Παρουσιάστηκαν την Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2019 σε επίσημη εκδήλωση στην Αθήνα, τα πορίσματα ανεξάρτητης έρευνας που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα από ομάδα ερευνητών καθηγητών Πανεπιστημίου, έπειτα από απόφαση των Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε. και της Ο.Λ.Μ.Ε., με τίτλο «Η Δημόσια Εκπαίδευση στην Ελλάδα-Όψεις και τάσεις μιας αναδυόμενης ιδιωτικοποίησης». Η πραγματοποίηση της έρευνας εντάσσεται στο πλαίσιο της δράσης της Εκπαιδευτικής Διεθνούς (Education International) «Παγκόσμια ανταπόκριση- αντίδραση στην εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης».
Η έρευνα ανέδειξε την παρουσία του φαινομένου της αναδυόμενης ιδιωτικοποίησης στη δημόσια εκπαίδευση καθώς και την επιτακτική ανάγκη της άμεσης λήψης μέτρων, πρωτοβουλιών και δράσεων, από την πολιτεία, που θα έχουν ως στόχο την ουσιαστική και έμπρακτη στήριξη της δημόσιας εκπαίδευσης. Η διερεύνηση των μορφών και της συχνότητας εμφάνισης του φαινομένου καθώς και η ανάδειξη της απόπειρας ιδιωτικοποίησης βασικών πτυχών της δημόσιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι απολύτως αναγκαία στο πλαίσιο του αγώνα των εκπαιδευτικών συνδικάτων για την προάσπιση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν και τοποθετήθηκαν επί των πορισμάτων, η Υφυπουργός Παιδείας κ. Σοφία Ζαχαράκη, ο πρώην Υπουργός Παιδείας κ. Κώστας Γαβρόγλου, ως εκπρόσωπος του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., η βουλευτής κ. Χαρά Κεφαλίδου, Τομεάρχης Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής και ο Αναπληρωτής Τομεάρχης Παιδείας του Μέρα25 κ. Κώστας Χουλιάρας.
Η παρουσίαση της έρευνας έγινε από τα μέλη της Ερευνητικής Ομάδας, καθηγητές κ.κ. Φωτόπουλο Νίκο, Κυρίδη Αργύρη, Καμαριανό Ιωάννη και Χαλκιώτη Δημήτρη ενώ σύντομες τοποθετήσεις έγιναν από τον υπεύθυνο του προγράμματος της Εκπαιδευτικής Διεθνούς «Παγκόσμια ανταπόκριση- αντίδραση στην εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης» κ. Gavrielatos Angelo, ο οποίος ανέλυσε και τους σκοπούς του προγράμματος, καθώς και από τον πρόεδρο της Δ.Ο.Ε. και τον Γενικό Γραμματέα της Ο.Λ.Μ.Ε. οι οποίοι αναφέρθηκαν στις δράσεις που θα αναλάβουν οι δύο Ομοσπονδίες στη συνέχεια, αξιοποιώντας τα ευρήματα της έρευνας.
Παρόντες στην παρουσίαση ήταν (εκτός από μέλη των Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε., της Ο.Λ.Μ.Ε. του Ι.Π.Ε.Μ.-Δ.Ο.Ε., του ΚΕ.ΜΕ.ΤΕ. και τους αιρετούς στο Κ.Υ.Σ.Π.Ε.), η εκπρόσωπος της E.T.U.C.E. Paola Cammilli, εκπρόσωποι της Ο.Ι.Ε.Λ.Ε., του Κ.ΑΝ.Ε.Π.- Γ.Σ.Ε.Ε. καθώς και των εκπαιδευτικών συνδικάτων της Κύπρου, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Η Δημόσια Εκπαίδευση στην Ελλάδα
Όψεις και τάσεις μιας αναδυόμενης ιδιωτικοποίησης
Στην Ελλάδα, με την πάροδο του χρόνου, ανάμεσα στα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση τείνουν μειούμενες. Οι δαπάνες για την εκπαίδευση αποτελούν μία από τις πιο θεμελιώδεις κατηγορίες των δημοσίων δαπανών.
Παρόλο που υπήρξε αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση του από το 2000 μέχρι το 2010, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης κατά τα έτη 2012-2016 παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης για την εκπαίδευση. Αξίζει επίσης να αναφερθεί πως το ίδιο χρονικό διάστημα υπήρξε μια «μετατόπιση» των δημοσίων δαπανών από τη δευτεροβάθμια προς την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Μελετώντας τις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την εκπαίδευση, αξιοποιώντας τις επεξεργασίες όλων των φορέων που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της εκπαιδευτικής πολιτικής, εμφανίζεται ότι το ποσοστό που αναλογεί σε μισθούς και αποζημιώσεις των εργαζομένων αυξήθηκε σε σχέση με το ποσοστό των δαπανών για υποδομές και εξοπλισμό.
Οι δαπάνες για την ιδιωτική εκπαίδευση μειώθηκαν σημαντικά, από 3,3 δισ. ευρώ το 2009 σε 2,1 δισ. ευρώ το 2016 (μείωση πάνω από 33,3%). Πιο συγκεκριμένα, οι δαπάνες για σκιώδη εκπαίδευση (υπηρεσίες φροντιστηρίων, ιδιαίτερα μαθήματα, εκμάθηση ξένων γλωσσών εκτός σχολείου, καθώς και υπηρεσίες παιδαγωγών, παιδοκόμων και μπέιμπι σίτερς) ως ποσοστό των δαπανών για δημόσια εκπαίδευση είναι περίπου 34,7%. Επίσης οι δαπάνες για τη σκιώδη εκπαίδευση ως ποσοστό των συνολικών δαπανών για την ιδιωτική εκπαίδευση είναι 40,1%.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, οι εκπαιδευτικοί ανησυχούν σε μεγάλο βαθμό για το «αποικιοποίηση» της δημόσιας εκπαίδευσης από κοινωνικές πρακτικές που εδραιώνουν διαρκώς μια τάση προς την ιδιωτικοποίηση.
Επιπλέον, τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι οι δαπάνες των ελληνικών νοικοκυριών για την εκπαίδευση είναι σχετικά υψηλές, μιας και η οικονομική κρίση συνεχίζει να ασκεί σημαντική πίεση στους γονείς. Σχεδόν το 50% συμφωνεί ότι η σκιώδης εκπαίδευση υπονομεύει τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της δημόσιας εκπαίδευσης.
Επιπλέον, ένας ακόμα λόγος για την αυξανόμενη τάση της ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης στην Ελλάδα οφείλεται στην αδυναμία του κράτους να προστατεύει τον ρόλο και την αποστολή της δημόσιας εκπαίδευσης. Τα παραπάνω στοιχεία υποδεικνύουν ότι τα έξοδα για την εκπαίδευση είναι πολύ υψηλά για την ελληνική οικογένεια. Οι μελλοντικοί δάσκαλοι εξέφρασαν έντονα επικριτικές απόψεις για τα δημόσια και ιδιωτικά χαρακτηριστικά της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Διαφαίνεται, όμως, μια σαφής προτίμηση προς τη δημόσια εκπαίδευση μεταξύ μελλοντικών εκπαιδευτικών για οικονομικούς ή/και ιδεολογικούς λόγους. Αυτές οι εκφρασμένες προτιμήσεις δείχνουν μια θετική προδιάθεση προς την υιοθέτηση κοινωνικών πολιτικών στήριξης του δημοσίου σχολείου και του κοινωνικού κράτους.
Η ανάλυση του περιεχομένου των αποφάσεων και των κειμένων των αποφάσεων και των κειμένων της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας (Δ.Ο.Ε.) και της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) που αφορούν στην ιδιωτικοποίηση της ελληνικής δημόσιας εκπαίδευσης έχουν δείξει ότι οι δύο κορυφαίες συνδικαλιστικές οργανώσεις στον τομέα της δημόσιας εκπαίδευσης έχουν επισημάνει έγκαιρα την σημαντική εξασθένιση του κράτους πρόνοιας. Συχνά γίνεται αναφορά στον κίνδυνο της δημιουργίας αρνητικών στάσεων απέναντι στα χαρακτηριστικά του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος της Ελλάδας. Ως εκ τούτου, καταγγέλλουν συστηματικά τις προσπάθειες ιδιωτικοποίησης της δημόσιας εκπαίδευσης . Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα πολιτικά επιχειρήματα και της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας (Δ.Ο.Ε.) και της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ), όπως καταγράφονται στα δημόσια κείμενα και τις δηλώσεις τους κατά της εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης έχουν στόχο την προστασία των ανθρωπίνων και των πολιτικών δικαιωμάτων και, στη συνέχεια, της προστασίας της κοινωνικής συνοχής, θεωρώντας την εκπαιδευτική διαδικασία ως αναμφισβήτητο δημόσιο αγαθό.
