Οι περιουσίες των Εβραίων της Θεσσαλονίκης...

   Μία τραγική στιγμή της ιστορίας της Θεσσαλονίκης είναι η εξολόθρευση των 50 χιλιάδων περίπου Εβραίων της πόλης από τους Ναζί στα 1943-1944. Εκτός όμως από το τραγικό γεγονός αυτό καθεαυτό υπάρχει μία σκοτεινή σελίδα γύρω από το τι απέγιναν οι περιουσίες των Εβραίων που έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς και του Μπίρκεναου. Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την τύχη των περιουσιών των Εβραίων της Θεσσαλονίκης αναφέρει μεταξύ άλλων στο βιβλίο του “Έλληνες εναντίον Ελλήνων”, ο Στράτος Δορδανάς (σελ.398-437).

                Οι Έλληνες που είχαν συμμετάσχει στην απαλλαγή της πόλης από τους Εβραίους αλλά και στην προσπάθεια απαλλαγής της Ελλάδας από τους κομμουνιστές και τις οργανώσεις τους, διεκδίκησαν μερίδιο από τις περιουσίες των Εβραίων. Τα στελέχη της ναζιστικής οργάνωσης των Ε.Ε.Ε. καθώς και οι συνεργάτες των Γερμανών στη στρατιωτική διοίκηση και στην υπηρεσία της αντικατασκοπείας πήραν το καλύτερο κομμάτι των εβραϊκών περιουσιών. Μετά από αυτούς μέρος της περιουσίας, καρπώθηκαν Έλληνες αλλά και ξένοι πράκτορες, δηλαδή Αρμένιοι, Ρουμάνοι, Βούλγαροι, που ήταν διερμηνείς, εργαζόμενοι σε γερμανικές υπηρεσίες, συνεργάτες των Γερμανών κάθε ειδικότητας ή ακόμη και άτομα που με τα απαραίτητα χρήματα λάδωναν τις κρατικές και γερμανικές υπηρεσίες και έπαιρναν μερίδιο από την εβραϊκή περιουσία!

Μαξ Μέρτεν, ο Γερμανός στρατιωτικός διοικητής της Θεσσαλονίκης

                 Ο Γεώργιος Πούλος ο χρήσιμος αυτός συνεργάτης των Γερμανών, πήρε το κοσμηματοπωλείο των Εβραίων αδερφών Ισαάκ και Ρόμπερτ Μποτόν που βρισκόταν στην οδό Μητροπόλεως 8 και Βασιλέως Κωνσταντίνου. Πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι οι υπηρεσίες των Εβραίων υπάχθηκαν σε μία κρατική δομή, την Υπηρεσία Διαχείρισης Ισραηλιτικών Περιουσιών. Για να πάρει όμως ο Πούλος το κοσμηματοπωλείο έπρεπε να παρακαμφθεί αυτή η κρατική υπηρεσία και αυτό έγινε μετά από παρέμβαση του στρατιωτικού διοικητή της Θεσσαλονίκης Μαξ Μέρτεν, ο όποιος αυτοπροσώπως μαζί με τον βοηθό του Άρθουρ Καρλ Μάισνερ παρέλαβε από τους υπαλλήλους της κρατικής υπηρεσίας τα κλειδιά του κοσμηματοπωλείου και τα παρέδωσε ο ίδιος στον Γεώργιο Πούλο. Ο συνεργάτης των Γερμανών, εκτός από το κοσμηματοπωλείο που βρισκόταν στο ισόγειο, πήρε και όλο το κτίριο στη γωνία Μητροπόλεως και Βασιλέως Κωνσταντίνου.

                 Εκτός από τον Γεώργιο Πούλο και οι επιτελείς του πήραν μέρος στη διανομή της περιουσίας των Εβραίων. Για παράδειγμα, ο επικεφαλής της προσωπικής του φρουράς, Παναγιώτης Μελεμενλής, πήρε μία σειρά από καταστήματα μεταξύ των οποίων και το υποδηματοποιείο του Αβραάμ Σιαλώμ στην πλατεία Τερψιθέας, η οποία ήταν μία μικρή επιχείρηση από την οποία ο Μελεμενλής κέρδισε 151.000 δραχμές. Επιπλέον, τα αδέρφια τους Ιωάννης και Θεόδωρος Μελεμενλής, πήραν το κατάστημα τροφίμων του Ιακωώβ Μασαράνο επί της οδού Παύλου Μελά.

                Η γυναίκα του άλλου συνεργάτη του Πούλου, του Γαρουφαλή, τοποθετήθηκε το Σεπτέμβριο του 1943 μεσεγγυούχος στο κατάστημα χρωμάτων του Γιουδέ Μαλλάχ Πιτσών μαζί με το ποσό των 2.390.000 δραχμών.

Αλλά και κατώτερα στελέχη του τάγματος του Πούλου ζήτησαν και πήραν μέρος από την περιουσία των Εβραίων. Για παράδειγμα ο εθελοντής λοχίας του Γερμανικού Στρατού Κωνσταντίνος Ο. υπέβαλε αίτηση στον Μαξ Μέρτεν όπου μεταξύ των άλλων ανέφερε: “είμαι Έλληνας εθελοντής λοχίας και υπηρετώ στον γερμανικό στρατό… συμμετείχα σε όλες τις μάχες εναντίον των κομμουνιστικών συμμοριών… είμαι ο προστάτης μιας φτωχής οικογένειας προσφύγων που αποτελείται από τη σύζυγό μου και και την ηλικιωμένη μητέρα μου…. επειδή η οικογένειά μου δεν διαθέτει απολύτως καμία άλλη πηγή εσόδων εκτός από το μισθό μου και το πολεμικό μου επίδομα για αυτό σας παρακαλώ θερμά να επιτρέψετε ώστε να παραχωρηθεί ένα διαθέσιμο εβραϊκό κατάστημα στο όνομα της γυναίκας μου Μαρίας και αυτό γιατί δεν γνωρίζω αν θα παραμείνω εν ζωή ή πολεμώντας κάπου αλλού εναντίον των εχθρών του ευρωπαϊκού πολιτισμού δηλαδή εναντίον των μπολσεβίκων και των Άγγλων θα χρειαστεί να πεθάνω”. Πράγματι ο λοχίας πήρε στην κατοχή του το οπωροπωλείο των Εβραίων Κασούτο και Μορδώχ, στην οδό Πτολεμαίων στις 27 Οκτωβρίου 1943. Μάλιστα πηγαίνοντας να το παραλάβει διαπίστωσε έκπληκτος ότι ο γείτονας είχε καρπωθεί το περιεχόμενο του οπωροπωλείου και είχε εγκατασταθεί αυθαίρετα μέσα. Οι υπάλληλοι της υπηρεσίας απέβαλαν τον γείτονα και τοποθέτησαν τον “νόμιμο” μεσεγγυούχο!

Ο Γ. Πούλος καρπώθηκε μέρος από τις περιουσίες των Εβραίων της Θεσσαλονίκης

Μεγαλύτερα όμως κέρδη αποκόμισε ο πολύ χρήσιμος για τους Γερμανούς συνεργάτης, ο Λάσκαρης Παπαναούμ ο επονομαζόμενος “το κτήνος της Θεσσαλονίκης”. Αυτός, επειδή ασχολούνταν με το εμπόριο δερμάτων, έγινε μεσεγγυούχος της επιχείρησης δερμάτων των αδελφών Σαμουέλ Αβαγιού, δηλαδή του βυρσοδεψείου επί της οδού 26ης Οκτωβρίου και των πέντε καταστημάτων στις οδούς Πτολεμαίων 21, Φειδίου 8, Σαλαμίνας 21 και το γραφείο της επιχείρησης επί της οδού Βέροιας 4. Επίσης λίγο αργότερα πήρε το βυρσοδεψείο των Ισραηλιτών Αμίρ και Μεβοράχ, όπως και το γραφείο της επιχείρησής τους επί της Εγνατίας 2. Επιπλέον πήρε το κατάστημα υποδημάτων του Γιουδά Ιακώβ Γιουδά επί της Εγνατίας και το κατάστημα υαλοπινάκων του Σιμτώβ Σααδή Αρών. Σε αυτά αν προσθέσει κανείς ακίνητα, ένα μεγάλο ποσό σε χρυσές λίρες και ένα εβραϊκό σπίτι μπορεί να καταλάβει πόσο μεγάλη περιουσία δημιούργησε ο Παπαναούμ που του χάρισαν μία άνετη ζωή αργότερα στη Γερμανία!

 

Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης στην πλατεία Ελευθερίας λίγο πριν βρεθούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Αλλά και ο αδερφός του Παπαναούμ, ο Ηφαιστίωνας έγινε μεσεγγυούχος δύο καταστημάτων, ένα κατάστημα υποδημάτων των Μπενίκε και και Ισαάκ Άντζελ και ένα κατάστημα νημάτων του Ααρών Λεβή.

Και οι συνεργάτες όμως του Λάσκαρη Παπαναούμ δεν έμειναν παραπονεμένοι. Για παράδειγμα ο Σταύρος Αδάμ, εκτός από τα λεφτά που έβγαλε εκβιάζοντας Εβραίους, πήρε στην κατοχή του το κατάστημα υποδημάτων επί της οδού Σολωμού, εβραϊκών συμφερόντων, όπως επίσης και ο άλλος συνεργάτης του ο Αγάθος πήρε στην κατοχή του το γαλακτοπωλείο του Αλμπέρτο Σαρφατή επί της οδού Βασιλέως Ηρακλείου 8, το οποίο με χιλιάδες αντικείμενα, μικρά και μεγάλα, από το κατάστημα υαλικών του Δαυίδ Μπενρουμπή μετέτρεψε σε πολυτελές γαλακτοπωλείο-ζαχαροπλαστείο, στέκι των Γερμανών και άλλων στελεχών των Ταγμάτων Ασφαλείας της εποχής.

Ο έμπιστος συνεργάτης του Παπαναούμ, Θεοχαρίδης, αποζημιώθηκε με το κατάστημα σιδηρικών του Σαμουέλ Κοέν και με το κατάστημα οπτικών του Τζιμ Σαρφατή.

Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα πάσης φύσεως Τάγματα Ασφαλείας και τα στελέχη που τα απάρτιζαν χρηματοδοτούνταν και μισθοδοτούνταν από τους Γερμανούς με πόρους εκτός των άλλων και από την εκμετάλλευση της περιουσίας των εκτοπισμένων Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Τα 2.000 εβραϊκά καταστήματα, τα ακίνητά τους, όπως και τα εμπορεύματά τους ήταν ο αιμοδότης πολιτικών και στρατιωτικών συνεργατών των Γερμανών.

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Στράτος Ν. Δορδανάς, Έλληνες εναντίον Ελλήνων, ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2006 (σελ. 398-437).

http://www.triklopodia.gr

https://www.seleo.gr

Ας διαβάσουμε για την Επανάσταση του 1821...

 Κατεβάστε δωρεάν 34 βιβλία για την Επανάσταση του 1821 σε μορφή αρχείου PDF

Τρικούπη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως (1)
Τρικούπη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως (2)
Τρικούπη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως (3)
Τρικούπη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως (4)

Γιάννης Κορδάτος , Η Κοινωνική σημασία της Ελλ.Επαναστάσεως

Απομνημονεύματα της δευτέρας πολιορκίας του Μεσολογγίου (1825-1826)
Μακρυγιάννη-Απομνημονεύματα

Χέρτσβεργ-Ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως (1)
Χέρτσβεργ-Ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως (2)
Χέρτσβεργ-Ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως (3)
Χέρτσβεργ-Ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως (4)

ΦΩΤΑΚΟΥ-Απομνημονεύματα

Τα Απομνημονεύματα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

Π. Πατρών.Γερμανού- Υπομνήματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως της Ελλάδος Από του 1820 μέχρι του 1823
Ν.Σπηλιάδης-τΓ
Περραιβός, Χριστόφορος, Απομνημονεύματα πολεμικά

Οι Έλληνες της διασποράς – Βουλή των Ελλήνων

Ανδρέας Μιαούλης – Υπόμνημα Βασιλικού Ναυτικού

ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ – ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ

AΡΑΒΑΝΤΙΝΟΣ – ΑΝΕΚΔΟΤΑ

Ιωάννης Φιλήμων – Δοκίμιον Φιλικής Εταιρείας

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΕΡΑΙΒΟΣ – ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΡΗΓΑ ΦΕΡΑΙΟΥ
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΕΡΑΙΒΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗ ΠΑΡΓΑΣ
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΕΡΑΙΒΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΟΥΛΙΟΥ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΕΝΕΚΟΣ – ΚΩΛΕΤΗΣ

Τρύφων Ευαγγελίδης – Ιστορία του Αλή πασά

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ – ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ (1453-1669)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ – ΑΠ. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ – Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους – Εκδοτική Αθηνών. Τόμος 10 (1453-1669)
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους – Εκδοτική Αθηνών. Τόμος 11 – (1669-1821)

Φίνλευ Γεώργιος -Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης-Τόμος Α’
Φίνλευ Γεώργιος -Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης-Τόμος Β’

Τάκης Σταματόπουλος – Ο εσωτερικός αγώνας του 1821
Τάκης Σταματόπουλος – Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός χωρίς θρύλο.

Νικόλαος Σπηλιάδης – Απομνημονεύματα -Α
Νικόλαος Σπηλιάδης – Απομνημονεύματα – Β

Ιωάννου Φιλήμονος – Δοκίμιον ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως – Γ

Κωνσταντίνου Σάθα – Τουρκοκρατούμενη Ελλάς – Ιστορικόν δοκίμιον

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΜΟΙ 6 – ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΜΟΣ 01
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΜΟΣ 02
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΜΟΣ 03
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΜΟΣ 04
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΜΟΣ 05
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΜΟΣ 06

 

Πηγή: eranistis.net

Ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος...

Σαν σήμερα, το 1934 έφυγε από τη ζωή μόνος και σχεδόν άγνωστος ακόμα, ο Θεόφιλος, ο εξαιρετικός λαϊκός ζωγράφος που απαθανάτισε θρύλους και παραδόσεις, καθημερινές στιγμές από την ελληνική πραγματικότητα με το μοναδικό του προσωπικό ύφος που καθιστά τα έργα του από τα πλέον αναγνωρίσιμα της ελληνικής ζωγραφικής.
Αυτοδίδακτος καλλιτέχνης κατέληξε να γίνει ο αναγνωριστεί ως ο σπουδαιότερος λαϊκός καλλιτέχνης της Ελλάδας - το ταλέντο του οποίου όμως αναγνωρίστηκε μοναχά μετά θάνατον. Ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, γνωστός απλά ως Θεόφιλος, γεννήθηκε στη Βαρειά της Λέσβου, μεταξύ του 1867 και 1870, πρώτο παιδί μια φτωχής οικογένειας που απέκτησε άλλα επτά στη συνέχεια. Το ενδιαφέρον του για τη ζωγραφική εκδηλώθηκε από νωρίς και φέρεται να ήταν αντιστρόφως ανάλογο με την απόδοσή του στα σχολικά θρανία.
Τα βιογραφικά στοιχεία για το Θεόφιλο είναι σκόρπια και ασαφή. Σύμφωνα με διάφορες μαρτυρίες έφυγε από το νησί σε ηλικία 18 περίπου ετών και πέρασε κάποια χρόνια της ζωής του στη Σμύρνη. Από την μικρασιατική πόλη έφυγε ύστερα από κάποιο επεισόδιο για να φτάσει στην Αθήνα, όπου κατά τον «ατυχή πόλεμο» του 1897 επιχείρησε να καταταγεί στο στρατό, χωρίς όμως να γίνει δεκτός.






Από εκεί φεύγει για τη Μαγνησία, όπου θα περάσει περί τα 30 χρόνια της ζωής του, και θα αφήσει πλήθος σημαντικών έργων του. Ζωγραφίζει σε καφενεία, ταβέρνες, χάνια, στο χωριό Μηλιές φιλοτεχνεί την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, αλλά και πολλά σπίτια, ελαιοτριβεία, φούρνους, μύλους κ.α. Στο Βόλο ζωγραφίζει και πλήθος επιγραφών στα προσφυγικά των εκδιωχθέντων από την Μικρά Ασία. Δυστυχώς, πολλά από τα έργα του έχουν καταστραφεί είτε από σεισμούς και πυρκαγιές, είτε από κατεδαφίσεις και αμέλεια.




«…Τη δουλειά του Θεόφιλου μπορούμε να τη χωρίσουμε σε τρεις μεγάλες περιόδους, που ξεχωρίζουν αρκετά μεταξύ τους. Πρώτη είναι η περίοδος της Θεσσαλίας. Όπως είπαμε και στην αρχή, τα έργα τα καμωμένα στη Θεσσαλία, αν εξαιρέσουμε τα πετυχημένα κι αριστουργηματικά του, είναι τις περισσότερες φορές σφιγμένα, με μια τάση για σχέδιο, που σπάνια φτάνει σ’ αποτέλεσμα, ενώ στο χρώμα έχουν μια περιορισμένη κλίμακα που, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις -έχω υπ’ όψη μου μερικά θαυμάσια έργα- έχουν κάτι το σχεδιαστικό και συγχρόνως το σκληρό. Η εποχή της επανόδου του στη Μυτιλήνη αποτελεί τη δεύτερη περίοδο της ζωγραφικής του. ένα είδος δισταγμού μαζί κι επιμέλειας, που υπάρχει στα έργα του Βόλου, εξαφανίζεται εδώ για να δώσει τη θέση του σε μια χρωματική ευφορία, με πλήθος σπάνιους τόνους, λεπτότατους μα και συγχρόνως γεμάτους ευδαιμονία. Τα έργα αυτά επιζητούν λιγότερο το σχέδιο, μα ίσως στο βάθος να είναι πιο σχεδιασμένα. Το χρώμα τους φτάνει σε μια λάμψη που εκφράζει ευτυχία, ξενοιασιά και, συγχρόνως, εκστασιακή αυτοσυγκέντρωση. Έχουν μιαν απίστευτη ποιότητα στην ύλη τους, μια δυνατή συνείδηση των κανόνων του έργου τέχνης, με την ανατολίτικη και βυζαντινή σημασία του όρου. Εκεί γύρω στην εποχή που θα συναντήσει τον Τeriade, ίσως όμως και λίγα χρόνια πριν, η ζωγραφική του αλλάζει. Αυτή είναι η τρίτη περίοδός του. εδώ τα εντυπωσιακά και πολύτιμα χρώματα αρχίζουν να υποχωρούν κάπως, για να δώσουν τη θέση τους σε χρώματα πιο σωστά, πιο ζωγραφικά. Ό,τι ήθελε να κάνει στον Βόλο με το επιμελημένο και σφιχτό σχέδιο, το καταφέρνει τώρα με τα δικά του μέσα: με το χρώμα...», έγραψε για το έργο του Θεόφιλου, ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης.





Ο Θεόφιλος φέρεται να είχε και έντονη συμβολή στα κοινωνικά δρώμενα της περιοχής, με την διοργάνωση λαϊκών θεατρικών παραστάσεων στις εθνικές γιορτές ενώ την περίοδο της Αποκριάς, συνήθιζε να κρατά τον πρωταγωνιστικό ρόλο άλλοτε ντυμένος ως Μεγαλέξανδρος, με μακεδονική φάλαγγα μαθητές σχολείων, και άλλοτε ως ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης, με εξοπλισμό και κουστούμια που έφτιαχνε ο ίδιος.
Υπήρξε πάντοτε ιδιαίτερα φτωχός, και συχνά ζωγράφιζε τοίχους καφενείων ή σπιτιών για ένα κερδίσει ένα πιάτο φαγητό. Εξίσου συχνά έπεφτε θύμα εμπαιγμού και περιφρόνησης ειδικά λόγω της επιλογής του, από μια ηλικία και μετά, να εγκαταλείψει τον ευρωπαϊκό τρόπο ένδυσης και να φοράει φουστανέλα, όπως οι ήρωες που απεικόνιζαν τα έργα του.





Το 1927, ο Θεόφιλος επέστρεψε στη Λέσβο και ένα περίπου χρόνο αργότερα γνωρίστηκε με τον τεχνοκριτικό και έμπορο έργων τέχνης Στρατή Ελευθεριάδη – Teriade, μια γνωριμία που συνέβαλλε αρχικά στη βελτίωση των συνθηκών επιβίωσής του και μετέπειτα (δυστυχώς μετά θάνατον) στην σταδιακή αναγνώριση του έργου του ώσπου το υπουργείο Πολιτισμού χαρακτήρισε το έργο του «χρήζον ειδικής κρατικής προστασίας». Ο Θεόφιλος πέθανε στις 24 Μαρτίου του 1934, πιθανότατα από τροφική δηλητηρίαση.
Ως το Σεπτέμβριο του 1935, ένα χρόνο μετά τον θάνατο του, μνεία στο όνομά του γίνεται μόνο σε μερικά δημοσιογραφικά κείμενα στην Αθήνα, τη Μυτιλήνη και το Βόλο. Στις 20 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου δημοσιεύεται στα Αθηναϊκά Νέα μια συνέντευξη του Teriade με τίτλο «Μια καλλιτεχνική ανακάλυψη. Ένας άγνωστος μεγάλος Έλληνας λαϊκός ζωγράφος, ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ» και την επόμενη χρονιά οργανώνεται από τον Teriade έκθεση έργων του στο Παρίσι. Ο Τάκης Μπαρλάς αποκαλεί τον Θεόφιλο «Παπαδιαμάντη της ζωγραφικής» ενώ ο Γιώργος Σεφέρης, ο οποίος το 1947 μιλάει για τον καλλιτέχνη σε έκθεση έργων του στο Βρετανικό Συμβούλιο Αθηνών, τον συσχετίζε
ι με τον Μακρυγιάννη. Σύντομα, το όνομα και το έργο του ταξιδεύει σε πολλές γωνιές του κόσμου.



Ο Οδυσσέας Ελύτης, έγραψε: «Επιστρέφοντας από την Αμερική, τον Ιούνιο του 1961, σταμάτησα για λίγες μέρες στο Παρίσι και, καθώς βγήκα να χαζέψω στους δρόμους, το πρώτο πράγμα που είδα ήταν, σε μια βιτρίνα βιβλιοπωλείου όπου συνήθιζα να πηγαίνω άλλοτε, τη μεγάλη αφίσα της Έκθεσης του Θεόφιλου, που είχε ανοίξει ακριβώς εκείνη την εβδομάδα στις αίθουσες του Λούβρου. Η καρδιά μου άρχισε να χτυπά δυνατά. Ε, λοιπόν, ναι. Υπήρχε δικαιοσύνη σ’ αυτόν τον κόσμο».
Ο Teriade χρηματοδοτεί την ίδρυση του Μουσείου Θεόφιλου, που άνοιξε το 1965, στη γενέτειρά του Βαρειά στη Λέσβο, όπου φιλοξενούνται 86 πίνακες του ζωγράφου. Επίσης ως μουσείο Θεοφίλου λειτουργεί το αρχοντικό Χατζηαναστάση, γνωστό σήμερα ως οικία Κοντού, στην Ανακασιά του Δήμου Ιωλκού, τους τοίχους του οποίου φιλοτέχνησε ο ζωγράφος γύρω στο 1912.

 

 Πηγή: tvxs.gr

Η ποίηση σε όλη τη γη...

Η Ημέρα Ποίησης έρχεται για να θυμίσει στον κόσμο την ξεχωριστή αυτή μορφή λογοτεχνίας που αιώνες τώρα καταφέρνει να φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Όπως φάνηκε στο κείμενο που μόλις διαβάσατε, σε όλες τις εκφάνσεις της ιστορίας, η ποίηση αποτελούσε πρωταρχικό τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων.
Πόλεμοι, δουλεία, φτώχεια, κοινωνική αδικία, θάνατος, όλα τα κακώς κείμενα της ανθρωπότητας γέννησαν αριστουργηματικά ποιήματα. Μέσω αυτών, οι ποιητές επιδίωκαν να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο και να διώξουν τη μιζέρια. Η παράδοση και η ιστορία των λαών δημιούργησαν διαχρονικά ποιήματα. Τα ποιήματα αυτά αποτελούν πλέον την παράδοση και την ιστορία ολόκληρης της ανθρωπότητας και συνεχίζουν να συγκινούν μα και να διδάσκουν τις σύγχρονες γενιές.
Οι διαφορές που συναντώνται στην ποιητική παραγωγή του κάθε πολιτισμού δεν υπάρχουν για να χωρίσουν, αλλά για να ενώσουν όλα τα σπουδαία έργα της ιστορίας σε ένα πολύχρωμο ποιητικό μωσαϊκό, που κατορθώνει την ενότητα, δίχως να καταργεί την ποικιλότητα. Έναν καμβά που ολοένα μεγαλώνει, ώστε τελικά να χωρέσει ολόκληρη της ιστορία του ανθρώπινου γένους. Τα ποιήματα, δηλαδή, υπάρχουν για να θυμίσουν στους ανθρώπους ότι τα έντονα συναισθήματα που βιώνουν έχουν υπάρξει ξανά, σε κάθε γωνιά της Γης και σε κάθε στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας.
Η Παγκόσμια Ημέρα για την Ποίηση καθιερώθηκε το 1999 από την UNESCO, έπειτα από έμπνευση του έλληνα ποιητή Μιχαήλ Μήτρα. Έκτοτε, η 21η Μαρτίου έχει ανακηρυχθεί ως ημέρα γιορτής για τους ποιητές και τους λάτρεις της ποίησης ανά τον κόσμο.
Πλήθος αξιόλογων εκδηλώσεων λαμβάνουν χώρα προς εορτασμό της ημέρας στην Ελλάδα, μα και σε πολλές άλλες χώρες παγκοσμίως. Εναλλακτικά, ο καθένας μπορεί να βρει τον δικό του τρόπο να δείξει τον σεβασμό του στην διεθνή αυτή Ημέρα Ποίησης. Εμείς επιλέξαμε να μάθουμε γι’ αυτή την υψηλή μορφή τέχνης και τον τρόπο με τον οποίο μπήκε τόσο ριζικά στις ζωές των ανθρώπων.
Η ποίηση αποτελεί μια τέχνη πολυπρισματική και πολύπλευρη, αφού η μορφή της αλλάζει, ανάλογα με το εκάστοτε πολιτισμικό πλαίσιο. Ξεκινώντας από τη Μεσοποταμία το 3000 π.Χ., η ποίηση εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την υφήλιο, χωρίς αυστηρούς κανόνες και περιορισμούς. Άφηνε την παράδοση και τη νοοτροπία του κάθε τόπου να διαμορφώσουν τη μορφή της και τους αισθητικούς κανόνες της. Το μόνο που απαιτούσε η ίδια η ποίηση ήταν η ρυθμική χρήση της γλώσσας και η έκφραση της ανθρώπινης ψυχής.

«Κάθε μορφή λογοτεχνίας πηγάζει από την παράδοση και διατηρεί την παράδοση ζωντανή.»

Έχει, επομένως, ιδιαίτερο ενδιαφέρον η αναζήτηση της ποιητικής παράδοσης της κάθε ηπείρου με αφορμή την Ημέρα Ποίησης. Ο εντοπισμός, δηλαδή, της θεματολογίας των ποιημάτων και των πηγών έμπνευσης των λαών του κόσμου, καθώς και των διάφορων ρευμάτων. Πρόκειται για να ταξίδι εξερεύνησης της πολιτισμικής ταυτότητας των χωρών, αφού η τέχνη σε όλες της τις εκφάνσεις είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τοπική κουλτούρα.

 

Η Ποίηση στην Ευρώπη

της Έλενας Λαμπρινάκου

---

Η ποίηση, αποτελώντας ένα από τα παλαιότερα λογοτεχνικά είδη, ανιχνεύεται στην ευρωπαϊκή ήπειρο από αρχαιοτάτων χρόνων. Στην εν λόγω ήπειρο, η ποίηση υπήρξε πάντοτε στενά συνδεδεμένη με την πολύ παλιά ιστορία της. Τις πρώτες εκφάνσεις του είδους βρίσκουμε στην επική ποίηση, με έργα ορόσημα, όπως η Ιλιάδα και η Οδύσσεια του Ομήρου. Εξίσου σπουδαίες είναι, όμως, και η λυρική ποίηση, όπως οι ωδές, η ελεγειακή, η βουκολική και η δραματική ποίηση, όπως οι τραγωδίες του Σοφοκλή, Ευριπίδη, Shakespeare.
Στην Ευρώπη -όπως και σε άλλες ηπείρους-, η πορεία της ποίησης καθορίστηκε από σημαντικά πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως η ποίηση δε γεννήθηκε εκ του μηδενός, μα επηρεάστηκε βαθιά από κοινωνικο-πολιτισμικούς παράγοντες. Ο 20ος αιώνας αποτέλεσε ορόσημο για την ευρωπαϊκή ιστορία. Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι που έλαβαν χώρα στα εδάφη της, η άνοδος και η πτώση του Κομμουνισμού, ο Ψυχρός Πόλεμος, η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και πολλά ακόμη γεγονότα σημάδεψαν την ήπειρο. Έτσι, οι ποιητές της εποχής θεματοποίησαν τα εκάστοτε τεκταινόμενα ανάλογα με την κοσμοαντίληψη και τα βιώματά τους.
Στην ευρωπαϊκή ποίηση συναντάμε μερικά από τα πιο σημαντικά ρεύματα της ποίησης, τα οποία σημάδεψαν την λογοτεχνική παραγωγή. Ο ρομαντισμός εμφανίστηκε στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Κύρια χαρακτηριστικά του ήταν η χρήση πλούσιων εκφραστικών μέσων, η επίκληση στη φαντασία και το συναίσθημα. Με αυτά τα μέσα αποδίδονταν επαρκώς η μελαγχολία, ο έρωτας, η θλίψη. Ο παρνασσισμός κυριάρχησε στη λογοτεχνία για περίπου 30 χρόνια από το 1850-1880. Οι εκπρόσωποί του ασχολήθηκαν με την τελειότητα του μέτρου και του στίχου, αντλώντας τα θέματά τους από την αρχαιότητα. Ο συμβολισμός ήρθε ως αντίδραση στην αυστηρότητα του παρνασσισμού, στα τέλη του 19ου αιώνα. Έκανε χρήση των συμβόλων και της ελεύθερης μορφής και σκοπός του ήταν η έκφραση των συναισθημάτων. Τέλος, ο μοντερνισμός και ο υπερρεαλισμός εμφανίζονται τον 20ο αιώνα. Έχουν ως κοινά χαρακτηριστικά τον ελεύθερο στίχο, την απουσία της λογικής και την χρήση καθημερινού λεξιλογίου.
Ενδεικτικά, μερικοί σύγχρονοι και σπουδαίοι Ευρωπαίοι ποιητές, που λειτούργησαν ως «σταθμοί» της ποίησης, είναι οι: Federico García Lorca, Samuel Beckett, Bertolt Brecht, Fernando Pessoa, Γιώργος Σεφέρης, Κωνσταντίνος Καβάφης, Charles Baudelaire, Rainer Maria Rilke, Doris Lessing. Φυσικά, οποιαδήποτε προσπάθεια να προσδιοριστούν εξέχουσες μορφές της ευρωπαϊκής ποίησης, οδηγείται, εν τέλει, σε αδιέξοδο. Κάτι τέτοιο αποδεικνύεται ουτοπικό, λόγω της τεράστιας ποιητικής παράδοσης της ηπείρου.[i]

 

Η Ποίηση στην Ασία

της Μαρίας Κόνιαρη

---

Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας στους παγκόσμιους ποιητικούς δρόμους φτάνουμε στην Ασία.  Η ποίηση αυτής της ηπείρου δημιουργεί ένα μωσαϊκό ποιητικών φωνών, που αναπτύχθηκαν αξιοποιώντας την ποικιλία των πνευματικών παραδόσεων των χωρών τους.
Η εμφάνιση του έμμετρου λόγου παρατηρείται ήδη από τον 11ο και 7ο αιώνα π.Χ., με τα κινεζικά Shijing, γνωστά ως τα Βιβλία Τραγουδιών, ή με τα αραβικά ποιήματα του 6ου αιώνα. Οι δημιουργοί αυτών των ποιημάτων είναι ανώνυμοι. Πολλές φορές η ποίηση στις χώρες της Ασίας διαδιδόταν προφορικά. Στην Ιαπωνία περίπου τον 13ο αιώνα δημιουργήθηκε η ποιητική φόρμα χαϊκού, που υπάρχει ως τις μέρες μας.
Σημαντικά καλλιτεχνικά δημιουργήματα προήλθαν από Πέρσες ποιητές, όπως τον Jalaluddin Rumi. Η επική ποίηση κατέχει βασικό ρόλο στην ιστορία της λογοτεχνίας στις χώρες της Ανατολής. Εκτενή έπη ή κύκλοι επών με μεγάλη θεματική ποικιλία στολίζουν την λογοτεχνική κληρονομιά των χωρών αυτών. Άλλοτε πολεμικά, ερωτικά, μυθικά θέματα και άλλοτε θέματα παραδοσιακής ιστορίας, γενεαλογίας, θρησκείας, αξιών και εξύμνησης αυτοκρατόρων και πολεμιστών.
Η πορεία της ποίησης στους τόπους της Ασίας άλλαξε ριζικά τους τελευταίους αιώνες και ειδικά τον 20ο αιώνα. Ο Ινδός ποιητής Rabindranath Tagore είναι ο πρώτος Ασιάτης που πήρε βραβείο Νόμπελ, το 1913. Λογοτεχνικά επηρεασμένος από τον Tagore, το ινδικό έπος και τους μεγάλους Πέρσες ποιητές, ο Kazi Nazrul Islam είναι από τις σημαντικότερες ποιητικές προσωπικότητες της Βεγγάλης. Στο πλούσιο έργο του συνδυάζει την παράδοση με τις επαναστατικές ιδέες. Επίσης, έχει δημιουργήσει ένα ξεχωριστό είδος τραγουδιού, το Nazrul Geeti. [ii]
Γενικά, η ποίηση του 20^ο αιώνα στις χώρες της Ανατολής επηρεάστηκε από τα πολιτικά  γεγονότα αυτής της περιόδου. Για παράδειγμα, το έργο του αριστερού ινδου ποιητή Faiz Ahmad Faiz επηρεάστηκε από την μακροχρόνια ένοπλη σύρραξη Ινδίας-Πακιστάν στην περιοχή του Κασμίρ -πατρίδα του ποιητή- και από τη γενοκτονία στο Μπανγκλαντές, που διεξήχθη από τον πακιστανικό στρατό για την εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων στη Νοτιοανατολική Ασία.
Ο «ποιητής του λαού» Habib Jalib, από το Πακιστάν, συμμετείχε στους αγώνες ενάντια σε τρεις στρατιωτικές δικτατορίες και φυλακίστηκε δύο φορές για τις ιδέες και τη δράση του. Έγραψε ποιήματα για την τρομοκρατία  και τη λογοκρισία στην τέχνη. Τέλος, η Taslima Narsin λόγω των απόψεών της περί θρησκείας και συμμετοχής σε φεμινιστικές οργανώσεις διώκεται από τις αρχές του Μπανγκλαντές και διαμένει στο εξωτερικό.
Παράλληλα, εμφανίστηκε μια τάση ανανέωσης της παραδοσιακής ποίησης. Στην Τουρκία τόσο ο ποιητής Nazim Hikmet όσο και το κίνημα Γκαρίπ, με εκπροσώπους τους Orhan Veli,  Oktay Rifat και Melih Cevdet, επεδίωξαν να δημιουργήσουν μια τέχνη προσιτή στο λαό. Χρησιμοποίησαν τον ελεύθερο στίχο και τη λαϊκή γλώσσα, απασχολούμενοι με θέματα της καθημερινής ζωής. Τα διδάγματα τους ακολούθησαν και οι επόμενες ποιητικές γενιές, οι οποίες μέχρι και σήμερα έχουν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο της λογοκρισίας. [iii]

 

Η Ποίηση στη Νότιο Αμερική

της Δέσποινας Σιάτη

---

Το μεγαλύτερο μέρος της λατινοαμερικάνικης ποίησης είναι γραμμένο στα Ισπανικά ή τα Πορτογαλικά. Παρά τη χρήση κοινής γλώσσας, όμως, δε θα μπορούσε να υπάρξει σύγχυση ανάμεσα στην ευρωπαϊκή και την νοτιοαμερικάνικη ποίηση. Οι ποιητές της Ισπανικής Αμερικής κατάφεραν να παράγουν ένα μοναδικό και εξαίσιο έργο, συναιρώντας γηγενή και ισπανικά στοιχεία. Η νοτιοαμερικάνικη ποίηση επηρεάστηκε ακόμα περισσότερο με την άφιξη των αφρικανών σκλάβων στο νέο κόσμο. Η παράδοση της Αφρικής επέφερε νέα μορφή στη φύση των ποιημάτων της Νοτίου Αμερικής.
Πριν την ανακάλυψη της Αμερικής από τους λαούς της Ευρώπης, οι Αζτέκοι καθώς και άλλες φυλές της κεντρικής Αμερικής είχαν αναπτύξει τη δική τους τοπική μορφή ποίησης. Οι Ισπανοί κατακτητές του Μεξικού συνέλλεξαν πολλά από τα έργα των Αζτέκων, ώστε να γνωρίσουν από πρώτο χέρι τους αυτόχθονες πολιτισμούς του καινούριου κόσμου. Πολλές από τις πληροφορίες που συλλέχθηκαν έχουν χαθεί, μα διαρκώς ανακαλύπτονται κομμάτια αζτέκικων ποιημάτων ή αντίγραφα τους. Αυτά κοσμούν σήμερα τις βιβλιοθήκες του κόσμου.
Κατά την εποχή του ευρωπαϊκού αποικισμού, οι λατινοαμερικάνοι επηρεάστηκαν βαθιά από τις τάσεις της Ευρώπης στην ποίηση, μα η θεματολογία τους παρέμενε σταθερά βασισμένη στην Αμερικάνικη ιστορία. Οι ιθαγενείς, κατά τους αγώνες τους για την απελευθέρωση [iv] από τους αποικιοκράτες, αντιμετώπιζαν την ποίηση ως τρόπο περιφρόνησης των αρχών και ως μέσο έκφρασης της κοινωνικής αδικίας.
Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την εισαγωγή νέων ποιητικών ρευμάτων στη νοτιοαμερικάνικη ποίηση, πολλά κινήματα και ομάδες συνέχισαν να γράφουν την ιστορία της ισπανοαμερικάνικης λογοτεχνίας. Εικόνες του προ-Κολομβιανού αμερικάνικου πολιτισμού εμφανίστικαν για άλλη μια φορά στη θεματολογία των ποιημάτων της Νοτίου Αμερικής.
Από την εποχή προ του αποικισμού, δεν έχει διασωθεί το όνομα κανενός εκ των νοτιοαμερικάνων ποιητών. Αντίθετα, κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας, είχε ξεχωρίσει ο μεξικάνος Juana Inés de la Cruz. Κατά τη διάρκεια του 19^ου αιώνα, σπουδαίος ποιητής υπήρξε ο κουβανός José Martí, ο οποίος πέθανε στον αγώνα για την απελευθέρωση της Κούβας. Έκτοτε η λατινοαμερικάνικη ποίηση έχει αναπτυχθεί και εξαπλωθεί σε ολόκληρο κόσμο, διατηρώντας ταυτόχρονα τις ρίζες της. Γνωστότερος σύγχρονος νοτιοαμερικάνος ποιητής είναι, φυσικά, ο χιλιανός Pablo Neruda. [v]

 

Η Ποίηση στη Βόρειο Αμερική

της Μαρίας Κόνιαρη

---

Θα επιχειρήσουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στη ποίηση της Βόρειας Αμερικής, εστιάζοντας σε κυρίαρχα ποιητικά ρεύματα και τάσεις, αδυνατώντας δυστυχώς να αναφερθούμε στο σύνολο των ποιητικών φωνών αυτής της πλούσιας καλλιτεχνικά Ηπείρου, που συχνά καθόρισε τις δεσπόζουσες νόρμες της διεθνούς ποιητικής παραγωγής.
Τα πρώτα δείγματα έμμετρου λόγου εμφανίζονται στους κύκλους των ιθαγενών της Βόρειας Αμερικής. Ανώνυμα ποιήματα Ινδιάνων, που εξυμνούν την αγάπη, την φύση, τη γη, τα ζώα και τα φυτά. Καταγγέλλουν, όμως, ταυτόχρονα τον τρόπο ζωής των δυτικών και τον τρόπο συμπεριφοράς τους προς τους αυτόχθονες λαούς.
Στη διάρκεια των πρώτων χρόνων της εγκατάστασης των  Ευρωπαίων αποίκων στη Νέα Ήπειρο, οι συνθήκες ζωής ήταν εξαιρετικά δύσκολες. Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με τον πουριτανισμό λειτούργησαν ανασταλτικά στην ανάπτυξη της ποίησης. Στη διάρκεια του 18ου αιώνα, επίκεντρο της ποίησης αποτελούσε η πολιτική και η πατρίδα, καθώς ωρίμαζε σταδιακά  η  ιδέα της ανεξαρτησίας.
Μετά την Αμερικανική Επανάσταση, ο Ρομαντισμός έκανε την εμφάνιση του και στον Νέο Κόσμο, με τους ποιητές William Cullen Bryant, Henry Wadsworth Longfellow, John Greenleaf Whittier, Oliver Wendell Holmes και τη μυθική μορφή του Edgar Allan Poe [vi]. Το λογοτεχνικό έργο του Allan Poe παρουσιάζει επιδράσεις στην παγκόσμια λογοτεχνία μέχρι τις μέρες μας, έχοντας συμβάλλει στην εξέλιξη της αστυνομικής λογοτεχνίας και των ιστοριών τρόμου και φαντασίας. Παράλληλα με τη ρομαντική ποίηση του 19ου αιώνα, δημιουργήθηκε το κίνημα του Υπερβατισμού. Εκφραστές του ήταν οι ποιητές Ralph Waldo Emerson,  Jones Very και Henry David Thoreau. Η κορύφωση της Υπερβατικής Σχολής σημειώθηκε με το έργο του Walt Whitman. Οι στίχοι του είναι φυσιολατρικοί και ο ίδιος υπερασπίζεται τη δημοκρατία και την ελευθερία των νέγρων.
Τον 20ο αιώνα, ειδικότερα μετά το 1914, εμφανίστηκαν νεωτερικά ρεύματα, θέτοντας νέους προβληματισμούς και δοκιμάζοντας τα όρια του ποιητικού λόγου. Εμφανίζεται ο Μοντερνισμός και ο Εικονισμός, με ηγετικές μορφές τον Ezra Pound και τον T. S. Eliot. Η Έρημη Χώρα του T. S. Eliot αναγνωρίζεται ως το πιο χαρακτηριστικό έργο του μοντερνισμού. Στα πλαίσια αυτού του νεωτερικού κινήματος κινήθηκε και ο William Carlos Williams‎, αναζητώντας, όμως, μια καινούργια «αμερικανική» ποιητική. Οι στίχοι του αντικατοπτρίζουν το ρυθμό της σύγχρονης αμερικανικής αστικής ζωής, αγγίζοντας μερικές φορές τα όρια της «αντι-ποίησης». Το δρόμο του ακολούθησαν οι μεταπολεμικές γενιές.
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εμφανίζονται περισσότερα ριζοσπαστικά κινήματα. Σε ένα από αυτά, τη Γενιά των Beatniks [vii] ανήκουν ποιητές όπως οι Lawrence Ferlinghetti, Charles Bukowski, Bob Kaufmann,  Jack Kerouac και Allen Ginsberg. Τόσο στη ποίηση όσο και στη ζωή τους κυριαρχεί η τολμηρή γλώσσα, η τζαζ μουσική, το αλκοόλ, οι ναρκωτικές ουσίες, η αμφισβήτηση των κατεστημένων αξιών, της  κοινωνικής συμβατικότητας και το αίτημα της λογοτεχνικής ανανέωσης. Τέλος, θεμελιωτές της Εξομολογητικής ποίησης θεωρούνται ο Robert Lowell, οι «ιδανικές αυτόχειρες» Anne Sexton και Sylvia Plath.
Από τη δεκαετία του 1970 και μετέπειτα, η Αμερικανική Ποίηση παρουσιάζει ποικιλία ποιητικών τάσεων. Κυρίαρχη είναι η αναβίωση του Υπερρεαλισμού, συνεχίζοντας την παράδοση της  Σχολής της Νέας Υόρκης, και η εμφάνιση της λεγόμενης «LANGUAGE» ποίησης. Αυτού του είδους η ποίηση δίνει έμφαση στο ρόλο του αναγνώστη, ο οποίος καλείται μόνος να βρει νόημα σε ένα ποιητικό έργο. [viii]

 

Η Ποίηση στην Αφρική

της Δέσποινας Σιάτη

---

Η Αφρική είναι μια ήπειρος 55 χωρών, εκ των οποίων η κάθε μία έχει εξελίξει τα διάφορα λογοτεχνικά είδη με τον δικό της τρόπο. Το γεγονός, όμως, που σημάδεψε την ιστορία της πολυπαθούς ηπείρου στο σύνολό της ήταν η αποικιοκρατία. Επομένως, η ποίηση στις αφρικάνικες χώρες χωρίζεται σε δύο βασικές περιόδους: προ και μετά του αποικισμού.
Η αφρικάνικη ποίηση ήταν, αρχικά, άγραφη και εντασσόταν στην ίδια κατηγορία με την αφρικάνικη μουσική. Έπειτα, οι ποιητές άρχισαν να εκδίδουν τα έργα τους ως παραδόσεις για τις κηδείες και τις γαμήλιες τελετές. Στο περιεχόμενό τους, τα ποιήματα αυτά επαινούσαν τις αρετές της κοινωνίας και καταδίκαζαν τα ελαττώματα της.
Κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας, πολλοί αφρικάνοι ποιητές έγραφαν σε γλώσσες του δυτικού κόσμου. Τα έργα τους αυτά εκτιμήθηκαν από τους ανθρώπους της Δύσης, εν αντιθέσει με εκείνα που ήταν γραμμένα στη μητρική τους γλώσσα. Από το 1780 και μετά, σημειώθηκε μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη στην αφρικανική ποίηση, με ποιήματα υπέρ και κατά της δουλείας. Από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι και την απελευθέρωση των μαύρων σκλάβων, τα μηνύματα που διαπερνούσαν τα ποιήματα των Αφρικανών στις περιοχές υπό γαλλική επικράτεια αφορούσαν στην ανεξαρτησία.
Κατά την περίοδο της πολυπόθητης απελευθέρωσης, τα βάσανα των αφρικανικής καταγωγής ανθρώπων δε τους επέτρεπαν να ασχοληθούν με την ποίηση. Τόσο οι αγώνες για την άρση του δυτικού ζυγού όσο και οι αφρικάνικοι εμφύλιοι πόλεμοι, δεν άφηναν περιθώρια λογοτεχνικής ανάπτυξης.
Αυτό, φυσικά, άλλαξε τη δεκαετία του ’60, όταν πια όλοι οι Αφρικανοί είχαν ελευθερωθεί. Η αφρικανική ποίηση βρήκε ξανά χώρο να ανθίσει, τόσο με χρήση ευρωπαϊκών, όσο και αφρικάνικων γλωσσών και διαλέκτων. Η θεματολογία των ποιημάτων στρεφόταν πλέον γύρω από τις διαφορές του παρελθόντος και του παρόντος της αφρικανικής ηπείρου. Τις διαφορές, δηλαδή, ανάμεσα στην παράδοση και τον εκσυγχρονισμό, στον σοσιαλισμό και τον καπιταλισμό, στην «αφρικανικότητα» και την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Τα κοινωνικά προβλήματα είχαν κυρίαρχη θέση στο έργο των ποιητών. [iv]
Τα σημερινά αφρικάνικα ποιήματα εκφράζουν τον τρόπο με τον οποίο οι αυτόχθονες αφρικάνικες κουλτούρες έχουν απορροφηθεί από τον δυτικό πολιτισμό, κατηγορώντας την έλλειψη οράματος των ηγετών τους. Κάποιοι από τους σπουδαιότερους ποιητές που κατάγονται από την Αφρικάνικη ήπειρο είναι οι Wole Soyinka, Dennis Vincent Brutus, Chinua Achebe, Antjie Krog, Ingrid Jonker, Christopher Okigbo, ανάμεσα φυσικά σε άλλους μεγάλους καλλιτέχνες, που δε θα χώραγαν σε ένα και μόνο άρθρο. Σημαντικό βραβείο για την ποίηση στην Αφρική αποτελεί από το 2013 το African Poetry Prize.

Η Ποίηση στην Ωκεανία

της Έλενας Λαμπρινάκου

---

Η ήπειρος της Αυστραλίας (ή Ωκεανίας) αποτελείται από την Αυστραλία και τα υπόλοιπα νησιά του Ειρηνικού. Ως προς την λογοτεχνική της παραγωγή, επηρεάστηκε από την αγγλική λογοτεχνία, λόγω του ότι αποτελούνταν από τις αντίστοιχες αποικίες. Ωστόσο, στην πορεία ακολούθησε διαφορετικό μονοπάτι, γεγονός που οφειλόταν στην ιδιαιτερότητα της ηπείρου. Οι Αυστραλοί ποιητές ασχολούνταν με διαφορετικές θεματολογίες, όπως με τους ιθαγενείς πληθυσμούς και την αυστραλιανή ύπαιθρο.
Η μοντέρνα αυστραλιανή ποίηση επικεντρώνεται στη μεταβίβαση γνώσεων της αυστραλιανής ζωής, ούσα έντονα συνδεδεμένη με τα τοπία της ηπείρου και τη φυσική της ομορφιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κίνημα των Jindyworobaks, το οποίο αναπτύχθηκε το 1930. Το συγκεκριμένο κίνημα χρησιμοποιούσε ως θεματικές την μυθολογία και τους αυτόχθονες πληθυσμούς και είχε ως στόχο να αναδείξει την αυστραλιανή κουλτούρα, το τοπίο, την παράδοση και τη σύγχρονη κοινωνία. Αργότερα, ωστόσο, κατηγορήθηκε από πολλούς ως εθνικιστικό.
Ένα, επίσης, σημαντικό κίνημα της ηπείρου αυτής υπήρξε και το Angry Penguins, το οποίο εμφανίστηκε το 1940. Οι τελευταίοι, εν αντιθέσει με τους προηγούμενους, θέλησαν να καταστήσουν την αυστραλιανή ποίηση διεθνή. Τα μέσα τους για να το πετύχουν αυτό ήταν ο σουρεαλισμός και ο εξπρεσιονισμός.
Τα δύο αυτά κινήματα, τα οποία αφορμήθηκαν από την Αδελαΐδα της Νότιας Αυστραλίας, αν και αντίπαλα, επηρέασαν βαθιά την ποιητική παραγωγή του τόπου. Η συγγραφέας Dorothy Porter ανέφερε χαρακτηριστικά πως «οι συζητήσεις που ξεκίνησαν για την μοντέρνα ποίηση της ηπείρου στην Αδελαΐδα, βοήθησαν στην ενίσχυση των φιλολογικών συζητήσεων στην Αυστραλία και οδήγησαν, εν τέλει, στην καθιέρωση της Αυστραλιανής Λογοτεχνίας ως ακαδημαϊκού αντικειμένου». Η σύγχρονη ποίηση της Αυστραλίας αποτελείται από πληθώρα θεμάτων και ειδών, όπως είναι η πρόζα και το σονέτο. Επιπλέον, οι γυναίκες έχουν εισβάλλει δυναμικά στη λογοτεχνική παραγωγή του τόπου.
Τέλος, μερικοί από τους πιο σημαντικούς ποιητές της Ωκεανίας είναι οι: Oodgeroo Noonuccal, Judith Wright, Henry Lawson, Banjo Paterson, Peter Porter, Les Murray, Dorothy Coade Hewett και Lionel Fogarty. [x]

Πηγή:artic.gr

Ένα πραγματικά θαυμάσιο ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη, μελοποιημένο από τον Δημήτρη Λάγιο, είναι το δωράκι του ιστολογίου για την σημερινή μέρα των ποιημάτων και των ποιητών...

Τι έμαθα αποφεύγοντας το Twitter και διαβάζοντας εφημερίδες...

 

Γράφει ο Farhad Manjoo / The New York Times και ποιος θα μπορούσε αβίαστα να διαφωνήσει μαζί του; 

 Πρώτα πληροφορήθηκα την επίθεση σε σχολείο στη Φλόριντα από ειδοποίηση στο ρολόι μου. Αν και είχα κλείσει τις ειδοποιήσεις εδώ και μήνες, οι έκτακτες ειδήσεις κατόρθωσαν να περάσουν τη ρύθμιση. Για τις επόμενες 24 ώρες όμως, μετά την ειδοποίηση, δεν έμαθα τίποτα για την επίθεση. Ηταν πολλά αυτά που είχα την τύχη να χάσω. Για παράδειγμα, δεν είδα τους λανθασμένους ισχυρισμούς ότι ο δολοφόνος ήταν αριστερός, αναρχικός, μέλος του Ισλαμικού Κράτους και ίσως μέλος μιας ευρύτερης ομάδας. Εχασα το..
ρεπορτάζ του Φοξ που τον συνέδεε με συριακές οργανώσεις της αντιπολίτευσης ακόμη και πριν δημοσιοποιηθεί το όνομά του. Επίσης, δεν είδα τον ισχυρισμό που φιλοξένησαν πολλά ΜΜΕ και υιοθέτησε ο γερουσιαστής Μπέρνι Σάντερς και άλλοι αριστεροί στο Twitter ότι το μακελειό ήταν η 18η επίθεση σε σχολείο φέτος, που ήταν ψευδής. Αντιθέτως, την επόμενη μέρα της επίθεσης, ένας φιλικός άνθρωπος που δεν είχα συναντήσει στο παρελθόν πέταξε τρεις εφημερίδες στο κατώφλι μου. Εκείνο το πρωί, πέρασα 40 λεπτά να σκαλίζω τη φρίκη της επίθεσης και ένα εκατομμύριο άλλα πράγματα που είχαν να μου αφηγηθούν οι εφημερίδες. Οχι μόνον πέρασα λιγότερο χρόνο γύρω από αυτήν την υπόθεση από ό,τι αν την παρακολουθούσα online όσο εξελισσόταν, αλλά ταυτόχρονα ήμουν και καλύτερα ενημερωμένος. Επειδή απέφυγα τα αθώα λάθη και τις πιο κακόβουλες προσπάθειες παραπλάνησης, που ακολούθησαν τις πρώτες ώρες μετά την επίθεση.
Αυτή είναι η ζωή μου επί σχεδόν δύο μήνες. Τον Ιανουάριο μετά τη χρονιά με τις σοβαρότερες ειδήσεις στην πρόσφατη ιστορία, αποφάσισα να ταξιδέψω πίσω στον χρόνο. Εσβησα τις ειδοποιήσεις μου, βγήκα από το Twitter και άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και γράφτηκα συνδρομητής σε τρεις έντυπες εφημερίδες (τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», την «Ουόλ Στριτ Τζέρναλ» και την τοπική εφημερίδα «Σαν Φρανσίσκο Κρόνικλ»), καθώς και ένα περιοδικό, τον «Εκόνομιστ».

Η εμπειρία μού άλλαξε τη ζωή. Πλέον είμαι λιγότερο αγχωμένος και εθισμένος στις ειδήσεις, καλύτερα ενημερωμένος. Ντρέπομαι να πω πόσο ελεύθερο χρόνο έχω. Σε δύο μήνες κατάφερα να διαβάσω πέντε έξι βιβλία, ξεκίνησα μαθήματα κεραμικής και έγινα καλύτερος σύζυγος και πατέρας.
Κατάφερα να φιλτράρω τα διδάγματα σε τρεις απλές συμβουλές: Μάθε τα νέα. Οχι πολύ γρήγορα. Απόφυγε τα σόσιαλ μίντια.
1.Μάθε τα νέα. Στα σόσιαλ μίντια, κάθε είδηση είναι διαμεσολαβημένη. Οι άνθρωποι δεν ποστάρουν τα ρεπορτάζ. Ποστάρουν την άποψή τους για τα γεγονότα, τσιτάροντας συχνά κάποια σημεία του ρεπορτάζ που υπογραμμίζουν τη δική τους γνώμη. Ετσι οι αναγνώστες δεν χρειάζεται να εμβαθύνουν στο ρεπορτάζ για να διαμορφώσουν τη δική τους γνώμη. Δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα με τις ποικίλες αποχρώσεις απόψεων. Και η ανάγνωση μιας εφημερίδας είναι συχνά μοναχική εμπειρία. Συχνά ένιωθα πως βρίσκομαι στο σκοτάδι αγνοώντας τι πιστεύουν οι online ορδές για τις ειδήσεις. Παρ’ όλα αυτά, η προτεραιότητα που δίνεται στο σχόλιο έναντι των ειδήσεων στο Διαδίκτυο και τα σόσιαλ μίντια είναι άκρως επικίνδυνη και μας καθιστά ευάλωτους στην παραπληροφόρηση.
2. Οχι τόσο γρήγορα. Η αληθινή ζωή είναι αργή. Οι επαγγελματίες χρειάζονται χρόνο για να καταλάβουν τι συνέβη και να το τοποθετήσουν σε ένα πλαίσιο. Η τεχνολογία είναι γρήγορη. Τα σμαρτφόουν και τα σόσιαλ μίντια μας προσφέρουν γεγονότα σχετικά με τις ειδήσεις με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από όση μπορούμε να διαχειριστούμε, με αποτέλεσμα να παρεισφρέουν υποθέσεις και πλημμελής ενημέρωση.
3. Απόφυγε τα σόσιαλ μίντια. Αυτός είναι ο σημαντικότερος κανόνας. Αφότου άρχισα να διαβάζω εφημερίδες για κάποιες εβδομάδες, συνειδητοποίησα πως δεν είναι οι εφημερίδες τόσο σπουδαίες, απλώς τα σόσιαλ μίντια είναι πολύ κακά. Δεν χρειάζεται να διαβάζει κανείς μια έντυπη εφημερίδα για να αποκτήσει καλύτερη σχέση με την ενημέρωση. Αλλά, για το όνομα του Θεού, πρέπει να σταματήσει να αντλεί τις ειδήσεις από το Twitter και το Facebook. Μακροπρόθεσμα όλοι μας θα κερδίσουμε.

* το άρθρο του Farhad Manjoo δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Καθημερινή στις 13/3/2018

Εργασιακή ανασφάλεια και εντατικοποίηση εργασίας...

Η παρατεταμένη κρίση στην αγορά εργασίας έχει διαμορφώσει μια σειρά από αρνητικές εξελίξεις στην ποιότητα της εργασίας με κύρια τη διάχυτη ανασφάλεια. Πιο συγκεκριμένα, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΟΟΣΑ, τα οποία δείχνουν την εισοδηματική ποιότητα που απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι, η Ελλάδα βρίσκεται στην 22η θέση.

Η εισοδηματική ποιότητα εκτιμάται, λαμβάνοντας υπόψη τόσο την κατανομή των εισοδημάτων όσο και την εισοδηματική ανισότητα εντός του εργατικού δυναμικού. Από τα στοιχεία του ΟΟΣΑ προκύπτει ότι στην Ελλάδα η σημαντικότερη συνιστώσα που προσδιορίζει τη θέση της είναι το χαμηλό μέσο εισόδημα, καθώς η χώρα μας ανήκει στη χαμηλότερη κατηγορία μέσων εισοδημάτων μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.

Εισοδηματική ποιότητα, μέσο εισόδημα και εισοδηματική ανισότητα στην Ελλάδα και σε χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ

Με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι εργαζόμενοι στη χώρα μας αντιμετωπίζουν έναν συνδυασμό υψηλότερου κινδύνου ανεργίας και χαμηλής εξασφάλισης από την ανεργία. Ο συνδυασμός αυτός οδηγεί στην υψηλότερη εργασιακή ανασφάλεια συγκριτικά με όλες τις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ. Σημειώνουμε ότι ο κίνδυνος ανεργίας σχετίζεται με δύο παραμέτρους: Πρώτον, με το ποσοστό ανεργίας και, δεύτερον, με τη διάρκεια της ανεργίας. Αντίστοιχα, ο βαθμός εξασφάλισης των εργαζομένων από την ανεργία εξαρτάται από το μέγεθος του επιδόματος ανεργίας και την κάλυψη που αυτό επιτυγχάνει.

Εργασιακή ανασφάλεια, κίνδυνος ανεργίας και εξασφάλιση από την ανεργία.

Εκτεθειμένοι σε κινδύνους οι Έλληνες εργαζόμενοι

Δυστυχώς, ανάμεσα στις υπόλοιπες ανεπτυγμένες χώρες, η Ελλάδα ξεχωρίζει για την υψηλότατη εργασιακή ένταση. Ειδικότερα, η χώρα μας έρχεται πρώτη στο βαθμό εργασιακής έντασης ως αποτέλεσμα ενός εκρηκτικού συνδυασμού αφενός υψηλών απαιτήσεων των εργοδοτών προς τους εργαζομένους, αφετέρου μικρής πρόσβασης των τελευταίων σε πόρους που είναι αναγκαίοι για την επιτυχή εκτέλεση της εργασίας τους.

Είναι ιδιαίτερα αποθαρρυντικό το ότι η κατηγορία των υψηλών απαιτήσεων από την εργασία σχετίζεται με το χρόνο, τον οποίο έχει στη διάθεσή του ο εργαζόμενος για να εκτελέσει την εργασία του. Ο χρόνος αυτός στην περίπτωση της χώρας μας είναι ανεπαρκής σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ. Επίσης, η κατηγορία των υψηλών εργασιακών απαιτήσεων σχετίζεται και με τον κίνδυνο για την υγεία που προκύπτει κατά την εκτέλεση της εργασίας, ο οποίος είναι ιδιαίτερα υψηλός.

Εργασιακή ένταση στην Ελλάδα και σε χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ

Με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, παρατηρούμε μια διαχρονική διάβρωση της νομικής προστασίας της εργασίας το διάστημα μετά το 2010. Ειδικότερα, παρατηρούμε χειροτέρευση της νομικής προστασίας της εργασίας, τόσο στην κατηγορία της προστασίας του εργαζομένου από ατομική απόλυση όσο και στην κατηγορία της προστασίας της προσωρινής απασχόλησης. Αντίθετα, παρατηρούμε σχετική σταθερότητα στη νομική προστασία από ομαδική απόλυση, η οποία ωστόσο κινδυνεύει και αυτή να ανατραπεί από μελλοντικές αλλαγές στη σχετική νομοθεσία.

Δείκτες νομικής προστασίας της απασχόλησης στην Ελλάδα (1985-2013)

Λιγότερη προστασία περισσότερη απασχόληση;

Στην αμέσως παρακάτω γραφική παράσταση αναπαράγεται η εμπειρική ανάλυση του ΟΟΣΑ μεταξύ του ποσοστού ανεργίας (κάθετος άξονας) και θεσμικής προστασίας της εργασίας (οριζόντιος άξονας). Εάν υπήρχε μια σημαντική στατιστική μεταξύ των δύο μεταβλητών θα έπρεπε να συσσωρεύονται γύρω από την αύξουσα γραμμή από αριστερά προς δεξιά. Κάτι τέτοιο δεν εμφανίζεται στη γραφική παράσταση. Συνεπώς, δεν υπάρχει καμία συσχέτιση μεταξύ των δύο μεγεθών.

Πως ερμηνεύεται το συγκεκριμένο εύρημα; Από τη μια πλευρά, υποστηρίζεται ότι με αυτό τον τρόπο μπορεί να θεμελιωθεί η θέση ότι η μείωση της θεσμικής προστασίας της εργασίας δεν συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης. Από την άλλη, υποστηρίζεται, ότι η απουσία σημαντικής συσχέτισης δεν τεκμηριώνει καθόλου την προηγούμενη αντίληψη και μπορεί να ερμηνευθεί με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο.

Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε την κυρίαρχη θέση ότι η μείωση της θεσμικής προστασίας των εργαζομένων συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης. Συγχρόνως, όμως, και το ακριβώς αντίθετο: ότι δεν συμβάλλει! Συνεπώς με βάση μόνο την απλή συσχέτιση το αποτέλεσμα είναι μετέωρο.

Οι μελέτες που αναιρούν

Υπάρχουν όμως μελέτες, όπως των Dosi G., Pereira, M., Roventini A., and Virgillito M. E. (2017), The effects of labour market reforms upon unemployment and income inequalities: an agent-based model, Socio-Economic Review, οι οποίες δείχνουν το εξής: οι δομικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, που μειώνουν την διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων και συμπιέζουν τους μισθούς, τείνουν να αυξήσουν την ανεργία, την λειτουργική ανισότητα του εισοδήματος και την προσωπική ανισότητα.
Η συγκεκριμένη, μάλιστα, μελέτη έχει θεωρητικό υπόστρωμα ένα συνδυαστικό υπόδειγμα κατά Σουμπέτερ-Κέυνς. Η εξήγηση είναι η παρακάτω: όταν η αγορά εργασίας βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους ανταγωνισμού, κατά τα πρότυπα της νεοκλασικής αντίληψης, τόσο δυσκολότερα είναι να λειτουργήσει η κατά Σουμπέτερ μηχανή της καινοτομίας και της μεγέθυνσης. Παράλληλα, μεγαλύτερη ανισοκατανομή του εισοδήματος και υψηλότερη ανεργία, οδηγούν, μέσω της κεϋνσιανής δυναμικής σε μεροληπτική κατάσταση στασιμότητας.
                                                                              Kώστας Μελάς

Το ποδόσφαιρο... στο τετράγωνο...

 

Τούτες τις μέρες, που μεγάλος κουρνιαχτός σηκώνεται γύρω από το ελληνικό ποδόσφαιρο, προσέφυγα σε κείμενα του μεγάλου Ιταλού Ουμπέρτο Έκο. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Έκο: «… τα γήπεδα (έτσι όπως λειτουργούν σήμερα) είναι σαν βαλβίδα ασφαλείας που μπορεί να εκμεταλλευτεί οποιοσδήποτε θέλει να μας χειραγωγήσει». 

Ο Έκο ισχυρίζεται ότι το αγώνισμα (το όποιο αγώνισμα) ουσιαστικά είναι ένας μηχανισμός για την εξουδετέρωση της ανθρώπινης δράσης. Απ’ αυτόν τον πυρήνα διφορούμενης υγείας (πού είναι “υγιής” εφόσον δεν ξεπεραστεί ένα όριο) ωριμάζουνε τα πρώτα έκτροπα του αγωνίσματος, όπως για παράδειγμα η εκτροφή ανθρώπων αφιερωμένων σ’ ένα αγώνισμα. Ο αθλητής είναι ήδη ένα ον που έχει υπερασκήσει ένα μόνο όργανό του, που κάνει το σώμα του εστία και αποκλειστική πηγή ενός συνεχούς παιχνιδιού.
Ο αθλητής μετατρέπεται έτσι σε ένα «τέρας». Όμως, ο αθλητής-τέρας γεννιέται τη στιγμή που το σπορ ανάγεται στο τετράγωνο. Όταν δηλαδή το σπορ, από παιχνίδι με προσωπική συμμετοχή, γίνεται ένα είδος συζήτησης πάνω στο παιχνίδι, δηλαδή γίνεται θέαμα για άλλους. Το σπορ στο τετράγωνο είναι το αθλητικό θέαμα. Και το ποδόσφαιρο στο τετράγωνο το ποδοσφαιρικό θέαμα.

Εάν, κατά τον Έκο, η άσκηση είναι υγεία, όπως υγεία είναι η σωστή διατροφή, τα σπορ σαν θέαμα είναι η φενάκη της υγείας. ‘Όταν βλέπω τους άλλους να παίζουνε, δεν κάνω τίποτα το υγιεινό. Βέβαια, όποιος παρακολουθεί αθλητικό θέαμα ερεθίζεται: φωνάζει και χειρονομεί, επομένως κάνει σωματική και ψυχική άσκηση, εκτονώνει την επιθετικότητά του και τιθασεύει την αγωνιστικότητά του. Αλλά αυτή η εκτόνωση δεν οδηγεί, όπως κατά την άθληση, σε αύξηση της ενέργειας και σε απόχτηση ελέγχου και αυτοσυγκράτησης: γιατί μάλιστα οι αθλητές αγωνίζονται παίζοντας, ενώ οι θεατές αγωνίζονται στα σοβαρά (γι’ αυτό άλλωστε και δέρνονται, ή πεθαίνουνε στις κερκίδες από συγκοπή).

Η εκθετική επίδραση

Το σπορ στο τετράγωνο (απ’ το οποίο ορισμένοι βγάζουν τεράστια κέρδη) δημιουργεί, συνεχίζει ο Έκο, ένα σπορ στον κύβο, που είναι η συζήτηση πάνω στο σπορ σαν θέαμα. Αυτή η συζήτηση κατ’ αρχήν γίνεται από τον αθλητικό Τύπο, αλλά δημιουργεί με τη σειρά της τη συζήτηση γύρω από τον αθλητικό τύπο, επομένως ένα σπορ που ανάγεται σε δύναμη. Η συζήτηση γύρω απ’ τον αθλητικό τύπο είναι η συζήτηση πάνω στη συζήτηση για τη συζήτηση σχετικά με την παρακολούθηση του παιχνιδιού των άλλων.
Το είναι και το φαίνεσθαι.  
Ο θεατής ενός ποδοσφαιρικού αγώνα είναι ένας άνθρωπος που δεν παίζει, αλλά αξιολογεί, κρίνει το παιχνίδι των άλλων ανάλογα με τους κανόνες που έμαθε. Αν αυτός ο θεατής είναι καθισμένος μπροστά στη συσκευή της τηλεόρασης, η κατάστασή του γίνεται ακόμη πιο ασαφής. Αξιολογεί και κρίνει τόσο το παιχνίδι των άλλων, όσο και τη συμπεριφορά των παρόντων στο παιχνίδι. Αντί να παίζει ο ίδιος, να συμμετέχει, αρκείται στην εξ αποστάσεως παρακολούθηση.
Του μεγεθύνουν, μάλιστα, την ψευδαίσθηση του είναι (αντί του φαίνεσθαι, που στην περίπτωσή του είναι το ορθό) όταν χωρίς καν να έχει παρακολουθήσει τα αθλητικά δρώμενα, και με τη μεσολάβηση του αθλητικού Τύπου τον «αναγάγουν σε αξιόπιστο» συμμέτοχο, μετατρέποντας τον σε όμηρο. Διολισθαίνει το άτομο σε οπαδική συμπεριφορά και συμμετέχει σε συζητήσεις που δεν αφορούν μόνον το αθλητικό δρώμενο, το παιχνίδι της «ομάδας». Αφορούν και την όποια προετοιμασία, τις μεταγραφές, τις αποφάσεις των διαιτητών, των προέδρων των συλλόγων, τη σύνθεση της ομάδας κλπ.
Γύρω από αυτά τα αφηρημένα δεδομένα γίνεται μια συζήτηση που παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά παθιασμένης συμμετοχής, όπως και η πολιτική συζήτηση. Μόνο που υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα στις υποθέσεις της πόλης που ονομάζονται πολιτική και τις υποθέσεις του υποκατάστατου της πόλης που ονομάζεται γήπεδο. Η διαφορά είναι ότι όποιος μιλάει για πολιτική στην ουσία κάνει πολιτική. Όποιος συμμετέχει σε μια συνέλευση κόμματος, συζητάει μια πρόταση και ψηφίζει. Δεν του αφαιρείται η δυνατότητα διακυβέρνησης, γιατί ουσιαστικά, αν και σε ελάχιστη κλίμακα, την ασκεί.

Οπαδοί, τα πειθήνια όργανα

Όποιος παίρνει μέρος σε διαδήλωση, σε μια κινητοποίηση ειρηνική ή και συγκρουσιακή, επεμβαίνει για να καθορίσει ποιοτικά, αν όχι ποσοτικά, τη ζωή της κοινωνίας στο μέτρο που μπορεί. Από την άλλη ο οπαδός, τι κάνει; Μετατρέπεται σε πειθήνιο όργανο της εξουσίας, νιώθει καταπιεσμένο και απεγνωσμένο θύμα του συστήματος, αναλώνει την ενστικτώδη ορμή του σε βίαιες δραστηριότητες χωρίς στόχο. Αυτή του η δράση όχι μόνον δεν μπορεί να επηρεάσει τα κέντρα λήψης αποφάσεων, αλλά γίνεται μπούμερανγκ και για τον ίδιο. Δεν είναι τυχαίο η ύπαρξη ιδιότυπων οπαδικών στρατών συγκεκριμένων μεγάλων ομάδων.
Δεν είναι τυχαίο η ενασχόληση ιδιαίτερα με το «επαγγελματικό» ποδόσφαιρο επιχειρηματιών, που ταυτόχρονα διαθέτουν ΜΜΕ, ιδιαίτερες σχέσεις με πολιτικούς αλλά και πολιτικά κόμματα. Δεν είναι τυχαίο ότι παρά την κρίση του βίωσε η Ευρώπη, το ποδόσφαιρο της όχι μόνον δεν γνώρισε αντίστοιχη καμπή, αλλά μεγέθυνε τα έσοδα του.
 Επομένως, δεν αρκούν οι νομικές-θεσμικές παρεμβάσεις της Πολιτείας. Απαιτείται να επιστρέψουμε στην κοινωνία, να επαναδιαμορφώσουμε τη συλλογική αλλά και την ατομική συνείδηση. Να συμφωνήσουμε ότι δεν αποδεχόμαστε να υπάρχει κοινωνία, στην οποία να κυριαρχεί ο συναγωνισμός που ξεχωρίζει αυτούς που δρουν από αυτούς που δε θα δράσουν ποτέ, αλλά θα είναι αντικείμενα χειραγώγησης.

                                                                                                              Πηγή:SLpress.gr

Athletic Bilbao: Δεν είναι απλά ένας σύλλογος, είναι συναίσθημα...

Η Athletic Club όπως είναι το επίσημο όνομα του συλλόγου ιδρύθηκε το 1898 και απέκτησε το παρατσούκλι Los Leones (Τα Λιοντάρια) λόγω του ότι το γήπεδο της χτίστηκε δίπλα στην εκκλησία του San Mammes (Άγιος Μάμας) ο βίος του οποίου περιλαμβάνει το θαύμα της εξημέρωσης των λεόντων.
Η Athletic μαζί με τις Barcelona και Real Madrid είναι οι τρεις ισπανικές ομάδες που δεν έχουν υποβιβαστεί ποτέ από την πρώτη κατηγορία και οι μοναδικές αυτής της κατηγορίας που δεν είναι εταιρείες αλλά σωματεία λαϊκής βάσης (members club).
Αυτό που κάνει την Athletic να ξεχωρίζει είναι η μακρά και ισχυρή παράδοση της ως ποδοσφαιρικό σύμβολο της Χώρας των Βάσκων. Ο παλιός πρόεδρος της José María Arrate είχε πει κάποτε πως η Athletic είναι κάτι παραπάνω από έναςποδοσφαιρικός σύλλογος, είναι συναίσθημα.

 Η πολιτική στελέχωσης του συλλόγου από τα τμήματα υποδομής (cantera) ξεκίνησε το 1911 μετά από προβλήματα που δημιουργούσαν οι κανονισμοί για τους ξένους παίκτες. Τότε ο σύλλογος αποφάσισε στην ομάδα να παίζουν αποκλειστικά παίκτες που προέρχονται από την επαρχία της Bizkaia, δηλαδή μόνο από τη μία από τις τρεις επαρχίες της Χώρας των Βάσκων (Euskadi). Πενήντα χρόνια αργότερα η πολιτική αυτή έγινε λιγότερο αυστηρή κι επιτρεπόταν πλέον η συμμετοχή ποδοσφαιριστών κι από την υπόλοιπη Euskadi. Μετά την κατάρρευση του φρανκικού καθεστώτος και το νέο Σύνταγμα που έδωσε αυτονομία στη Χώρα των Βάσκων επετράπη η συμμετοχή παιτών κι από την ευρύτερη επικράτεια των Βάσκων (Euskal Herria) που περιλαμβάνει και την επαρχία της Navarra αλλά και τις τρεις βάσκικες επαρχίες της Γαλλίας. Σήμερα πλέον επιτρέπεται να αγωνίζονται όχι μόνο οι ποδοσφαιριστές που προέρχονται από την Euskal Herria αλλά και αυτοί που έχουν εκπαιδευτεί στην ποδοσφαιρική ακαδημία της Athletic ή άλλου βάσκικου συλλόγου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο μέχρι πέρυσι  προπονητής της Athletic, Ernesto Valverde, που είναι από την Extremadura αλλά εκπαιδεύτηκε ποδοσφαιρικά στην περίφημη ακαδημία της Athletic, την Lezama.
Αυτή η πολιτική της Athletic έχει υπάρξει αρκετά αμφιλεγόμενη λόγο της σημασίας που δίνει στην τοπικότητα. Από την μια πλευρά της έχει ασκηθεί κριτική για εθνικισμό και ρατσισμό, ωστόσο η Athletic πάντα κρατούσε μετριοπαθή στάση στο ζήτημα της βάσκικης ανεξαρτησίας ενώ το γεγονός ότι στην ομάδα έχουν αγωνιστεί, για παράδειγμα, μαύροι ποδοσφαιριστές, όπως το σημερινό αστέρι Inaki Williams, εξαλείφει κάθε υπόνοια φυλετικών διακρίσεων και γενετικών θεωριών.
Από την άλλη πλευρά η Athletic αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού για την διαχρονικότητα των αξιών της και την ευλάβεια με την οποία τηρεί τις παραδόσεις της ακόμα και σήμερα σε μια εποχή που η μετακινήσεις των ποδοσφαιριστών και ο χορός των εκατομμυρίων γύρω είναι ο κανόνας και για πολλούς απαραίτητη προϋπόθεση επιβίωσης στον σκληρό ανταγωνισμό. Κι όμως η ρομαντική προσέγγιση του βάσκικου συλλόγου δεν τον έχει αποτρέψει από μια αξιοπρεπή παρουσία στο ισπανικό πρωτάθλημα και στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις με αποκορύφωμα τον πρώτο τίτλο μετά το 1984 μετά την εμφατική της επικράτηση στο Super Copa απέναντι στην πρωταθλήτρια Ευρώπης και Ισπανίας, Barcelona της αστρονομικής χρηματιστηριακής αξίας (η οποία επίσης έχει κι αυτή τη δική της πολιτική στην λειτουργία των ποδοσφαιρικών ακαδημιών). Αυτή μάλιστα η «εμμονή» της Athletic στην παράδοση και το έντονο συναίσθημα από το οποίο διαπνέεται ο σύλλογος δεν θα μπορούσε να μην έχει την αμέριστη στήριξη των οπαδών της που υπερηφανεύονται για το γεγονός ότι οι παίκτες που βλέπει στο γήπεδο προέρχονται από τα σπλάχνα της ομάδας γνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι η κατάκτηση τίτλων ίσως είναι ακατόρθωτη με αυτή την πολιτική.
Θα αντέξει να διατηρήσει την περήφανη στάση της η Athletic μέσα στην πορεία των χρόνων ή θα «λερώσει» την ιστορία της όπως «λέρωσε» τη φανέλα της με την τοποθέτηση χορηγού;

                                                                                                                      Πηγή: yabasta.gr