό, αντιβασιλέα και πρόεδρο δημοκρατίας. Πολέμησε τους Ιταλούς στο αλβανικό μέτωπο, στην κατοχή είχε διπλό ρόλο συμμετέχοντας στα τάγματα ασφαλείας αλλά ως πληροφοριοδότης των συμμάχων και φυσικά συμμετείχε στον εμφύλιο πόλεμο. Τιμήθηκε με χρυσό αριστείο ανδρείας, μετάλλιο εξαίρετων πράξεων και πολεμικό σταυρό. Κατά τη δεκαετία του '50 υπηρέτησε σε διάφορες μονάδες σε υψηλή θέση και μετεκπαιδεύτηκε στις ΗΠΑ. Την 1η Ιουλίου του 1973 σε άρθρο της εφημερίδας Observer εμφανίστηκε ο ισχυρισμός από ανώνυμη πηγή της εφημερίδας ότι ο Παπαδόπουλος ήταν έμμισθος πράκτορας της CIA.
Στο άρθρο του Observer παραπέμπει και το άρθρο του Political Science quarterly, vol 89, 3-4, 1974 Σε επίσημη ακρόαση στην Αμερικάνικη Γερουσία, η CIA αρνήθηκε ότι ο Γ. Παπαδόπουλος υπήρξε ποτέ πράκτοράς της, και ισχυρίστηκε ότι η οποιαδήποτε σχέση είχαν αυτή ήταν στα πλαίσια της πάγιας συνεργασίας (από την εποχή του εμφυλίου πολέμου) CIA και ΚΥΠ την περίοδο που ο Παπαδόπουλος υπηρετούσε στην ΚΥΠ. Στην ίδια ακρόαση ενώπιον της Γερουσίας ο διευθυντής της CIA ισχυρίστηκε ότι ο Παπαδόπουλος ουδέποτε εκπαιδεύτηκε στις ΗΠΑ από την CIA.
Ο Στυλιανός Γ. Παττακός έλεγε πως καταγόταν από κλάδο της βυζαντινής οικογένειας των Σκορδιλών. Ξεκίνησε τη στρατιωτική του καριέρα ως υπαξιωματικός και εισήλθε στην Σχολή Ευελπίδων το 1934, απ' όπου αποφοίτησε το 1937 με το βαθμό του ανθυπιλάρχου (ανθυπολοχαγού Ιππικού). Συμμετείχε στον ελληνοϊταλικό πόλεμο ως διοικητής ίλης της 11ης Ομάδος Αναγνωρίσεως της 11ης Μεραρχίας Πεζικού, ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής ήταν μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης «Όμηρος».Έλαβε μέρος στα Δεκεμβριανά, συμμετείχε στον εμφύλιο πόλεμο ως διοικητής της ίλης αρμάτων μάχης Κένταυρος σε αρκετά σημεία της Βόρειας Ελλάδας και παρασημοφορήθηκε με τρία αριστεία ανδρείας, επτά πολεμικούς σταυρούς, δύο μετάλλια εξαίρετων πράξεων καθώς και με όλα τα προβλεπόμενα σε καιρό ειρήνης μετάλλια και παράσημα. Στη συνέχεια σπούδασε στη Σχολή Πολέμου και κατάφερε να φτάσει μέχρι τον βαθμό του ταξιάρχου, αναλαμβάνοντας τη διοίκηση του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων με έδρα το Γουδή.
Ο Νικόλαος Μακαρέζος εκτός της στρατιωτικής του καριέρας είχε σπουδάσει οικονομικές και πολιτικές επιστήμες και είχε 3 πανεπιστημιακά πτυχία από την A.Σ.O.E.E. από την Πάντειο και από την Ανωτάτη Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών. Πήρε μέρος στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και έλαβε τον βαθμό του συνταγματάρχη. Διετέλεσε υπουργός Συντονισμού και αντιπρόεδρος στις περισσότερες από τις επόμενες δικτατορικές κυβερνήσεις και ήταν υπεύθυνος για την οικονομία της χώρας. Παραιτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1973.
Το ιστορικό υπόβαθρο...
Μετά τον Εμφύλιο του 1946-49 ήταν διάχυτος ο φόβος της επικράτησης του κομμουνισμού παρά την ήττα του ΔΣΕ και την εξορία των ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ. Οι κυβερνήσεις λάμβαναν μέτρα όπως η απαγόρευση του ΚΚΕ, η εκτόπιση αντιφρονούντων κ.λπ. Ορισμένοι αξιωματικοί στο στρατό, στην αστυνομία/χωροφυλακή, στην ΚΥΠ και αλλού θεωρούσαν ότι οι πολιτικοί δε λάμβαναν αρκετά μέτρα ή ότι δεν ήταν αρκετά ικανοί να αποτρέψουν τον κίνδυνο και είχαν ουσιαστικά αυτονομίσει τη δράση τους, δημιουργώντας το λεγόμενο «παρακράτος».
Οι κυβερνήσεις της εποχής κατά τις δεκαετίες '50 και '60 δε στάθηκε δυνατόν να ελέγξουν αυτούς τους παρακρατικούς μηχανισμούς είτε διότι δεν αντιλαμβάνονταν τη σοβαρότητα του κινδύνου για τη δημοκρατία, είτε διότι πολλές φορές τα ανάκτορα παρενέβαιναν υπέρ τους, νομίζοντας ότι οι παρακρατικοί είναι ως επί το πλείστον ορκισμένοι φιλομοναρχικοί. Δείγματα της δράσης των παρακρατικών ήταν το σχέδιο «Περικλής», ως ένα βαθμό η «βία και νοθεία» στις εκλογές του 1961 και η δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963.
Η δράση των αντιδημοκρατικών ακροδεξιών ομάδων αυτών εντάθηκε μετά τη νίκη στις εκλογές του 1963 της Ενώσεως Κέντρου με αρχηγό τον Γεώργιο Παπανδρέου, ο οποίος ήταν μεν αντικομμουνιστής, πίστευε όμως ότι η πολιτική διώξεων κατά των κομμουνιστών μάλλον τους ενίσχυε παρά τους αποδυνάμωνε. Οι πραξικοπηματίες φοβούνταν την πιθανότητα νέας νίκης της Ενώσεως Κέντρου στις προσεχείς εκλογές. Μια νίκη της θα σήμαινε ενίσχυση της πτέρυγας του Ανδρέα Παπανδρέου και πιθανή κάθαρση του στρατεύματος από τα υπερδεξιά στοιχεία.
Κωνσταντίνος: Ο μοιραίος άνθρωπος...
Στο πρωτοχρονιάτικο διάγγελμά του για το 1966, ο νεαρός τότε μονάρχης δήλωσε ότι "ο κομμουνισμός αποτελεί μίασμα γεννηθέν έξω της Ελλάδος, εμπνεόμενον και κινούμενον έξωθεν. Ηθική του είναι το ψεύδος και η προδοσία. Μολύνει και καθιστά ανύποπτον εχθρόν της Πατρίδος πάντα ερχόμενον εις επαφήν με αυτόν, άτομον ή ομάδα, πάντα καλόν Έλληνα, μη διαβλέποντα τον κίνδυνον".
Το ντόμινο των γεγονότων που οδήγησαν στη δικτατορία...
Η Ένωση Κέντρου είχε νικήσει στις βουλευτικές εκλογές του 1964 με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην ιστορία των ελληνικών εκλογών (52,72%) και ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση με 171 βουλευτές. Αφορμή για την παραίτησή του από την πρωθυπουργία τον Ιούλιο του 1965 υπήρξε η διαμάχη του με τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο για το πρόσωπο του υπουργού Εθνικής Άμυνας και την αλλαγή του αρχηγού ΓΕΣ.
Η συνάντηση του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου με τον βασιλιά Κωνσταντίνο, αργά το απόγευμα της 15ης Ιουλίου του 1965, δεν διήρκεσε περισσότερο από ένα τέταρτο της ώρας. Τα πάντα ήταν προαποφασισμένα και από τις δύο πλευρές. "Επήλθε διαφωνία. Αύριο θα υποβάλω παραίτησιν και θα προβώ εις ανακοινώσεις", δήλωσε ο πρωθυπουργός προς τους δημοσιογράφους εξερχόμενος του ανακτόρου της Ηρώδου του Αττικού.
Ο νεαρός μονάρχης, όμως, δεν ήταν διατεθειμένος να του αφήσει αυτό το περιθώριο κινήσεων. Πριν φθάσει ο Γεώργιος Παπανδρέου στην κατοικία του, στο Καστρί Αττικής, ο πρόεδρος της Βουλής και ηγετικό στέλεχος της Ένωσης Κέντρου Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας, ο οποίος περίμενε ήδη σε κάποιο δωμάτιο των ανακτόρων κατά τη διάρκεια της συνάντησης Κωνσταντίνου-Παπανδρέου, έλαβε από τον βασιλιά την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και λίγα λεπτά αργότερα, στις 20:25, ενώπιον του αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, ορκίστηκε τριμελές κυβερνητικό κλιμάκιο, με τον Γ. Αθανασιάδη-Νόβα πρωθυπουργό, τον Σταύρο Κωστόπουλο υπουργό Άμυνας και τον ναύαρχο Ιωάννη Τούμπα υπουργό Δημόσιας Τάξης.
Η δήλωση του παραιτηθέντος πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου ήταν εξαιρετικά σκληρή και δεν άφησε κανένα περιθώριο συμβιβασμού:
"Συνετελέσθη σήμερον παραβίασις του πολιτεύματος. Η κυβέρνησις του λαού εξηναγκάσθη εις παραίτησιν. Και εκλήθη να κυβερνήση μία ομάς προδοτών της Ενώσεως Κέντρου. Αρχίζει από σήμερον νέος ανένδοτος αγών υπέρ της δημοκρατίας".
Η κυβέρνηση των "αποστατών" προχώρησε μαζικές εκκαθαρίσεις αξιωματικών πιστών στην Ένωση Κέντρου, με πρόσχημα και τις ανακρίσεις για τον ΑΣΠΙΔΑ, και προώθησε σε θέσεις-κλειδιά ακροδεξιούς αξιωματικούς, πολλοί εκ των οποίων έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ενώ άλλοι προετοίμαζαν ενεργά το "πραξικόπημα των στρατηγών", το οποίο δεν πρόλαβε να εκδηλωθεί.
Η CIA ήξερε...
Όπως αποκαλύπτεται από μία σημαντική έκθεση της CIA από την Αθήνα, με ημερομηνία 7 Μαρτίου 1966, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος διερεύνησε και πάλι τη δυνανότητα πραξικοπήματος τον Φεβρουάριο του 1966:
"Λίγο πριν από τη συγκέντρωση της Ένωσης Κέντρου στην Αθήνα στις 16 Φεβρουαρίου 1966, ο αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος ήρθε στην Αθήνα και επικοινώνησε με τους άλλους συνταγματάρχες. Συζήτησαν το ενδεχόμενο οργάνωσης πραξικοπήματος εφόσον κρινόταν αναγκαίο για να αποτραπούν εκδηλώσεις βίας που θα προκαλούνταν από την ΕΔΑ ή και τον Γεώργιο Παπανδρέου κατά τη συγκέντρωση".
Τέτοια ανάγκη όμως δεν παρουσιάστηκε καθώς τα μεγάλα πλήθη που συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Κλαυθμώνος για να εορτάσουν τα δύο χρόνια από την εκλογική νίκη της Ένωσης Κέντρου και να ακούσουν τον Γεώργιο Παπανδρέου υπάκουσαν στην εντολή του: "Θα διαλυθείτε ησύχως".
Υποτίμησε τον κίνδυνο ο Γέρος της Δημοκρατίας...
Ο Γεώργιος Παπανδρέου αγνοούσε την έκταση των κινήσεων προετοιμασίας πραξικοπήματος. Αντιθέτως, η προαναφερθείσα έκθεση της CIA δίνει πολύ καλύτερη εικόνα των κινήσεων αυτών:
"Οι κάτωθι αξιωματικοί - μέλη της συνωμοτικής ομάδας επέστρεψαν πρόσφατα στην περιοχή της Αττικής:
Ο αντισυνταγματάρχης Κώστας Παπαδόπουλος, αδελφός του Γεωργίου, τοποθετήθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου του 1966 αρχηγός του συντάγματος στον Διόνυσο.
Ο αντισυνταγματάρχης Δημήτρης Σταματελόπουλος διορίστηκε διοικητής του συντάγματος της Αγίας Παρασκευής, στα μέσα Οκτωβρίου του 1965.
Ο αντισυνταγματάρχης Αντώνιος Μέξης αναμένεται να αναλάβει σύντομα τη διοίκηση συντάγματος στην Αθήνα.
Ο αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς είναι τώρα διοικητής της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας (ΕΣΑ) που εδρεύει στο αρχηγείο Στρατού.
Ο αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Ιωαννίδης αναμένεται να αναλάβει σύντομα διοίκηση συντάγματος στην Αθήνα.
Ο αντισυνταγματάρχης Θεόδωρος Πατσούρος αναμένεται να αναλάβει τη διοίκηση μονάδας διαβιβάσεων στην Αθήνα.
Ο αντισυνταγματάρχης Μιχάλης Ρουφογάλης τοποθετήθηκε προσωρινά επικεφαλής του τμήματος ασφαλείας της ΚΥΠ αλλά αναμένεται να αναλάβει σύντομα τον Α κλάδο της υπηρεσίας.
Ο αντισυνταγματάρχης Αντώνιος Λέκας αναμένεται να αναλάβει σύντομα διοίκηση μονάδας στην Αθήνα".
Όλοι οι αναφερόμενοι αξιωματικοί στην έκθεση της CIA έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο στο πραξικόπημα και διετέλεσαν στελέχη του δικτατορικού καθεστώτος
Η κόντρα Ανδρέα- Γιώργου Παπανδρέου...
Η προσπάθεια του Γέρου της Δημοκρατίας να ισορροπήσει προκάλσε την αντίδραση του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος διαχώρισε τη θέση του ανοιχτά τον Δεκέμβριο του 1966:
"Με άπειρο σεβασμό για τον αρχηγό της Ενώσεως Κέντρου, τον μεγάλο δημοκράτη, τον ηγέτη των δύο Ανένδοτων αγώνων για τη δημοκρατία, την πρόοδο και την εθνική μας υπερηφάνεια και με άπειρη στοργή και αγάπη για τον πατέρα μου, του απευθύνω έκκληση να αναθεωρήσει την πρόθεσή του να υποστηρίξει το βασιλικό κατασκεύασμα που πρόκειται να παρουσιασθεί στη Βουλή... Η Κίρκη δεν πρέπει να αφεθεί να μαγέψει όλους τους δημοκράτες. Η Ελλάδα δεν πρέπει να χάσει άλλους Οδυσσείς. Υπερψήφιση της κυβερνήσεως Παρασκευοπούλου ισοδυναμεί με πλήρη γελοιοποίηση των θέσεων της Ενώσεως Κέντρου. Σημαίνει υιοθέτηση των θέσεων της Δεξιάς".
Η απάντηση του Γεωργίου Παπανδρέου ήταν ξεκάθαρη: "Εάν μετά την απόφασιν της πλειοψηφίας του κόμματος υπάρχουν βουλευταί επιμένοντες εις την διαφωνίαν των, τίθενται αυτομάτως εκτός κόμματος".
Και οι στρατηγοί πιάστηκαν στον ύπνο...
Στο μεταξύ, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα από αμερικανικά έγγραφα, από τα μέσα του 1966 ο αρχηγός ΓΕΣ Γρ. Σπαντιδάκης και έντεκα αντιστράτηγοι έδωσαν την έγκρισή τους να καταστρωθεί ένα σχέδιο πραξικοπήματος, με τον στρατό να καταλαμβάνει την εξουσία, να διαλύει τη Βουλή και να διορίζει πρωθυπουργό τον Παναγιώτη Πιπινέλη. Ο Κωνσταντίνος είχε δώσει την έγκρισή του για την κατάρτιση του σχεδίου αυτού, αλλά προτιμούσε να αναλάβει ο ίδιος την πρωθυπουργία του δικτατορικού καθεστώτος, αναφέρουν τα αμερικανικά έγγραφα, που είχαν ως προέλευσή τους βρετανικές πηγές, οι οποίες με τη σειρά τους είχαν πληροφορηθεί τα σχέδια απευθείας από αξιωματικούς που συμμετείχαν στη συνωμοσία.
Το ξήλωμα του πουλόβερ...
Η δικακτορία διήρκεσε εφτά χρόνια. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου προκάλεσε μια σειρά γεγονότων που έβαλαν ένα απότομο τέλος στις προσπάθειες του Γεώργιου Παπαδόπουλου για επιφανειακή φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος της Χούντας. Ο ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης, ένας δυσαρεστημένος αδιάλλακτος χουντικός, χρησιμοποίησε την εξέγερση ως πρόφαση για να αποκαταστήσει τη δημόσια τάξη, και οργάνωσε πραξικόπημα με το οποίο ανατράπηκε ο Παπαδόπουλος και η κυβέρνηση Μαρκεζίνη, στις 25 Νοεμβρίου 1973.
Με την επιβολή στρατιωτικού νόμου, η νέα χούντα διόρισε τον στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον οικονομολόγο Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο Πρωθυπουργό, αν και ο Ιωαννίδης παρέμεινε ο ισχυρός άνδρας των παρασκηνίων.
Το τέλος...
Στις 24 Ιουλίου 1974, η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο ανάγκασε το καθεστώς της χούντας του Ιωαννίδη ο οποίος είχε ανατρέψει τον Παπαδόπουλο, να εγκαταλείψει την εξουσία. Η Ε΄ Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων, με το Δ΄ ψήφισμα στις 8 Ιανουαρίου 1975 χαρακτήρισε την κίνηση της 21ης Απριλίου 1967 πραξικόπημα. Οι τρεις πρωταίτιοι καταδικάστηκαν σε θάνατο ως στασιαστές, ποινή που μετατράπηκε σε ισόβια με απόφαση της κυβέρνησης Καραμανλή.
Η επόμενη μέρα: Η Γ' Ελληνική Δημοκρατία...
Η ελληνική μετάβαση στη δημοκρατία έχει σαν αφετηρία την 24η Ιουλίου 1974, ημέρα που ο Κ. Καραμανλής επέστρεψε στην Ελλάδα και σχημάτισε κυβέρνηση, μετά από πρόσκληση του στρατηγού Γκιζίκη. Τα σημαντικότερα γεγονότα της μετάβασης υπήρξαν η νομιμοποίηση του ΚΚΕ τον Σεπτέμβριο, οι πρώτες ελεύθερες εκλογές τον Νοέμβριο, το δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου, η έγκριση του νέου συντάγματος τον Ιούνιο του επόμενου έτους και η δίκη των πρωταίτιων της 21ης Απριλίου τον Ιούλιο- Αύγουστο του 1975.
Τα γεγονότα της μέρας εκείνης του Απρίλη και των πέτρινων επόμενων 7 χρόνων στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ της "Μηχανής του χρόνου":

22 χρόνια Αρσέν Βενγκέρ στην Άρσεναλ!

Όταν την 1η Οκτωβρίου 1996, η Άρσεναλ ανακοίνωνε την πρόσληψη του 47χρονου -τότε- Αρσέν Βενγκέρ, θα έπρεπε να έχει κάποιος... καλπάζουσα φαντασία για να προφητεύσει ότι ο Αλσατός τεχνικός θα εξελισσόταν σε έναν από τους εμβληματικότερους προπονητές της Premier League και θα συνέδεε το όνομά του με το λονδρέζικο σύλλογο, όσο κανείς άλλος, τουλάχιστον στη σύγχρονη εποχή.
Άλλωστε, παρά τις επιτυχίες του με τη Μονακό, ο Βενγκέρ εργαζόταν στην Ιαπωνία πριν συμφωνήσει με την Άρσεναλ και το άκουσμα του ονόματός του δεν προκάλεσε ακριβώς... ενθουσιασμό στους φίλους της ομάδας.
Η εποχή Βενγκέρ ουσιαστικά ολοκληρώθηκε σήμερα, με την ανακοίνωση της αποχώρησής του από τον πάγκο των «κανονιέρηδων» μετά από σχεδόν 22 χρόνια. Αν και η θητεία του θα λήξει στο τέλος της τρέχουσας αγωνιστικής περιόδου και στο μεταξύ η Αρσεναλ διεκδικεί ακόμη έναν τίτλο (Europa League), αξίζει να θυμηθούμε, χρονιά με χρονιά, την πορεία των Λονδρέζων υπό την ηγεσία του Αλσατού:
1996-97: Όταν ο Βενγκέρ ανέλαβε επίσημα την τεχνική ηγεσία (είχε συμφωνήσει νωρίτερα, αλλά έπρεπε πρώτα να αποδεσμευθεί από τη Ναγκόγια), η Άρσεναλ είχε ήδη αποκλειστεί στον 1ο γύρο του Κυπέλλου UEFA από τη Γκλάντμπαχ. Στο πρωτάθλημα τερμάτισε στην τρίτη θέση, ενώ αποκλείστηκε στον 4ο γύρο του κυπέλλου, αλλά και του League Cup.
Μόλις στην πρώτη πλήρη σεζόν του στο «Χάιμπουρι», ο Αρσέν Βενγκέρ γίνεται ο πρώτος ξένος (εκτός Βρετανίας) τεχνικός που κατακτά το νταμπλ. Η Άρσεναλ κατακτά πρωτάθλημα και κύπελλο, νικώντας στον τελικό τη Νιούκαστλ του Νίκου Νταμπίζα, ενώ στο League Cup αποκλείστηκε στα ημιτελικά από την Τσέλσι. Στο Κύπελλο UEFA, αντίθετα, ο Ζήσης Βρύζας «πέταξε εκτός» την Άρσεναλ από τον 1ο γύρο, χαρίζοντας στον ΠΑΟΚ τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή πρόκριση στην ιστορία του!
1998-99: Η Άρσεναλ παλεύει «στήθος με στήθος» για το πρωτάθλημα, αλλά τελικά το χάνει με διαφορά ενός βαθμού από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, που τη χρονιά εκείνη κάνει το treble, νικώντας την Άρσεναλ και στα ημιτελικά του κυπέλλου (σε επαναληπτικό και μάλιστα στην παράταση, με γκολ του Γκιγκς). Οι «κανονιέρηδες» κατακτούν το Community Shield (σούπερ καπ), ενώ στο League Cup αποκλείονται στον 4ο γύρο και στο Champions League σταματούν στη φάση των ομίλων.
1999-2000: Η Άρσεναλ τερματίζει και πάλι δεύτερη, αυτή τη φορά όμως πολύ πίσω από την πρωταθλήτρια Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ενώ αποκλείεται νωρίς (4ο γύρο) σε κύπελλο και League Cup. Κατακτά όμως το Community Shield, ενώ στην Ευρώπη, παρότι αποκλείεται ξανά στη φάση των ομίλων του Champions League, συνεχίζει στο Κύπελλο UEFA και φτάνει ως τον τελικό, όπου γνωρίζει ήττα-σοκ από τη Γαλατάσαραϊ στα πέναλτι.
2000-01: Ιδια εικόνα στην Premier League, με την Άρσεναλ να τερματίζει δεύτερη πίσω από τη Γιουνάιτεντ. Στο κύπελλο οι «κανονιέρηδες» φτάνουν στον τελικό, όπου όμως χάνουν 2-1 από τη Λίβερπουλ, με τον Μάικλ Όουεν να σημειώνει δύο γκολ στο τελευταίο δεκάλεπτο. Πρόωρος αποκλεισμός στον 3ο γύρο του League Cup (με το οποίο ο Βενγκέρ ποτέ δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα...), αλλά και πρόκριση στα προημιτελικά του Champions League, όπου η πορεία της αγγλικής ομάδας σταματά από τη Βαλένθια στα εκτός έδρας γκολ (2-1 στο «Χάιμπουρι», 1-0 στο «Μεστάγια»).
2001-02: Με την απόκτηση του Σολ Κάμπελ, ο Βενγκέρ «δένει» την άμυνά του και ανταμείβεται με την κατάκτηση του δεύτερου νταμπλ της καριέρας του στην Αγγλία. Στο πρωτάθλημα οι Λονδρέζοι αφήνουν επτά βαθμούς πίσω τους τη Λίβερπουλ, ενώ στο κύπελλο νικούν 2-0 στον τελικό την Τσέλσι. Στο League Cup φτάνουν ως τα προημιτελικά, ενώ στο Champions League αποκλείονται στη δεύτερη φάση των ομίλων (στους «16»).
2002-03: Η Άρσεναλ παλεύει για το repeat στο πρωτάθλημα, αλλά τελικά μένει πέντε βαθμούς πίσω από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Διατηρεί όμως τα «σκήπτρα» στο κύπελλο, επικρατώντας στον τελικό της Σαουθάμπτον (1-0) και κατακτά το Community Shield, ενώ αποκλείστηκε στον 3ο γύρο του League Cup και -ξανά- στη Β΄ φάση των ομίλων του Champions League.
2003-04: Τίποτα άλλο να μην είχε πετύχει στην καριέρα του στην Άρσεναλ ο Βενγκέρ, και μόνο με αυτή τη σεζόν θα έμενε στην ιστορία. Η ομάδα που θα μνημονεύεται για πάντα ως οι "Invincibles" (ανίκητοι) κατακτά αήττητη την Premier League, με 26 νίκες και 12 ισοπαλίες και διαφορά έντεκα βαθμών από τη δεύτερη Τσέλσι. Οι «κανονιέρηδες» αποκλείονται στα ημιτελικά κυπέλλου και League Cup (από Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και Μίντλεσμπρο, αντίστοιχα), ενώ στις αρχές της σεζόν είχαν χάσει από τους «κόκκινους διαβόλους» και το Community Shield. Στο Champions League η Τσέλσι επικρατεί στον αγγλικό «εμφύλιο» των προημιτελικών, νικώντας με 2-1 στη ρεβάνς του «Χάιμπουρι».
2004-05: Αν και η Άρσεναλ ξεκινά εξαιρετικά τη χρονιά, επεκτείνοντας το αήττητο σερί της σε 49 αγώνες, τελικά μένει στη δεύτερη θέση της Premier League, 12 βαθμούς πίσω από την Τσέλσι. Ο Βενγκέρ πανηγυρίζει πάντως την κατάκτηση του κυπέλλου και του Community Shield, αμφότερα απέναντι στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ενώ στο League Cup η ομάδα του φτάνει ως τα προημιτελικά. Στο Champions League, οι «κανονιέρηδες» αποκλείονται στους «16» από τη Μπάγερν.
2005-06: Η Άρσεναλ επικεντρώνει την προσοχή της στο Champions League, όπου αποκλείει διαδοχικά τις Ρεάλ, Γιουβέντους και Βιγιαρεάλ και φτάνει στον τελικό του «Σταντ ντε Φρανς», απέναντι στην Μπαρτσελόνα. Παρά την αποβολή του τερματοφύλακα Γενς Λέμαν, μόλις στο 18΄, οι «κανονιέρηδες» προηγούνται με τον Κάμπελ και αντέχουν με δέκα παίκτες ως το 76΄. Τα τέρματα των Ετό και Μπελέτι χαρίζουν στους «μπλαουγκράνα» το τρόπαιο και στερούν από τον Αρσέν Βενγκέρ μία ευκαιρία που αποδείχθηκε ανεπανάληπτη... Στο πρωτάθλημα η Άρσεναλ περιορίζεται στην τέταρτη θέση, διασώζοντας μόλις και μετά βίας ένα «εισιτήριο» για το επόμενο Champions League (μέσω προκριματικών), ενώ στο κύπελλο αποκλείεται στον 4ο γύρο και στο League Cup στα ημιτελικά. Είχε προηγηθεί η απώλεια του Community Shield απέναντι στην Τσέλσι. Στο τέλος της σεζόν, ο Ντένις Μπέργκαμπ αποσύρεται από την ενεργό δράση και το «ξήλωμα» της σπουδαίας ομάδας αρχίζει...
2006-07: Η Άρσεναλ μπαίνει στη νέα εποχή, με τη μετακόμισή της από το απαρχαιωμένο «Χάιμπουρι» στο υπερσύγχρονο «Emirates», αλλά η αγωνιστική πορεία δεν είναι ανάλογη. Οι «κανονιέρηδες» μένουν ξανά τέταρτοι στο πρωτάθλημα και αποκλείονται στον 5ο γύρο του κυπέλλου, ενώ για πρώτη φορά επί Βενγκέρ φτάνουν στον τελικό του League Cup, όπου χάνουν 2-1 από την Τσέλσι. Στο Champions League, ένα χρόνο μετά την παρουσία τους στον τελικό, οι Λονδρέζοι αποκλείονται στους «16» από την Αϊντχόφεν. Η πώληση του Τιερί Ανρί στην Μπαρτσελόνα, το καλοκαίρι του 2007, αποτελεί το μεγαλύτερο «χτύπημα» για τον Αλσατό.
2007-08: Η Άρσεναλ τερματίζει τρίτη στο πρωτάθλημα, αποκλείεται στον 5ο γύρο του κυπέλλου και στα ημιτελικά του League Cup, ενώ στο Champions League φτάνει ως τα προημιτελικά, όπου χάνει από τη Λίβερπουλ.
2008-09: Μακριά πια από τη διεκδίκηση του τίτλου, η Άρσεναλ απλώς διασώζει την ευρωπαϊκή συνέχειά της, καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση στην Premier League. Η Τσέλσι τη σταματά στα ημιτελικά του κυπέλλου και η Μπέρνλι στα προημιτελικά του League Cup, ενώ στο Champions League οι «κανονιέρηδες» φτάνουν ως τα ημιτελικά, αλλά εκεί γνωρίζουν δύο ήττες από την ασταμάτητη Μπαρτσελόνα του Πεπ Γκουαρντιόλα.
2009-10: Τρίτη θέση στο πρωτάθλημα, μακριά όμως από Τσέλσι και Γιουνάιτεντ, αποκλεισμός στον 4ο γύρο του κυπέλλου και στα προημιτελικά του League Cup, ενώ στην Ευρώπη η Μπαρτσελόνα αποδεικνύεται και πάλι ανυπέρβλητο «εμπόδιο», αυτή τη φορά στα προημιτελικά.
2010-11: Η Άρσεναλ υποχωρεί ξανά στην τέταρτη θέση της Premier, φτάνει ως τα προημιτελικά του κυπέλλου, ενώ στο League Cup προκρίνεται στον τελικό, όπου όμως πέφτει θύμα έκπληξης, χάνοντας 2-1 από τη Μπέρμιγχαμ. Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά συναντά στο Champions League τη Μπαρτσελόνα, αυτή τη φορά στους «16». Νικά 2-1 στο Λονδίνο, αλλά «λυγίζει» με 3-1 στο «Καμπ Νου», απέναντι στην ομάδα που τελικά κατέκτησε το τρόπαιο.
2011-12: Η ομάδα του Βενγκέρ τερματίζει τρίτη στο πρωτάθλημα, αποκλείεται στον 5ο γύρο του κυπέλλου, στα προημιτελικά του League Cup και στους «16» του Champions League, όπου παραλίγο να πετύχει μία απίθανη ανατροπή απέναντι στη Μίλαν: έχοντας ηττηθεί 4-0 στο «Σαν Σίρο», προηγήθηκε 3-0 στο ημίχρονο της ρεβάνς, αλλά δεν κατάφερε να βρει άλλο ένα γκολ...
2012-13: Βυθισμένη σε μία... χρυσή (λόγω συμμετοχών στο Champions League) μετριότητα, η Άρσεναλ τερματίζει 4η στο πρωτάθλημα και αποκλείεται στον 5ο γύρο του κυπέλλου, στα προημιτελικά του League Cup και στους «16» του Champions League, όπου πάλι πήγε να κάνει ανατροπή: έχασε 3-1 στο «Emirates» από τη Μπάγερν, νίκησε 2-0 στο Μόναχο και αποκλείστηκε στα εκτός έδρας γκολ!
2013-14: Μετά από εννέα «άνυδρα» χρόνια, ο Αρσέν Βενγκέρ πανηγυρίζει ξανά έναν τίτλο, καθώς η Άρσεναλ νικά 3-2 στην παράταση τη Χαλ και κατακτά το κύπελλο. Στο πρωτάθλημα περιορίζεται ξανά στην τέταρτη θέση και «αποχαιρετά» το League Cup στον 4ο γύρο, ενώ η Μπάγερν την αποκλείει εκ νέου στους «16» του Champions League.
2014-15: Η χρονιά ξεκινά με την κατάκτηση του Community Shield, χάρη στο 3-0 επί της πρωταθλήτριας Μάντσεστερ Σίτι, και ολοκληρώνεται με το θρίαμβο 4-0 επί της Αστον Βίλα στον τελικό του κυπέλλου. Ενδιάμεσα, η Άρσεναλ τερματίζει τρίτη στο πρωτάθλημα, ενώ αποκλείεται στον 3ο γύρο του League Cup και -για πέμπτη σερί χρονιά- στους «16» του Champions League, με «θύτη» αυτή τη φορά τη Μονακό.
2015-16: Για πρώτη φορά από το 2005 η Άρσεναλ καταφέρνει να υπερκεράσει όλους τους παραδοσιακούς αντιπάλους της στην Premier League, όμως περιορίζεται στη δεύτερη θέση, αφού δεν έχει... απαντήσεις στο ποδοσφαιρικό θαύμα της Λέστερ. Κατακτά για δεύτερη σερί χρονιά το Community Shield (1-0 την Τσέλσι), αποκλείεται στα προημιτελικά του κυπέλλου, στον 3ο γύρο του League Cup και (φυσικά) στους «16» του Champions League, από την Μπαρτσελόνα.Η Άρσεναλ τερματίζει πέμπτη και, για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια, δεν καταφέρνει να εξασφαλίσει «εισιτήριο» για το Champions League της επόμενης περιόδου. Κατακτά πάντως το κύπελλο, νικώντας 2-1 την Τσέλσι, και φτάνει ως τα προημιτελικά του League Cup, ενώ στην Ευρώπη σταματά για έβδομη σερί χρονιά στους «16», δεχόμενη δέκα γκολ στα δύο παιχνίδια με τη Μπάγερν.
2017-18: Η τελευταία χρονιά του Βενγκέρ στο «Emirates» ξεκίνησε με την κατάκτηση του Community Shield, αλλά συνεχίστηκε με την Άρσεναλ να μένει πολύ πίσω από την προνομιούχο τετράδα της Premier League και να αποκλείεται από τον 3ο γύρο του κυπέλλου. Στο League Cup έφτασε ως τον τελικό, αλλά, στην τελευταία επίσκεψη του Αλσατού στο Γουέμπλεϊ, ηττήθηκε 3-0 από τη Μάντσεστερ Σίτι. Βρίσκεται στα ημιτελικά του Europa League, όπου θα αντιμετωπίσει την Ατλέτικο Μαδρίτης, ελπίζοντας ότι θα φτάσει στην κατάκτηση ενός ευρωπαϊκού τροπαίου (ο Βενγκέρ δεν πήρε ποτέ διεθνή διοργάνωση με την Άρσεναλ) και παράλληλα θα εξασφαλίσει μία θέση στο επόμενο Champions League, κάτι που δεν μπορεί να κάνει μέσω πρωταθλήματος.

Κι όμως, η καχυποψία και τα πικρόχολα σχόλια ήταν οι συνοδοί του Αλσατού. "Δεν έχει καμιά εμπειρία απ'το αγγλικό ποδόσφαιρο. Έχει έρθει απ'την Ιαπωνία και τώρα λέει σε όλους στην Αγγλία πως να οργανώσουν το ποδόσφαιρό τους". Ο Φέργκιουσον απ'την αρχή τραμπούκιζε τον Βενγκέρ σε κάθε ευκαιρία.
Δεν είχε άδικο βέβαια. Ο Βενγκέρ όντως είχε έρθει απ'την Ιαπωνία. Όντως δεν είχε ιδέα από αγγλικό ποδόσφαιρο. Και όντως τους έλεγε τι να κάνουν. Ο Φέργκι είχε δίκιο, αλλά στο σημαντικό είχε λάθος: Ο Βενγκέρ τους έκανε όλους ν'ακούσουν. Δεν ήταν άσχετος, όπως ήθελε να τον παρουσιάσει ο Σκοτσέζος, ήταν σωστός.
Και το πέτυχε μέσω των επιτυχιών της Άρσεναλ. Το πέτυχε όταν ανάγκασε τον πάντα εχθρικό Τύπο να ασχοληθεί με τις αλλαγές που έφερε, να υποχρεωθεί τελικά να τον αποδεχθεί, να τον χειροκροτήσει, να τον αντιμετωπίσει πια ως μεγάλο.

ΠΕΤΥΧΕ ΜΕ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΤΟΝ ΚΟΡΟΪΔΕΥΑΝ

Καμία επιτυχία δεν είναι εύκολη, αλλά αυτή του Βενγκέρ ήταν ξεχωριστή. Κανένας προπονητής εκτός Βρετανίας δεν είχε κατακτήσει την Premier League πριν απ'αυτόν. Ο Γάλλος το πέτυχε με την Άρσεναλ στη δεύτερη σεζόν του και το συνδύασε με το Κύπελλο Αγγλίας.
Ο Βενγκέρ πέτυχε και πέτυχε με τον τρόπο που ειρωνευόταν ο Φέργκιουσον. Άλλαξε αυτά που βρήκε, αυτά που δεν ήξερε, αυτά για τα οποία δεν είχε ιδέα. Έκανε αυτό που πίστευε, περισσότερο απ'αυτό που του έλεγαν. Άλλαξε το περιβάλλον του περισσότερο απ'ότι το άφησε να τον αλλάξει.

"ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΙΞΩ ΓΙΑ ΕΝΑ ΓΑΛΛΟ;"

"Δεν τον καταλάβαμε την πρώτη μέρα στο προπονητικό κέντρο. Κανονίστηκε μια συνάντηση, μαζεύτηκαν όλοι οι παίκτες και μπροστά μας στεκόταν ένας ψηλός, λεπτός άνδρας, που δεν έμοιαζε σε τίποτα με προπονητή ποδοσφαίρου". Κάπως έτσι θυμόταν την πρώτη μέρα ο Ντίξον.

(AP Photo/Photo/David Cheskin)
"Θα πρέπει να παίξω για έναν Γάλλο; Μου κάνετε πλάκα" ήταν οι πρώτες σκέψεις του Άνταμς όταν ανέλαβε ο Βενγκέρ. "Φοράει γυαλιά και μοιάζει με δάσκαλο, δεν πρόκειται να είναι τόσο καλός όσο ο Γκρέιαμ".
Μετά τον πρώτο αγώνα οι παίκτες άρχιζαν να φωνάζουν στα αποδυτήρια συνθήματα για τις σοκολάτες Mars που πάντα έτρωγαν μετά από κάθε ματς. Δεν τις είδαν ποτέ ξανά.

ΤΑ ΑΛΛΑΞΕ ΟΛΑ

"Ήταν δύσκολο να αλλάξεις συνήθειες σε ένα γκρουπ παικτών με μέσο όρο ηλικίας τα 30 χρόνια". Ο Βενγκέρ δεν είχε παιδιά απέναντί του, ούτε το πετυχημένο παρελθόν που θα έκανε τους παίκτες του να τον ακούσουν, δεν μιλούσε καν την ίδια γλώσσα. Όμως τους έπεισε και τα άλλαξε όλα.
Απ'τη διατροφή μέχρι τις μεθόδους προπόνησης. Απ’το τμήμα σκάουτινγκ μέχρι την τακτική και τον τρόπο παιχνιδιού. Απ’τον "επαγγελματισμό" του "αρκεί να τα δίνεις όλα στην προπόνηση και τους αγώνες", στον πραγματικό επαγγελματισμό που σημαίνει πως είσαι επαγγελματίας 24 ώρες το 24ωρο.
Είδε ποιότητα και κλάση εκεί που οι άλλοι έβλεπαν παίκτες που "δεν κάνουν για την Premier League". Είδε τρόπο παιχνιδιού εκεί που οι άλλοι έβλεπαν "πράγματα που δεν θα πετύχουν εδώ, γιατί εδώ δεν παίζουμε έτσι".

ΕΦΑΓΑΝ ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥΣ

Όταν πέτυχε, έκανε μια ολόκληρη χώρα να φάει τα λόγια της, γιατί δεν είχε τη στήριξη κανενός. Όλοι έβρισκαν κι από έναν διαφορετικό λόγο για τον οποίο θα αποτύγχανε κι εκείνος πέτυχε, εμφατικά. Όχι μόνο μέσω τίτλων, αλλά μέσω του ποδοσφαίρου με το οποίο ήρθαν εκείνοι οι τίτλοι.

(AP Photo/Robin Nowacki, File)
Πήρε νταμπλ στην πρώτη του γεμάτη σεζόν στην Αγγλία το 1998 και το πήρε ξανά τέσσερα χρόνια αργότερα το 2002. Δημιούργησε το κορυφαίο δίδυμο αντιπαλότητας στην ιστορία της Premier League: Γιουνάιτεντ εναντίον Άρσεναλ, Φέργκιουσον εναντίον Βενγκέρ.
Δεν υπήρξε επιτυχία του ενός που να μην συμπεριλάμβανε αποτυχία του άλλου.

ΟΙ INVINCIBLES ΚΑΙ Η ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ

Το 2003 έχασε το πρωτάθλημα παρότι ήταν οκτώ βαθμούς μπροστά τον Μάρτιο. Όταν το καλοκαίρι ρώτησε τους παίκτες του γιατί νομίζουν πως έχασαν τον τίτλο, ο Ντίξον του είπε πως ήταν λάθος να δηλώσει πως μπορούν να το πάρουν αήττητοι.
Μερικούς μήνες αργότερα η Άρσεναλ πανηγύριζε το ιστορικό αήττητο πρωτάθλημα του 2004. Οι Invincibles έμειναν στην ιστορία και είναι απίστευτο να σκεφτεί κανείς πως το κατόρθωμα δεν το πέτυχε κάποια σφιχτή, αμυντική ομάδα, αλλά ένα σύνολο που (σχεδόν) πάντα προσπαθούσε να παίζει και να κυριαρχεί.
Στις πρώτες επτά σεζόν στην Άρσεναλ ο Βενγκέρ πήρε τρία πρωταθλήματα και δύο νταμπλ. Πέτυχε αλλάζοντας την ομάδα που βρήκε και μετά φτιάχνοντας τη δική του. Η κόντρα με τη Γιουνάιτεντ ήταν η πραγματικά χρυσή εποχή της Premier League.

ΤΟΝ ΝΙΚΗΣΕ ΤΟ ΧΡΗΜΑ

Και κάπου εκεί, τελείωσαν όλα. Το 2014 ο Μουρίνιο είπε τον Βενγκέρ "ειδικό στην αποτυχία", αφού ο Αλσατός συμπλήρωνε οκτώ χρόνια χωρίς τρόπαιο. Αυτό που φυσικά δεν ανέφερε ο Πορτογάλος ήταν το τι συνέβη αυτά τα οκτώ χρόνια.
Το Άρσεναλ-Γιουνάιτεντ δεν "έσπασε" μόνο με την αδιαμφισβήτητη ικανότητα του Μουρίνιο. "Έσπασε" κι όταν οι ομάδες άρχισαν να ξοδεύουν λεφτά που δεν έχουν, ποσά πρωτόγνωρα.
Απ’το καλοκαίρι του 2004 μέχρι την αρχή της σεζόν 2013-14, η Άρσεναλ είχε ξοδέψει καθαρά 16 εκατομμύρια λίρες. Στο ίδιο διάστημα η Τσέλσι είχε δώσει 616 εκατομμύρια και η Σίτι, που μπήκε μετά στο παιχνίδι, είχε δώσει 619.

(AP Photo/Rui Vieira)
Ο έρμος ο Βενγκέρ είχε πατήσει πάνω στις επιτυχίες της Άρσεναλ για να τη μεγαλώσει. Είχε πείσει τον σύλλογο πως τα λεφτά του Ανελκά πρέπει να γίνουν ένα σύγχρονο προπονητικό κέντρο, το σχεδίασε κιόλας. Μετά ήθελε να φτιάξει ένα σύγχρονο γήπεδο, γιατί ήξερε πως το Χάιμπουρι εναντίον Ολντ Τράφορντ θα δίνει αιώνιο οικονομικό αβαντάζ στη Γιουνάιτεντ.
Ο στόχος ήταν να ενισχύσει την Άρσεναλ οικονομικά, αφού πρώτα την είχε μεγαλώσει αγωνιστικά. Ήθελε να αυξήσει τα μελλοντικά έσοδα, όμως δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί πως το μέλλον έχει πλούσιους να ξοδεύουν λεφτά που οι ομάδες δεν έχουν και πως στην ουσία η προσπάθειά του ήταν τόξα εναντίον πυραύλων.

ΘΥΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΤΟΥ

Η Άρσεναλ έμεινε πίσω. Ταυτόχρονα, ο ίδιος ο Βενγκέρ έγινε θύμα της επιτυχίας του. Όταν πέτυχε στην αρχή της θητείας του, δεν έδωσε μόνο τίτλους στην Άρσεναλ, αλλά και εγχειρίδιο επιτυχίας στους υπόλοιπους. Αργά ή γρήγορα, όλοι τον μιμήθηκαν, όλοι υιοθέτησαν τις αλλαγές του, ο καθένας φυσικά με τον δικό του τρόπο.
Η Premier League έγινε η Μέκκα των μεγάλων ξένων προπονητών, η καραμέλα με τους παίκτες που "δεν μπορούν να παίξουν εδώ" έλιωσε οριστικά. Η εικόνα των παικτών που μεθάνε έξι μέρες την εβδομάδα ανήκει στις ταινίες και τα ντοκιμαντέρ, όλοι έχουν διατροφή, επιστημονική υποστήριξη, data analysis, όλα όσα έκανε πρώτος εκείνος.
Η πρωτοπορία του ήταν πια καθεστώς, δεν του έδινε κανένα πλεονέκτημα. Η Άρσεναλ έμεινε πίσω οικονομικά, αλλά είχε στο τιμόνι κάποιον που επέμενε να θέλει να τα κάνει "όπως παλιά". Ρομαντικός ή αφελής, ξεπερασμένος ή απλώς πιστός στις αρχές του, ο Βενγκέρ έμεινε πίσω και άφησε την εικόνα του να φθαρεί. Πρώτα τον νίκησε το χρήμα και μετά ο χρόνος.

ΑΠΕΤΥΧΕ ΓΙΑΤΙ ΕΜΕΙΝΕ

Ακόμα κι η επιλογή του να μείνει μοιάζει μια ηλιθιότητα μέσα απ’το πρίσμα του σύγχρονου ποδοσφαίρου. Ποιος μένει χωρίς να πετυχαίνει; Όλοι φεύγουν, πετυχημένοι ή όχι, πάνε αλλού να εξαργυρώσουν την επιτυχία και το όνομά τους.
Λέτε να μην είχε πάρει κι άλλους τίτλους ο Βενγκέρ αν διάλεγε αυτόν τον δρόμο; Δεν θα κέρδιζε αν πειθόταν απ’τη Ρεάλ; Αν το καλοκαίρι του 2005 έφευγε απ’την Άρσεναλ, άραζε και μετά πήγαινε στην Τσέλσι ως διάδοχος του Μουρίνιο; Αν πήγαινε την εποχή του Αντσελότι στην Παρί, που τόσο τον ήθελε;

ΕΡΩΤΑΣ ΜΕ ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΖΩΗΣ

Ο Βενγκέρ έμεινε γιατί η δουλειά του ήταν η Άρσεναλ, όχι η προπονητική. Η στάση του αυτή είχε ανάμεικτα αποτελέσματα, αλλά αυτή ήταν. Ο Μουρίνιο φεύγει γιατί το τοξικό περιβάλλον που δημιουργεί για να πάρει τίτλους δεν γίνεται να κρατήσει πολύ. Ο Γκουαρδιόλα φεύγει γιατί πιστεύει πως μετά από 3-4 σεζόν φεύγει ο έρωτας στις ματιές ανάμεσα σε παίκτες και προπονητή.

(AP Photo/Rui Vieira)
Ο Βενγκέρ είχε έρωτα, παντοτινή αγάπη με την ίδια την ομάδα, τον σύλλογο. Προφανώς και ήξερε πόσο δύσκολο είναι να συνεχίζει στο ίδιο πόστο για 22 χρόνια, αλλά για εκείνον δεν ήταν πόστο. Ήταν έργο ζωής. Ξεκίνησε ως πολιτικός μηχανικός και έγινε αρχιτέκτονας, σχεδιαστής, μπετατζής, πλακάς, ηλεκτρολόγος, υδραυλικός. Δεν άφησε τίποτα που να μην περνάει απ’τα χέρια του και δεν ήθελε ποτέ να αφήσει αυτό το πρότζεκτ ζωής σε ξένα χέρια.

ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΘΕΙ

Αρκεί μόνο να σκεφτεί κανείς πως τα τελευταία χρόνια έμενε γιατί δεν υπήρχε κανένας που να μπορούσε να πάρει την απόφαση να τον διώξει. Ο Βενγκέρ έγινε πολύ μεγάλος για να απολυθεί. Τελικά φέτος πείστηκε να αποχωρήσει. Στην ουσία η Άρσεναλ του είπε πως θέλει να φύγει, ώστε ο Αλσατός να "αναγκαστεί" να ανακοινώσει το αντίο.
Το έγραψε εύστοχα ο Ρόρι Σμιθ στους New York Times. Ο Βενγκέρ έγινε τέτοιο μέγεθος, που για να γεμίσει το κενό του η Άρσεναλ πρέπει να φέρει όχι έναν, αλλά τέσσερις αντικαταστάτες. O Σανλεχί ήρθε απ’την Μπαρτσελόνα και ανέλαβε προπονητής ποδοσφαίρου, ο Μισλιντάντ ήρθε απ’την Ντόρτμουντ ως chief scout, ο Φαχμί ήρθε απ’την ποδηλασία(!) για να αναλάβει τις μιντιακές διαπραγματεύσεις και συμφωνίες.
Οι Λονδρέζοι πήραν ήδη τρεις και τους μένει ο τέταρτος, ο προπονητής. Μπορεί να πετύχει άμεσα, μπορεί και όχι. Ο,τι κι αν συμβεί, δεν θα είναι Βενγκέρ.
"Πιστώνω στον εαυτό μου ένα πράγμα: πάντα χειριζόμουν την Άρσεναλ σαν να μου ανήκει". Είκοσι δύο χρόνια, ένα πρότζεκτ ζωής. Αν έφευγε νωρίτερα, σίγουρα θα άφηνε την αγάπη του σε καλύτερη κατάσταση. Αλλά το πρωτάθλημα, το αγγλικό ποδόσφαιρο, το έκανε ήδη καλύτερο πριν από 15 χρόνια.
Κι αυτό δεν μπορούν να το πουν πολλοί προπονητές...
  
Το μήνυμα του Αρσέν Βενγκέρ στην επίσημη ιστοσελίδα της Άρσεναλ: 

«Ύστερα από προσεκτική σκέψη και συζήτηση με τον σύλλογο, αισθάνομαι ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για μένα να αποχωρήσω στο τέλος της σεζόν. Είμαι ευγνώμων που είχα το προνόμιο να υπηρετήσω το σύλλογο για τόσα αξιομνημόνευτα χρόνια.
Διαχειρίστηκα το σύλλογο με πλήρη αφοσίωση και ακεραιότητα. Θέλω να ευχαριστήσω όλο το προσωπικό, τους παίκτες, τους διευθυντές και τους φιλάθλους που έκαναν αυτόν το σύλλογο τόσο ξεχωριστό. Καλώ τους οπαδούς μας να σταθούν στην ομάδα για να τελειώσουμε τη σεζόν ψηλά. Προς όλους όσους αγαπούν την Αρσεναλ, να προσέχετε τις αξίες του συλλόγου.
Θα σας αγαπώ και θα σας υποστηρίζω για πάντα».