Η έρευνα αποτυπώνει τις απόψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τους παράγοντες που ευθύνονται για την άνοδο της ιδιωτικοποίησης στη δημόσια εκπαίδευση. Οι εκπαιδευτικοί συμφωνούν ότι ένας από τους παράγοντες που ευθύνονται για την ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης είναι η έλλειψη προσωπικού στη δημόσια εκπαίδευση.
Σύμφωνα με τα ευρήματα επίσης σημαντικοί παράγοντες είναι η έλλειψη υποδομών, η δυσπιστία των γονέων προς της δημόσια εκπαίδευση και η ελλιπής χρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης. Επίσης εξίσου σημαντικός παράγοντας ανόδου της ιδιωτικοποίησης είναι το «προνομιακό» πλαίσιο κάτω από το οποίο επιτρέπεται να λειτουργεί η σκιώδης εκπαίδευση στην Ελλάδα. Πολλές κυβερνήσεις, κάτω από την πίεση ιδιωτικών συμφερόντων εμφανίζονται ανεκτικές ή παθητικές απέναντι στην εφαρμογή σχετικών πολιτικών και δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος με στόχο την επιδρομή των αγορών στη δημόσια εκπαίδευση.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Σύμφωνα με τα συμπεράσματά μας, στην Ελλάδα οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση περιορίζονται με την πάροδο του χρόνου μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Αντίθετα, οι δαπάνες για τη σκιώδη εκπαίδευση αυξήθηκαν (οι δαπάνες για τη σκιώδη εκπαίδευση ως ποσοστό των δαπανών για τη δημόσια εκπαίδευση είναι περίπου στο 34,7%). Σημαντικοί παράγοντες που ευθύνονται για την ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης είναι η έλλειψη προσωπικού στη δημόσια εκπαίδευση, οι βασικές και πολλαπλές σε υποδομές και η γενικότερη στοχοποίηση των λειτουργών της δημόσιας εκπαίδευσης από συστημικούς και μη φορείς και κέντρα πληροφόρησης. Με βάση τα ευρήματά της έρευνας, προτείνουμε μέτρα και πρωτοβουλίες ουσιαστικής στήριξης της δημόσιας εκπαίδευσης:
1. Αύξηση της χρηματοδότησης της δημόσιας εκπαίδευσης
2. Εστίαση στα περιβάλλοντα που έχουν πληγεί περισσότερο από την οικονομική κρίση
3. Ενίσχυση των μισθών των εκπαιδευτικών
4. Επιστημονική και παιδαγωγική ενίσχυση των εκπαιδευτικών
5. Εστίαση στην αντιμετώπιση κάθε εγχειρήματος στοχοποίησης και απαξίωσης της δημόσιας εκπαίδευσης, από ΜΜΕ, κυβερνήσεις, ιδιωτικούς φορείς και οργανισμούς που αποβλέπουν στην ενίσχυση της δυσπιστίας των γονέων και ευρύτερα της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στη δημόσια εκπαίδευση.
6. Ιδιαίτερη μέριμνα και πολυτροπική στήριξη των κοινωνικά ευάλωτων ομάδων σε όλο το εύρος του εκπαιδευτικού μας συστήματος
7. Πολιτικά και θεσμικά μέτρα αντιμετώπισης των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων
8. Πολιτικά, οικονομικά και θεσμικά μέτρα για την ενίσχυση όλων των δημόσιων εκπαιδευτικών δομών και προγραμμάτων (π.χ. δίχρονη προσχολική αγωγή και εκπαίδευση, ολοήμερο δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο, πρόσθετη διδακτική στήριξη, ενισχυτική διδασκαλία, Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας κ.α.)
Συμπερασματικά, η προσέγγιση αυτή προσφέρει ένα νέο ενδιαφέρον ερμηνευτικό πλαίσιο αιτιών, εννοιών, θεωρήσεων και πρακτικών εντός και εκτός της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας. Τέλος, είναι δεδομένο ότι χρειαζόμαστε περισσότερες μελέτες σχετικά με τους όρους και τις συνθήκες εργασίας στην εκπαίδευση και διασύνδεση της εκπαιδευτικής έρευνας με τις αποφάσεις που λαμβάνονται στο πεδίο της εκπαιδευτικής πολιτικής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου