Ενα ηθικό κενό...

                                                                                                                      Του Μιχάλη Μητσού

Μια ομάδα οικονομολόγων πραγματοποίησε πριν από λίγα χρόνια έρευνα σε μερικά χωριά της Ελβετίας για να διαπιστώσει αν οι κάτοικοι θα συμφωνούσαν με την κατασκευή ενός εργοστασίου επεξεργασίας πυρηνικών αποβλήτων στην περιοχή τους. Αν και οι κάτοικοι αντιμετώπισαν με δυσαρέσκεια αυτό το ενδεχόμενο, αναγνώρισαν τη σημασία που θα είχε για τη χώρα τους και ψήφισαν θετικά σε ποσοστό 51%. Οι οικονομολόγοι ρώτησαν στη συνέχεια τους κατοίκους πώς θα ψήφιζαν αν η κυβέρνηση τούς αποζημίωνε για τη φιλοξενία του εργοστασίου με ένα ετήσιο ποσό. Το ποσοστό μειώθηκε αμέσως στο 25%.

Το αποτέλεσμα αυτής της έρευνας φαίνεται βέβαια απίστευτο σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, με την εμπειρία της Κερατέας. Αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση. Ο καθηγητής πολιτικής φιλοσοφίας στο Χάρβαρντ Μάικλ Σαντέλ (που το βιβλίο του «Δικαιοσύνη - Τι είναι το σωστό» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις) χρησιμοποιεί αυτό το παράδειγμα για να δείξει ότι στη ζωή του ανθρώπου δεν μπορεί όλα να αξιολογούνται με οικονομικά κριτήρια. Κι ότι πολλές φορές η αίσθηση καθήκοντος του πολίτη αποδεικνύεται ισχυρότερη από το χρήμα. Για να χρησιμοποιήσουμε ακόμη ένα παράδειγμα: ποιο σύστημα έχει αποδειχθεί αποτελεσματικότερο, η εθελοντική αιμοδοσία που εφαρμόζεται στην Ευρώπη ή η δυνατότητα πώλησης του αίματός τους που έχουν οι φτωχοί στην Αμερική; Το πρώτο, φυσικά.

Ζούμε σε μια κοινωνία όπου όλα έχουν μια τιμή, γράφει ο............59χρονος αμερικανός φιλόσοφος στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Τι δεν μπορεί να αγοράσει το χρήμα» (εκδ. Allen Lane). Στο Ντάλας, τα σχολεία πληρώνουν τους μαθητές δύο δολάρια για κάθε βιβλίο που διαβάζουν. Σε πολλές αμερικανικές πόλεις, μπορείς να πληρώσεις 10 δολάρια για να χρησιμοποιείς κατ' αποκλειστικότητα μια λωρίδα κυκλοφορίας για το αυτοκίνητό σου. Στην Ουάσιγκτον, στελέχη των λόμπι πληρώνουν περαστικούς για να τους κρατούν μια θέση στην ουρά για μια ακρόαση στο Κογκρέσο. Στη Βόρεια Καρολίνα, προβλέπεται αμοιβή 300 δολαρίων για όποιον τοξικομανή δέχεται να στειρωθεί. Ακόμη και το κρανίο σου μπορείς να νοικιάσεις: η Air New Zealand πληρώνει ανθρώπους για να ξυρίζουν το κεφάλι τους και να κυκλοφορούν με τατουάζ που διαφημίζουν την εταιρεία.

Σύμφωνα με τη λογική της αγοράς, το κατά πόσον αυτού του είδους οι συναλλαγές είναι ορθές είναι μια ερώτηση χωρίς νόημα. Σημασία έχει μόνο το αποτέλεσμα. Για τον Σαντέλ, πάλι, πρέπει πάντα να τίθενται δύο ερωτήματα. Είναι σωστό να πωλείται ή να αγοράζεται αυτή η δραστηριότητα ή εκείνο το προϊόν; Η απάντηση είναι κατά κανόνα ΟΧΙ. Η αγοραπωλησία αυτή συνιστά υποβάθμιση; Η απάντηση είναι κατά κανόνα ΝΑΙ. «Η θριαμβολογία της αγοράς στη δυτική πολιτική τα τελευταία 30 χρόνια», λέει στην Γκάρντιαν, «συμπίπτει με ένα ηθικό κενό στην καρδιά της δημόσιας συζήτησης. Πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι η οικονομία δεν είναι μια ουδέτερη επιστήμη. Αλλά ένας κλάδος της ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας».

 
                                                                                                                            Πηγή:tanea.gr

Σαν σήμερα το 1941 οι ήρωες Γλέζος και Σάντας κατεβάζουν την γερμανική σημαία από την Ακρόπολη...

Στα τέλη Μαΐου του 1941 είχε συμπληρωθεί ένας μήνας από την παράδοση της Αθήνας στους Γερμανούς, που ολοκλήρωναν τις επιχειρήσεις τους στην Ελλάδα με την κατάληψη της Κρήτης.
Ο Μανώλης Γλέζος  και ο Λάκης Σάντας ήταν δύο νεαροί φοιτητές, που δάκρυζαν, όπως και χιλιάδες Αθηναίοι, βλέποντας τη γερμανική σβάστικα να κυματίζει στην Ακρόπολη. Το χιτλερικό σύμβολο προκαλούσε την ελληνική υπερηφάνεια. Έπρεπε, λοιπόν, να κατέβει.
Το παράτολμο σχέδιο γεννήθηκε στο μυαλό τους ένα ανοιξιάτικο σούρουπο στο Ζάππειο, καθώς αντίκριζαν την Ακρόπολη και στρώθηκαν στη δουλειά για να το υλοποιήσουν. Πήγαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη και διάβασαν ό,τι σχετικό με τον Ιερό Βράχο. Στη Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια ανακάλυψαν όλες τις σπηλιές και τις τρύπες της Ακρόπολης. Γρήγορα, αντιλήφθηκαν ότι η μόνη διαδρομή που έπρεπε να ακολουθήσουν για να μην γίνουν αντιληπτοί από τους γερμανούς φρουρούς ήταν μέσω του Πανδρόσειου Άντρου.
Το πρωί της 30ης Μαΐου 1941, ο Γλέζος και ο Σάντας πληροφορήθηκαν από το ραδιόφωνο ότι η Κρήτη είχε πέσει. Οι Γερμανοί με προκηρύξεις κόμπαζαν για το κατόρθωμά τους. Οι δύο νέοι αποφάσισαν να δράσουν το ίδιο βράδυ. Όπλα δεν είχαν, παρά μόνο ένα φαναράκι κι ένα μαχαίρι. Η ώρα είχε φθάσει 9:30 το βράδυ. Η μικρή φρουρά της Ακρόπολης ήταν μαζεμένη στην είσοδο των Προπυλαίων και διασκέδαζε με νεαρές Ελληνίδες, που πουλούσαν τον ερωτά τους, πίνοντας μπύρες και μεθοκοπώντας.
Με άγνοια κινδύνου, πήδηξαν τα σύρματα, σύρθηκαν ως τη σπηλιά του Πανδρόσειου Άντρου και άρχισαν να σκαρφαλώνουν από τις σκαλωσιές, που είχαν φτιάξει οι αρχαιολόγοι για τις ανασκαφές. Φθάνοντας σε απόσταση ολίγων μέτρων από τον ιστό της σημαίας δεν αντιλήφθηκαν κανένα φρουρό και με γρήγορες κινήσεις κατέβασαν από τον ιστό το μισητό σύμβολο του ναζισμού. Ήταν μία τεράστια σημαία, διαστάσεων 4×2 μ. Είχαν φθάσει πια μεσάνυχτα. Οι δύο «κομάντος» δίπλωσαν και πήραν μαζί τους τη σημαία και ακολουθώντας το ίδιο δρομολόγιο απομακρύνθηκαν από την Ακρόπολη, χωρίς και πάλι να γίνουν αντιληπτοί από τους Γερμανούς, που συνέχιζαν τη διασκέδασή τους.
Με έκπληξη η γερμανική φρουρά αντιλήφθηκε νωρίς το πρωί ότι η σβάστικα έλειπε από τον ιστό. Οι γερμανικές αρχές πανικοβλημένες διέταξαν ανακρίσεις. Μόλις στις 11 το πρωί ανάρτησαν μια νέα σημαία στον κενό ιστό.
Γλέζος και Σάντας καταδικάσθηκαν ερήμην σε θάνατο, οι άνδρες της φρουράς εκτελέστηκαν, οι έλληνες διοικητές των αστυνομικών τμημάτων της περιοχής απαλλάχθηκαν από τα καθήκοντά τους, ενώ για τους φύλακες της Ακρόπολης δεν προέκυψε κάποιο ενοχοποιητικό στοιχείο.
Η υποστολή της σβάστικας από την Ακρόπολη αποτέλεσε ουσιαστικά την πρώτη αντιστασιακή πράξη στην κατεχόμενη Αθήνα, μία ενέργεια με συμβολικό χαρακτήρα, αλλά τεράστια απήχηση στο ηθικό των δοκιμαζόμενων Ελλήνων. Το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς ιδρύθηκαν οι δύο μεγάλες αντιστασιακές οργανώσεις ΕΑΜ και ΕΔΕΣ.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο Μανώλης Γλέζος συνελήφθη τρεις φορές από τους Γερμανούς, φυλακίστηκε και κατόρθωσε να δραπετεύσει, ενώ ο Λάκης Σάντας ξέφυγε από τους διώκτες του και κατετάγη στον ΕΛΑΣ.

Τα 25 κορυφαία βρετανικά μυθιστορήματα όλων των εποχών...

Μια έρευνα του BBC αναδεικνύει τα εκατό καλύτερα βρετανικά μυθιστορήματα όλων των εποχών. Επιλέγουμε τα εικοσιπέντε πρώτα.
Η Αγγλία είναι αναμφισβήτητα μια χώρα με μεγάλη λογοτεχνική παράδοση. Πριν μερικούς μήνες μια δημοσιογράφος από το BBC πραγματοποίησε έρευνα σχετικά με τα 100 καλύτερα βρετανικά μυθιστορήματα όλων των εποχών, όπως τα βλέπουν οι κριτικοί λογοτεχνίας από όλον τον κόσμο και όχι οι ίδιοι οι Βρετανοί.
Στην έρευνα συμμετείχαν 82 κριτικοί λογοτεχνίας από όλον τον κόσμο: από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, την Ασία, την Αυστραλία, την Ινδία, τη Μέση Ανατολή. Ο κάθε κριτικός έδωσε τη λίστα με τα δικά του 10 καλύτερα μυθιστορήματα, με το πρώτο να κερδίζει δέκα βαθμούς. Στο τέλος όλοι οι βαθμοί προστέθηκαν για να δημιουργήσουν ένα μεγάλο κατάλογο που περιελάμβανε συνολικά 228 τίτλους. Να σημειώσουμε ότι η έρευνα αφορούσε μόνο μυθιστορήματα, αποκλείοντας άλλα λογοτεχνικά είδη, όπως η ποίηση, το θέατρο, τα διηγήματα.
Ακολουθεί η λίστα με τα 25  κορυφαία μυθιστορήματα όπως τα ψήφισαν οι κριτικοί λογοτεχνίας από όλον τον κόσμο. Τα περισσότερα κυκλοφορούν στα ελληνικά από μεγάλους εκδοτικούς οίκους, σε πολύ καλές μεταφράσεις. Αναζητήστε τα!

τα! 
1. Middlemarch του George Eliot (Middlemarch, εκδόσεις Ίνδικτος, μετάφραση: Εύη Γεωργούλη)

2. To the Lighthouse της Virginia Woolf (Μέχρι το φάρο,  εκδόσεις Οδυσσέας, μετάφραση: Έλλη Μαρμαρά) 
3. Mrs Dalloway της Virginia Woolf (Η κυρία Ντάλογουεϊ, εκδόσεις Μίνωας, μετάφραση: Βασιλική Κοκκίνου) 

4. Great expectations του Charles Dickens (Μεγάλες προσδοκίες, εκδόσεις Πόλις, μετάφραση: Άρτεμις Σταμπουλοπούλου)
5. Jane Eyre της Charlotte Brontë (Τζέιν Έυρ, εκδόσεις Σμίλη, μετάφραση: Δημήτρης Γ. Κίκιζας)

6. Bleak House του Charles Dickens (Ο ζοφερός οίκος, εκδόσεις Gutenberg, μετάφραση: Κλαίρη Παπαμιχαήλ) 

7. Wuthering Heights της Emily Brontë (Ανεμοδαρμένα ύψη, εκδόσεις Άγρα, μετάφραση: Άρης Μπερλής)
8. David Copperfield του Charles Dickens (Ντέιβιντ Κόπερφιλντ, εκδόσεις Άγκυρα, μετάφραση: Τασία Καλογρίδου, διασκευή για παιδιά )

9. Frankenstein της Mary Shelley (Φρανκεστάιν, εκδόσεις Μίνωας, μετάφραση: Εύη Βαγγελάτου)
10.  Vanity Fair του William Makepeace Thakeray (Το πανηγύρι της ματαιοδοξίας, εκδόσεις Εξάντας)
11. Pride and Prejudice της Jane Austen (Περηφάνια και προκατάληψη, εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση: Αργύρης Χιόνης)

12. 1984 του George Orwell (1984, εκδόσεις Κάκτος, μετάφραση: Νίνα Μπάρτη)
13. The Good Soldier του Ford Madox Ford (Ο καλός στρατιώτης, εκδόσεις Δελφίνι, μετάφραση: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης)
14. Clarissa του Samuel Richardson (Δεν βρέθηκε μετάφραση στη βάση της biblionet)
15. Atonement του Ian McEwan (Εξιλέωση, εκδόσεις Νεφέλη, μετάφραση: Γιάννης Σκαρπέλος)
16. The Waves της Virginia Woolf (Τα κύματα, εκδόσεις Ύψιλον, μετάφραση: Άρης Μπερλής)
17. Howards End του Edward Morgan Forster (Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ, εκδόσεις Μεταίχμιο, μετάφραση: Γωγώ Αρβανίτη)
18. Remains of the Day του Kazuo Ishiguro (Τ' απομεινάρια μιας μέρας, εκδόσεις Καστανιώτη, μετάφραση: Γιούρι Κοβαλένκο)
19. Emma της Jane Austen (Έμμα, εκδόσεις Σμίλη, μετάφραση: Ανδρέας Παππάς)
20. Persuasion της Jane Austen (Πειθώ, εκδόσεις Σμίλη, μετάφραση: Δημήτρης Γ. Κίκιζας)
21. Heart of Darkness του Joseph Conrad (Η καρδιά του σκότους, εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση: Αλεξάνδρα Παπαθανασοπούλου)
22. The History of Tom Jones, a Foundling του Henry Fielding (Η ιστορία του Τομ Τζόουνς, ενός έκθετου, εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση: Φώντας Κονδύλης)
23. Jude the Obscure του Thomas Hardy (Τζουντ ο αφανής, εκδόσεις Νεφέλη, μετάφραση: Λητώ Σεϊζάνη)
24. The Golden Notebook της Doris Lessing (Το χρυσό σημειωματάριο, εκδόσεις Καστανιώτη, μετάφραση: Μαργαρίτα Μπονάτσου)
25. White Teeth της Zadie Smith (Λευκό χαμόγελο σε μαύρο φόντο, εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση: Ρένα Χάτχουτ) 
Στην 26η θέση βρίσκεται ο Άρχοντας των δαχτυλιδιών του J.R.R. Tolkien (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος σε μετάφραση Ευγενίας Κόλλια-Χατζηθανάση)
Αξίζει να παρατηρήσει κανείς ότι το «Middlemarch», το κορυφαίο μυθιστόρημα της λίστας, έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά από την Ίνδικτο,  έναν μικρό αλλά πολύ αξιόλογο εκδοτικό οίκο που αγαπάει την κλασική λογοτεχνία. Θυμίζουμε ότι από τον Ίνδικτο κυκλοφορήσαν οι νέες μεταφράσεις του Ντοστογιέφσκι
Η Βιρτζίνια Γουλφ έχει δύο μυθιστορήματα στην πρώτη δεκάδα: «Η Κυρία Νταλαγουέι» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μίνωας και από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, ενώ το μυθιστόρημά της «Στο Φάρο» κυκλοφορεί από μικρούς εκδοτικούς οίκους (Οδυσσέας,Ύψιλον) και είναι μάλλον δύσκολο να το βρει κανείς.
Ο Τσαρλς Ντίκενς, με τρία μυθιστορήματα στην πρώτη δεκάδα,  μάλλον είναι ο κορυφαίος βρετανός μυθιστοριογράφος. «Ο Ζοφερός οίκος» κυκλοφορεί στα ελληνικά στην εξαιρετική μετάφραση της Κλαίρης Παπαμιχαήλ (από τις εκδόσεις Gutenberg). Το «Μεγάλες Προσδοκίες» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις και τις εκδόσεις Πατάκη, ενώ το «Ντέιβιντ Κόπερφιλντ» κυκλοφορεί στα ελληνικά μόνο στην έκδοση για παιδιά.
Γεγονός είναι ότι  τα κλασικά μυθιστορήματα της λίστας (Μεγάλες προσδοκίες, Τζέιν Έυρ, Ανεμοδαρμένα ύψη, Περηφάνια και προκατάληψη, Έμμα) κυκλοφορούν σε πολλές και διαφορετικές εκδόσεις και διασκευές «για παιδιά και για νέους» και λιγότερο ως πλήρη λογοτεχνικά έργα που απευθύνονται σε ενήλικες αναγνώστες....

                                                                                   Πηγή: http://www.bbc.com/culture/

Η Πολιορκία και η Άλωση της Πόλης...

Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης

"...Η ρήγισσα, από εκείνη τη στιγμή που την αποχαιρέτισε ο καίσαρ, έλαβε και το σχήμα. Οι στρατηγοί κι οι άρχοντες που έμειναν εκεί πήραν τη ρήγισσα και τις αρχοντοπούλες και πολλές άλλες νεαρές γυναίκες και τις έστειλαν με τα καράβια και τα κάτεργα του Γιουστινιάνη στα νησιά και στο Μωριά στους συγγενείς τους.

Ο λαός στους δρόμους και τα σπίτια δεν υποτάχθηκε στους Τούρκους, αλλά τους επολέμαγε κι εσκότωσαν πολλούς εκείνη την ημέρα, αλλά έπεσαν και πολλοί από αυτούς τους ίδιους, καθώς και γυναίκες και παιδιά` κι άλλους τους εσκλάβωναν οι Τούρκοι.
Αυτοί που ήταν απάνω στις τάπιες δεν θέλησαν να τις παραδώσουν, επολέμησαν με τους Τούρκους και στις δυο μεριές - με κείνους που ήταν ακόμα όξω και με τους άλλους μέσα στην πόλη` κι όταν την ημέρα τους ενίκαγαν οι Τούρκοι, αυτοί κατέβαιναν στους κρυψώνες και τις νύχτες έβγαιναν κι εχτύπαγαν τους Τούρκους. Μα κι άλλοι άντρες, γυναίκες και παιδιά, τους έρριχναν  ψηλά από τα σπίτια κεραμίδες και τούβλα ή έβαναν φωτιά στις ξύλινες σκεπές των σπιτιών και τους επολέμαγαν μ' αναμμένα δαυλιά, τους έκαναν πολλές και μεγάλες ζημιές, τόσο που εφοβήθηκαν οι πασάδες κι οι σαντζάκ - μπέηδες και δεν ήξεραν τι να κάνουν, αλλά έστειλαν στο Σουλτάνο και του είπαν : " Αν ο ίδιος δεν έμπεις στην πόλη, είναι αδύνατο να την πάρουμε". Αυτός είχε βάλει να ψάχνουν παντού για τον καίσρα και τη ρήγισσα και δεν αποφάσιζε να έμπει` το σκέφτηκε πολύ κι είπε  να φέρουν μπροστά του όσους άρχοντες και στρατηγούς έπιασαν σκλάβους στις μάχες ή οι ίδιοι παραδόθηκαν στα χέρια των πασάδων` τους έδωκε το λόγο της τιμής του - και δώρα έταξε - και τους έστειλε μαζί με τους πασάδες  και τους σαντζάκ - μπέηδες ν' αναγγείλουν στους κατοίκους σ' όλους τους δρόμους και σ' αυτούς εκεί που εκράτηγαν τις τάπιες τον λόγο και τον όρκο του Σουλτάνου: να πάψουν τον πόλεμο χωρίς κανένα φόβο ότι θα τους θανατώσουν ή θα τους σκλαβώσουν` κι αν όχι - όλους σας τότε, και τις γυναίκες σας και τα παιδιά σας, θα σας φάει το μαχαίρι.

Έγινε κι αυτό. Έτσι έπαψε ο πόλεμος και παραδόθηκαν όλοι στα χέρια των αρχόντων, των στρατηγών και των πασάδων` μόλις το άκουσε ο Σουλτάνος εχάρηκε κι έστειλε να καθαρίσουν την πόλη, τους δρόμους και τις πλατείες, και την 11η ημέρα έβαλε πάλι τους σαντζάκ - μπέηδες να πιάσουν  τους δρόμους  με πολλούς  στρατιώτες μήπως γίνει καμιά προδοσία. Κι ο ίδιος, μαζί μ' όλους τους αξιωματούχους του σεραγιού, εμπήκε από την πύλη του αγίου Ρωμανού κι επήγε στη μεγάλη εκκλησία` εκεί μέσα ήταν ο Πατριάρχης κι όλος ο κλήρος κι αμέτρητος λαός, επίσης γυναίκες και παιδιά` κι έφτασε στην πλατεία, μπροστά στη μεγάλη εκκλησία, ξεπέζεψε κι έπεσε με το πρόσωπο χάμω στη γη, επήρε χώμα με το χέρι του και το εσκόρπισε στο κεφάλι του` έτσι ευχαριστούσε το Θεό. Κι αφού εθαύμασε το μέγιστο αυτό κτίσμα είπε τα ακόλουθα : " Αλήθεια, οι άνθρωποι αυτοί ήρθαν κι έφυγαν κι ύστερα από κείνους άλλοι τέτοιοι ποτέ δεν θα υπάρξουν". Εμπήκε και στο ναό κι είδε  την αίσχιστη ερήμωση μέσα στο ιερό του Θεού κι επήγε κι εστάθηκε εκεί ακριβώς, στ' άγια των αγίων. Ο Πατριάρχης κι όλος ο κλήρος και λαός έσυραν βοή με δάκρυα και θρήνους κι έπεσαν να τον προσκυνήσουν. Τους έδωσε με το χέρι σημείο να σηκωθούν και τους είπε: " Γνώριζε, Αναστάσιε, κι εσύ κι ο κλήρος σου κι όλος ο λαός ότι από σήμερα και στο εξής κανείς να μη φοβάται την οργή μου, κανείς δεν θα θανατωθεί, ούτε θα σκλαβωθεί πλέον". Και γυρίζοντας στους πασάδες και τους σαντζάκ - μπέηδες είπε ν' απαγορέψουν σ' όλο το στρατό και σε κάθε αξιωματούχο  του σεραγιού μου κανέναν να μην πειράξουν από τους κατοίκους της πόλης, ούτε τις γυναίκες τους, ούτε τα παιδιά τους, κανέναν να μην σκοτώσουν, ούτε να πάρουν σκλάβο τους, ούτε καμιά άλλη εχθρική πράξη` κι όποιος παραβεί τη διαταγή μας θα πεθάνει κακό θάνατο. Και διάταξε να βγουν από το ναό κι ο κάθε ένας να πάει στο σπίτι του` ήθελε να μείνει αυτός εκεί και να ιδεί τον καλλωπισμό και τους θησαυρούς του ιερού και ν' αληθέψει ο χρησμός: " Και θα πέσει το χέρι του επί τα ιερά του θυσιαστηρίου και θα τα πάρει και θα τα διαμοιράσει στους υιούς του διαβόλου". Έβγαινε ο λαός ίσαμε την ένατη ώρα και πολλοί άλλοι έμεναν ακόμα μέσα - κι αυτός δεν είχε άλλη υπομονή να περιμένει  κι εβγήκε από το ναό. Σαν είδε ότι εγέμισε απόξω η πλατεία από αυτούς που έβγαιναν κι όλοι οι δρόμοι ήταν γεμάτοι, απόρησε πώς μέσα από ένα ναό εβγήκε τόσο πλήθος` κι ετράβηξε για το ανάκτορο του καίσαρα.

Εκεί ένας σέρβος εβγήκε μπροστά του και του έφερε το κεφάλι του καίσαρα. Αυτός καταχάρηκε κι εφώναξε αμέσως τους άρχοντες και στρατηγούς κι ερώτησε να μάθει αν αλήθεια είναι του καίσαρα το κεφάλι. Εκείνοι κατατρομαγμένοι αποκρίθηκαν; " Είναι το αληθινό κεφάλι του καίσαρα". Τότε αυτός το ασπάστηκε κι είπε: " Μα την αλήθεια, ο ίδιος ο Θεός σ' έφερε στον κόσμο και σ' έκαμε και καίσαρα` γιατί λοιπόν να πας έτσι άδικα χαμένος;". Κι έστειλε την κεφαλή στον Πατριάρχη να την χρυσώσει και να την ασημώσει και να την φυλάξει καταπώς αυτός γνωρίζει. Ο Πατριάρχης επήρε την κάρα και την εκλείδωσε σε αργυρό και χρυσωμένο σκεύος και την έκρυψε στη μεγάλη εκκλησία κάτω από την αγία τράπεζα. Από άλλους όμως ακούσαμε ότι κάποιοι που εσώθηκαν, από αυτούς που ήταν μαζί με τον καίσαρα στη Χρυσή Πύλη, επήραν κρυφά το σώμα, εκείνη την ίδια νύχτα, και το επήγαν στον Γαλατά και εκεί τον έχουν θαμμένον.

Και για τη ρήγισσα έγιναν μεγάλες έρευνες κι ανακρίσεις` κάποιοι επήγαν κι είπαν στο Σουλτάνο ότι ο μέγας δούκας, ο μέγας δομέσρτιχος των ανακτόρων κι ο γιός του πρωτοστράτορα Αντρέας κι ο ανιψιός του Ασάν Θωμάς Παλαιολόγος κι ο έπαρχος της πόλης Νικόλαος εφυγάδεψαν τη ρήγισσα με το καράβι. Είπε λοιπόν να τους βασανίσουν και να τους θανατώσουν..."

Οι σκηνές της Άλωσης είναι από το Ρωσικό Χρονικό του Νέστορα Ισκεντέρη , Η Πολιορκία και η Άλωση της Πόλης σε απόδοση,  εισαγωγή και σχόλια Μήτσου Αλεξανδρόπουλου.

Στο τέλος του Χρονικού παρατίθεται "Το Σημείωμα του Χρονικογράφου" :

" Τα έγραψα αυτά εγώ ο πολυαμαρτωλός και κολασμένος Νέστωρ Ισκεντέρης που από μικρόν μ' επήραν οι Τούρκοι και μου έκαναν το σουνέτι, πολλά χρόνια επέρασα στις σκληρές εκστρατείες του πολέμου κι εκρυβόμουνα εδώ κι εκεί μην τύχει και πεθάνω στην επάρατη τούτη πίστη. Έτσι έκανα και τώρα με διάφορες πονηρίες σε τούτη τη μεγάλη και φοβερή εκστρατεία, άλλοτε κάνοντας τον ασθενή, άλλοτε κρυβόμενος, άλλοτε πάλι με τη συνδρομή των φίλων μου, δεν έχανα όμως τον καιρό, αλλά εφρόντιζα να μαθαίνω όσα έκαναν οι Τούρκοι έξω από την πόλη. Κι όταν πάλι με το θέλημα του Θεού εμπήκαμε στην πόλη, ερώταγα με τον καιρό κι εμάζευα από αξιόπιστους και σημαντικούς ανθρώπους όλα τα γενόμενα μέσα στην πόλη εναντίον των απίστων. Και τα σύναξα μετά συντομίας και τα παραδίνω στους χριστιανούς να θυμούνται το υπερτρομερό και υπερθαυμαστό θέλημα του Θεού. Η παντοδύναμη και ζωοποιός Τριάδα ας με δεχτεί και πάλι στο ποίμνιό της, μετά των προβάτων της κι εγώ να ζω και να δοξάζω και ν' ανυμνώ το μέγα και υπερούσιο όνομά σου, αμήν."

Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος γράφει ανάμεσα στα άλλα στην Εισαγωγή :

" Έχουμε λοιπόν ένα Ημερολόγιο για την Πολιορκία και την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Έτσι θα το διαβάσουμε και θα εκτιμήσουμε αυτά που μας λέει κι όσα δεν μας λέει - και τα δύο πολλά και σημαντικά. Ο συγγραφέας δεν κάνει ιστορία, ούτε γράφει έπειτα από χρόνια απομνημονεύματα, όπως είναι τα περισσότερα από τα παλιά αφηγηματικά κείμενα για την Άλωση. Το δικό του αφήγημα έχει τις αρετές της προσωπικής κατάθεσης, σχεδόν ταυτόχρονης με τα γεγονότα. Αλλά συνοδεύεται κι απόλες τις σχετικές ελλείψεις που κι αυτές πάλι με τον τρόπο τους είναι τεκμήριο για το γνήσιο της γραφής. Μέσα απ' αυτά που λέει και παραλείπει ο Ισκεντέρης θα μπορέσουμε να διακρίνουμε κι εκείνον τον ίδιον και τη μικρή του σκοπιά, απόπου προσπαθεί να ρίξει φως στα διαδραματιζόμενα. Αποκεί που κοιτάζει, όλα δεν μπορεί να τα πιάσει. Θα τον δούμε να πέφτει και σε υπερβολές, ν' αγνοεί σημαντικά περιστατικά, όπως λ.χ. το πέρασμα του Τουρκικού στόλου δια ξηράς μέσα στον κόλπο του Γαλατά για το οποίο δε λέει τίποτα. Θα διαπιστώσουμε κι άλλες ελλείψεις κι ελαττώματα. Όμως και μέσα απ' αυτά θα βεβαιωθούμε ότι η προσφορά του στις ιστορικές μας γνώσεις για την Πολιορκία και την άλωση είναι σπουδαία και μεγάλη. Θα μας διηγηθεί περιστατικά που χωρίς εκείνον δεν τα ξέρουμε. Μιλάει για πρόσωπα, για μάχες και ημερομηνίες που οι άλλοι δεν σημείωσαν . Και σε μια σειρά απορίες, που ακόμα έχουμε για τους δυο μήνες της Πολιορκίας και για την ημέρα της Καταστροφής, κάτι θα μας ανακοινώσει - όπως το είδε  ή ρώτησε κι έμαθε εκείνες κιόλας τις μέρες. Το κείμενο του Ισκεντέρη μας δίνει, λοιπόν, μια μοναδική γεύση από την πολιορκημένη κι έπειτα ρημαγμένη Κωνσταντινούπολη. Αυτό δεν είναι με κανένα τρόπο αξιολόγηση των άλλων πηγών. Μα είναι απαραίτητο - επειδή το κείμενο έχει μείνει, σε μας τουλάχιστον στην Ελλάδα, αναξιοποίητο και μάλλον άγνωστο - να υπογραμμιστεί η ιδιομορφία του και η σημασία του..."

Η Πολιορκία και η Άλωση της Πόλης. Το Ρώσικο χρονικό του Νέστορα Ισκεντέρη. Απόδοση: Μήτσος Αλεξανδρόπουλος με Εισαγωγή και Σχόλια, Κέδρος , Αθήνα 1978

                    

                                                                   Πηγή: ofisofi.blogspot.gr

Τελευταία παράσταση για τους Buena Vista Social Club...

Το μυθικό συγκρότημα της Κούβας, οι θρυλικοί Buena Vista Social Club  έδωσαν την τελευταία συναυλία τους στο θέατρο Καρλ Μαρξ της Αβάνας στις 14 Μάη 2016, ολοκληρώνοντας την τελευταία μεγάλη περιοδεία τους (Αdiós Tour)  στο εξωτερικό, αλλά και τον κύκλο ζωής του συγκροτήματος που έγινε ο καλύτερος πρεσβευτής της κουβανικής μουσικής τα τελευταία 20 χρόνια.

Mεγάλες φωνές και μουσικοί πέρασαν αυτά τα 20 χρόνια από το συγκρότημα, όπως οι Juan de Marcos González,  Manuel “Guajiro” Mirabal,  Eliades Ochoa , Papi Oviendo,  Maximo Francisco Repilado Munóz (Compay Segundo) ,  Ruben González ,  Ibrahim Ferrer, Pío Leyva , Omara Portuodo,  Barbarito Τorres , Luis Barzaga , Joachim Cooder,   Ry Cooder ,   Carlos Gonzñalez,  ,  Julienne Oviendo Sanchez  ,  Amadito Valdés,  Alberto “Virgilio” Valdés,  Lázaro Villa , Jesus “Αguaje” Ramos , Manuel “Puntilita” Licea ,   Anga Diáz,  Orlando “Cachaíto” López ,  Manuel Galbán και τα λιγοστά μέλη του αρχικού σχήματος που βρίσκονται ακόμα στη ζωή,  βρέθηκαν στο Θέατρο Καρλ Μαρξ για να ξεσηκώσουν και να αποχαιρετήσουν τους πολυάριθμους φίλους τους.

Το σχήμα γεννήθηκε το 1996, όταν ο Ράι Κούντερ, ο Βρετανός παραγωγός Νικ Γκολντ και ο Κουβανός διευθυντής ορχήστρας Χουάν ντε Μάρκος Γκονσάλες   συγκεντρώνοντας σε αυτό  μια ομάδα βετεράνων μουσικών της Κούβας και του έδωσαν το όνομα Βuena Vista  Social Club, που ήταν το όνομα ενός κλαμπ της Αβάνας που είχε κλείσει από την δεκαετία του 40. Ο πρώτος τους δίσκος πούλησε 12 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο και η ομώνυμη ταινία – ντοκιμαντέρ για το συγκρότημα που γύρισε ο Βιμ Βέντερς, ήταν υποψήφια για Όσκαρ το 2000.

14 άλμπουμ (Chan Chan, De Camino A La Vereda, El Cuarto De Tula, Pueblo Nuevo, Dos Gardenias, Y Tu Que Has Hecho, Veinte Anos, El Carretero, Candela, Amor De Loca Juventud, Orgullecida , Murmullo, Buena Vista Social Club, La Bayamesa) και  εκατοντάδες συναυλίες σε όλο τον κόσμο έκαναν το γκρουπ  συνώνυμο της κουβανικής μουσικής στο πλατύ κοινό στο εξωτερικό και έφεραν σε επαφή  εκατομμύρια με την παραδοσιακή κουβανική μουσική.

Μετά τον θάνατο των θρύλων   Ibrahim Ferrer ,  Compay Segundo)  και   Ruben González  η μπάντα συνέχισε να τροφοδοτείται και να αναδεικνύει κορυφαίους μουσικούς και φωνές συνεχίζοντας το έργο που ξεκίνησαν οι ιδρυτές της. Από τα αρχικά της μέλη, η  85χρονη Οmara Portuondo, o Εliades Ochoa και  o  Barbarito Τorres, έδιναν μέχρι το τέλος το άρωμα της φυσικής παρουσίας του αρχικού γκρουπ που ιδρύθηκε πριν 20 χρόνια.

Buena Vista Social Club, Adiós Tour, La Habana, 14 5 2016

Η τελευταία μεγάλη περιοδεία του συγκροτήματος, το Adiós Tour του, πέρασε από τις μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου για να αποχαιρετήσει τους πολυάριθμους οπαδούς του και έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο εκεί που γεννήθηκε στην αγαπημένη τους Αβάνα, το βράδυ της 14ης Μάη 2016.

Όλοι ξέρουμε ότι ορισμένα πράγματα, όπως το καλλιτεχνικό έργο, ζουν πολύ περισσότερο από τους δημιουργούς τους. Πολλές φορές, η ζωή τους αρχίζει και μετά το φυσικό τέλος του δημιουργού τους. Το Βuena Vista Social Club δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Η αρχικοί δημιουργοί του, σε προχωρημένη ήδη ηλικία, γνώρισαν την αποθέωση έξω από τη χώρα και γίνανε οι πρεσβευτές της κουλτούρας της σε εκατομμύρια ανθρώπους.

Οι Βuena Vista ακούγονται περισσότερο στο εξωτερικό, παρά μέσα στην Κούβα. Στην Κούβα  αυτά τα ίδια τα τραγούδια και το είδος της μουσικής είναι γνωστά και κομμάτι της καθημερινότητας των κουβανών εδώ και πολλά χρόνια. Οι θρύλοι της Βuena Vista ήταν γνωστοί, αγαπητοί και αναγνωρισμένοι μέσα στην Κούβα πολύ πριν την ίδρυση του θρυλικού γκρουπ.

Χιλιάδες Buena Vista  γεννιούνται σήμερα στην Κούβα, σε κάθε γειτονιά, σε κάθε σπίτι, στο δρόμο, στις φιέστες με τρόπο απλό και φυσικό. Η κουβανική μουσική έχει αυτή την ποιότητα για μια σειρά ιστορικούς λόγους, γιατί συνενώνει διαφορετικούς πολιτισμούς, όπως ακριβώς και η ίδια η εθνική ταυτότητα των κουβανών.

Η κουβανική μουσική είναι πρώτα απ΄ όλα λαϊκή και μαζική. Απόλυτα λαϊκή και μαζική, σχεδόν παλλαϊκή. Γι αυτό έχει συνέχεια, στην Κούβα υπάρχουν συγκροτήματα, πολλά, όχι ένα και δύο,  που ιδρύθηκαν πριν 40 χρόνια και συνεχίζουν μέχρι σήμερα να δημιουργούν και να εξελίσσουν την κουβανική μουσική. Κλασσικότερο παράδειγμα είναι οι θρυλικού Van-van, που ο ιδρυτής τους Juan Formel πέθανε στην Αβάνα την Πρωτομαγιά του 2015.

Πέρα από αυτό, σε επαγγελματικό επίπεδο η κουβανική μουσική και οι συντελεστές της κυριαρχούν διεθνώς και  σαρώνουν βραβεία και κάνουν εμπορικές επιτυχίες σε όλο τον κόσμο και κυρίως στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Εκτός από τους φυσικούς ή έμφυτους λόγους γι αυτό ,υπάρχει και κάτι ακόμα που κάνει την διαφορά. Οι κουβανοί μουσικοί είναι πολύ καλά εκπαιδευμένοι. Όλοι οι κουβανοί τραγουδούν και χορεύουν με την καρδιά τους, όμως οι μουσικοί που παίζουν “επαγγελματικά” δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να μην έχουν κάνει ανώτερες σπουδές μουσικής.  Και η μουσική εκπαίδευση γενικότερα, αρχίζει – από την οικογένεια βεβαίως – αλλά επίσης και από τα πρώτα χρόνια στο σχολείο.

Οι Buena Vista Social Clubω έκλεισαν τον κύκλο τους , σε αντίθεση με άλλα μεγάλα συγκροτήματα της Κούβας, γιατί έτσι έπρεπε. Οι συντελεστές τους ήταν μεγάλοι καλλιτέχνες πριν την ίδρυση του συγκροτήματος και όσοι ζουν ακόμα έχουν την προσωπική τους  καριέρα. Ο καλλιτέχνης – ειδικά ο κουβανός – σταματάει μόνο όταν πεθάνει, γιατί αν σταματήσει πριν πεθαίνει.

Oi Buena Vista ήταν ένα όχημα που φτιάχτηκε με ειδική αποστολή να κατακτήσει τον κόσμο. Εξετέλεσε στο ακέραιο την αποστολή του και έκλεισε τον κύκλο του με απόλυτα φυσικό τρόπο. Το στίγμα του θα μείνει για πολλές δεκαετίες, εξ άλλου πολλές από τις επιτυχίες που τραγούδησε ήταν ήδη επιτυχίες, 50 χρόνια πριν  ιδρυθεί το συγκρότημα. Έτσι είναι όλα τα πράγματα στην Κούβα. Η Κούβα είναι ποιότητα, συνέπεια και κυρίως αντοχή.

                                                                                                Πηγή: atexnos.gr/Βαγγέλης Γονατάς

 Από την τελευταία τους εμφάνιση στη Θεσσαλονίκη τούτο το εξαίσιο κομμάτι... 

Η Ρεάλ Μαδρίτης στον θρόνο της ποδοσφαιρικής Ευρώπης για 11η φορά...

 Για 11η φορά στην ιστορία της, η πολυνίκης της διοργάνωσης Ρεάλ Μαδρίτης στέφθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης. Η ομάδα του Ζινεντίν Ζιντάν νίκησε στα πέναλτι 5-3 την Ατλέτικο και κατέκτησε το Champions League μέσα στο «Τζουζέπε Μεάτσα» του Μιλάνου. Η κανονική διάρκεια και η παράταση έληξαν 1-1. Η Ρεάλ προηγήθηκε στο 15' με γκολ του αρχηγού της Σέρχιο Ράμος και η Ατλέτικο, που έχασε πέναλτι στο 47' με τον Γκριεζμάν, ισοφάρισε στο 79' με τον Καράσκο.
Η Ρεάλ από την αρχή πατούσε καλύτερα στο γήπεδο και κατάφερε με τη συμπλήρωση του 15λεπτου να φέρει το ματς στα μέτρα της. Αφού «προειδοποίησε» στο 6' με ένα φάουλ του Μπέιλ από δεξιά και προβολή από κοντά του Κασεμίρο, που έδιωξε ενστικτωδώς με τα πόδια ο Ομπλακ πάνω στη γραμμή, ήρθε στο 15' ο άνθρωπος που πριν από δύο χρόνια στον τελικό ισοφάρισε την Ατλέτικο στις καθυστερήσεις, να ανοίξει το σκορ. Ο Κρόος εκτέλεσε φάουλ από αριστερά, ο Μπέιλ με κεφαλιά προώθησε την μπάλα στη μικρή περιοχή και ο Σέρχιο Ράμος πετάχθηκε και από κοντά έκανε το 1-0.

Στη συνέχεια οι παίκτες του Ζινεντίν Ζιντάν έδωσαν χώρο στους παίκτες του Ντιέγκο Σιμεόνε, που... δεν ήξεραν τι να τον κάνουν! Στριφογύριζαν την μπάλα χωρίς κάτι ουσιαστικό και μόνο μια φορά φάνηκαν απειλητικοί (43') κι αυτή με ένα μακρινό συρτό σουτ του Γκριεζμάν, που πέρασε δίπλα από το δοκάρι.

Όμως το β' ημίχρονο με το «καλημέρα» πήρε... φωτιά. Στο 46' ο Κλάτενμπεργκ έδωσε πέναλτι σε πτώση του Τόρες από τον Πέπε, αλλά ο Γκριεζμάν που ανέλαβε να το εκτελέσει, έστειλε την μπάλα στο οριζόντιο δοκάρι. Παρά την απώλεια η Ατλέτικο συνέχισε να πιέζει, ήταν καλύτερη και ανά τακτά χρονικά διαστήματα ανησυχούσε με ξαφνικές ενέργειες την άμυνα της Ρεάλ και τον Νάβας.

Ωστόσο η Ρεάλ είχε τη μεγάλη ευκαιρία στο 70', όταν ο Μπενζεμά μπήκε μόνος από δεξιά, αλλά σούταρε πάνω στον Ομπλακ και ακόμη μεγαλύτερη στο 78', πρώτα με τον Κριστιάνο και μετά με τον Μπέιλ να αποτυγχάνουν από πολύ κοντά. Και το πλήρωσαν αυτό, αφού στο αμέσως επόμενο λεπτό (79') ο Χουανφράν γύρισε την μπάλα στη μικρή περιοχή και ο Καράσκο ισοφάρισε. Το τελευταίο δεκάλπετο κύλησε και όπως και πριν από δύο χρόνια, ο τελικός ανάμεσα στις δύο ομάδες της Μαδρίτης πήγε στην παράταση.

Η παράταση κύλησε χωρίς κάτι ουσιαστικό και με την κούραση να κάνει πλέον έντονα την εμφάνισή της, οπότε μοιραία ο τελικός οδηγήθηκε στη διαδικασία των πέναλτι. Εκεί, ο Χουανφράν έστειλε την μπάλα στο δοκάρι, ο πολύ κακός σε όλον τον αγώνα Κριστιάνο Ρονάλντο ευστόχησε και η Ρεάλ κατέκτησε και πάλι τον τίτλο, αφήνοντας την Ατλέτικο για τρίτη φορά στην ιστορία της χωρίς τρόπαιο.

Τα πέναλτι:

Λούκας Βάσκες 1-0
1-1 Γκριεζμάν
Μαρσέλο 2-1
2-2 Γκάμπι
Μπέιλ 3-2
3-3 Σαούλ
Σέρχιο Ράμος 4-3
δοκάρι Χουανφράν
Ρονάλντο 5-3

ΔΙΑΙΤΗΤΗΣ: Μαρκ Κλάτενμπεργκ (Αγγλία)

ΚΙΤΡΙΝΕΣ: Νάβας, Καρμπαχάλ, Κασεμίρο, Σέρχιο Ράμος, Ντανίλο, Πέπε - Τόρες, Γκάμπι

ΡΕΑΛ ΜΑΔΡΙΤΗΣ (Ζινεντίν Ζιντάν): Νάβας, Καρβαχάλ (51' Ντανίλο), Πέπε, Σέρχιο Ράμος, Μαρσέλο, Καζεμίρο, Κρόος (72' Ισκο), Μόντριτς, Μπέιλ, Κριστιάνο Ρονάλντο, Μπενζεμά (77' Λούκας Βάσκες).

ΑΤΛΕΤΙΚΟ ΜΑΔΡΙΤΗΣ (Ντιέγκο Σιμεόνε): Όμπλακ, Γκοντίν, Φιλίπε Λουίς (107' Λούκας Χερνάντες), Χουανφράν, Σάβιτς, Γκάμπι, Φερνάντες (46' Καράσκο), Σαούλ, Κόκε (115' Παρτέι), Γκριεζμάν, Τόρες.

Να τα κυριότερα σημεία του τελικού...

Ο μεγάλος τελικός του ChampionsLeague Ατλέτικο Μαδρίτης - Ρεάλ Μαδρίτης...Μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία...

Το «Σαντιάγκο Μπερναμπέου», έδρα της Ρεάλ Μαδρίτης και το «Βιθέντε Καλδερόν», σπίτι της Ατλέτικο, απέχουν οκτώ χιλιόμετρα το ένα από το άλλο. Ακόμα πιο κοντά είναι οι παραδοσιακοί τόποι πανηγυρισμών «Μαδριδίστας» και «Ροχιμπλάνκος», αφού το άγαλμα της θεάς Κυβέλης (Ρεάλ) και αυτό του θεού Ποσειδώνα (Ατλέτικο) βρίσκονται σε απόσταση 600 μέτρων! Ε και;

«Για την Ρεάλ, η νίκη είναι υποχρέωση, για την Ατλέτικο είναι δώρο». Η συγκεκριμένη φράση αποτυπώνει, σε μεγάλο βαθμό, το χάσμα που χωρίζει τους μεν από τους δε. Παραδοσιακά, η Ρεάλ ήταν η πανίσχυρη ομάδα της ισπανικής πρωτεύουσας, αυτή που σάρωνε τους τίτλους. Η Ατλέτικο, από την άλλη, ήταν η «φτωχή συγγενής», αυτή που πανηγύριζε κάθε νίκη επί της συμπολίτισσας σαν να ήταν τίτλος.

Αυτό το στάτους άλλαξε από την στιγμή που ανέλαβε τους «Ροχιμπλάνκος» ο Ντιέγκο Σιμεόνε, προπονητής - σύμβολο πλέον της Ατλέτικο, έστω και αν στην πρώτη θέση της εκτίμησης και της αγάπης των φιλάθλων θα βρίσκεται πάντα ο αείμνηστος Λουίς Αραγονές. Θρυλική, άλλωστε, η ομιλία του «Σοφού της Ορταλέθα», πριν από τον τελικό του Κυπέλλου του 1992, όταν η Ατλέτικο νίκησε 2-0 την Ρεάλ μέσα στο «Σαντιάγο Μπερναμπέου».

Ο Αραγονές έγραψε στον πίνακα των αποδυτηρίων την τακτική προσέγγιση της Ατλέτικο, τον έβαλε μπροστά στους παίκτες του και, στη συνέχεια, τον έσπρωξε μακριά. «Ξεχάστε τις τακτικές. Είναι η ΡεάλΜαδρίτης. Βγείτε εκεί έξω και γαμ@@@@ τους!» φώναξε ο προπονητής. Οι παίκτες του τον άκουσαν και, με γκολ του Πάουλο Φούτρε και του (πρώην παίκτη της Ρεάλ) Μπερντ Σούστερ, άλωσαν το σπίτι της άσπονδης γειτόνισσας.

Και να σκεφτεί κανείς ότι, για τρία χρόνια, από το 1940 έως το 1943, οι δύο ομάδες μοιράστηκαν το γήπεδο «Τσαμαρτίν» της Ρεάλ, αφού το «Μετροπολιτάνο» της Ατλέτικο είχε καταστραφεί στην διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου (1936-1939), ευρισκόμενο σε ένα από τα μέτωπα της μάχης.

Ο μύθος της Ρεάλ χτίστηκε πάνω στις νίκες και στους τίτλους, αυτός της Ατλέτικο στις ήττες και τις αποτυχίες. Η Ρεάλ ήταν παραδοσιακά η ομάδα των πλουσίων, της δεξιάς, η Ατλέτικο αυτή των φτωχών, των εκπροσώπων της εργατικής τάξης, της αριστεράς.

Και αυτό, παρ' ότι οι πιο φανατικοί και επικίνδυνοι οπαδοί των δύο ομάδων, οι «Ultras Sur» από την μια και το «Frente Atletico» από την άλλη, έχουν ξεκάθαρα ακροδεξιά πιστεύω. Φημολογείται, μάλιστα, ότι κάποια εποχή, ο επικεφαλής των «Ultar Sur» ήταν στην πραγματικότητα οπαδός της Ατλέτικο και μέλος του «Frente Atletico»!

Παραδοσιακά, η Μπαρτσελόνα είναι η μεγάλη αντίπαλος της Ρεάλ. Αυτή, όμως, που της βγάζει τον πιο «άγριο» εαυτό της, αυτή με την οποία «συμβιώνει» (;) κάθε μέρα και κάθε ώρα, είναι η γειτόνισσα Ατλέτικο.

«Ξεχάστε την Μπαρτσελόνα. Αυτή που μπορεί να μας γαμ@@@ είναι η Ατλέτικο» συνήθιζε να λέει στους συμπαίκτες του ο Αλφρέδο ντι Στέφανο, καταδεικνύοντας το πώς έπρεπε να αντιμετωπίζει η Ρεάλ την Ατλέτικο, έστω και αν τους χωρίζει χάος στους τίτλους και, παραδοσιακά τουλάχιστον, στον προϋπολογισμό.

Το Ρεάλ εναντίον Ατλέτικο είναι η εξουσία εναντίον του λαού. Η αριστοκρατία εναντίον του προλεταριάτου. Η δεξιά εναντίον της αριστεράς (παρά την δράση των φανατικών εκατέρωθεν). Η λαμπερή εκπρόσωπος του Βορρά της πόλης, εναντίον στην «βρώμικη» εκπρόσωπο του Νότου. Η αίγληεναντίον της λέρας. Η υπεροψία εναντίον της ταπεινότητας. Οι ευνοημένοι εναντίον στους διωκόμενους. Και, κυρίως, οι αδυσώπητοι νικητές εναντίον στους ρομαντικούς λούζερ.

Η Ατλέτικο έχει μάθει να μισεί την Ρεάλ (Anti-Madridismo), παρ' ότι τα πρώτα γήπεδα των δύο ομάδων, στην οδό Ο' Ντόνελ, δεν απείχε παρά ελάχιστα μέτρα. Παρ' ότι η Ατλέτικο «γεννήθηκε» ουσιαστικά χάρη στην Ρεάλ, αφού το 1903 Βάσκοι φοιτητές στην Μαδρίτη, φίλαθλοι της Αθλέτικ Μπιλμπάο, παρακολούθησαν τον πρώτο τελικό του μετέπειτα Κυπέλλου Ισπανίας, είδαν τα «Λιοντάρια» να νικούν την «Βασίλισσα» με ανατροπή (3-2) και αποφάσισαν να φτιάξουν μια ομάδα που θα αποτελούσε το αντίπαλο δέος της πόλης.

Η Αθλέτικ Μαδρίτης, η οποία στην αρχή ήταν επί της ουσίας θυγρατική της «αυθεντικής» ομάδας των Βάσκων, έγινε στη συνέχεια Ατλέτικο Αβιαθιόν (όπου «Αβιαθιόν» αεροπορία, αφού συγχωνεύτηκε με ομάδα που είχαν ιδρύσει μέλη της ισπανικής Πολεμικής Αεροπορίας) και, παρ' ότι είχε και αυτή «αβάντζα» από τον δικτάτορα Φράνκο, κατηγορούσε πάντα την συμπολίτισσα ως «η ομάδα της κυβέρνησης».

«Όταν ήμουν παιδί, ήθελα η Ρεάλ να χάνει πάντα» θυμάται ο Φερνάντο Τόρες, ο οποίος πήγαινε στο σχολείο με την φανέλα της Ατλέτικο, αλλά οι συμμαθητές του τον κορόιδευαν, αφού η συντριπτική πλειοψηφία υποστήριζε την Ρεάλ που σάρωνε τα πάντα και όχι την «φτωχή, πλην τίμια» Ατλέτικο.

Κατά καιρούς έχουν υπάρξει σοβαρά επεισόδια μεταξύ οπαδών των δύο ομάδων, ευτυχώς χωρίς θύματα. Η μεγάλη κόντρα, όμως, γεννιέται μέσα από την καζούρα των μεν στους δε. Μέχρι να σπάσει η παράδοση 14 ετών (!) χωρίς νίκη της Ατλέτικο επί της Ρεάλ, στα ντέρμπι και στην πλευρά των φίλων της «Βασίλισσας» κυριαρχούσαν πανό που έγραφαν φράσεις τύπου «Σήμερα, η απίθανη υπόθεση ενός φιλάθλου της Ατλέτικο διαβεβαιώνει πως είδε την ομάδα του να νικάει σε ένα ντέρμπι» ή «Αναζητείται άξιος αντίπαλος για αξιοπρεπές ντέρμπι».

 

«Κάθε βραδιά ντέρμπι, ο χειρότερος εφιάλτης σας» το κορεό των φίλων της Ρεάλ, αφιερωμένο σε αυτούς της Ατλέτικο

Και, παρά την κόντρα, αμφότεροι μπορούν να καυχόνται πως «βάφτισαν» τους άλλους! Οι φίλοι της Ατλέτικο άρχισαν να αποκαλούν «βίκινγκ» αυτούς της Ρεάλ επειδή, όταν άρχισαν να επιτρέπονται οι ξένοι, η ομάδα άρχισε να αποκτά παίκτες από την Βόρεια Ευρώπη, με χαρακτηριστικά μούσια, μουστάκια και ξανθιά μαλλιά, όπως ο Στίλικε, ο Νέτσερ, ο Μπράιτνερ ή ο Γιένσεν.

Η Ατλέτικο «απάντησε» με Νοτιοαμερικανούς όπως ο Ντίας, ο Αγιάλα ή ο Ερέδια, με χαρακτηριστικά τα μακριά μαύρα μαλλιά και το σκούρο δέρμα. Το παρατσούκλι, εύκολο. «Ινδιάνοι» τους βάφτισαν οι φίλοι της Ρεάλ και, παρ' ότι αμφότερα τα προσωνύμια προέκυψαν με απαξιωτική διάθεση, έχουν καθιερωθεί έκτοτε.

Η αντιπαλότητα, βεβαίως, φουντώνει και από τους ποδοσφαιριστές που άλλαξαν στρατόπεδο. Ο Ραούλ, η πιο χαρακτηριστική περίπτωση, υπήρξε ιστορικός γκολτζής στα τμήματα υποδομής της Ατλέτικο, τα οποία όμως έκλεισε ο τότε πρόεδρος, ιδιόρρυθμος (light χαρακτηρισμός) Χεσούς Χιλ, με τον Ραούλ να πηγαίνει στην Ρεάλ και να γίνεται επιθετικός - σύμβολο της «Βασίλισσας».

Ο θρυλικός Λουίς Αραγονές άνηκε για δύο χρόνια στην Ρεάλ, αλλά δεν έπαιξε ποτέ στην πρώτη ομάδα και, αφού βαρέθηκε να πηγαίνει δανεικός σε διάφορες ομάδες, υπέγραψε στην Ατλέτικο, της οποίας έγινε ο πρώτος σκόρερ όλων των εποχών και το απόλυτο σημείο αναφοράς.

Ο Ραμόν Γκρόσο, ο Χουανίτο, ο Ούγκο Σάντσες, ο Μπερντ Σούστερ, ο Σαντιάγο Σολάρι και ο Χοσέ Αντόνιο Ρέγες (στην τωρινή Ατλέτικο, Χουάνφραν και Φιλίπε Λουίς έχουν «βασιλικό» παρελθόν) είναι τα υπόλοιπα επιφανή ονόματα της λίστας των «διπλοθεσιτών» που βίωσαν από πρώτο χέρι τις διαφορές μεταξύ Ρεάλ και Ατλέτικο.

Ο θρυλικός πρόεδρος της Ατλέτικο, Βιθέντε Καλδερόν, είχε βαφτίσει την ομάδα του ως «El Pupas», ήτοι «η καταραμένη» σε ελεύθερη μετάφραση, μετά την απώλεια του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1974, έχοντας δεχθεί από την Μπάγερν Μονάχου, στο τελευταίο λεπτό της παράτασης, το γκολ που έστειλε τον τελικό σε επαναληπτικό.

Πριν από δύο χρόνια, στην Λισσαβόνα, το σενάριο επαναλήφθηκε, με τον Σέρχιο Ράμος να ισοφαρίζει στο τρίτο λεπτό των καθυστερήσεων και την Ρεάλ να κυριαρχεί κατά κράτος (4-1) στην παράταση. Η Ατλέτικο δεν είναι πια «Pupas», αλλά το κόμπλεξ ακόμα την στοιχειώνει. Και δεν θα σταματήσει να το κάνει, μέχρι να πάρει το «κύπελλο με τα μεγάλα αυτιά».

Η Ρεάλ των δέκα Κυπέλλων Πρωταθλητριών δεν έχει τέτοια θέματα. Και, παρά τις «σφαλιάρες» που έχει δεχθεί εσχάτως από την συμπολίτισσα, πάντα την βλέπει με υπεροψία, αφ' υψηλού. «Δεν καταλαβαίνω γιατί κάποιος επιλέγει να υποστηρίξει την Ατλέτικο και όχι την Ρεάλ. Είναι σαν να διαλέγεις μεταξύ του να είσαι φτωχός ή πλούσιος» υποστήριζε ο Σαντιάγο Μπερναμπέου, ο οποίος πάντως ως ποδοσφαιριστής είχε περάσει από την Ατλέτικο, γράφοντας ιστορία όμως ως παίκτης και, κυρίως, ως παράγοντας, στην Ρεάλ.

«Η ιστορία τους συνιστά έναν ρομαντικό μύθο. Η Ατλέτικο είναι ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, η Ρεάλ είναι ο Κάρι Γκραντ» εξηγεί ο δημοσιογράφος Χουάνμα Τρουέμπα, για να καταδείξει τις διαφορές Ατλέτικο - Ρεάλ. Στην γειτονιά «Pan Bendito» (Ευλογημένο ψωμί) της Μαδρίτης, τέμνονται δύο οδοί που έχουν ονομαστεί «Ρεάλ Μαδρίτης» και «Ατλέτικο Μαδρίτης». Τόσο κοντά, αλλά και τόσο μακριά ταυτόχρονα.

Η παιδαγωγική εργασία στο σχολείο του παρόντος και του μέλλοντος...

Αναδημοσιεύουμε την εισήγηση του Καθηγητή του ΑΠΘ Γιώργου Γρόλιου στην ημερίδα της ΔΟΕ που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 29-2-2016

 

 

Αγαπητοί συνάδελφοι και αγαπητές συναδέλφισσες, καλημέρα. Ευχαριστώ πολύ τη Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας για την τιμητική πρόσκληση στη σημερινή εκδήλωση και περνάω κατ’ ευθείαν στην εισήγησή μου η οποία αφορά την παιδαγωγική εργασία στο σχολείο του παρόντος και του μέλλοντος.

Μια σοβαρή και συστηματική παιδαγωγική εργασία δεν μπορεί να νοηθεί άνευ παιδαγωγικής θεωρίας. Η παιδαγωγική θεωρία, όμως, αντίθετα με όσα υποστηρίζουν κατά καιρούς με άμεσους ή έμμεσους τρόπους υποστηρικτές της (αστικής) κρατικής παιδαγωγικής, δεν περιορίζεται στους τρόπους διδασκαλίας. Θεμελιώνεται σε συγκεκριμένες θέσεις που αφορούν τους σκοπούς και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης. Με βάση αυτές τις θέσεις κάθε παιδαγωγική θεωρία διαμορφώνει τις αντίστοιχες θέσεις της για τους τρόπους (δηλαδή τις μεθόδους και μορφές) διδασκαλίας και την παιδαγωγική σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή. 

Στην εισήγησή μου, λοιπόν, θα επιχειρήσω να παρουσιάσω ορισμένες βασικές θέσεις μιας παιδαγωγικής θεωρίας την οποία ονομάζω απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική και είναι ριζικά διαφορετική από την κυρίαρχη αστική παιδαγωγική. Είναι αναγκαίο εδώ να σημειώσω ότι οι θέσεις αυτές στηρίζονται στις παραδόσεις της απελευθερωτικής παιδαγωγικής του Paulo Freire και της κριτικής παιδαγωγικής που θεμελίωσαν στις Η.Π.Α. στη δεκαετία του 1980 κυρίως οι Henry Giroux, Michael Apple και Peter McLaren, αλλά και λαμβάνουν υπόψη τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιήθηκαν οι συγκεκριμένες παραδόσεις στη χώρα μας.

Η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική δεν μπορεί παρά να στηρίζεται σε ορισμένες εκτιμήσεις για τον ρόλο της εκπαίδευσης. Έτσι, λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα σχετικών κοινωνιολογικών μελετών, υποστηρίζει ότι η εκπαίδευση διαμορφώνεται πρωταρχικά από τις υλικές σχέσεις εξουσίας της κοινωνίας και του κράτους, την κοινωνικοπολιτική δομή και λειτουργία, που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της κυρίαρχης αστικής κοινωνικής τάξης. Συνεπώς, ρόλος της εκπαίδευσης είναι να συμβάλλει στην αναπαραγωγή και τη διαιώνιση του καπιταλιστικού κοινωνικού συστήματος.

Ωστόσο, οι οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές αντιφάσεις του κοινωνικού συστήματος διαπερνούν την εκπαίδευση. Οι αγώνες των κοινωνικών τάξεων είναι παρούσες στο σύνολο της εκπαίδευσης, σε κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα, σε κάθε σχολική τάξη. Διαμορφώνουν, στον ένα ή τον άλλο βαθμό και με ποικίλους τρόπους, τη σχολική γνώση και τις παιδαγωγικές πρακτικές. Η αναπαραγωγή δεν πραγματοποιείται μόνο μέσω της παθητικής αποδοχής της κυρίαρχης ιδεολογίας, αλλά και μέσα από αντιστάσεις και συγκρούσεις.

Με βάση τις προηγούμενες εκτιμήσεις προσδιορίζεται ο κεντρικός κοινωνικοπολιτικός σκοπός της απελευθερωτικής κριτικής παιδαγωγικής. Αυτός είναι η κατάργηση της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης και η δημιουργία μιας κοινωνίας στην οποία αλλάζουν οι εκμεταλλευτικές παραγωγικές σχέσεις με κατεύθυνση τη μετατροπή της σε μια ένωση ισότιμων συνεταιρισμένων παραγωγών. Σε αυτή την κοινωνία, η παραγωγή αγαθών δεν είναι αυτοσκοπός που εξυπηρετείται από την επιδίωξη της ατομικής συσσώρευσης πλούτου. Οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων δεν είναι σχέσεις κυριαρχίας και η ανάγκη των κρατικών λειτουργιών γίνεται όλο και περισσότερο ανάμνηση, αφού οι ίδιοι διαχειρίζονται κάθε πλευρά της ζωής τους. Ο καθένας αμείβεται ανάλογα με την εργασία του. Σε όλους παρέχονται επαρκείς υπηρεσίες υγείας, κοινωνικής πρόνοιας και ασφάλειας. Η δημοκρατία επικρατεί στους χώρους εργασίας και σε κάθε τομέα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής.

Ο στρατηγικός κοινωνικοπολιτικός σκοπός της απελευθερωτικής κριτικής παιδαγωγικής προσδιορίζει τον παιδαγωγικό σκοπό της, δηλαδή τη διαμόρφωση ανθρώπων που χαρακτηρίζονται από ισόρροπη σωματική, γνωστική, ηθική και καλλιτεχνική ανάπτυξη. Ανθρώπων που κατακτούν επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις και ικανότητες οι οποίες αναφέρονται στους βασικούς κλάδους παραγωγής, δηλαδή πολυτεχνική μόρφωση, καθώς και ακαδημαϊκές και γενικές γνώσεις που προσφέρουν ευρεία και ουσιαστική ανθρωπιστική μόρφωση. Προσπαθούν συστηματικά να προσεγγίσουν ιδανικά όπως η αλληλεγγύη, η συντροφικότητα, η αυτοθυσία για το δημόσιο συμφέρον και η γενναιότητα της υπέρβασης του ατομικισμού. Καλλιεργούν τη σωματική τους ευεξία, εκτιμούν και απολαμβάνουν τις καλλιτεχνικές μορφές έκφρασης.

Ο στρατηγικός κοινωνικοπολιτικός σκοπός της απελευθερωτικής κριτικής παιδαγωγικής προωθείται μέσω μεταβατικών προγραμμάτων ριζοσπαστικού μετασχηματισμού με σοσιαλιστική κατεύθυνση που έχουν τακτικό χαρακτήρα και αντιστοιχούν στις ιδιαιτερότητες της ιστορικής συγκυρίας σε κάθε χώρα. Η συμβολή της απελευθερωτικής κριτικής παιδαγωγικής στην κατάρτιση μεταβατικού προγράμματος σε κάθε ξεχωριστή χώρα έχει μεγάλη σημασία, αφού, αφενός, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μεταβατικού προγράμματος για τον εκπαιδευτικό μετασχηματισμό και, αφετέρου, μπορεί να επεξεργαστεί εκείνες τις πρακτικές που θα διαπαιδαγωγήσουν τις εκμεταλλευόμενες και καταπιεζόμενες κοινωνικές τάξεις, τις οποίες ονομάζουμε λαϊκές κοινωνικές τάξεις, για να κάνουν το πρόγραμμα δική τους υπόθεση.

Στην Ελλάδα, η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική οφείλει να συμβάλει στη συγκρότηση ενός μεταβατικού προγράμματος για την έξοδο της χώρας από τη βαθιά κρίση. Αυτό το πρόγραμμα  στηρίζεται σε τρεις πυλώνες. Ο πρώτος είναι η απαλλαγή από την ιμπεριαλιστική κηδεμονία, η αποδέσμευση από τους μηχανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Ο δεύτερος είναι η κοινωνική ιδιοκτησία και ο δημοκρατικός έλεγχος των στρατηγικής σημασίας τομέων της οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος, καθώς και η διαγραφή του εξωτερικού χρέους που ακυρώνει κάθε αναπτυξιακή προοπτική της χώρας. Ο τρίτος πυλώνας είναι η εξασφάλιση ελευθερίας, δημοκρατικών πολιτικών θεσμών, αξιοπρεπών όρων οικονομικής διαβίωσης και στέγασης, ουσιαστικής δημόσιας κοινωνικής προστασίας και υγείας, ασφάλειας και αξιοπρέπειας.

Όσον αφορά την εκπαίδευση, το μεταβατικό πρόγραμμα έχει ως πρώτιστο στόχο του να καταργήσει τις καταστροφικές αστικές πολιτικές νεοφιλελεύθερου και νεοσυντηρητικού τύπου που εφαρμόστηκαν και συνεχίζουν να εφαρμόζονται. Δηλαδή, τη δραστική περικοπή της κρατικής χρηματοδότησης. Την αντικατάσταση της προβληματικής της ισότητας και της εμβάθυνσης της μόρφωσης από την προβληματική της αποτελεσματικότητας και των τυποποιημένων μετρήσεων. Την έμφαση στην αξιολόγηση και ιεράρχηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών. Την προώθηση του ατομικισμού ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και ανάμεσα στους μαθητές. Την προτεραιότητα στις δεξιότητες έναντι της γενικής μόρφωσης.

Η εκπαίδευση πρέπει να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία εφαρμογής του μεταβατικού προγράμματος αλλά για να γίνει αυτό, πρέπει να αλλάξει ριζικά. Η εκπαίδευση του ανταγωνισμού και του ατομικισμού, της τυποποιημένης και ρηχής γνώσης, των τεχνοκρατικών προγραμμάτων, της περιθωριοποίησης των παιδιών των λαϊκών κοινωνικών τάξεων, του γραφειοκρατικού συγκεντρωτισμού και αυταρχισμού, πρέπει να δώσει τη θέση της σε μια νέα εκπαίδευση.

Πρώτον, πρέπει να αλλάξει η δομή της εκπαίδευσης. Η κριτική παιδαγωγική υποστηρίζει μια τριμερή διάρθρωση: το δίχρονο νηπιαγωγείο, το δωδεκάχρονο σχολείο και την πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Η προσχολική και η σχολική εκπαίδευση είναι ενιαίες, ώστε να αμβλύνεται η συμβολή της εκπαίδευσης στην αναπαραγωγή των καπιταλιστικών παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων η οποία επιτελείται μέσω του διπλού δικτύου γενικής-τεχνικής εκπαίδευσης. Είναι υποχρεωτικές και δημόσιες, πράγμα που προϋποθέτει την κατάργηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης η οποία συμβάλει, επίσης, στην αναπαραγωγή των καπιταλιστικών παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων. Παρέχονται δωρεάν με σκοπό τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων οι οποίες, βέβαια, δεν εξαφανίζονται με αυτόματο τρόπο μετά την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από τις λαϊκές κοινωνικές τάξεις.

Δεύτερον, πρέπει να αλλάξει το περιεχόμενο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική υποστηρίζει ότι πρέπει να προκύπτει από τη συστηματική έρευνα των θεμάτων τα οποία έχουν ζωτική σημασία για τους μαθητές, των θεμάτων του λαού. Όταν αυτά τα θέματα αποτελούν το αντικείμενο της διδασκαλίας, όταν ο διάλογος στις σχολικές τάξεις αντιστοιχεί σε πραγματικές καταστάσεις της ζωής και σε ανησυχίες της μεγάλης πλειονότητας των μαθητών, τα παιδιά που προέρχονται από τις λαϊκές κοινωνικές τάξεις μπορούν να οικοδομήσουν ουσιαστικές σχέσεις με την πολιτισμική παρακαταθήκη της ανθρωπότητας. Μπορούν, διότι αναγνωρίζουν σε αυτά τα θέματα το δικό τους πολιτισμικό κεφάλαιο και τα δικά τους ενδιαφέροντα.

Τότε η παιδαγωγική εργασία συνδέει την τοπική πραγματικότητα με ένα ευρύ φάσμα ατομικών, κοινοτικών και κοινωνικών προβλημάτων. Λαμβάνει υπόψη τις πολιτισμικές, γλωσσικές, θρησκευτικές και άλλες ιδιαιτερότητες. Ανοίγει τον δρόμο για να γίνει το σχολείο οικείος χώρος, αρχικά για τους γονείς που θα μπορούν να ανταλλάσσουν απόψεις, να εκφράζουν ανάγκες και προβλήματα, να μοιράζονται εμπειρίες. Για όλα τα μέλη της κοινότητας στη συνέχεια, για να λειτουργήσει ως εργαστήρι και ως κέντρο ακτινοβολίας ενός νέου λαϊκού πολιτισμού.

Καθήκον, λοιπόν, της απελευθερωτικής κριτικής παιδαγωγικής είναι να εμπνεύσει τους εκπαιδευτικούς να πραγματοποιήσουν τη συστηματική έρευνα των θεμάτων του λαού. Να τους εμπνεύσει ώστε να εμπλουτίσουν τη διδασκαλία τους για τα θέματα του λαού με τις σχετικές γνώσεις, ικανότητες και ηθικές αξίες οι οποίες αποτελούν την πολιτισμική παρακαταθήκη της ανθρωπότητας, κρίσιμο μέρος της οποίας είναι οι σημαντικές κοινωνικοπολιτικές και πνευματικές θεωρητικές παραδόσεις. Η δημιουργία ενός νέου παλλαϊκού πολιτισμού ο οποίος θα αντικαταστήσει τον αστικό, δεν μπορεί να ξεκινήσει από το μηδέν. Θα προκύψει από την κριτική επεξεργασία των προηγούμενων μορφών πολιτισμού, από τον πολιτισμό των αρχαίων κοινωνιών μέχρι και τον αστικό πολιτισμό. Με αυτήν ακριβώς την έννοια, η διδασκαλία όλων των κοινωνικοπολιτικών και πνευματικών θεωρητικών παραδόσεων αποτελεί συστατικό στοιχείο της απελευθερωτικής κριτικής παιδαγωγικής.

Όσα προαναφέρθηκαν δεν συνεπάγονται άρνηση της αναγκαιότητας δημόσιων γενικών κατευθυντήριων επιδιώξεων για το περιεχόμενο της εκπαίδευσης που προσδιορίζουν τον χαρακτήρα της μόρφωσης ως πολυτεχνικής και ανθρωπιστικής. Στην κατεύθυνση της πραγματοποίησης αυτών των επιδιώξεων διεξάγεται η διδασκαλία που θεμελιώνεται στα θέματα του λαού και παρέχεται άφθονο υλικό στους εκπαιδευτικούς, το οποίο διαμορφώνουν ειδικές επιστημονικές ομάδες. Το συγκεκριμένο υλικό αναφέρεται στα θέματα του λαού εμπλουτίζοντάς τα με γνώσεις, ικανότητες και ηθικές αξίες από την πολιτισμική παρακαταθήκη της ανθρωπότητας. Δεν είναι το μοναδικό, αφού στους εκπαιδευτικούς παρέχονται όλες οι προϋποθέσεις για να μπορούν να διαμορφώνουν, στα πλαίσια της συστηματικής προετοιμασίας της διδασκαλίας τους, ατομικά και συλλογικά, το δικό τους ποικιλόμορφο υλικό και τον δικό τους προγραμματισμό εναλλασσόμενων δραστηριοτήτων που κάνουν τη διδασκαλία πιο ενδιαφέρουσα και δημιουργική. Όπως, επίσης, παρέχονται στους εκπαιδευτικούς όλα εκείνα τα μέσα τα οποία, χωρίς να αναγορεύονται στο άλφα και το ωμέγα της διδασκαλίας, είναι απαραίτητα για την πραγματοποίησή της με σύγχρονους τεχνολογικούς όρους.

Τρίτον, πρέπει να αλλάξει ο τρόπος διδασκαλίας. Η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική υποστηρίζει ότι η διδασκαλία στο σχολείο πρέπει να χρησιμοποιεί με συστηματικό και όχι περιστασιακό τρόπο την ομαδική εργασία. Η συστηματική ομαδική εργασία αντιτίθεται στην αποταμιευτική λογική της μεταφοράς έτοιμων γνώσεων, σύμφωνα με την οποία ο εκπαιδευτικός αντιμετωπίζει τις γνώσεις και τις αξίες σαν καταθέσεις που πρέπει να γίνουν στους μαθητές. Πρόκειται για μια λογική που οδηγεί στην παθητικοποίηση των μαθητών και στον βερμπαλισμό των εκπαιδευτικών. Η δημοκρατική λειτουργία των σχολικών τάξεων συνδέεται άρρηκτα με τις ομαδικές συνεργατικές παιδαγωγικές πρακτικές. Αυτές οι πρακτικές καταπολεμούν την ατομικιστική λογική. Καλλιεργούν την αλληλεγγύη, τη συντροφικότητα και τη συνειδητή πειθαρχία.

Τέταρτον, πρέπει να αλλάξει η παιδαγωγική σχέση. Η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική προωθεί τον διάλογο, την αλληλεγγύη και τη συλλογική εργασία ως ουσιώδη συστατικά της παιδαγωγικής σχέσης. Δεν είναι ούτε δασκαλοκεντρική ούτε μαθητοκεντρική, υπερβαίνει με διαλεκτικό τρόπο τους όρους αυτού του διλήμματος. Επιχειρεί την προαγωγή μιας ανώτερης ενότητας ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τον μαθητή. Μιας ενότητας η οποία βασίζεται στην κοινή συνεργατική προσέγγιση του περιεχομένου της εκπαίδευσης με σαφή προσδιορισμό των ρόλων τους. Ο εκπαιδευτικός διδάσκει τον μαθητή και ταυτόχρονα διδάσκεται απ’ αυτόν. Όμως, ο ρόλος του εκπαιδευτικού διαφοροποιείται από τον ρόλο του μαθητή.

Ο εκπαιδευτικός κατέχει τους σκοπούς της εκπαιδευτικής διαδικασίας και τις αντίστοιχες γνώσεις, αξίες και ικανότητες σε μεγαλύτερο βαθμό από τον μαθητή –σε διαφορετική περίπτωση δεν μπορεί να διδάξει. Ο εκπαιδευτικός δεν είναι απλώς συντονιστής της εργασίας των μαθητών στη σχολική τάξη, δεν είναι απλώς φίλος τους, δεν διευκολύνει απλώς τη δράση των μαθητών, δεν είναι απλώς εμψυχωτής τους, παρ’ όλο που η εργασία του περιέχει αυτές τις πλευρές. Είναι καθοδηγητής των μαθητών. Ο όρος του καθοδηγητή εμπεριέχει όλα τα προηγούμενα αλλά τα υπερβαίνει, διότι υπάγονται στην καθοδηγητική του δραστηριότητα για την επίτευξη των σκοπών της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η καθοδηγητική δραστηριότητα έχει σαφή πολιτική, κοινωνική, καλλιτεχνική και γνωσιολογική διάσταση, καθώς και απελευθερωτική προοπτική. Ο εκπαιδευτικός την πραγματώνει με τη διδασκαλία και με το προσωπικό του παράδειγμα.

Η εφαρμογή των προηγουμένων είναι εφικτή μόνον όταν ανατραπεί η πολιτική κυριαρχία της αστικής τάξης. Δηλαδή, όταν την κρατική εξουσία αναλάβει το κοινωνικοπολιτικό μπλοκ των λαϊκών κοινωνικών τάξεων για να εφαρμόσει το μεταβατικό πρόγραμμα με σοσιαλιστική κατεύθυνση. Μόνο τότε η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική μπορεί να εφαρμοστεί πλατιά, να κυριαρχήσει. Η δημιουργία θυλάκων, στους οποίους αντίπαλες στην αστική τάξη ή έστω μεταρρυθμιστικές δυνάμεις διατηρούν τον έλεγχο σημαντικού μέρους του κρατικού εκπαιδευτικού συστήματος σπανίζουν στην ιστορία και, το σημαντικότερο, είναι βραχύβιες.

Συνεπώς, τίθεται το ερώτημα των δυνατοτήτων της απελευθερωτικής κριτικής παιδαγωγικής σε συνθήκες κυριαρχίας της αστικής τάξης που συνοδεύεται από την κυριαρχία των συντηρητικών και τεχνοκρατικών παιδαγωγικών θεωρήσεων και πρακτικών. Πρόκειται για ένα ερώτημα με μεγάλη πολιτική αξία. Κάθε πλευρά της μορφωτικής διαδικασίας διαμορφώνει τις συνειδήσεις των μαθητών, επηρεάζει τη διαμόρφωση των συσχετισμών δύναμης μέσα στην εκπαίδευση και έξω από αυτήν. Διαφορετικά ειπωμένο, το ερώτημα είναι τι μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί στις σημερινές αντίξοες συνθήκες. Η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική διαθέτει μια σχετική δέσμη απαντήσεων.

Τα επίσημα αναλυτικά προγράμματα τα οποία υποχρεώνονται να ακολουθούν οι εκπαιδευτικοί καθιστούν δυσχερή την κριτική και δημιουργική εργασία στο σχολείο. Η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική υποστηρίζει ότι οι εκπαιδευτικοί, εστιάζοντας σε κατάλληλα σημεία αυτών των προγραμμάτων, μπορούν να θέτουν τα κρίσιμα κοινωνικά προβλήματα στο επίκεντρο της διδακτικής πράξης. Η παιδαγωγική εργασία τους δεν μπορεί να συρρικνωθεί στην εφαρμογή βιωματικών εκπαιδευτικών πρακτικών στο σχολείο που δεν αμφισβητούν το περιεχόμενό του. Στο σχολείο πρέπει και μπορούν να συζητούνται τα κρίσιμα προβλήματα των εργαζομένων, της δημοκρατίας, της χώρας.

Οι θεωρίες που μιλούν αφηρημένα στο όνομα των συμφερόντων και των ενδιαφερόντων του παιδιού και οι αντίστοιχες διδακτικές πρακτικές έχουν τη δική τους θέση στην ιστορία της παιδαγωγικής σκέψης. Έστρεψαν την προσοχή στο παιδί, πρόβαλαν τις έννοιες της ελεύθερης έκφρασης, της δραστηριότητας και της δημιουργικότητας στην εκπαίδευση. Όμως, η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική δίνει νέο, ουσιαστικό περιεχόμενο στην ελευθερία, στη δραστηριότητα και στη δημιουργικότητα. Τις συνδέει αδιάσπαστα με την αναγκαιότητα της επίτευξης των σκοπών της, τις εντάσσει σε μια συγκεκριμένη προοπτική. Αυτό ακριβώς λείπει από τις θεωρίες που μιλούν αφηρημένα στο όνομα του παιδιού. Δεν έχουν προσανατολισμό και ξεκάθαρους σκοπούς. Τους λείπει η κοινωνικοπολιτική θεωρία. Χρησιμοποιούν τον αγνωστικισμό για να αποφύγουν τα σημαντικά ερωτήματα. Υιοθετούν τον ρόλο του παρατηρητή στις κοινωνικές διαμάχες και προωθούν τον ατομικισμό.

Επίσης, συχνά, έννοιες όπως η ετερότητα, η ανοχή στη διαφορετικότητα, η διαπολιτισμικότητα, η περιβαλλοντική εκπαίδευση, η αυτονομία και η ατομική ενδυνάμωση των μαθητών χρησιμοποιούνται για να νομιμοποιήσουν την κρατική παιδαγωγική. Στην ίδια κατεύθυνση χρησιμοποιείται και η αναγόρευση των νέων τεχνολογιών σε μαγική λύση για κάθε πρόβλημα της διδασκαλίας, η αναγόρευση της χρήσης τους σε αυτοσκοπό, η φετιχοποίησή τους. Στόχος είναι η συγκρότηση παιδαγωγικών πρακτικών που να εμφανίζονται ως αντικειμενικές, ανεξάρτητες από ιδεολογικοπολιτικές αναφορές. Στην πραγματικότητα, τέτοιες πρακτικές χρησιμεύουν για να ωραιοποιήσουν με επιχρίσματα μεταμοντέρνας και φιλελεύθερης προέλευσης την κρατική παιδαγωγική.

Αντίθετα, η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική υποστηρίζει ότι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιοποιούν τις γνώσεις, τις συνθήκες ζωής, την κουλτούρα και τη γλωσσική νόρμα των μαθητών, όπως και γενικότερα τη λαϊκή γνώση και τον λαϊκό πολιτισμό. Τα αντικείμενα της διδασκαλίας δεν είναι δυνατό να διδάσκονται χωριστά από το οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό τους πλαίσιο. Η διδασκαλία του περιεχομένου μπορεί να αποκαλύπτει τις αιτίες των προβλημάτων βοηθώντας τους μαθητές να καταλάβουν ότι ο κόσμος που παρουσιάζεται σαν δεδομένος στην πραγματικότητα φτιάχνεται και, ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, μπορεί να αλλάξει.

Η σύγχρονη κρατική παιδαγωγική προωθεί ένα ασύνδετο γαλαξία ρηχών γνώσεων ο οποίος δεν αναπτύσσει την αναλυτική και συνθετική σκέψη. Εξυπηρετεί τη ρηχή κατάρτιση του νεοφιλελευθερισμού. Προωθεί την εργαλειακή χρήση των γνώσεων, με αποτέλεσμα να μη δίνει εφόδια για την κατανόησή τους. Έτσι, οι μαθητές αδυνατούν να κατανοήσουν συνολικά την κοινωνία, την αντιλαμβάνονται με στατικό και α-ιστορικό τρόπο.

Αντίθετα, η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική προωθεί την ουσιαστική και σε βάθος κατανόηση της κοινωνίας και της φύσης, χρησιμοποιώντας πορίσματα όλων των επιστημονικών περιοχών. Εναντιώνεται στον κατακερματισμό της γνώσης σε μικρά τμήματα αμφισβητώντας την αντίστοιχη λογική των στόχων που περιέχουν τα επίσημα αναλυτικά προγράμματα. Παροτρύνει τους εκπαιδευτικούς να θέτουν ευρύτερους στόχους οι οποίοι δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές να συνδέουν το περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων με την κοινωνική του σημασία.

Επίσης, η διδασκαλία του περιεχομένου μπορεί πάντοτε να συνδέεται με τη διδασκαλία τρόπων σκέψης και μελέτης, τρόπων προσέγγισης του αντικειμένου της γνώσης, καθώς και της σημασίας της έρευνας για τη γνώση. Οι μαθητές πρέπει να μπορούν να επιχειρηματολογούν, να σκέφτονται τόσο σε αφηρημένο όσο και σε συγκεκριμένο επίπεδο. Το περιεχόμενο δεν είναι δυνατό να αποσυνδεθεί από την εξάσκηση του να σκέφτεται κάποιος ορθά. Όπως, βέβαια, δεν μπορεί να αποσυνδεθεί και από την ανάπτυξη της περιέργειας, της φαντασίας και της διαίσθησης.

Ουσιαστικά, οι απαντήσεις στο ερώτημα τι μπορούν να κάνουν οι υποστηρικτές της απελευθερωτικής κριτικής παιδαγωγικής στις σημερινές συνθήκες εντός του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος συγκεφαλαιώνονται σε δυο λέξεις: κριτική συνειδητοποίηση. Δηλαδή, κατανόηση των βιωμένων περιστάσεων και του συνόλου της πραγματικότητας, συλλογική δράση για τον μετασχηματισμό τους. Πρόκειται για πράξη ριζοσπαστική και συνάμα απελευθερωτική. Πράξη η οποία δεν ταυτίζεται με γενικόλογες αναφορές περί κριτικής σκέψης και κοινωνικής ανάπτυξης ούτε περιορίζεται σε ηθικολογικές προτροπές περί ατομικής βελτίωσης. Η κριτική συνειδητοποίηση δεν είναι ατομική υπόθεση, είναι συλλογική και συντελεί στην απελευθέρωση από την κυρίαρχη αστική ιδεολογία. Είναι ο τακτικός παιδαγωγικός σκοπός της απελευθερωτικής κριτικής παιδαγωγικής που, βέβαια, συνδέεται άμεσα με τον στρατηγικό κοινωνικοπολιτικό και τον στρατηγικό παιδαγωγικό σκοπό της.

Η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική υποστηρίζει ότι η κριτική συνειδητοποίηση δεν επιτυγχάνεται με τη δογματική επιβολή. Αντίθετα, η κριτική συνειδητοποίηση θεμελιώνεται στην τοποθέτηση ερωτημάτων και στην παρουσίαση όλων των απόψεων οι οποίες απαντούν σε αυτά. Οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν το δικαίωμα να αποκρύπτουν την ύπαρξη διαφορετικών απόψεων από τις δικές τους. Οφείλουν να τις παρουσιάζουν αναλυτικά, παράλληλα με τις δικές τους, χωρίς σε καμιά περίπτωση να τις διαστρεβλώνουν.

Η έννοια της παιδαγωγικής ελευθερίας συνδέεται με το να έχουν οι εκπαιδευτικοί το δικαίωμα να διατυπώνουν τις απόψεις τους άμεσα ή έμμεσα, ιδιαίτερα για ζητήματα τα οποία αποτελούν αντικείμενο αντιπαράθεσης. Με τέτοια ζητήματα το σχολείο πρέπει να ασχολείται συστηματικά, δίνοντας τη δυνατότητα σε εκείνους που διαφωνούν με τις κυρίαρχες απόψεις να τις υποστηρίζουν, είτε είναι εκπαιδευτικοί είτε είναι μαθητές. Πρωταρχικής σημασίας έργο των εκπαιδευτικών είναι να καλλιεργήσουν την ικανότητα των μαθητών να σκέπτονται. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν το δικαίωμα να υιοθετούν έναν προσανατολισμό που αφορά τη μελέτη των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών φαινομένων, ακριβώς για να μπορούν να επιτελέσουν ουσιαστικό εκπαιδευτικό έργο.

Η παιδαγωγική ελευθερία δεν είναι ένα τεχνικό πρόβλημα. Είναι μια ουσιαστική προϋπόθεση του εκπαιδευτικού έργου εφόσον συναρτάται με την ελευθερία των μαθητών να μαθαίνουν. Για την (αστική) κρατική παιδαγωγική, οι χώροι της εκπαίδευσης πρέπει να μένουν αμόλυντοι από την πολιτική. Ποικιλώνυμοι εκφραστές της διακηρύσσουν με όλους τους τρόπους και σε όλους τους τόνους ότι η συζήτηση των κοινωνικοπολιτικών ζητημάτων είτε θα πρέπει να αποφεύγεται είτε να απαγορεύεται. Γι’ αυτούς, οι εκπαιδευτικοί δεν πρέπει να προβληματίζονται σχετικά με τα φλέγοντα ζητήματα της εποχής τους και, πολύ περισσότερο, δεν πρέπει να τα συζητούν με τους μαθητές τους. Πρέπει να περιορίζονται στη διεκπεραίωση της ύλης, σύμφωνα με τα αναλυτικά προγράμματα που εξειδικεύονται από τα σχολικά εγχειρίδια. Δεν πρέπει να συμμετέχουν στον προσδιορισμό των σκοπών, του περιεχομένου και των τρόπων διδασκαλίας.

Αντίθετα, η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική δεν αντιλαμβάνεται τους εκπαιδευτικούς ως εκτελεστές προκατασκευασμένων προγραμμάτων. Θεωρεί ότι η διδασκαλία είναι ταυτόχρονα επιστημονική και καλλιτεχνική δραστηριότητα. Επομένως, οι εκπαιδευτικοί είναι αναγκαίο να θέτουν και να συζητούν ερωτήματα τα οποία αναφέρονται στους σκοπούς, στο περιεχόμενο και στους τρόπους διδασκαλίας. Είναι αναγκαίο να είναι επιστήμονες με στέρεες φιλοσοφικές, κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και παιδαγωγικές γνώσεις, καθώς και γνώσεις συγκεκριμένων πεδίων διδασκαλίας. Να είναι διανοούμενοι που κατανοούν τη σχέση των παιδαγωγικών θεωριών με ζητήματα εξουσίας και ιδεολογίας, όχι διεκπεραιωτές εντολών.

Για την απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική, η ελευθερία συνδέεται άρρηκτα με την αναγκαιότητα της επίτευξης των κοινωνικοπολιτικών και παιδαγωγικών σκοπών της. Όμως, η απελευθερωτική κριτική παιδαγωγική δεν μπορεί να βασίζεται στην προχειρότητα και στην ελευθεριότητα. Για να αναπτυχθεί χρειάζεται σχέδιο με κατευθύνσεις δράσης. Δηλαδή, χρειάζεται να εντείνει την αντιπαράθεσή της με τις κυρίαρχες αστικές συντηρητικές και τεχνοκρατικές παιδαγωγικές θεωρίες. Να συμβάλει στη συγκέντρωση διδακτικού υλικού το οποίο να στηρίζει τη συλλογική εργασία εκπαιδευτικών και μαθητών για κρίσιμα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Να ερευνά, για να μπορεί να προσανατολίζει, τις πολύμορφες, αυθόρμητες και συχνά αντιφατικές αντιστάσεις των μαθητών και των εκπαιδευτικών, τις αγωνίες και τους αγώνες τους για τα ζητήματα της εκπαίδευσης και της κοινωνίας. Να δείχνει τον δρόμο για να οργανώνονται σε συλλογικό διεκδικητικό αγώνα υπεράσπισης των δικαιωμάτων τους, καθώς και του δημόσιου και δημοκρατικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Να δείχνει τη σπουδαιότητα της σύνδεσής τους με τα συμφέροντα και τις ανάγκες των λαϊκών κοινωνικών τάξεων, την αναγκαιότητα να κατακτούν νίκες, αλλάζοντας τον συσχετισμό των κοινωνικοπολιτικών δυνάμεων με στόχο την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από αυτές τις τάξεις και τον ριζοσπαστικό κοινωνικό και εκπαιδευτικό μετασχηματισμό με σοσιαλιστική κατεύθυνση.

 

Πηγή:  ikoufopoulos.blogspot.gr

Nicolaus Copernicus: Ένας επαναστάτης στη μελέτη του Ουρανού...

Ο πρώτος εκφραστής της ηλιοκεντρικής θεωρίας, μετά τους αρχαίους Έλληνες, και αστρολόγος του 16ου αιώνα Νικόλαος Κοπέρνικος σαν σήμερα, 24 Μαϊου, το 1543 πέθανε άσημος, προτού προλάβει να δει το έργο του «Περί των Περιστροφών των Ουράνιων Σφαιρών» να εκδίδεται, έργο για το οποίο η Εκκλησία τον κήρυξε αιρετικό. Πέντε αιώνες μετά τον θάνατο του, το 2008, ανακαλύφτηκαν τα οστά του και το 2010 ξανακηδεύτηκε με τιμές ήρωα στον καθεδρικό ναό του Φρόμπορκ στην Πολωνία.

Ο Κοπέρνικος γεννήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου του 1473 στο Τορούν της Πολωνίας, και πέρασε μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής του στο Φρόμπορκ της Βάρμιας, επαρχίας της Πολωνίας. Στο βιβλίο του «De Revolutionibus Orbium Coelestium Libri VI» («Έξι Βιβλία για τις Περιστροφές των Ουράνιων Σφαιρών») υποστήριξε την ηλιοκεντρική θεωρία, την άποψη δηλαδή ότι η Γη και τα άλλα σώματα του Ηλιακού Συστήματος περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο, σε αντίθεση με την τότε επίσημη γεωκεντρική θεωρία, που ήθελε τη Γη ακίνητη και κέντρο του κόσμου.
Ουσιαστικά παρουσιάζει την τροποποίηση της θεωρίας του Πτολεμαίου για μια κινούμενη Γη. Στο μοντέλο που παρουσιάζεται, το Σύμπαν αποτελείται από 8 ομόκεντρες σφαίρες. Η εξώτατη, όγδοη σφαίρα, ήταν πάλι η σφαίρα των απλανών αστέρων, αλλά τώρα ο Ήλιος είναι ακίνητος στο κέντρο. Οι 6 γνωστοί την εποχή του Κοπέρνικου πλανήτες περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο με τη σειρά που γνωρίζουμε και σήμερα, ενώ η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη.
Επιπλέον, η φαινομενική κίνηση του Ήλιου και των απλανών γύρω από τη Γη εξηγείται από την ημερήσια περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της. Ο Κοπέρνικος, ωστόσο, ακολουθώντας όπως φαίνεται τον Αρίσταρχο, δεν τόλμησε να εγκαταλείψει τις κυκλικές τροχιές (οι αληθινές τροχιές των πλανητών είναι ελλειπτικές), με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να διατηρήσει τους επίκυκλους του Πτολεμαίου.
Παρά το γεγονός αυτό, η μεταπήδηση από ένα γεωκεντρικό στο ηλιοκεντρικό σύστημα ήταν από μόνη της πολύ σημαντική, καθώς δημιουργούσε σοβαρό ζήτημα σχετικώς με την αξιοπιστία του Αριστοτέλη, τον οποίο η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία είχε αναγάγει σε αλάθητο.
Το έργο του Κοπέρνικου αποτέλεσε τη βάση για την εξέλιξη της σύγχρονης Αστρονομίας και άνοιξε το δρόμο για τους αστρονόμους της επόμενης γενιάς, όπως ο Κέπλερ και ο Γαλιλαίος, αλλά και την Επιστημονική επανάσταση του 17ου αιώνα. Επιπλέον ο τίτλος του έργου είχε και από μόνος του ιστορική επίδραση καθώς έδωσε το λατινικό όνομα revolutio (περιστροφή, περιφορά) σε κάθε αιφνίδια και θεμελιώδη μεταβολή στη σκέψη ή και στην κοινωνία (revolution = επανάσταση).

Να μια μεστή όσο και γρήγορη γνωριμία με το έργο του μεγάλου αστρολόγου...

Γρηγόρης Λαμπράκης: Ο μαραθωνοδρόμος της ειρήνης και της δημοκρατίας...

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης γεννήθηκε στις 3 Απρίλη του 1912. Αγωνιστής της Αντίστασης, αργότερα βουλευτής της ΕΔΑ, υφηγητής της Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, παλιός βαλκανιονίκης, υπήρξε ειρηνιστής, ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Επιτροπής για τη Βαλκανική Συνεννόηση, ενώ μετά από δική του πρωτοβουλία του ιδρύθηκε η Eλληνική Eπιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη (EEΔYE). Στις 21 Aπριλιου 1963 το ελληνικό Kίνημα Eιρήνης οργανώνει την πρώτη Mαραθώνια Πορεία Eιρήνης παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση Καραμανλή φροντίζει να την απαγορεύσει. Παράλληλα η Αστυνομία και η Χωροφυλακή ανακοινώνουν ότι για τις 21 Απριλίου, ημέρα που θα πραγματοποιούνταν η πορεία, απαγορευόταν κάθε συγκέντρωση σε ανοιχτό χώρο, σε ολόκληρη τη χώρα. Η πορεία πραγματοποιείται και ο ειρηνιστής Γρηγόρης Λαμπράκης πρωτοστατεί.

Σύμφωνα με το τότε ρεπορτάζ της εφημερίδας «Τα Νέα» την 21η Απριλίου του 1963 η πρωτεύουσα βρισκόταν «επί ποδός πολέμου», ενώ «διά πρώτην φοράν τα περίφημα Τάγματα Ασφαλείας ενεφανίσθησαν επισήμως εις διαφόρους περιοχάς περί τον Μαραθώνα, έτοιμα προς δράσιν εις περίπτωσιν ανάγκης. Ακόμα και ναύται του Λιμενικού εχρησιμοποιήθησαν διά τη φρούρησιν της παραλίας του Μαραθώνος, διά τον φόβον προφανώς... αποβάσεως των οπαδών του Συνδέσμου "Μπέρτραντ Ράσελ"». Επί ποδός βρίσκονται συνολικά 10.000 άνδρες της Aστυνομίας, της Xωροφυλακής, του Λιμενικού Σώματος. Oι προσβάσεις προς τον Mαραθώνα αποκλείονται.

O κύριος όγκος των «οδοιπόρων της ειρήνης», περιγράφει ο Tύπος της εποχής, περί τους 3.000, αναχαιτίζεται, απωθείται, διαλύεται στους Aμπελόκηπους στο ύψος της Αγίας Tριάδας και στον Άγιο Δημήτριο, στην οδό Πανόρμου. Συλλαμβάνονται 628, ανάμεσά τους ο Mίκης Θεοδωράκης, ο Mίνως Aργυράκης, ο Aλέκος Aλεξανδράκης, η Aλίκη Γεωργούλη και πρώην βουλευτές και υποψήφιοι του κόμματος της Eνιαίας Δημοκρατικής Aριστεράς (EΔA).

Στον Tύμβο του Mαραθώνα μπόρεσαν να φτάσουν τέσσερις. Ανάμεσα τους ο Γρηγόρης Λαμπράκης. Aπό τον Tύμβο θα ξεκινήσει την πορεία που θα μείνει στην ιστορία του ελληνικού ειρηνιστικού κινήματος ως η Πρώτη Πορεία Eιρήνης. Kρατάει στα υψωμένα χέρια του ένα απλό πανό με τη λέξη EΛΛAΣ και με το σύμβολο του «Συνδέσμου Eιρήνης Mπέρτραντ Pάσελ», τον κύκλο με τον τσακισμένο σταυρό, παγκόσμιο σύμβολο της ειρήνης. Θα διανύσει έτσι πέντε χιλιόμετρα προς την Αθήνα.

Στη Ραφήνα οι αρχές ασφαλείας θα επιχειρήσουν να τον σταματήσουν και να τον σύρουν στο δάσος. Θα αποτύχουν μετά από την επέμβαση κατοίκων της περιοχής και όσων συνοδεύουν το Λαμπράκη. Οι τελευταίοι θα συλληφθούν κοντά στο Πικέρμι. Ο ίδιος ο Λαμπράκης θα συλληφθεί κοντά στο Χαρβάτι.

Οι αρχές ασφαλείας τον επιβιβάζουν σε ένα όχημα και αφού τον περιφέρουν για τρεισήμισι ώρες των εγκαταλείπουν στη Νέα Ιωνία. «Η πορεία ειρήνης, έστω και συμβολικά έγινε, μολονότι η κυβέρνησις έλαβε μέτρα που ούτε στην κατοχή είχαμε γνωρίσει. Ακολουθώντας πολιτική βάσεων και πυρηνικών υποβρυχίων "Πολάρις" δε θέλησε να επιτρέψει στο λαό να εκδηλώσει τη θέληση του για ειρήνη. Δεν το κατόρθωσε» θα δηλώσει ο Λαμπράκης στον τύπο.

Η δολοφονία Λαμπράκη

Ένα σχεδόν μήνα αργότερα, στις 22 Μάη 1963 και ώρα 22:15, κοντά στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου και Ερμού στη Θεσσαλονίκη, ο Γρηγόρης Λαμπράκης δέχτηκε δολοφονική επίθεση και τραυματίστηκε θανάσιμα. Μετά τις εκλογές του 1961, γνωστές ως εκλογές «βίας και νοθείας» καθώς, όπως έμεινε στην ιστορία «ψήφισαν και τα δέντρα», το πολιτικό σύστημα της χώρας βρισκόταν σε οξεία κρίση και επικρατούσαν κοινωνικές αναταραχές. Κάθε φιλειρηνική κίνηση ήταν απαγορευμένη. Η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και την Ειρήνη, ήταν σχεδόν παράνομη και το κλίμα ψυχροπολεμικό.

Σε αυτές τις συνθήκες, ο Γρ. Λαμπράκης θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να μιλήσει σε συγκέντρωση της Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη με θέμα: «Ειρήνη και αφοπλισμός διά τον κόσμον ολόκληρον και διά την Ελλάδα» που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος.

Την ώρα που ο Λαμπράκης κατευθύνεται προς τα γραφεία για την έναρξη της εκδήλωσης βρίσκεται σε εξέλιξη αντισυγκέντρωση. Πλήθος παρακρατικών και αστυνομικών με πολιτικά είχαν καταλάβει τα γειτονικά πεζοδρόμια, φωνάζοντας συνθήματα και προπηλακίζοντας όσους προσέρχονταν στην αίθουσα. Αν και μεγάλος αριθμός ένστολων αστυνομικών βρίσκεται γύρω από το χώρο που πραγματοποιείται η συγκέντρωσή, παρά τις διαμαρτυρίες των οργανωτών και του ίδιου του Λαμπράκη δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο για την απώθηση των παρακρατικών.

Στην είσοδο του κτιρίου ένας από αυτούς επιτίθεται στο Λαμπράκη και τον χτυπά στο κεφάλι. Αυτό το τραύμα είναι ελαφρύ. Σοβαρά τραυματίζεται ο αριστερός βουλευτής, Γιώργος Τσαρουχάς. Οι παρακρατικοί προσπαθούν να μπουν στο κτίριο και η αστυνομία δεν κάνει καμία προσπάθεια να τους εμποδίσει.

Τα μέλη της Επιτροπής με δυσκολία καταφέρνουν να κλείσουν την πόρτα. Όταν αρχίζει την ομιλία του και ακούγεται από τα μικρόφωνα, οι παρακρατικοί αρχίζουν να πετάνε πέτρες στο κτίριο Τα τζάμια σπάνε και πέφτουν στα κεφάλια των ομιλητών και των παρευρισκομένων. «Κάτω η ειρήνη», «Θέλουμε πόλεμο» «Λαμπράκη θα πεθάνεις» είναι σύμφωνα με το Ριζοσπάστη τα συνθήματα που ακούγονται, ενώ Λαμπράκης διακόπτει την ομιλία του: «Προσοχή, προσοχή. Εδώ βουλευτής Λαμπράκης. Ως εκπρόσωπος του έθνους και του λαού, καταγγέλλω ότι υπάρχει σχέδιο δολοφονικής απόπειρας εναντίον μου και καλώ τον υπουργό Βορείου Ελλάδας, τον νομάρχη, τον εισαγγελέα, τον στρατηγό Χωροφυλακής Μήτσου, τον διευθυντή Αστυνομίας Πόλεων, τον διοικητή Ασφαλείας Θεσσαλονίκης να προστατεύσουν τη ζωή των συγκεντρωμένων φίλων της ειρήνης και τη ζωή μου...»

Με την ολοκλήρωση της εκδήλωσης, ο Λαμπράκης εγκατέλειψε την αίθουσα για να γυρίσει στο ξενοδοχείο του. Τον ακολούθησαν μόνο δύο σύντροφοί του, καθώς η αστυνομία απέκλεισε το κοινό της εκδήλωσης στο εσωτερικό της αίθουσας, απαγορεύοντας προσωρινά την έξοδο. Στη διασταύρωση των οδών Ερμού και Ελ. Βενιζέλου και παρά το γεγονός ότι η αστυνομία είχε αποκλείσει όλους τους δρόμους, ένα τρίκυκλο εμφανίστηκε από το πουθενά, πλησίασε το Λαμπράκη με μεγάλη ταχύτητα. Ο ένας από τους δύο επιβαίνοντες του επέφερε ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι με λοστό. Κανείς αστυνομικός δεν κινήθηκε για να εμποδίσει το τρίκυκλο πριν το χτύπημα, να συλλάβει τον οδηγό του μετά, ή ακόμα και να βοηθήσει τον αιμόφυρτο Λαμπράκη.

(Απόσπασμα από την ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά, με μουσική του Μίκη Θοδωράκη, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού (1966), με θέμα τη δολοφονία του Λαμπράκη και τη έρευνα του ανακριτή Χρήστου Σαρτζετάκη)

Ο παριστάμενος, Μανώλης Χατζηαποστόλου, γνωστός και με το παρατσούκλι «Τίγρης» κινήθηκε αστραπιαία πηδώντας στην καρότσα του τρίκυκλου. Για ένα περίπου χιλιόμετρο το τρίκυκλο έτρεχε στους δρόμους της Θεσσαλονίκης χωρίς κανένα αστυνομικό ή άλλο όχημα να το καταδιώκει. Ο Χατζηαποστόλου εξουδετέρωσε μετά από σκληρή πάλη το μοναδικό επιβάτη της καρότσας, Μανόλη Εμμανουηλίδη και κατόπιν υποχρέωσε τον οδηγό Σπύρο Γκοτζαμάνη να σταματήσει.

Ακολούθησε νέα πάλη αυτή τη φορά ανάμεσα στον Χατζηαποστόλου και τον Γκοτζαμάνη, έως ότου εμφανίστηκε ένας απλός αστυνομικός, ο οποίος μη γνωρίζοντας όσα είχαν προηγηθεί, συνέλαβε τον Γκοτζαμάνη κατόπιν υποδείξεων των περαστικών. Ο Λαμπράκης βαριά τραυματισμένος μεταφέρεται στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ. Η κατάσταση, είναι μη αναστρέψιμη. Αυτό επιβεβαιώνουν εκτός από τους Έλληνες γιατρούς και τέσσερις διάσημοι νευροχειρουργοί που καλούνται από το εξωτερικό ειδικά την περίπτωση του Λαμπράκη. Στις 27 Μάη, στις 01:22, ο Γρηγόρης Λαμπράκης χάνει τη μάχη για τη ζωή.

Η δίκη

Η επίσημη αστυνομική εκδοχή αντίθετα, ήταν ότι επρόκειτο για τροχαίο ατύχημα και ήταν αυτή που αρχικά υιοθέτησε και η κυβέρνηση της χώρας. Στη Θεσσαλονίκη ξεκίνησαν ανακρίσεις από τον Χρήστο Σαρτζετάκη και τον εισαγγελέα Δημήτριο Παπαντωνίου, υπό τη γενική εποπτεία του εισαγγελέα εφετών Παύλου Δελαπόρτα. Η ηγεσία της Xωροφυλακής Θεσσαλονίκης έκανε κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποκρύψει κρίσιμα στοιχεία και να εκφοβίσει τους μάρτυρες.

Η ανακριτική ομάδα, παρά τις απροκάλυπτες παρεμβάσεις και πιέσεις που δέχτηκε από τον τότε εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και μετέπειτα πρώτο πρωθυπουργό της δικτατορίας, Κωνσταντίνο Κόλλια κατόρθωσε να στοιχειοθετήσει ότι επρόκειτο για προμελετημένο έγκλημα και να αποκαλύψει τους ηθικούς αυτουργούς του.

Εκτός από τους φυσικούς αυτουργούς, Γκοτζαμάνη και Εμμανουηλίδη κατηγορήθηκαν οι Κωνσταντίνος Μήτσου, επιθεωρητής Βορείου Ελλάδος, Ευθύμιος Καμουτσής, διευθυντής αστυνομίας, Κωνσταντίνος Δόλκας και άλλοι οι οποίοι παραπέμφθηκαν για παράβαση καθήκοντος.

Στους ηθικούς αυτουργούς συμπεριλαμβανόταν ο πρόεδρος της παρακρατικής οργάνωσης στην οποία ανήκε ο Γκοτζαμάνης, Ξενοφών Γιοσμάς και ο υπομοίραρχος Εμμανουήλ Καπελώνης, διοικητής του αστυνομικού τμήματος Τούμπας. Στη δίκη που πραγματοποιήθηκε το 1966 και παρά την εισαγγελική πρόταση, οι ένορκοι έκριναν ένοχους μόνο τους δύο φυσικούς αυτουργούς και τον Ξενοφών Γιοσμά.

Η δίκη ουσιστικά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρξε δολοφονία. Οι κατηγορούμενοι αξιωματικοί αθωωθηκαν. Ο Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουηλίδης, καταδικάστηκαν σε 11 και 8,5 χρόνια, αντίστοιχα, για πρόκληση «βαριών σωματικών κακώσεων» και «συνέργεια» αντίστοιχα. Αποφυλακίστηκαν επί χούντας.

Ο ξένος τύπος

H αγγελία του θανάτου του θα προκαλέσει εκτενή δημοσιεύματα σε ολόκληρο τον διεθνή Τύπο.

Τι έγραφαν τα πρωτοσέλιδα της εποχής:

Δολοφονία ή δυστύχημα;
«The Economist»

H ανάκριση για το φόνο Έλληνα αριστερού αποκαλύπτει δράση αντικομουνιστικών ομάδων
«The New York Times»

Ο άνθρωπος που πέθανε για τη δημοκρατία
«Tribune»

100.000 Έλληνες στην κηδεία. Οι αριστεροί κραυγάζουν όχι άλλο αίμα!
«The Daily Telegraph»

H τεράστια λαϊκή εκδήλωση επί ευκαιρία της κηδείας του Λαμπράκη ανησυχεί την Ελληνική Κυβέρνηση
«L'Humanité»

Βδελυρά απόπειρα κατά αριστερού βουλευτή
«Aurore»

Ζωηρή συγκίνηση στην Αθήνα: Ο βουλευτής της Αριστεράς Λαμπράκης απεβίωσε λόγω των πληγών του
«Le Figaro»

Ο φόνος ενός βουλευτή διαιρεί την Ελλάδα
«Paris Presse»

Στο μεταξύ ο λόρδος Ράσελ θα δηλώσει στην «Sunday Telegraph»: «Τέτοια είναι η τρομοκρατία στην Ελλάδα ώστε παρέστη ανάγκη να απευθυνθεί τηλεφωνική έκκληση σε μένα για να εξευρεθούν χειρούργοι οι οποίοι να θεραπεύσουν τον τραυματία».

«Κάθε νέος και Λαμπράκης»

Το χτύπημα κατά του Λαμπράκη προκάλεσε μια άνευ προηγουμένου πολιτική κρίση, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης και το σύνολο του κεντρώου και αριστερού Τύπου να κάνουν λόγο από την πρώτη στιγμή για οργανωμένο σχέδιο δολοφονίας.

«Η Ένωση Κέντρου καταγγέλλει τον αρχηγό της ΕΡΕ Κωνσταντίνο Καραμανλή ως ηθικό αυτουργό της δολοφονίας του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη. Ο κ. Καραμανλής προβαίνει στην οργάνωση τρομοκρατικών ομάδων δια τα εγκλήματα των οποίων βεβαίως καθίσταται ηθικός αυτουργός. Θα πρέπει δια τούτο όχι μόνο να ντρέπεται αλλά και να λογοδοτήσει ενώπιον του Λαού και της Δικαιοσύνης» θα δηλώσει ο αρχηγός της Ένωσης Κέντρου, Γεώργιος Παπανδρέου.

«Με τη σημερινή του δήλωση, ο Γεώργιος Παπανδρέου θα ντρέπεται εις όλη του τη ζωή» θα του απαντήσει ο αρχηγός της ΕΡΕ, Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Ωστόσο, η κυβέρνηση κλονίζεται και κάτω και από τη διογκούμενη λαϊκή πίεση, θα παραιτηθεί είκοσι μέρες μετά τη δολοφονία με τον Καραμανλή να αναρωτιέται «Επιτέλους, ποιος κυβερνάει αυτό τον τόπο;».

Η απάντηση θα έρθει λίγους μήνες μετά με το πραξικόπημα και την εγκαθίδρυση της στρατιωτικής δικτατορίας του Παπαδόπουλου.

Η κηδεία πραγματοποιήθηκε σε τεταμένο κλίμα. Την παρακολούθησε πλήθος 500.000 ανθρώπων, φωνάζοντας τα συνθήματα «Λαμπράκη ζεις, εσύ μας οδηγείς», «Ζει, Ζει, Ζει» και «Κάθε νέος και Λαμπράκης».

Την ίδια χρονιά της δολοφονίας ιδρύθηκε η «Νεολαία Λαμπράκη», της οποίας πρώτος πρόεδρος εκλέχτηκε ο Μίκης Θεοδωράκης και η οποία αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες εκφράσεις του αριστερού νεολαιίστικου κινήματος στην Ελλάδα.

Ο Λαμπράκης έζησε…

«Στο πρόσωπο του άξιου γιου της Ελλάδας Γρηγόρη Λαμπράκη, ζήτησαν να σκοτώσουν την ειρήνη, την λεβεντιά, την ανθρωπιά. Μα σκοτώνεται ποτέ ο ήλιος; Η Ελλάδα σύσσωμη είναι στο πόδι. Όχι για ταφή, μα για ανάσταση» Διδώ Σωτηρίου

*Φωτογραφίες από το ιστολόγιο http://www.sarantakos.com/ (ΑΣΚΙ, Ντ και Ριζοσπάστης Πηγή: tvxs.gr