Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι πόλεμος. Και είναι ένας επιθετικός πόλεμος. Ξεκίνησε τις πρώτες πρωινές ώρες τοπική ώρα στις 24 Φεβρουαρίου, όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ουκρανία, λίγο μετά την τηλεοπτική ομιλία του Πούτιν που είχε ανακοινώσει μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία.
Υπήρξε μια μακρά και επίπονη ιστορία κατηγοριών, αλλά όταν πρόκειται για κρίσιμα, σκληρά γεγονότα ξεχωρίζει ένα άλλο: η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Όπως σε αρκετούς άλλους επιθετικούς πολέμους από άλλους επιτιθέμενους, ιστορικούς ή σύγχρονους, το Κρεμλίνο ισχυρίζεται ότι η εισβολή του σχεδιάστηκε για να «αποστρατιωτικοποιήσει» (και «απεναζοποιήσει») το Κίεβο και να σταματήσει την καταστολή των ανθρώπων ρωσικής καταγωγής στο Ντονμπάς. Δεν έχουμε καμία ανεξάρτητη επιβεβαίωση ότι είχε γίνει «συστηματική εξόντωση» στην περιοχή.
Σε κάθε περίπτωση, ο ρωσικός στρατός εργάζεται τώρα για να αποκόψει την Ουκρανία όχι μόνο από τη Θάλασσα του Αζόφ αλλά και από τη Μαύρη Θάλασσα. Μια σημαντική αλλαγή συνόρων είναι ξεκάθαρα ανάμεσα στους στόχους του Κρεμλίνου. Και ήταν επίσης σαφές από την αρχή του πολέμου ότι οι στόχοι του Πούτιν περιελάμβαναν μια αλλαγή κυβέρνησης στο Κίεβο – αν και αυτό μπορεί να έχει εγκαταλειφθεί ή όχι μέχρι τώρα.
Ένας επιθετικός πόλεμος απαιτεί σοβαρή απάντηση από τη διεθνή κοινότητα. Απαιτούνται αυστηρές διεθνείς κυρώσεις για να υπογραμμιστεί η σοβαρότητα της παραβίασης που υφίστανται οι διεθνείς κανόνες αποδεκτής συμπεριφοράς του κράτους. Οι κυρώσεις είναι ένα μέσο, ένα μέσο για ένα σύνολο στόχων. Ποιοι είναι ακριβώς οι στόχοι σε αυτή την περίπτωση; Ποιο είναι το χρονικό πλαίσιο; Και – το σημαντικότερο – ποια είναι τα κατάλληλα μέτρα, παράλληλα με τις κυρώσεις, που θα βοηθήσουν να γίνει πιο πιθανή ως αποτέλεσμα μια ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων;
Στο πρόσφατο παρελθόν, για παράδειγμα μετά την εκλογή του Ποροσένκο, οι Ηνωμένες Πολιτείες παρείχαν υποστήριξη στην Ουκρανία με τη μορφή τεχνικής βοήθειας, δανείων και μη θανατηφόρου στρατιωτικής βοήθειας. Δεδομένης της τεράστιας σημασίας αυτού που έκανε ο Πούτιν τις τελευταίες δέκα ημέρες, η θανατηφόρα στρατιωτική βοήθεια σε ένα ευρύ φάσμα άλλων μορφών βοήθειας είναι πλέον απαραίτητη για να φτάσει το σωστό μήνυμα στο Κρεμλίνο.
Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, οι ΗΠΑ είχαν επίσης αρχίσει να επιβάλλουν κλιμακούμενες κυρώσεις σε επιλεγμένους Ρώσους αξιωματούχους. Ταυτόχρονα, όπως έχει γράψει η Angela Stent, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, η ιδέα ήταν με κάποιο τρόπο να εμπλακεί εκ νέου η Ρωσία και να της δοθεί μια «εκτός ράμπας» για να εκτονωθεί η κατάσταση.
Δεδομένης της απερισκεψίας της νέας περιπέτειας του Πούτιν που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου, πολλοί φαίνεται να υποθέτουν ότι η εκ νέου δέσμευση ήταν κακή ιδέα. Στην πραγματικότητα, δεν ήταν. Αυτό που ήταν λυπηρό ήταν η απουσία συνεχούς προσπάθειας για συνομιλία με τη Ρωσία, κατανόηση ορισμένων από τις ανησυχίες της αλλά και για να ξεκαθαρίσουμε βάναυσα τις κόκκινες γραμμές που η Δύση επιθυμούσε να επιβληθούν και να γίνουν σεβαστές.
Σήμερα σκοτώνονται άνθρωποι, μια μαζική έξοδος βρίσκεται σε εξέλιξη από την Ουκρανία, ολόκληρες περιοχές ερημώνουν και ενώ όλα αυτά γίνονται μπροστά στα μάτια μας, ορισμένοι ειδικοί συγχέουν τις κυρώσεις με την τιμωρία.
Στην πραγματικότητα, πρώτα και κύρια, οι κυρώσεις δεν υποτίθεται ότι περιπλέκουν το τέλος της σύγκρουσης. Ωστόσο, μπορούν να κάνουν ακριβώς αυτό προσφέροντας (α) ένα υπερβολικά αισιόδοξο όραμα στο ασθενέστερο μέρος της σύγκρουσης που είναι επίσης, σε αυτή την περίπτωση, θύμα επιθετικότητας, (β) κάνοντας ένα αυταρχικό καθεστώς που διαθέτει σημαντικές δυνατότητες στρατηγικής και Τα τακτικά πυρηνικά όπλα αισθάνονται στριμωγμένα, (γ) αύξηση της πίεσης στην Κίνα να πάρει ενεργά θέση ενώ ταυτόχρονα (δ) εκτροχιάζοντας την οικονομική ανάκαμψη στη Δύση.
Πώς συμβάλλουν οι κυρώσεις στην αποκλιμάκωση και σε ένα ειρηνικό αποτέλεσμα; Υπάρχουν τώρα –σήμερα, συγκεκριμένο πλαίσιο– δύο βασικές απαιτήσεις προκειμένου οι κυρώσεις να συμβάλουν σε μια ειρηνική διέξοδο και να οδηγήσουν στα σωστά μαθήματα για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, την ίδια στιγμή που διατηρούμε και ενισχύουμε την υποστήριξη, τη βοήθεια και την καλύτερη μελλοντική προοπτική για την Ουκρανία. Πρώτον, το καθεστώς κυρώσεων πρέπει να περιλαμβάνει μια διέξοδο για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και να αναφέρεται άμεσα και αποκλειστικά στον πόλεμο της Ουκρανίας. Όπως το είπε ο βετεράνος διπλωμάτης Gérard Araud, «καμία υπερβολή, καμία [ρωσική] αλλαγή καθεστώτος, κανένα άλλο ζήτημα».
Δεύτερον, πρέπει επίσης να μας υπενθυμίσουμε ένα κρίσιμο σημείο που τείνουμε να αποφεύγουμε στη δημόσια συζήτηση από φόβο ότι κάνουμε λάθος να είμαστε επιεικείς απέναντι στον επιτιθέμενο. Και το κρίσιμο σημείο είναι απλώς το εξής: κανένα έδαφος που κατακτήθηκε στη μάχη δεν μπορεί να επιστραφεί εύκολα στο πλαίσιο ενός αποτελέσματος από τις διαπραγματεύσεις ως προϋπόθεση για τη διαπραγμάτευση. Σπάνια στην ιστορία έχουμε δει τέτοια παραδείγματα. Με άλλα λόγια, οι πραγματικές επιλογές από αυτή την άποψη είναι δύο: είτε η Ουκρανία επικρατήσει με τη βοήθεια αλλά όχι την πραγματική εμπλοκή της Δύσης. Ή κάποια από τα κέρδη της Ρωσίας θα πρέπει να είναι –σε κάποια μορφή– μέρος του θέματος στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η επιστροφή στο status quo ante ως προϋπόθεση για μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων είναι απίθανη. Κανένας στολισμός δεν είναι χρήσιμος σε αυτό.
Όπως είναι λογικό, κάποιοι μπορεί να αναρωτηθούν: ισοδυναμεί αυτό με την αποδοχή της ρωσικής επιθετικότητας; Είναι σαφές ότι αν σκεφτούμε τι πήγε στραβά, καταλάβουμε γιατί απέτυχε η αποτροπή (γιατί απέτυχε), επικεντρωθούμε στον μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα και διασφαλίσουμε ότι αυτή τη φορά η εστίαση θα διατηρηθεί και θα οδηγήσει σε αλλαγή πορείας. Για παράδειγμα, η κρίσιμη ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία πρέπει να τερματιστεί. Γενικότερα, το έτος 2022 δεν μπορεί να γίνει 2014 όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
Ο Πούτιν είναι ο επιτιθέμενος σε αυτό το φρικτό επεισόδιο, υπενθυμίζοντας μας πόσο εύθραυστη είναι ακόμα η ειρήνη στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Όμως ο Ζελένσκι δεν συμβουλεύεται να ζητήσει ενεργό συμμετοχή του ΝΑΤΟ σε έναν πόλεμο που μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχο. Υπάρχουν διδάγματα που πρέπει να αντληθούν και από την πλευρά της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της μερικής ευθύνης για τη μη εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ. Και οι δύο πλευρές θα πρέπει να επιδιώξουν να επεκτείνουν τις εκεχειρίες (προς το παρόν προορίζονται για το άνοιγμα των διαδρόμων εκκένωσης των πολιτών) για να δημιουργήσουν χρονικά περιθώρια για επίσημες ή ανεπίσημες συνομιλίες που θα ξεκινήσουν σοβαρά.
Συνοψίζοντας, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η ειρήνη σε έναν πλουραλιστικό κόσμο θα αποκατασταθεί και – την ίδια στιγμή – το Κρεμλίνο δεν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το τετελεσμένο γεγονός γίνεται αποδεκτό ως κανόνας κρατικής συμπεριφοράς. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν και ο υπουργός Blinken έχουν αξιοσημείωτη εμπειρία στις εξωτερικές υποθέσεις. Οι περισσότεροι από τους Ευρωπαίους ομολόγους τους δεν το κάνουν. Οι ΗΠΑ πρέπει να καθησυχάσουν τους συμμάχους του ΝΑΤΟ –ο Πρόεδρος Μπάιντεν το έκανε πειστικά– ενώ ταυτόχρονα παρέχουν το πλαίσιο και τα όρια των στόχων που σχετίζονται με τις κυρώσεις. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι είναι αυτοί που θα πρέπει να βγάλουν τα πιο δύσκολα συμπεράσματα σχετικά με την ανάγκη για ενέργειες που ξεπερνούν τον εφήμερο κόσμο της πολιτικής επικοινωνίας. Πρέπει να επιτύχουμε μια ειρήνη με τη Ρωσία κατόπιν διαπραγματεύσεων, στη συνέχεια να αντιμετωπίσουμε επειγόντως την ενεργειακή εξάρτηση, να ενισχύσουμε την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο,
Έχουμε σοβαρά μαθήματα να πάρουμε από την τραγωδία στην Ουκρανία. Μας έχουν ξεμείνει όμως και τα κλισέ. Τόσοι πολλοί επιτιθέμενοι τα τελευταία χρόνια, τόσο περιορισμένη η διεθνής ανταπόκριση. Και τα δύο μέρη σε αυτόν τον καταστροφικό πόλεμο θα πρέπει να ενθαρρύνονται ενεργά να επιτύχουν μια δίκαιη και υπό διαπραγμάτευση ειρήνη.
Κώστας Αντ. Λάβδας
Πηγή: https://kostasantlavdas.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου