Λίγο πριν πέσει η καγκελόπορτα...Νοέμβρης 1973

Οι αγώνες του Νοέμβρη του 1973 που κορυφώθηκαν στις 17 στο Πολυτεχνείο, αποτελούν κορυφαία εκδήλωση της εφτάχρονης αντιχουντικής πάλης του λαού και της νεολαίας και μια από τις κορυφαίες στιγμές της ιστορίας του λαϊκού κινήματος στη χώρα μας. Το Πολυτεχνείο έδειξε ότι όταν ο λαός πιστέψει στη δύναμή του και οργανωθεί, έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει λύσεις προς όφελός του, ακόμα και όταν αυτό φαντάζει αδύνατο. Η μάχη του Πολυτεχνείου, οι αγώνες που προηγήθηκαν και οι εξελίξεις που ακολούθησαν ήταν μια γροθιά στην μοιρολατρία και την απογοήτευση του «δεν γίνεται τίποτα, δεν αλλάζει τίποτα» και εμπνέει τους σύγχρονους αγώνες του λαού και της νεολαίας.

Στο αφιέρωμά μας παρουσιάζουμε αποσπάσματα από την τελευταία εκπομπή του ελεύθερου Ραδιοσταθμού του Πολυτεχνείου, τη νύχτα της 16 προς 17 Νοέμβρη. Η απομαγνητοφώνηση έγινε από μαγνητοταινία που γράφτηκε μέσα στην αίθουσα του Σταθμού και βρέθηκε δίπλα στο μικρόφωνο των εκφωνητών. Δημοσιεύτηκαν στον Ριζοσπάστη της 17 Νοέμβρη 1974, σε αφιέρωμα της εφημερίδας στην πρώτη επέτειο του Πολυτεχνείου. Από το ίδιο δημοσίευμα προέρχεται και το απόσπασμα μαρτυρίας του λογοτέχνη Κώστα Κοτζιά, αυτόπτη μάρτυρα της εισβολής του τανκ στο Πολυτεχνείο. Το αφιέρωμά μας συμπληρώνουν ένθετα αποσπάσματα από το βιβλίο του Γιώργου Γάτου ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ, ρεπορτάζ με την ιστορία, σχετικά με τον Ραδιοσταθμό των ελεύθερων-πολιορκημένων φοιτητών και τις τελευταίες στιγμές εκπομπής του.

«Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο! Σας μιλάει ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των ελεύθερων αγωνιζομένων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζομένων Ελλήνων. Αυτή τη στιγμή πρέπει όλοι να μάθετε τι γίνεται στην Ελλάδα μας. Ελληνικέ Λαέ πρέπει να συμπαρασταθείς. Σήμερα, αυτή τη στιγμή, πώς είναι δυνατό να κοιμηθείς όταν τα τανκς έχουν στηθεί στις πύλες του Πολυτεχνείου και σημαδεύουν τα παιδιά σου; Γι’ αυτό αυτή τη στιγμή αγωνιζόμεθα και ακόμα μιλάμε, για να ’ρθεις κοντά μας. Γιατί αν δεν έρθεις αυτή τη στιγμή κοντά μας, αν μας πιάσουν κι αν ακόμα μας σκοτώσουν, δεν φοβόμαστε να πεθάνουμε, γιατί θα πεθάνουμε Λεύτεροι. Έλληνες πρέπει να μάθετε πως τα παιδιά σας γεννήθηκαν λεύτεροι, πως τα παιδιά σας θα ζήσουν λεύτερα. Γιατί πιστεύουν στην προκοπή αυτού του τόπου…».

Ο Σταθμός του Πολυτεχνείου εξακολουθεί να μεταδίδει τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, μηνύματα συμπαράστασης, συνθήματα, από το βράδυ μέχρι το πρωί και από το πρωί μέχρι το βράδυ συνέχεια, πάντα στους γνωστούς 1050 χιλιοκύκλους.

«Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο!  Σας μιλάει ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των ελεύθερων αγωνιζομένων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζομένων Ελλήνων…»

Από την Πέμπτη που έχει αντικατασταθεί ο παλιός πρόχειρος πομπός με ισχυρότερο, που έφερε στο Πολυτεχνείο ένας ερασιτέχνης ραδιοτεχνικός, η ισχύς του ξεπερνάει τα 40 βατ κι ακούγεται τώρα μέχρι τα Σπάτα. Μάλιστα το βράδυ της Παρασκευής είχε σχεδιαστεί να αντικατασταθεί και αυτός με άλλο πομπό, ισχυρότερης εμβέλειας, ώστα η φωνή των ελεύθερων-πολιορκημένων να ακούγεται σε ολόκληρη τη χώρα, όμως τα γεγονότα προλάβανε…

[Γιώργου Γάτου: ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ, ρεπορτάζ με την ιστορία, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1983]

«Πρέπει όλοι να μάθουν αυτό που δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα στην Ελλάδα. Να πολεμάνε άοπλα τα τέκνα της, με τα στήθια τους, το μόνο τους όπλο να ’ναι η πίστη για Λευτεριά, μ’ ένα σώμα, με μια ψυχή για να κερδίσουν τη λευτεριά. Για ν’ ανατρέψουν τους δυνάστες τους· που χρόνια τώρα σου ρουφούν το αίμα, ελληνικέ λαέ! Και το ξέρεις πολύ καλά ότι σου ρουφούν το αίμα.

Ο αγώνας είναι παλλαϊκός. Ο λαός αγωνίζεται για να γίνει κυρίαρχος στο σπίτι του. Τα τανκς δεν θα σαρώσουν τα στήθια μας, δεν θα ποδοπατήσουν την λευτεριά μας. Ο λαός έχει χυθεί στους δρόμους. Έχει μπει μπροστά στα τανκς και δεν τ’ αφήνει να κινηθούν. Και καλεί τους στρατιώτες να μη σκοτώσουν τ’ αδέλφια τους, να μη χύσουν αδελφικό αίμα, να μη χυθεί ελληνικό αίμα.

Αδέλφια μας στρατιώτες δεν θα σηκώσετε όπλο, δεν θα πυροβολήσετε, δεν θα σκοτώσετε τ’ αδέλφια σας. Πώς είναι δυνατό να σκοτώσετε τ’ αδέλφια σας;…».

…

«Αυτή τη στιγμή τα παιδιά σου έχουν χυθεί στους δρόμους, μπροστά στα τανκς και δεν τ’ αφήνουν να στραφούν εναντίον σου. Αγωνίσου όσο μπορείς! Τα στρατευμένα παιδιά σου δεν πρόκειται να σηκώσουν το όπλο εναντίον σου. Χαρμόσυνο μήνυμα: Από ένα τανκς φαντάρος χαιρέτησε το λαό που ζητωκραύγαζε. Οι φοιτητές είναι σκαρφαλωμένοι στα κάγκελα και τραγουδούν τον Εθνικό Ύμνο. Το ηθικό όλων είναι ακμαιότατο. Ο ενθουσιασμός θυμίζει λαϊκό πανηγύρι. Οι καμπάνες ηχούν χαρμόσυνα!…».

«Η ώρα είναι 2 και 10 μετά τα μεσάνυχτα. Το Πολυτεχνείο, το μόνο οχυρό της ελευθερίας και η φωνή μας, η μόνη φωνή της αλήθειας, στέλνουν το μήνυμα της Ελευθερίας. Όλοι ενωμένοι. Όλοι αγαπημένοι. Όλοι αδελφωμένοι. Στρατός – Λαός μαζί! Στρατός – Λαός μαζί! Ακούτε αυτή τη στιγμή το σύνθημα από τους φοιτητές: «Όχι αδελφικό αίμα! Λαός και στρατός ενωμένοι στον αγώνα ενάντια στη χούντα που 6 χρόνια τώρα τυραννάει το βασανισμένο ελληνικό λαό! Δεν ανήκει ο στρατός στη χούντα!». Η χούντα στηρίζεται στο μέταλλο. Η καρδιά όμως των φαντάρων μας είναι μαζί μας. Δεν θα στρέψουν το μέταλλο ενάντια στα παιδιά μας. Ο λαός μας δεν μπορεί ν’ ανεχθεί δυνάστες. Έχει χύσει εκατόμβες αίμα για τη Λευτεριά. Δεν μπορεί να ζήσει σκλαβωμένος.

Οι καμπάνες σημαίνουν χαρμόσυνα. Στον Άγιο Νικόλαο στα Πευκάκια οι καμπάνες χτυπάνε ενωμένες με τις καμπάνες της Κυψέλης. Παρακαλούμε όσοι βρίσκεστε κοντά σε καμπαναριά να τρέξετε να ηχήσει από το ύψος τους η φωνή της Λευτεριάς. Ας ενωθούν οι χτύποι τους με τους χτύπους της καρδιάς μας. Αυτή τη στιγμή γύρω στο Πολυτεχνείο υπάρχουν τανκς και γίνεται η μεγαλύτερη μάχη χωρίς να χυθεί σταγόνα αίμα!…».

«Μας συγχωρείτε για τη μεγάλη μας συγκίνηση! Μας συγχωρείτε για τα δάκρυά μας! Κλαίμε από χαρά. Κλαίμε από την πίστη στον αγώνα. Ο αγώνας είναι Ιερός. Είναι αγώνας για τη Λευτεριά. Η στρατοκρατία στα 6 χρόνια δεν μπόρεσε να ριζώσει το φόβο μέσα στις καρδιές των Ελλήνων. Ο φόβος έχει εξαφανισθεί. Η λευτεριά έχει αναφτερώσει το ηθικό όλων των Ελλήνων!».

ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

«Ελληνικέ Λαέ! Απόψε, εδώ και λίγη ώρα, η χούντα, η δικτατορία έδειξε το πραγματικό της πρόσωπο. Η σκιά του Στρατιωτικού Νόμου έπαψε πια να ’ναι σκιά. Είδαμε τα τανκς να κυκλοφορούν στους δρόμους της Αθήνας.

Λαέ! Η χούντα ξεσκέπασε για άλλη μια φορά το πρόσωπό της! Φάνηκε καθαρά ποιες είναι οι προθέσεις της. Όταν για πρώτη φορά αντιμετώπισε το λαϊκό αγώνα έστειλε σ’ αυτόν τα τανκς. Όμως όλοι ξέρουμε: η χούντα έχει μόνο τα όπλα, δεν έχει τις καρδιές κανενός. Είναι ξενοκίνητη. Και γι’ αυτό δεν την υποστηρίζει καμιά παλλόμενη ελληνική καρδιά!…»._

Ο λογοτέχνης Κώστας Κοτζιάς που έζησε από κοντά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και τη νύχτα της σφαγής, περιγράφει τις συγκλονιστικές στιγμές της εισβολής του τανκ στο Πολυτεχνείο:

«(…) Σ’ όλα τα σπίτια της Αθήνας ξεσπάει ένας υπόκωφος θρήνος που συνοδεύεται από άγριες ριπές. Το τανκ δίνει από τηλεβόα δέκα λεπτά καιρό στους πολιορκημένους να παραδοθούν. Σπουδαστές τρέχουν προς το βάθος να πληροφορήσουν τη Συντονιστική Επιτροπή. Η Καρυστιάνη, η πρόεδρος των Κρητών σπουδαστών, παίρνει την εντολή να βγει ν’ αναγγείλει τη συνθηκολόγηση. Μα ο αξιωματικός του τανκ έχει κιόλας δώσει εντολή στον φαντάρο να εισβάλλει. Ο φαντάρος ενώνει και ανοίγει τα χέρια του προς τους σπουδαστές που βρίσκονται σκαρφαλωμένοι στην πόρτα, για να καταλάβουν πως θα προχωρήσει και ν’ απομακρυνθούν. Τα παιδιά μένουν στις θέσεις τους φωνάζοντας: «Χτυπάτε αδέλφια, εμπρός»!

Ο αξιωματικός του τανκ επαναλαμβάνει τη διαταγή στο φαντάρο, αλλ’ αυτός δεν προχωρεί. Τον εκτελούν αστραπιαία και το τανκ ορμά γκρεμίζοντας την είσοδο με τα τρία παιδιά που έχουν μείνει στην κορφή της. Λιώνει την μπλε μερσεντές του Πρύτανη, που πίσω της είναι οχυρωμένα άλλα παιδιά. Λιώνει άλλη μια μερσεντές καθηγητή και σταματά ρίχνοντας τον παμπάλαιο φοίνικα, που στέκει στα Προπύλαια, στο πρώτο κτίριο στο βάθος. Εκεί μπροστά βρέθηκε η Καρυστιάνη που συνελήφθη αμέσως.

Πρώτα μπουκάρει μέσα μια ομάδα αξιωματικών, ύστερα οι λοκατζήδες. Ακολουθούν οι ασφαλίτες και οι αστυνομικοί. Όπου οι τελευταίοι αποδείχνονται περισσότερο βάρβαροι, αδίσταχτοι και αιμοδιψείς από τους πρώτους. Επικρατεί χάος, πανικός, αναταραχή. Αξιωματικοί και ΛΟΚατζήδες και προπαντός ασφαλίτες και αστυνομικοί πέφτουν με λυσσασμένη μανία πάνω στους άοπλους και απροστάτευτους σπουδαστές και χτυπούν τυφλά, όπου βρουν, με ρόπαλα, με γκλομπς, με τις λαβές των περιστρόφων, με τα κοντάκια των ντουφεκιών. Κάποιοι «παληκαράδες» δεν διστάζουν και να πυροβολούν. Οι συγκρούσεις σώμα με σώμα γενικεύονται παντού, στο προαύλιο, στους διαδρόμους, στις σκάλες, στις αίθουσες…»

(…)Ο Σταθμός των ελεύθερων-πολιορκημένων δίνει το τελευταίο μήνυμά του:

«Τώρα μπαίνουν μέσα. Βλέπω έναν έφεδρο ανθυπολοχαγό. Ξέρω τι με περιμένει. Εδώ Πολυτεχνείο… Εδώ Πολυτεχνείο… Αγαπητοί ακροατές θα διακόψουμε για λίγο τη μετάδοση. Μείνετε στους δέκτες σας, στο ίδιο μήκος κύματος…»

Ακολούθησε ο εθνικός ύμνος. Μετά ο Σταθμός καταστράφηκε για να μην χρησιμοποιηθεί από το στρατό και την αστυνομία.

[Γιώργου Γάτου, ό.π.]

Μια τρομακτική σιωπή απλώθηκε από το μέρος των παιδιών, που στέκονταν δεξιά κι αριστερά στον περίβολο, καθώς είδαν τους συντρόφους τους να χάνονται κάτω από τις αλυσίδες του τανκ. Μια σιωπή τόσο μεγάλη που άκουσε καθαρά τους ήχους από τις αρβύλες των λοκατζήδων που έτρεχαν κυνηγώντας τα παιδιά που έφευγαν, αλλά αμίλητα, βουβά, πετρωμένα σε όγκους που διασκορπιζόντουσαν συσπειρωμένοι προς διάφορες κατευθύνσεις».

                                                                                                      Πηγή:atexnos.gr