Αυτοί είναι οι Κεφαλονίτες και Θιακοί που συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821...

 

  

Με την ευκαιρία της επετείου της 25ης Μαρτίου 1821, παρουσιάζεται ονομαστική κατάσταση των Κεφαλλήνων και Ιθακησίων που συμμετείχαν με τον οποιοδήποτε τρόπο στην Επανάσταση, μαζί με μία σύντομη ιστορική αναφορά στη δράσης τους. Αν και την εποχή αυτή η Κεφαλλονιά και η Ιθάκη τελούσαν κάτω από Αγγλική κατοχή με ένα ιδιαιτέρα ανθελληνικό σύνταγμα (Σύνταγμα του 1817 ), η Ελληνική τους συνείδηση τους όπλισε με δύναμη, αποφασιστικότητα, και θάρρος, ώστε να μην υπολόγισουν τον Άγγλο κατακτητή και να τρέξουν πρόθυμα για να συμβάλλουν με κάθε τρόπο στη λευτεριά του υπόδουλου Ελληνικού Έθνους.

Αμπατιέλος Σπυρίδων, Επικεφαλής Στρατιωτικού σώματος Κεφαλλονιτών μαζί με τους Γεώργιο Τυπάλδο-Κοζάκη, τον Ευάγγελο Πανά και τον Διον Ορφανό πήρε μέρος στην πολιορκία και παράδοση της Μονεμβασίας 23 Ιουνίου 1821 και του Νεοκάστρου 7 Αυγούστου 1821. Επίσης συμμετείχε στην πολιορκία της Ακρόπολης.

Βαλιάνος Θεόδωρος, Κεφαλλονίτης γεννημένος στη Ρωσία. Λοχαγός του Ρωσικού στρατού και αγωνιστής στην Ελληνική επανάσταση. Συμμετέχει σαν εκπρόσωπος της Κεφαλονιάς στην συνέλευση των Επτανησίων αγωνιστών στο Ναύπλιο στις 23 Ιουνίου 1926, για την συγκρότηση του Επτανησιακού Στρατιωτικού Σώματος.

Βαλλιάνος Μεταξάς, Κεφαλλονίτης της διασποράς ενταγμένος στην Φιλική Εταιρεία που εκτός από τον εαυτό του παραχώρησε και το καράβι του στον αγώνα

Βαλσαμάκης Λουκάς, Αξιωματικός στον Ιερό Λόχο. Σκοτώθηκε στη μάχη του Δραγατσανίου

Βλασόπουλος Ιωάννης, Ιθακήσιος Πρόξενος της Ρωσίας στην Πάτρα. Συμμετοχή στην Φιλική Εταιρεία.

Βούρβαχης Διονύσιος, Από το Αργοστόλι. Συνταγματάρχης του Μ. Ναπολέοντα. Διοικητής τμήματος Κεφαλλήνων σκοτώθηκε σε μάχη με τους Τούρκους στο Καματερό Αττικής.

Βουτσινάς Σπυρίδων, Συμμετοχή στον Ιερό Λόχο

Γερακάρης Νικόλαος, Κεφαλλονίτης της Πάτρας. Φαρμακοποιός. Πήρε μέρος στις επιχειρήσεις του Μάρτη 1821 στην Πάτρα.

Γερολυμάτος Δημήτριος, Κεφαλλονίτης της Πάτρας. Πήρε μέρος στις επιχειρήσεις του Μάρτη 1821 στην Πάτρα.

Γκεντιλίνης Αναστάσιος, Κεφαλλονίτης της Πάτρας. Πήρε μέρος στις επιχειρήσεις του Μάρτη 1821 στην Πάτρα.

Δελαδέτσιμας Δημήτριος, Συμμετοχή στην Φιλική Εταιρεία. Είχε αναλάβει την στήριξη των προσφύγων Σουλιωτών στο νησί.

Δεστούνης Σπυρίδων, Πρόξενος της Ρωσίας στην Σμύρνη. Συμμετοχή στην Φιλική Εταιρεία.

Δρακόπουλος Μενέλαος, Παίρνει μέρος στις μάχες του Χαϊδαρίου στις 5, 8 και 9 Αυγούστου 1826, κατά του Κιουταχή, με το Επτανησιακό σώμα. Συμμετέχει στην πολιορκία της Ακρόπολης. Σκοτώθηκε στο Καματερό Αττικής σε μάχη με τους Τούρκους.

Δρακόπουλος Χαράλαμπος, Σκοτώθηκε στην καταστροφή στο Φάληρο τον Απρίλιο 1827

Δρακόπουλος Σπυρίδων, Σκοτώθηκε στην καταστροφή στο Φάληρο τον Απρίλιο 1828

Δρακούλης Σπυρίδων, Ιθακήσιος. Αξιωματικός του Ιερού Λόχου.

Ευμορφόπουλος Διονύσιος, Ιθακήσιος. Έμπιστος συνεργάτης του Αλ. Υψηλάντη. Επίλεκτο μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Στάλθηκε στη Μάνη στον Πετρόμπεη σαν σύνδεσμος με την Φιλική Εταιρεία. Με τμήμα Κεφαλλήνων και Ιθακήσιων μαχητών βοηθά τον Κολοκοτρώνη στην άλωση της Τριπολιτσάς, συμμετέχει στο πολεμικό συμβούλιο στους Μύλους και παίρνει μέρος μαζί με τον Ανδρέα Μεταξά στη μάχη των Δερβενακίων 26-28 Ιουλίου 1822, που καταστράφηκε ο στρατός του Δράμαλη. Επίσης με το επίλεκτο τμήμα του ενισχύει στον Μαραθώνα τον Γκούρα που αγωνιζόταν κατά του Ομέρ πασά της Καρύστου και συντελεί στην καταστροφή του στις 5 & 6 Ιουλίου 1824 και τον Ιούνιο και Ιούλιο 1826 στην αντίσταση κατά του Κιουταχή στην Αθήνα.

Ζωσίμου Παναγής, Συμμετείχε στη φρουρά της Ακρόπολης όπου και σκοτώθηκε σε συμπλοκή γύρω από αυτήν.

Ιγγλέσης Αναστάσιος, Συμμετοχή στον Ιερό Λόχο

Ιγγλέσης Νικόλαος, Συμμετοχή στον Ιερό Λόχο

Ιγγλέσης Χαράλαμπος, Διοικητής στρατιωτικού τμήματος έλαβε μέρος σε μάχες γύρω από την Ακρόπολη. 25 Ιανουαρίου 1827 μετά από σφοδρή μάχη στην περιοχή του Πειραιά κατόρθωσε να καταλάβει την Καστέλα. Σκοτώθηκε στην καταστροφή στο Φάληρο.

Καλαβρίας Ιωάννης, Συνδρομητής της Φιλικής Εταιρείας

Καμπίτζης Δημήτριος, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί

Καραβίας Βασίλης, Ιθακήσιος από τη Μολδοβλαχία. Στις 21 Φεβρουαρίου 1821 σηκώνει τη Σημαία της Επανάστασης. Με 150 άνδρες (100 Κεφαλλονίτες ναύτες) θα νικήσει τους Τούρκους στο Γαλάτσι και θα κυριεύσει την πόλη.

Καραβίας Ευγένιος, Ιθακήσιος επίσκοπος Αγχίαλου. Θανατώθηκε άγρια από τους Τούρκους.

Καραβίας Αναστάσιος, Ιθακήσιος. Έμπιστος συνεργάτης του Αλ. Υψηλάντη. Διορίσθηκε αρχηγός του Ιερού Λόχου όταν συγκροτήθηκε στη Φωξάνη.

Κατζαϊτης Αναστάσιος, Κεφαλλονίτης της διασποράς ενταγμένος στην Φιλική Εταιρεία.

Κόκκινος Γεράσιμος, Πήρε μέρος τον Δεκέμβριο 1827 στην ανακατάληψη του Βασιλαδίου, και τον Απρίλιο 1828 στις επιχειρήσεις του Αιτωλικού.

Κοντογιαννάτος Γεράσιμος, Κληρικός. Συμμετείχε ενεργά στον αγώνα.

Κοντόπουλος Παρασκευάς, Από Φαρακλάτα. Παίρνει μέρος στις μάχες του Χαϊδαρίου στις 5, 8 και 9 Αυγούστου 1826, κατά του Κιουταχή, με το Επτανησιακό σώμα. Κατόρθωσε να σκοτώσει το σημαιοφόρο του Κιουταχή και να του πάρει τη σημαία, πράξη για την οποία επαινέθηκε από τον Καραϊσκάκη και τον Φαβιέρο. Σκοτώθηκε στην περιοχή της Πλάκας (κάτω από την Ακρόπολη) σε μάχη.

Κοντόπουλος Χαράλαμπος, Συμμετείχε στη φρουρά της Ακρόπολης όπου και σκοτώθηκε σε συμπλοκή γύρω από αυτήν.

Κοργιαλένιος Δημήτριος, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί. Στήριξε οικονομικά την περίθαλψη των Σουλιωτών που είχαν καταφύγει στο νησί από τον Ιούλιο 1822 μετά την πτώση της Κιάφας.

Κουντούρης Διονύσιος, Από Κουντουράτα ή άνω Πεσσάδες. Κεφαλλονίτης της διασποράς ενταγμένος στην Φιλική Εταιρεία

Κουντούρης Ιωάννης, Καπετάνιος, από Κουντουράτα ή άνω Πεσσάδες. Συμμετοχή στον Ιερό Λόχο. Έλαβε μέρος σε θαλάσσιες επιχειρήσεις κατά των Τούρκων στο Γαλάτσι.

Κούπας Γεράσιμος, Πλοίαρχος από τη Λειβαθώ. Έλαβε μέρος σε θαλάσσιες επιχειρήσεις.

Κουρκουμέλης Παρασκευάς, Από τη Λειβαθώ. Πολέμησε στο Χάνι της Γραβιάς. Έγινε Λοχίας του τακτικού Στρατού. Μπήκε από τους πρώτους στην Ακρόπολη μαζί με τον Φαβιέρο.

Κρασσάς Γεράσιμος, Συνδρομητής της Φιλικής Εταιρείας

Κυπαρίσσης Σπυρίδων, Ιθακήσιος. Συμμετέχει σαν εκπρόσωπος της Ιθάκης στην συνέλευση των Επτανησίων αγωνιστών στο Ναύπλιο στις 23 Ιουνίου 1926, για την συγκρότηση του Επτανησιακού Στρατιωτικού Σώματος.

Λειβαδάς Ευάγγελος, Κεφαλλονίτης της Πάτρας. Έμπορος. Πήρε μέρος στις επιχειρήσεις του Μάρτη 1821 στην Πάτρα.

Λειβαδάς Γεράσιμος, Μέλος της Φιλικής Εταιρείας.

Λελούδας Δημήτριος, Ιθακήσιος. Συγκρούσθηκε με τις δυνάμεις του Κιουταχή στη Φαληρική αλυκή. Σκοτώθηκε όταν συμμετείχε στην φρουρά της Ακρόπολης.

Λοβέρδος Ιωάννης, Κληρικός. Συμμετοχή στον αγώνα

Λυκιαρδόπουλος Νικόλαος, Κεφαλλονίτης της διασποράς ενταγμένος στην Φιλική Εταιρεία

Μαγουλάς Μαρής, Συνδρομητής της Φιλικής Εταιρείας

Μαζαράκης Ευάγγελος, Επίλεκτο μέλος της Φιλικής Εταιρείας.

Μακρής Γεώργιος, Συνδρομητής της Φιλικής Εταιρείας

Μακρής Κωνσταντίνος, Παίρνει μέρος στην πολιορκία της Ακρόπολης.

Μακρής Νικόλαος, Συμμετείχε στη φρουρά της Ακρόπολης όπου και σκοτώθηκε σε συμπλοκή γύρω από αυτήν.

Μαράτος Νικόλαος, Διακρίθηκε στη μάχη του Γαλατσίου στις 1 Μαΐου 1821, όταν οι Τούρκοι επεχείρησαν να ανακαταλάβουν την πόλη.

Μαρκέτος Παναγής, Κληρικός. Συμμετείχε ενεργά στον αγώνα.

Μεταξάς Κωνσταντίνος, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί. Επικεφαλής μαζί με τον αδελφό του Ανδρέα 360 Κεφαλλήνων, πήρε μέρος στη μάχη του Λάλα 13 Ιουνίου 1821. Συμμετείχε στην πολιορκία της Πάτρας και αργότερα στην πολιορκία του Αιτωλικού. Το 1826 του ανατίθεται η φρούρηση του Παλαμηδιού.

Μεταξάς Μαρίνος, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί, αλληλογραφεί με το Αλ. Υψηλάντη.

Μεταξάς Ανδρέας, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί. Επικεφαλής μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο 360 Κεφαλλήνων, πήρε μέρος στη μάχη του Λάλα 13 Ιουνίου 1821. Είναι παρών με τον Διον Ευμορφόπουλο στο πολεμικό συμβούλιο στους Μύλους της Αργολίδας. Πολεμά στο πλάι του Κολοκοτρώνη τον Δράμαλη στα Δερβενάκια 26-28 Ιουλίου 1822. Το 1826 του ανατίθεται η φρούρηση του Ναυπλίου.

Μικελάτος Ιωάννης, Κληρικός. Συμμετοχή στον αγώνα

Μονόπολης Ιωάννης, Συνδρομητής της Φιλικής Εταιρείας

Μοσχονάς Σπυρίδων, Κληρικός. Συμμετείχε ενεργά στον αγώνα.

Μουσούρης Γεράσιμος, Πλοίαρχος από τις Μηνιές. Αφού πούλησε το πλοίο του στρατολόγησε 40 Κεφαλλονίτες, πέρασε στη Ρούμελη και εντάχθηκε στο σώμα του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Παίρνει μέρος σε μάχες, έξω από το πολιορκούμενο από τους Τούρκους Μεσολόγγι μαζί με τον Ηλία Πανά.

Ορκουλάτος Βασίλης, Κεφαλλονίτης της Πάτρας. Πήρε μέρος στις επιχειρήσεις του Μάρτη 1821 στην Πάτρα όπου και σκοτώθηκε.

Ορφανός Γεράσιμος, Συμμετοχή στο κίνημα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

Ορφανός Διονύσιος, Ηγήθηκε μαζί με τον Γεώργιο Τυπάλδο-Κοζάκη, τον Ευαγ. Πανά και τον Σπύρο Αμπατιέλο, στρατιωτικού τμήματος από Κεφαλλονίτες και άλλους, και πήρε μέρος στην πολιορκία και παράδοση της Μονεμβασίας στις 23 Ιουνίου 2821 και του Νεοκάστρου 7 Αυγούστου 1821.

Ορφανός Παναγής, Γίνεται ο πρώτος Έλληνας φρούραρχος της Μονεμβασίας.

Πανάς Ηλίας, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί. Το 1823 η επαναστατική κυβέρνηση, του αναθέτει μαζί με τον Ευάγγελο Ποταμιάνο τη φύλαξη του Ναυπλίου. Επίσης πήρε μέρος στην πολιορκία του Νεοκάστρου στις 7 Αυγούστου 1821 και στις συμπλοκές έξω από το πολιορκούμενο από τους Τούρκους Μεσολόγγι, μαζί με το Γεράσιμο Μουσούρη.

Πανάς Ευάγγελος, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί. Επικεφαλής Στρατιωτικού σώματος 150 Κεφαλλονιτών μαζί με τους Γεώργιο Τυπάλδο-Κοζάκη, τον Σπύρο Αμπατιέλο, και Διον. Ορφανό πήρε μέρος στην πολιορκία και παράδοση της Μονεμβασίας 23 Ιουνίου 1821 και του Νεοκάστρου 7 Αυγούστου 1821.

Πανάς Δανιήλ, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί. Πήρε μέρος στην πολιορκία του Νεοκάστρου στις 7 Αυγούστου 1821.

Πανάς Παναγής, Συμμετοχή στον Ιερό Λόχο. Πρωταγωνιστής μαζί με άλλους Κεφαλλονίτες στις θαλάσσιες επιχειρήσεις κατά των Τούρκων στο Γαλάτσι.

Πανάς Μαρίνος, Σκοτώθηκε σε ηλικία 19 ετών σε συμπλοκή με τους Τούρκους στον Άγιο Σώστη Ηλείας.

Πανάς Σπυρίδων, Συμμετείχε με τμήμα Κεφαλλήνων στην πολιορκία του Νεοκάστρου 7 Αυγούστου 1821, στην νίκη στο Κομπότι της Άρτας και στη μάχη του Πέτα 4 Ιουλίου 1822, επικεφαλής 200 περίπου Κεφαλλονιτών. Στην τελευταία μάχη τραυματίστηκε καθώς και πολλοί μαχητές σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν.

Παπαδάτος Ζήσιμος, Λοχίας του τακτικού Στρατού. Μπήκε μαζί με τον Φαβιέρο από τους πρώτους στην Ακρόπολη.

Παπα-Μαρκόπουλος, Ενεργός προσφορά στον αγώνα.

Πετρίκης Γεώργιος, Ιθακήσιος. Διακρίθηκε στη μάχη του Γαλατσίου στις 1 Μαΐου 1821, όταν οι Τούρκοι επεχείρησαν να ανακαταλάβουν την πόλη.

Πιτσαμάνος Γεράσιμος, Ζωγράφος – Αρχιτέκτονας Κεφαλλονίτης της διασποράς ενταγμένος στην Φιλική Εταιρεία

Ποταμιάνος Ευάγγελος, Συμμετοχή στην Φιλική Εταιρεία. Το 1823 η επαναστατική κυβέρνηση του αναθέΚοζάκης Αγαθάγγελοςτει μαζί με τον Ηλία Πανά τη φύλαξη του Ναυπλίου.

Ραζής Ανδρέας, Συνδρομητής της Φιλικής Εταιρείας

Ραζής Χρύσανθος, Κληρικός. Ενεργός προσφορά στον αγώνα.

Ραυτόπουλος Ιωάννης, Ηγήθηκε τμήματος 50 Κεφαλλήνων μαζί με Αιγινήτες, Σαλαμίνιους και 30 Φιλέλληνες , και ενισχύουν τους Αθηναίους στην πολιορκία της Ακρόπολης, μέχρι και την παράδοση της, 9 Ιουνίου 1822.

Ροσόλυμος Παναγής, Κεφαλλονίτης της διασποράς ενταγμένος στην Φιλική Εταιρεία

Συνοδινός Στέλιος, Παίρνει μέρος στις μάχες του Χαϊδαρίου στις 5, 8 και 9 Αυγούστου 1826, κατά του Κιουταχή, με το Επτανησιακό σώμα.

Σφαέλος Ανδρέας, Από την Εικοσιμία. Κεφαλλονίτης της διασποράς ενταγμένος στην Φιλική Εταιρεία. Έλαβε μέρος στην επανάσταση των Ηγεμονιών. Εμπειρότατος ναυτικός διοικεί στόλο 13 πλοίων, που τα περισσότερα τα είχε αρπάξει από τους Τούρκους. Προσβάλει τον εχθρό στο Γαλάτσι και αφού διέσπασε τις Τουρκικές γραμμές με τέσσερα πλοία αποσύρεται στο ποταμό Προύθο.

Τυπάλδος-, Αρχιερατεύων στο Νησί. Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία

Τυπάλδος-Κοζάκης Γεώργιος, Λόγιος και γιατρός. Κεφαλλονίτης της διασποράς ενταγμένος στη Φιλική Εταιρεία. Έμπιστος συνεργάτης του Αλ. Υψηλάντη. Επικεφαλής Στρατιωτικού σώματος Κεφαλλονιτών μαζί με τους Σπύρο Αμπατιέλο και τον Ευάγγελο Πανά, και τον Διον. Ορφανό, πήρε μέρος στην πολιορκία και παράδοση της Μονεμβασίας 23 Ιουνίου 1821 και του Νεοκάστρου 7 Αυγούστου 1821. Έγινε ο πρώτος Έλληνας Διοικητής του Νεοκάστρου.

Τυπάλδος-Φορέστης Ιωάννης, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί

Τυπάλδος-Χαριτάτος Μαρίνος, Ληξουριώτης. Το Σεπτέμβρη του 1821 με μια επίλεκτη ομάδα Κεφαλλονιτών βρίσκεται κάτω από τις διαταγές του Θ. Κολοκοτρώνη στη πολιορκία και στην κατάληψη της Τριπολιτσάς.

Φωκάς Γεράσιμος, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί. Μετέφερε με το πλοίο του στην Κυλλήνη, το εκστρατευτικό σώμα των Αδελφών Μεταξά. Πήρε μέρος στη μάχη του Λάλα 13 Ιουνίου 1821. Επίσης στο πλάι του Γκούρα στην Αθήνα τον Ιούνιο και Ιούλιο 1826 στην αντίσταση κατά του Κιουταχή.

Φωκάς Αναστάσιος, Συμμετοχή στην Φιλική εταιρεία στο Νησί

Φωκάς-Πετράτος Διονύσιος, Πλοίαρχος από τη Λειβαθώ. Μετέφερε πολεμοφόδια στους πολιορκητές της Πάτρας.

Χέλμης Αθανάσιος, Συμμετείχε στη μάχη του Λάλα 13 Ιουνίου 1821. Παίρνει μέρος το 1825 στις μάχες της Κορίνθου.

Χοϊδας Δημήτριος, Αιχμαλωτίστηκε στη μάχη του Δραγατσανίου, φυλακίστηκε 2 χρόνια στην Κωνσταντινούπολη, πολέμησε στην Κόρινθο και Αθήνα.

Πηγές:

Ηλία Τσιτσέλη. Κεφαλληνιακά Σύμμικτα

Περιοδικό ΟΔΥΣΣΕΙΑ Κεφαλλονιάς – Ιθάκης

Σπυρίδωνος Τρικούπη. Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως

Online εφημερίδα του kefalonia.net.gr «ΤΟ ΡΕΠΟΡΤΟ»

Μια πρώιμη κραυγή λευτεριάς από Ηλία Μηνιάτη και Ρήγα Φεραίο...

  

Πηγή: ekefalonia.gr

Η εθνεγερσία του 1821 όπως πρέπει να διαβάζεται...

  

Του Πέτρου Μηλιαράκη *

Η Επανάσταση του 1821 πράγματι αφορά εθνεγερσία! Απέδειξε δε τις αντοχές του Ελληνισμού, καθόσον από το 146π.Χ. δεν υπήρχε Ελλάδα! Και δεν υπήρχε Ελλάδα λόγω της κατάκτησής της από τους Ρωμαίους. Έτσι, λοιπόν, ο Ελληνισμός εντάχθηκε στο πλαίσιο της (τότε) Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Με παραπομπή στη βιβλιογραφία και στις ειδικότερες μελέτες του Ρωμαϊκού Δίκαιου, που καταγράφουν τον πολιτισμό μίας ολόκληρης Αυτοκρατορίας, μπορούν να τεθούν υπ’ όψιν τα εξής:

1) Επί Αυτοκρατορίας Αυγούστου η res publica αφορούσε μία ιδιότυπη Μοναρχία στις βάσεις της Pax Romana. Χώρισε, όμως, λόγω της αχανούς της έκτασης, την Επικράτεια σε 40 επαρχίες.

2) Το ζήτημα της αχανούς έκτασης είχε εντοπίσει ο Θεοδόσιος Α’, ο οποίος με τη διαθήκη του το 395μ.Χ. διαίρεσε την «Αυτοκρατορία» σε δύο τμήματα: το Ανατολικό και το Δυτικό.

Το Δυτικό τμήμα περιελάμβανε περιοχές από τη Βρετανία και την Ισπανία μέχρι το Ρήνο, την Ιλλυρία, την Μεγάλη Σύρτη και το Μαγκρέμπ. Το Ανατολικό τμήμα, που ήταν κυρίως πολυεθνικό, απλωνόταν σε τρεις Ηπείρους, όπου συμβίωναν Έλληνες και εξελληνισμένοι λαοί, αυθεντικοί Ρωμαίοι, Αρμένιοι, Σύροι, Αιγύπτιοι, Ιουδαίοι, Ίσαυροι, Φρύγες, Καππαδόκες κ.α. 

Οι λαοί αυτοί που αποτελούσαν το Ανατολικό τμήμα της Αυτοκρατορίας αυτοαποκαλούνταν Ρωμαίοι ή Ρωμιοί, οι οποίοι μιλούσαν τις δικές τους γλώσσες, με επικρατέστερη τη λατινική. Στη λατινική γλώσσα κωδικοποιούνταν οι Νόμοι του κράτους και καταγράφονταν οι αποφάσεις των Δικαστών. Ωστόσο, η ελληνική γλώσσα κυριαρχούσε στις ανατολικές επαρχίες του διαιρεμένου αυτού ρωμαϊκού κράτους. Παρά δε που η λατινική γλώσσα επικρατούσε στη δημόσια διοίκηση της εποχής, ήδη από τον 4^ο αιώνα η ελληνική γλώσσα καθιερώθηκε ως η γλώσσα των δικαστικών αποφάσεων και από τον 5^ο αιώνα καθιερώθηκε και στη σύνταξη των Νόμων. Στην επιβολή, όμως, της ελληνικής γλώσσας συνέβαλε αποφασιστικώς και ότι ήταν η γλώσσα της Χριστιανικής Εκκλησίας, αλλά και των μορφωμένων της εποχής. 

ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΉ ΡΩΜΑΪΚΉ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΊΑ

Η προαναφερόμενη επικράτηση της ελληνικής γλώσσας που ήταν παράδοση του αττικισμού, γλωσσικού είδους αρχαΐζουσας  γλώσσας, υποχρέωσε τον Αυτοκράτορα Ηράκλειο να καθιερώσει τον 7^ομ.Χ. αιώνα την ελληνική γλώσσα ως την επίσημη γλώσσα της Αυτοκρατορίας.

Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να γίνει ρητή αναφορά στο ότι η ελληνική γλώσσα βοήθησε μέσω της εκκλησιαστικής παράδοσης στην εμπέδωση της χριστιανικής πίστης στον Ελληνισμό. Υπ’ όψιν δε ότι ο Μέγας Κωνσταντίνος (306-337μ.Χ), τον οποίο αγιοποίησε η Εκκλησία, συνέβαλε στην αποφασιστική εξάπλωση του χριστιανισμού (βλ. διάταγμα των Μεδιολάνων 313μ.Χ.). Υπ’ όψιν, επίσης, ότι ο Μέγας Κωνσταντίνος (το όνομα Κωνσταντίνος σημαίνει σταθερός) δεν ήταν Έλληνας! Και τούτο διότι, ο πατέρας του καταγόταν από την Ιλλυρία, και η μητέρα του, που επίσης αγιοποιήθηκε, η Αγία Ελένη, καταγόταν από το Δρέπανον της Βιθυνίας. Ο Μέγας Κωνσταντίνος έχει δύο προσωνύμια: εκείνο του Αγίου, λόγω της προσχώρησής του στη χριστιανική πίστη και της συμβολής του στην καθιέρωση του χριστιανισμού, και εκείνο του Μέγα, καθόσον ήταν ο πρώτος Αυτοκράτορας της Νέας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Εξαιτίας του δε καθιερώθηκε ως πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας η Κωνσταντινούπολη, που φέρει το όνομά του.

Ας επανέλθουμε στη διαίρεση της αχανούς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε Ανατολική και Δυτική. Το Δυτικό μέρος καταλύθηκε το 476μ.Χ., με τελευταίο Αυτοκράτορα τον Ρωμύλο. Το Ανατολικό, όμως, μέρος επέζησε 1.000 ακόμα έτη, με τελευταίο Αυτοκράτορα τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο (8 Φεβρουαρίου 1405 – 29 Μαΐου 1453), που ανήκε στη δυναστεία των Παλαιολόγων. Υπ’ όψιν δε ότι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αποτελεί μετά το θάνατό του θρυλική μορφή της ελληνικής λαϊκής παράδοσης ως ο «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς», που θα ξυπνήσει και θα ανακτήσει την Αυτοκρατορία και την Κωνσταντινούπολη από τους Οθωμανούς. Ωστόσο και ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν ήταν Έλληνας! Πατέρας του ήτανο Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος και μητέρα του η Ελένη Δραγάση, κόρη του Σέρβου ηγεμόνα Κονσταντίν Ντράγκας Ντεγιάνοβιτς. Η όποια δε σχέση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου με την Πελοπόννησο, εστιάζει στο ότι βοήθησε τον αδελφό του Ιωάννη Η΄ να εδραιώσει διοικητικό έλεγχο στην Πελοπόννησο, εκστρατεύοντας εναντίον των Λατίνων Πριγκίπων, που εξακολουθούσαν να κατέχουν τμήματα της περιοχής. Εκτός από τις Ενετικές κτήσεις στη Μεθώνη, την Κορώνη και το Ναύπλιο, ολόκληρη η Πελοπόννησος τέθηκε υπό τον έλεγχο των Παλαιολόγων, καθόσον το 1428 ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος με τους αδελφούς του, Ιωάννη Η΄ και Θεόδωρο Β’ ενώθηκαν, με σκοπό να καταλάβουν και κατέβαλαν την Πάτρα. 

Ο ΟΡΟΣ «ΒΥΖΑΝΤΙΟ»

Με βάση τα προεκτεθέντα πρέπει να γίνει σαφές ότι, παρά το γεγονός πως οι Αυτοκράτορες δεν ήσαν κατευθείαν Έλληνες, εντούτοις είχε επικρατήσει λόγω της γλώσσας, αλλά και λόγω της προσχώρησης των Ελλήνων στη χριστιανική πίστη, η ελληνοποίηση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, στην οποία αργότερα αποδόθηκε ο όρος «Βυζάντιο».

Ο όρος «Βυζάντιο» αφορά νεολογισμό που εισήγαγε το 1562 ο ιστορικός Ιερώνυμος Βολφ(Hieronymus Wolf, 1516-1580). Ο όρος δε «Βυζάντιο» καταλαμβάνει την εποχή από τον Μέγα και Άγιο Κωνσταντίνο μέχρι την Άλωση της Πόλης. Ο όρος δε «Βυζάντιο» παραπέμπει στο αρχαίο Βυζάντιο, που αφορά πόλη της νοτιοανατολικής Θράκης στο Βόσπορο, που ιδρύθηκε το 659π.Χ. από ομάδα Μεγαρέων αποικιστών με αρχηγό το Βύζαντα. Ο όρος δε αυτός, δεν χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου μέχρι την Άλωση, καθόσον οι κάτοικοι της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ονόμαζαν τους εαυτούς τους Ρωμαίους ή Ρωμιούς και το κράτος «Ρωμανία», ενώ η πρωτεύουσα, η Κωνσταντινούπολη, αναφερόταν και ως Νέα Ρώμη. 

ΡΗΤΗ ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΣΗ

 

Όλα τα προαναφερόμενα είναι απαραίτητα για να εστιάσουμε στο ξέσπασμα της Επανάστασης. Και τούτο διότι από το 146π.Χ. δεν υπάρχει Ελλάδα, ως προεκτέθη, λόγω της κατάληψής της από τους Ρωμαίους και την ένταξη της Ελλάδας στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η διαίρεση όμως της Αυτοκρατορίας σε Ανατολικό και Δυτικό τμήμα, υπήγαγε την Ελλάδα και τον Ελληνισμό στο πλαίσιο αυτό. Εντός αυτού του πλαισίου λειτούργησε ο Ελληνισμός. Όταν δε καταλύθηκε η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, άλλως η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, οι Έλληνες βρέθηκαν σε νέα κατοχή! Είναι η εποχή της «Τουρκοκρατίας». Συνεπώς, ο Ελληνισμός από το 146π.Χ. έως το 1821μ.Χ. τελούσε διαρκώς υπό κατοχή! Στη διαδρομή δε αυτών των εκατοντάδων ετών το γένος και επεβίωσε και αναγεννήθηκε! Αυτή είναι η μοναδικότητα του Ελληνικού Έθνους και του Ελληνισμού.

(ΠΑΡΕΝΘΕΤΙΚΩΣ: Στο παρόν κείμενο δεν γίνεται αναφορά για την εποχή της «Τουρκοκρατίας». Το παρόν κείμενο αποσκοπεί στο να καταστεί σαφές το ότι ο Ελληνισμός από το 146π.Χ. ήταν διαρκώς υπό κατοχή και να δοθούν οι σωστές διαστάσεις περί του «τι» σημαίνει Βυζαντινή Αυτοκρατορία.)

ΤΟ ΞΕΣΠΑΣΜΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Η απελευθέρωση των Ελλήνων από τους Οθωμανούς Τούρκους είναι προϊόν πραγματικής Επανάστασης και Εθνικής Παλιγγενεσίας. 

Το κυριότερο δε για τη διπλωματία της περιόδου εκείνης είναι ότι η Επανάσταση αυτή ξέσπασε σε χρονική περίοδο κυριαρχίας της Ιεράς Συμμαχίας, που είχε εμπνευστή της τον πολυμήχανο Υπουργό Εξωτερικών  της Αυστροουγγαρίας Μέττερνιχ. Υπ’ όψιν ότι η Ιερά Συμμαχία ήταν αντίθετη σε κάθε  απελευθερωτική εκδήλωση  των λαών!  Συνεπώς, ο αγώνας των Ελλήνων ξέσπασε με άνισα μέσα! Ωστόσο για το ξέσπασμα αυτό, ενεργό ρόλο διαδραμάτισε ο απόδημος Ελληνισμός, με αφετηρία τη «Φιλική Εταιρεία». Υπ’ όψιν δε ότι ο Ιερός Λόχος του Αλέξανδρου Υψηλάντη απαρτιζόταν από νέους στην ηλικία αγωνιστές, που ήταν τέκνα του Ελληνισμού των παραδουνάβιων χωρών και της Τσαρικής Ρωσίας. Παραλλήλως, χρηματοδότες  της «Φιλικής Εταιρείας» και του Υψηλάντη ήταν πλούσιοι Έλληνες της Ρωσίας, της Μολδοβλαχίας,  της Τεργέστης, της Βενετίας, της Βιέννης και του Ιάσιου. Η «Φιλική Εταιρεία», στην οποία οφείλει τα μέγιστα η Ελληνική Επανάσταση, θα ήταν δύσκολο να επιτελέσει το έργο της για μύηση των προεστών, χωρίς την οικονομική στήριξη από Έλληνες μεγαλέμπορους, όπως οι Ριζάρηδες, οι Ζωσιμάδες, ο  Βαρβάκης, ο Σέκερης και άλλοι.

Η αφύπνιση της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων εντοπίζεται κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο, περί τον 13^ο έως 15^ο αιώνα. Εκδηλώνεται, όμως, αργότερα, στην ώριμη φάση του Νεοελληνικού Διαφωτισμού του δεύτερου μισού του 18^ου αιώνα. 

Ενταύθα δεν μπορεί να παραβλεφθεί και ο ρόλος του Ρήγα Βελεστινλή ή Ρήγα Φεραίου. Ο Ρήγας Φεραίος γεννήθηκε στο Βελεστίνο το 1757 από εύπορη οικογένεια. Φέρεται δε ότι τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε από ιερέα στο Βελεστίνο, ενώ έτυχε και ευρύτερης παιδείας. Επειδή δε στα 20 του χρόνια σκότωσε στο Βελεστίνο ένα Τούρκο πρόκριτο, γιατί του είχε συμπεριφερθεί δεσποτικά, κατέφυγε στο Λιτόχωρο του Ολύμπου, όπου κατατάχθηκε σε σώμα αρματολών. Αργότερα μετέβη στο Άγιον Όρος, όπου συνδέθηκε με το Μοναχό Νικόδημο, μετέπειτα Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη. Έτσι είχε πρόσβαση στην φημισμένη βιβλιοθήκη της «Αθωνιάδας Σχολής» και εμπλούτισε τις γνώσεις του. Με αξιοποίηση δε των γνώσεών του στη γαλλική, γερμανική και ιταλική γλώσσα, κατάφερε, όταν έφτασε στην Βιέννη, να επενδύσει στη γνωριμία του με τους τυπογράφους αδελφούς Πούλιου, που κατάγονταν από τη Σιάτιστα της Μακεδονίας. Έτσι εξέδωσε τη «Χάρτα» και το «Θούριο». Η μοναδική περίπτωση του Ρήγα Φεραίου δεν μπορεί να ενταχθεί επί μακρόν στο παρόν περίγραμμα, ούτε να γίνει αναφορά στο μαρτυρικό του τέλος και στα πιστεύω του. Αρκεί μόνο να επισημειωθεί ότι διέγειρε έναν επαναστατικό ενθουσιασμό, επιδιώκοντας, όχι μόνο την αφύπνιση και ενοποίηση του διασκορπισμένου Ελληνισμού, αλλά και την ενοποίηση όλων των βαλκανικών λαών. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει κάποτε να ασχοληθούμε ξεχωριστά με την ιστορική προσωπικότητα του Ρήγα Φεραίου. 

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Τον Φεβρουάριο του 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης εισέβαλε στη Μολδοβλαχία, ενώ τον Μάρτιο του ίδιου έτους οι «Φιλικοί» δημιούργησαν επαναστατικές εστίες από τη Μακεδονία ως την Κρήτη. Παρά δε που πράγματι ιστορικά οι επαναστάτες αφορίστηκαν από τη Σύνοδο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, εντούτοις η ιστορία καταγράφει ότι οι Οθωμανικές αρχές προχώρησαν σε σφαγές, συμπεριλαμβανομένου και του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’, που έτυχε μαρτυρικού τέλους. Παρά δε το ότι η εκστρατεία του Υψηλάντη απέτυχε, εντούτοις οι επαναστάτες κατάφεραν να υπερισχύσουν στην Πελοπόννησο, στη Στερεά Ελλάδα και σε πολλά νησιά του Αιγαίου.

Υπ’ όψιν, επίσης, ότι οι Οθωμανικές δυνάμεις με τη συνδρομή του Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου, που συμμάχησε σκληρά κατά της Ελληνικής Επανάστασης, κατάφεραν, λόγω του Ιμπραήμ, να περιορίσουν σημαντικά την Επανάσταση. Ωστόσο η ηρωική πτώση του Μεσολογγίου το 1826, σε συνδυασμό με το «Κίνημα του Φιλελληνισμού», συνέβαλαν στη μεταβολή της διπλωματικής στάσης των ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, που είχαν αντιμετωπίσει με δυσαρέσκεια το ξέσπασμα της Επανάστασης. Δηλαδή το «δόγμα Μέττερνιχ» είχε καμφθεί απολύτως! Έτσι, η διπλωματική ανάμιξη της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας και η ένοπλη παρέμβασή τους: α) στην ιστορική για το τέλος της Επανάστασης ναυμαχία του Ναυαρίνου, σε συνδυασμό β) με τη γαλλική εκστρατεία του Μοριά και γ) το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο αφορούν τα ιστορικά εκείνα γεγονότα, που συνέβαλαν στην επιτυχή έκβαση του αγώνα των Ελλήνων. Συνέπεια των προαναφερόμενων είναι ότι η Πύλη υποχρεώθηκε να αποσύρει τις δυνάμεις της από την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. Ιστορικά δε επισφραγίστηκε η όλη διαδικασία της απελευθέρωσης το 1827, με την επιλογή ως πρώτου Κυβερνήτη της Ελληνικής Πολιτείας του Ιωάννη Καποδίστρια, του Μεγάλου αυτού Έλληνα και πολιτικού.

ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΣΗ

Την Επανάσταση αυτή δεν την έκαναν ευγενικά τσολιαδάκια που άκουγαν Μότσαρτ και Μπετόβεν και που χόρευαν λεπτεπίλεπτα βαλς στα… σαλόνια της εποχής, αλλά παλικάρια που φορούσαν λερωμένες φουστανέλες και τρύπια τσαρούχια, αποφασισμένα για τη ζωή και το θάνατο! Τον ξεσηκωμό δεν τον έκαναν «κυριλέδες» νησιώτες ειδικευμένοι στις διεθνείς συναλλαγές και στο Ναυτικό Δίκαιο, αλλά θαλασσοδαρμένοι πειρατές που απέκλειαν τη θαλασσοκράτιδα Αγγλία και που μπορούσαν να κρεμάσουν το Ναύαρχο Νέλσωνα στο κατάρτι τους! Στον αγώνα αυτό μπροστάρισσες ήταν και οι γυναίκες! Πολλές από αυτές μπαρουτοκαπνισμένες και μπροστάρισσες διέθεσαν υλικά μέσα, τους γιους τους και τους άνδρες τους στον αγώνα, όπως η Υψηλάντισσα, η Μαυρογένους, η Μπουμπουλίνα και η Δέσπω!

ΚΑΙ ΜΙΑ ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΙΑ ΠΟΥ ΔΙΝΟΥΝ ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΑΔΑΕΙΣ 

Υπ’ όψιν ότι η σωστή ερμηνεία του «πότε θα κάνει ξαστεριά» είναι το μήνυμα της θυσίας! Το «να κάνω μάνες δίχως γιους και γυναίκες δίχως άντρες, να κάνω και μωρά παιδιά να κλαιν δίχως μανάδες», σημαίνει πως: εγώ πηγαίνω να δώσω τη ζωή μου, και ας κάνω τη μάνα μου χωρίς το γιο της, τη γυναίκα μου χωρίς τον άντρα της. Αλλά και οι γυναίκες που πάνε να πολεμήσουν είναι προαποφασισμένες να αφήσουν τα μωρά παιδιά τους χωρίς τις μανάδες τους! Αυτό είναι το επισφράγισμα που αποδεικνύει ότι η Κρητική παράδοση ταυτίζεται με την παράδοση που έγραψαν οι κλέφτες και οι αρματολοί του 1821!

 
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).

Πηγή: anoixtoparathyro.gr

Αύριο, 21 του Μάρτη, η ποίηση γιορτάζει...

 

 

 

Τιμώντας την αυριανή παγκόσμια ημέρα ποίησης τι καταλληλότερο παράδειγμα για το ότι η ποίηση αγγίζει τους ανθρώπους σπάζοντας τα σύνορα από την "ΙΘΑΚΗ" του Κ.Π.Καβάφη, με μουσική υπόκρουση του Βαγγέλη Παπαθανασίου και εξαιρετική απαγγελία από τον αείμνηστο μεγάλο Σκωτσέζο ηθοποιό Σων Κόνερυ...

 

Κοσμά Πολίτη "Στου Χατζηφράγκου". Τα τσερκένια

  

Κούλουμα σήμερα, Καθαρή Δευτέρα, αρχή της Σαρακοστής και να ένα (γνωστό βέβαια και πολυδιαβασμένο) απόσπασμα από το αριστουργηματικό μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη «Στου Χατζηφράγκου»,ένα αριστούργημα με αναμνήσεις από την παιδική του ηλικία στη χαμένη πια Σμύρνη πριν από την Καταστροφή. Ο Κοσμάς Πολίτης (Πάρις Ταβελούδης. 1888-1974), έχει δώσει σημαντικό και πρωτοποριακό λογοτεχνικό έργο ήδη από τη δεκαετία του 30, όπως και πολύ αξιόλογο μεταφραστικό έργο στη συνέχεια. Στο παρακάτω απόσπασμα αφηγείται πώς πετούσαν τους χαρταετούς στη Σμύρνη -ή μάλλον τα τσερκένια, διότι έτσι τα έλεγαν.

Το απόσπασμα δημοσιέυτηκε στο εξαίρετο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου  sarantakos.wordpress.com

 

Τα τσερκένια

Θα σου μιλήσω για τα τσερκένια.

Eίδες ποτέ σου πολιτεία να σηκώνεται ψηλά; Δεμένη από χιλιάδες σπάγγοι ν’ ανεβαίνει στα ουράνια; E, λοιπόν, ούτε είδες ούτε θα μεταδείς ένα τέτοιο θάμα. Aρχινούσανε την Kαθαρή Δευτέρα —ήτανε αντέτι— και συνέχεια την κάθε Kυριακή και σκόλη, ώσαμε των Bαγιών. Aπό του Xατζηφράγκου τ’ Aλάνι κι από το κάθε δώμα κι από τον κάθε ταρλά του κάθε μαχαλά της πολιτείας, αμολάρανε τσερκένια. Πήχτρα ο ουρανός. Tόσο, που δε βρίσκανε θέση τα πουλιά. Για τούτο, τα χελιδόνια τα φέρνανε οι γερανοί μονάχα τη Mεγαλοβδομάδα, για να γιορτάσουνε την Πασχαλιά μαζί μας. Oλάκερη τη Mεγάλη Σαρακοστή, κάθε Kυριακή και σκόλη, η πολιτεία ταξίδευε στον ουρανό. Aνέβαινε στα ουράνια και τη βλόγαγε ο Θεός. Δε χώραγε το μυαλό σου πώς μπόραγε να μείνει κολλημένη χάμω στη γης, ύστερ’ από τόσο τράβηγμα στα ύψη. Kαι όπως κοιτάγαμε όλο ψηλά, τα μάτια μας γεμίζανε ουρανό, ανασαίναμε ουρανό, φαρδαίνανε τα στέρνα μας και κάναμε παρέα με αγγέλοι. Ίδια αγγέλοι κι αρχαγγέλοι κορωνίζανε. Θα μου πεις, κι εδώ, την Kαθαρή Δευτέρα, βγαίνουνε κάπου εδώ γύρω κι αμολάρουνε τσερκένια. Eίδες όμως ποτέ σου τούτη την πολιτεία ν’ αρμενίζει στα ουράνια; Όχι. Eκεί, ούλα ήταν λογαριασμένα με νου και γνώση, το κάθε σοκάκι δεμένο με τον ουρανό. Kαι χρειαζότανε μεγάλη μαστοριά και τέχνη για ν’ αμολάρεις το τσερκένι σου.

O Σταυράκης, ο Σταυράκης του Aμανατζή, θα γινότανε σπουδαίος τσερκενάς. Mα χαραμίστηκε η ζωή του. Aς είναι… Που λες, θα γινότανε σπουδαίος τσερκενάς. Παιδί ακόμα, ήτανε μάνα στις μυρωδιές. Nα σου εξηγηθώ. Συμφωνούσες μ’ έναν άλλον που αμόλαρε τσερκένι —όλα γίνονταν με συμφωνία, τίμια, δίχως χιανετιά — συμφωνούσες μαζί του να παίρνετε μυρωδιές. Δηλαδή ποιος θα ξούριζε την οριά του αλλουνού. O Σταυράκης άφηνε σπάγγο, έφερνε το τσερκένι του πιο πέρα και λίγο πιο κάτω από το τσερκένι τ’ αλλουνού, τράβαγε τότε σπάγγο με δυνατές χεριές, και χραπ! του ξούριζε την οριά. Ήξερε κι άλλα κόλπα ο Σταυράκης. Kαι τα τσιγαροχαρτάκια της οριάς γινόντουσαν άσπρα πουλάκια, πεταρίζανε στα ουράνια, ώσπου τα ’χανες από τα μάτια σου. Tο κολοβό τσερκένι αρχίναγε να παίρνει τάκλες —να, όπως γράφουνε τώρα κάποιες φορές οι εφημερίδες για τ’ αεροπλάνα— και σαν ήπεφτε με το κεφάλι, δεν είχε γλιτωμό: χτύπαγε κάπου, ήσπαζε ο γιαρμάς στη μέση, και το τσερκένι σωριαζότανε ίδιο κορμί με τσακισμένη ραχοκοκαλιά. Ήτανε μάνα ο Σταυράκης.

Mα εξόν από τις μυρωδιές, ήτανε και τα παρσίματα. Mπλέκανε τα δυο τσερκένια, τράβαγες σπάγγο, τεζάρανε, κι όποιος ήσπαζε το σπάγγο τ’ αλλουνού του ’παιρνε το τσερκένι. Kι αυτό με τίμια συμφωνία. Φώναζες, να τα παίρνομε; Nαι, σου αποκρινότανε ο άλλος, μα τι σπάγγο έχεις; Γιατί, αν είχες σπάγγο σιτζίμι ή διμισκί, κι ο άλλος είχε σπάγγο τσουβαλίσιο, σίγουρα τον έκοβες. Έπρεπε να ’ναι ισοπαλία, που λένε. Bέβαια, γινόντουσαν και χιανετιές καμιά φορά. Σπάνια όμως.

Tα τσερκένια δεν ήτανε σαν τα εδώ, τετράγωνα ή με πολλές γωνίες. Nα σου εξηγηθώ. Φαντάσου ένα καλαμένιο τόξο —μισό τσέρκι, δηλαδή— με την κόρδα και με τη σαΐτα του. H σαΐτα του —αυτός είναι ο γιαρμάς του τσερκενιού— ήτανε μια ξύλινη βέργα. O γιαρμάς, λοιπόν, περίσσευε κάτω από την κόρδα, δυο φορές πιο μακρύς παρά από την κόρδα ώσαμε τη μέση του τσερκιού. Aυτό, για την ισορροπία. Ήτανε δεμένος στην κορφή του τσερκιού, το ίδιο και καταμεσής στην κόρδα. Kάτω, η μύτη του είχε μια χαρακιά. Ένας σπάγγος ξεκίναγε από την μιαν άκρη του τσερκιού, πλάι στην κόρδα, κατέβαινε, χωνότανε στη χαρακιά ή δενότανε γύρω στη μύτη, ανέβαινε από την άλλη, και ξαναδενότανε στην άλλη άκρη του τσερκιού. Tο τσερκένι, λοιπόν, ήτανε ένα τόξο, που τέλειωνε κάτω μυτερό, σε σφήνα. Aυτός ήτανε ο σκελετός. Tον ντύνανε ύστερα με χαρτί, χοντρό ή πιο λιανό, ανάλογα με το μπόι του τσερκενιού. Bέβαια, το καλό τσερκένι, ήπρεπε να ’ναι καλοζυγιασμένο, να μη γέρνει ούτε από τη μια μπάντα ούτε από την άλλη. Mα, να σου πω την αμαρτία μου, εμένα μ’ άρεσε να γέρνει λιγάκι από τη μια. Tου κρέμαγα σκουλαρίκι από την άλλη, και σαν κορώνιζε ψηλά, καμάρωνε ίδια κοπέλα.

Tο πιο φτηνό τσερκένι ήτανε ο Tούρκος: ένα μονοκόμματο κόκκινο χαρτί, με κολλημένα πάνω το μεσοφέγγαρο και τ’ άστρο. Ύστερα ερχότανε ο Φραντσέζος, μπλου, άσπρο, κόκκινο, κολλημένα πλάι πλάι με τσιρίσι. Aκόμα πιο ακριβός ήτανε ο Έλληνας. Bλέπεις για την ελληνικιά παντιέρα, χρειάζονται πολλές λουρίδες, άσπρες και γαλάζιες, χώρια ο σταυρός στη μια γωνιά, και ήθελε δουλειά το κόλλημα. Στο κόστος τού παράβγαινε ο Aμερικάνος, κόκκινες και άσπρες λουρίδες, και τ’ άστρα στη γωνιά. Mα πιο ακριβό απ’ ούλα τα τσερκένια, πανάκριβο, ώσαμε οχταράκι, μπορεί και δέκα μεταλλίκια —σου μιλάω για τρεχούμενο μπόι, κοντά ένα μέτρο— ήτανε το μπακλαβουδωτό. Oύλο μικρά μικρά τρίγωνα και μπακλαβουδάκια, χρώματα χρώματα. Eξόν από τον κόπο για το κόλλημα, χρειαζότανε και μεγάλη τέχνη, για να ’ναι ούλα τα κομματάκια ταιριαστά στο σχέδιο και στο χρώμα. Πήγαινε και πολύ τσιρίσι… Aκριβούτσικο ήτανε κι ο ουρανός με τ’ άστρα, σκούρο μαβί, με κολλημένα πάνω του, από χρυσόχαρτο, ούλα τ’ άστρα και οι κομήτες τ’ ουρανού. Kαι πού να δεις κάτι θεόρατα τσερκένια, πάνω από μπόι ανθρώπου. Aυτά, τ’ αμολάρανε οι μεγάλοι, όχι με σπάγγο, με σκοινάκι. Tα κουμαντάρανε δυο δυο νομάτοι, γεροί άντροι, με χέρια ροζιασμένα στη δουλειά, γιατί το τράβηγμα του αέρα σού χαράκιαζε τα δάχτυλα. Tα μάτωνε. Aμόλαρα κι εγώ ένα τέτοιο τσερκένι μια βολά.

Aυτά είχα να σου πω. Ήτανε θάμα να βλέπεις ολάκερη την πολιτεία ν’ ανεβαίνει στα ουράνια. Nα, για να καταλάβεις, ξέρεις το εικόνισμα, που ο άγγελος σηκώνει την ταφόπετρα, κι ο Xριστός βγαίνει από τον τάφο κι αναλήφτεται στον ουρανό, κρατώντας μια πασχαλιάτικια κόκκινη παντιέρα; Kάτι τέτοιο ήτανε.

Aυτά είχα να σου πω. Έλα, πήγαινε τώρα. Στο καλό.

 

Λεξιλόγιο

αντέτι: το έθιμο

ταρλάς: άχτιστο οικόπεδο, αλάνα. Το γήπεδο της Μυτιλήνης λέγεται από τους ντόπιους «ο Ταρλάς».

κορωνίζανε: αιωρούνταν

χιανετιά: ζαβολιά

την οριά: την ουρά

τάκλες: τούμπες

γιαρμάς: η κεντρική ξύλινη βέργα του χαρταετού

σιτζίμι, διμισκί: χοντρός σπάγγος

τσιρίσι: είδος κόλλας

Η «Σκακιστική νουβέλα» πραγματεύεται το θέμα του πολέμου και της ψυχικής φθοράς μιας ολόκληρης εποχής...

 

  

Σε μια συγκυρία όπου το σκάκι γίνεται ξανά μόδα, με τη δημοφιλή σειρά του Netflix "Το γκαμπί της βασίλσσας", η διαχρονική συναφής νουβέλα του Στέφαν Τσβάιχ μόλις επανακυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα.

 

Είναι ένα ιδιόμορφο και παράξενα γοητευτικό παιχνίδι το οποίο από τότε που έγινε γνωστό στην Ευρώπη, γύρω στον 10ο αιώνα, κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του στη λογοτεχνία. Οι δυνατότητές του είναι τόσο περίπλοκες που είναι αδύνατο να συλλογιστεί κανείς όλα τα ενδεχόμενα, με τους συνδυασμούς των επιλογών να καθορίζονται από 32 κομμάτια που κινούνται σε 64 τετράγωνα.

Εάν αυτό που μετράει είναι η τακτική και η στρατηγική, οι κινήσεις βάσει σχεδίου, αλλά και οι αυτοσχεδιασμοί, οι έξυπνοι συνδυασμοί, οι λεπτοί ελιγμοί, τότε καταλαβαίνει κανείς γιατί το σκάκι σαγήνευε –πάντοτε- τη συγγραφική φαντασία και επινοητικότητα.

Συνήθως, το σκάκι αξιοποιείται για να αναδειχτεί μια σύγκρουση ανάμεσα σε αντίθετες ιδέες και αρχές, να γίνει ένας παραλληλισμός με τη ζωή και να τεθούν προσφιλή στους λογοτέχνες ερωτήματα για το διχασμό της ανθρώπινης προσωπικότητας, τη μοναξιά της ευφυΐας και τις ολέθριες συνέπειες της ακραίας εξειδίκευσης. Ο Στέφαν Τσβάιχ το χρησιμοποίησε στη σύγκρουση φαντασίας και ψυχρής λογικής, ο Ναμπόκοφ στην αναμέτρηση της ιδιοφυΐας με το πλήθος, ο Όργουελ για να καταδείξει τη ματαιότητα του αγώνα ενάντια στον Μεγάλο Αδελφό.

Νωρίτερα, οι τροβαδούροι του Μεσαίωνα διέδωσαν την ιδέα ότι ο έρωτας είναι μάχη μεταξύ αντιπάλων αντιθέτου φύλου, με συγκεκριμένους κανόνες, όπως στο σκάκι. Αλλά είναι και αγώνας μεταξύ αντίζηλων εραστών. Άλλωστε, ο έρωτας και το σκάκι συνυπάρχουν σε πολλά λογοτεχνικά έργα: Στο ρομαντικό γαλλικό επικό ποίημα του 13ου αιώνα «Huon of Bordeaux», ο βασιλιάς προκάλεσε τον ιππότη σε αγώνα με την κόρη του. Αν την κέρδιζε θα την έκανε δική του. Αν έχανε, θα έχανε τη ζωή του. Στην παρτίδα η πριγκίπισσα αποκτά υπεροχή, αλλά ερωτεύεται τον ιππότη και τον αφήνει να κάνει ματ!

Στο «Γαργαντούας και Παντακρουέλ» του Ραμπελαί γίνεται η πρώτη αναφορά στην κίνηση του ροκέ, ενώ στον «Δον Κιχώτη» ο Σάντσο Πάντσα επισημαίνει μια αναλογία μεταξύ των κομματιών και των κοινωνικών ρόλων. Μάλιστα, ο Θερβάντες παρομοιάζει τα χαμένα κομμάτια που μπαίνουν στο ίδιο σακούλι, χωρίς την ιεραρχία που είχαν στη σκακιέρα, με τον θάνατο όπου είναι όλοι ίσοι.

Εκτός από τα μεσαιωνικά έργα, το σκάκι θα παραμείνει στο επίκεντρο του διεθνούς λογοτεχνικού ενδιαφέροντος και κατά τους επόμενους αιώνες: από τον Πούσκιν, τον Λόρδο Μπάιρον και τον Πόε, μέχρι τον Λιούις Κάρολ και τον Ντοστογιέφσκι. Σταδιακά, το σκάκι θα αποβάλει την ρομαντική εικόνα με την οποία γίνεται αντιληπτό από τους συγγραφείς της μεσαιωνικής περιόδου και θα μετατραπεί σε πεδίο όπου η λογοτεχνία θα προβάλει τις πολιτικές και τις υπαρξιακές της ανησυχίες.

 

Στο έμμετρο μυθιστόρημα του Πούσκιν «Ευγένιος Ονεγκίν» ο ερωτευμένος σκακιστής, για να χαρίσει τη νίκη στην αντίπαλό του, κόβει με το πιόνι του τον δικό του πύργο, ενώ στο «Μες στον Καθρέφτη και τι Βρήκε η Αλίκη Εκεί» του Λιούις Κάρολ, οι περιπέτειες της Αλίκης παρουσιάζονται με τη μορφή σκακιστικής σύνθεσης.

Και, ακόμη, στο διάσημο μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες «Έρωτας στα χρόνια της χολέρας» ο ανάπηρος πολέμου Χερεμία δε Σαιντ Αμούρ παίζει σκάκι με τον γιατρό του, καθώς και με την ερωμένη του. Μετά από μία παρτίδα μαζί της αυτοκτονεί. Όσο για την «Άμυνα του Λούζιν» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοβ, πραγματεύεται το αδιέξοδο της μεγαλοφυΐας. Ο εσωστρεφής Λούζιν στρέφεται στο σκάκι για να αποφύγει τη ζωή. Μα ενώ το ταλέντο του τον φέρνει στην κορυφή, η έλλειψη πρακτικής αίσθησης θα τον καταστρέψει.

 

Πάντως, εάν υπάρχει ένα μυθιστόρημα που να πραγματεύεται το θέμα του πολέμου και της ψυχικής φθοράς μιας ολόκληρης εποχής μέσα από το σκάκι, αυτή είναι η συνταρακτική «Σκακιστική Νουβέλα» του Στέφαν Τσβάιχ όπου αποτυπώνεται εκπληκτικά η σύγκρουση του ναζισμού με τον παλαιό κόσμο. Σε αυτό το έργο, με τις πολλαπλές αναγνώσεις, αναδεικνύονται επίσης οι συνέπειες της απομόνωσης, η επίδραση της ψυχικής διάθεσης, αλλά και η μονομανία. Πάνω απ’ όλα, όμως, ο συγγραφέας αποτυπώνει ιδιοφυώς τον τρόπο με τον οποίο ο πνευματικός εγκλεισμός οδηγεί με

μαθηματική ακρίβεια στην τρέλα.

Η νουβέλα γράφτηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο πρωταγωνιστής της ξεδιπλώνει τη σκοτεινή περίοδο της βαρβαρότητας μέσα από την προσωπική ιστορία της ψυχικής και πνευματικής του κατάρρευσης. Σε ένα πλοίο προς την Αργεντινή, συμβαίνει μια απρόσμενη σκακιστική συνάντηση. Ο ένας, είναι παγκόσμιος πρωταθλητής σκακιού και ο άλλος, ο πρωταγωνιστής, έχει μόλις γλιτώσει από μια ιδιότυπη ναζιστική φυλακή.

Εκεί, αναγκασμένος να μένει έγκλειστος σε ένα εντελώς άδειο δωμάτιο, είχε ανακαλύψει ένα βιβλίο με παρτίδες σκακιού το οποίο θα τον απορροφούσε, εξωθώντας τον στα όρια της τρέλας. Και αυτό γιατί το μυαλό του τον οδήγησε σε παρτίδες με αντίπαλο τον ίδιο του τον εαυτό!

Τώρα, η συμπτωματική επαφή του με μια σκακιέρα στο πλοίο, σε αυτό το ταξίδι προς την ελευθερία, τον φέρνει αντιμέτωπο με το παρελθόν, με τις αναμνήσεις από το κελί της απομόνωσης, και τον δελεάζει για μια νέα παρτίδα. Αλλά και για να διαπιστώσει κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο: εάν υπάρχει μία διέξοδος – ένα μονοπάτι διαφυγής από την παράνοια.

Κάπως έτσι, η σκακιέρα γίνεται –ταυτόχρονα- σύμβολο περιορισμού και ανεξαρτησίας, ένα μέρος με κανόνες στο οποίο ωστόσο μπορείς να κάνεις άπειρες κινήσεις, κάποιες περισσότερο και κάποιες άλλες λιγότερο ελεύθερες – κάτι που, αναμφίβολα, συνοψίζει την ανθρώπινη φύση και εν τέλει την ίδια τη ζωή…

Στέφαν Τσβάιχ
«Σκακιστική νουβέλα»
Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου
Εκδόσεις: Άγρα
Σελίδες: 127                                                                                                                                                     

Πηγή: popaganda.gr

Koυλτούρα και πολιτισμός...

 

Στο ζοφερό κλίμα που αποπνέει πολύ μικρό μα πολύ χαρακτηριστικό τμήμα του θεατρικού χώρου, αποτελούμενο από ανθρώπους που δε σεβάστηκαν τον Βεάκη, την Παξινού, τον Μουσούρη, τον Κουν,τον Χορν, τον Μυράτ, τη Μερκούρη, τον Κατράκη και πλήθος άλλους γίγαντες του ελληνικού θεάτρου ταιριάζει το πάντα επίκαιρο άρθρο του Περικλή Κοροβέση...

Εχουμε ένα υπουργείο Πολιτισμού που μας άφησε κληρονομιά η χούντα. Ιδρύθηκε το 1971, από τον δικτάτορα Παπαδόπουλο, ως υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών.

Αργότερα έγινε σκέτο ΥΠΠΟ και πρόσφατα πέρασε στις αρμοδιότητές του και ο αθλητισμός. Περίπου μισός αιώνας ΥΠΠΟ.

Τι πολιτισμό δημιούργησε; Και κατ’ αρχάς να δούμε, όσο μας επιτρέπει η μνήμη μας, ποιο ήταν το θεωρητικό έργο του κάθε υπουργού, τι μελέτες έχει κάνει και ποιο όραμα πήγε να υλοποιήσει. Σχεδόν ένα τίποτα.

Για την περίοδο της χούντας τα πράγματα ήταν αποσαφηνισμένα. Ο πολιτισμός των τανκς ήθελε μια απόλυτη λογοκρισία και πλήρη έλεγχο της καλλιτεχνικής και πνευματικής ζωής. Και η συνταγή ήταν απλή.

Αλλαζε τα Δ.Σ. των Δημόσιων Οργανισμών που υπάγονταν στη δικαιοδοσία του διορίζοντας άσχετους ανθρώπους, με μοναδικό κριτήριο την αφοσίωσή τους στο καθεστώς.

Σε μερικές περιπτώσεις η διοίκηση ήταν αποκλειστικά από καραβανάδες. Μήπως αυτή η πρακτική ακολουθείται και σήμερα; Η κυρία Κονιόρδου, με το καλημέρα, το επιβεβαίωσε.

Η Μεταπολίτευση παρέλαβε αυτό το εργαλείο της χούντας που δεν είχε καμιά σχέση με τον πολιτισμό. Αντί να το διαλύσει και να δημιουργήσει νέους θεσμούς στην αντίθετη κατεύθυνση και να μη θεωρεί πολιτισμό την προπαγάνδα και τη λογοκρισία της χούντας, το χρησιμοποίησε.

Τι θα μπορούσε να γίνει; Η Αρχαιολογία είναι επιστήμη. Τι σχέση έχει με τις παραστάσεις του Εθνικού; Ή ακόμα ο αθλητισμός με τη Λυρική και το βιβλίο; Και όμως όλα αυτά υπάγονται στο ίδιο υπουργείο. Προφανώς γιατί αγνοούν τι σημαίνει πολιτισμός.

Ολα αυτά ή θα έπρεπε να είχαν ξεχωριστό υπουργείο ή να ήταν αυτόνομοι συναφείς οργανισμοί που να χαράζουν πολιτική στον τομέα τους. Αλλά το κράτος δεν ενδιαφέρεται για τον πολιτισμό.

Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι υπουργοί Πολιτισμού είναι το «πλεονάζον προσωπικό» από τα άλλα υπουργεία.

Και δουλειά τους είναι να αλλάζουν τις διοικήσεις των Οργανισμών που εποπτεύουν, άσχετα από το έργο που έχουν παράξει. Κατά κανόνα με πολιτικά κριτήρια και όχι με βάση τις ικανότητες και το έργο.

Στα καλλιτεχνικά πράγματα, εκτός από τους θανάσιμους ανταγωνισμούς, τις ίντριγκες, τα πολιτικά βύσματα για την κατάκτηση κάποιου θώκου, υπάρχουν και δημιουργοί υψηλού διαμετρήματος που ξεπερνούν κατά πολύ τον μέσο όρο.

Δυστυχώς στην τέχνη δεν υπάρχει ισονομία. Αλλο Χατζιδάκις και άλλο ένας αριστούχος απόφοιτος του Ωδείου Αθηνών.

Η ισότητα εδώ στη σχέση είναι δασκάλου-μαθητή. Εδώ δεν υπάρχει δημοκρατία. Υπάρχει μάθηση. Αλλά μια μέρα μπορεί ο μαθητής να ξεπεράσει τον δάσκαλο. Και αυτό σημαίνει πως ο δάσκαλος έκανε σωστά τη δουλειά του.

Δηλαδή ο πραγματικός δάσκαλος στην ουσία είναι αντιεξουσιαστής. Αλλά τελικά τι είναι πολιτισμός και τι είναι κουλτούρα (αν και προτιμώ τον όρο καλλιέργεια, εντούτοις αυτός ο όρος έχει καθιερωθεί.

Και η γλώσσα, κατά τον Ρολάν Μπαρτ, είναι «φασισμός». Ο,τι καθιερώνεται, ακόμα και το λάθος, δεν αλλάζει με τίποτα). Για τον πολιτισμό και την κουλτούρα υπάρχουν πολλές και αντιφατικές ερμηνείες.

Εγώ χρησιμοποιώ τον όρο πολιτισμό με την αρχαιοελληνική έννοια (ίδια λέξη) και την έννοια της κουλτούρας ως πρωτογενή δημιουργία πριν γίνει κλασική και καθιερωθεί ως πολιτισμός.

Πολιτισμός είναι λοιπόν το σύνολο των επιτευγμάτων των ανθρώπων, όπως αυτά διαμορφώθηκαν μέσα από την ιστορία και την παράδοση και είναι μια ζώσα πραγματικότητα στον τόπο και στον χρόνο σε διαρκή εξέλιξη.

Και αφορά όλους τους τομείς. Επιστήμη, καλλιτεχνική δημιουργία, εκπαίδευση, έρευνα, τεχνολογία, κανόνες συμβίωσης και ό,τι άλλο συμβάλλει στην ευημερία και την ευτυχία των ανθρώπων.

Αυτό προϋποθέτει οικονομική δημοκρατία. Και η φτώχεια είναι κατάργηση της δημοκρατίας που απαιτεί ελευθερία, ισονομία, ισηγορία και παρρησία. Και η ισότητα δημιουργεί δικαιοσύνη.

Αν τα έκανε όλα αυτά το υπουργείο Πολιτισμού, θα ήταν υπουργείο Καθοδήγησης Κυβέρνησης. Από όλα αυτά τίποτα δεν ισχύει για την Ελλάδα. Το ποσοστό της φτώχειας στη χώρα μας δεν επιτρέπει κανέναν πολιτισμό. Πολιτισμός είναι η τέχνη να κυβερνάς χωρίς εξουσία. Εντούτοις στο περιθώριο αυτής της κοινωνίας δημιουργούνται θαυμαστά πράγματα.

Πηγή:efsyn.gr

Μηνολόγιο Μαρτίου 2021

 

Φτάσαμε, αισίως αφού έχουμε την υγεία μας, στον Μάρτη, τον τρίτο μήνα του χρόνου! Πέρυσι, μήνας Μάρτης ήταν όταν πρωτοταρακουνηθήκαμε με τον κορονοϊό...Ένας χρόνος μετά και ...μάλλον χειρότερα τα κάναμε τα πράγματα...

Ο Μάρτιος, όπως έχουμε ξαναπεί και αντιγράφουμε από το εξαιρετικό sarantakos.wordpress.com, ήταν αρχικά ο πρώτος μήνας του παλιού ρωμαϊκού ημερολογίου. Ήταν αφιερωμένος στον θεό Άρη (Mars), κάτι που ταίριαζε αφού τα χρόνια εκείνα οι εκστρατείες ξεκινούσαν την άνοιξη, και μάλιστα την πρώτη του Μάρτη γιόρταζαν το Armillustrum (Αρμιλούστριο) σε τέμενος του Άρη, γιορτή καθαγιασμού των όπλων.

Η ελληνική λοιπόν ονομασία του τρίτου μήνα της χρονιάς είναι δάνειο από τα λατινικά, όπως άλλωστε και όλα τα ονόματα των μηνών. Για να αναφέρουμε την άχρηστη πληροφορία της ημέρας, ο Μάρτιος είναι ένας από τους τρεις μήνες του χρόνου που η τουρκική του ονομασία είναι επίσης δάνειο από τα λατινικά, Mart (οι άλλοι δυο: Mayιs και Ağustos). Στα αγγλικά, το όνομα του μήνα, March, συμπίπτει με τη λέξη march που σημαίνει πορεία/εμβατήριο (μαρς) αλλά πρόκειται για απλή σύμπτωση -δεν υπάρχει ετυμολογική συγγένεια. Σύμφωνα δε με το γνωστό ανέκδοτο, στα λαρσινά ο Μάρτιος είναι επίσης Μαρτς, όπως στα αγγλικά.

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης, αλλά κάνει και τα τελευταία κρύα. Η γνωστή παροιμία λέει: Μάρτης, γδάρτης, παλουκοκάφτης, ενώ μια άλλη συμβουλεύει «Φύλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια». Βέβαια, να θυμηθούμε πως τον καιρό που φτιάχτηκαν οι παροιμίες είχαμε το παλιό ημερολόγιο, άρα πρέπει να πάμε 10-12 μέρες πιο μπροστά: ο τότε Μάρτης είναι σημερινός Απρίλης ενμέρει. Ξέρουμε άλλωστε ότι “από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα”, εξίσου όπως και “μήτε ο Μάρτης καλοκαίρι, μήτε ο Αύγουστος χειμώνας”. Σε μια συλλογή κεφαλονίτικων γνωμικών του Δημ. Λουκάτου βρίσκω και μιαν άλλη παραλλαγή: Από Μαρτιού ποκάμισο κι απ’ Αύγουστο σεγκούνι.

Άστατος λοιπόν ο μαρτιάτικος καιρός. Από την ίδια συλλογή, «Μάρτης είναι νάζια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει». Για να εξηγήσουν αυτή τη μετεωρολογική διπροσωπία του Μάρτη, οι παλιοί είχαν φτιάξει μια παράδοση, ότι ο Μάρτης έχει γυναίκα πανέμορφη, αλλά κουτσή. Όποτε τη βλέπει καθιστή, χαίρεται και κάνει τον λαμπρό μαρτιάτικον ήλιο. Όποτε όμως η γυναίκα σηκώνεται, ο Μάρτης θυμάται το κουσούρι της και κατσουφιάζει. Σε μιαν άλλη παραλλαγή, ο Μάρτης έχει δυο γυναίκες, τη μια πάμφτωχη και πανέμορφη, την άλλη πάμπλουτη και άσκημη. Όποτε πηγαίνει με την όμορφη, ο καιρός είναι καλός. Γενικά, και για την αστασία του καιρού οι γυναίκες φταίνε.

 

Και ο ήλιος του Μάρτη καίει, λένε, οπότε κάθε πρωτομηνιά, σαν σήμερα, οι μανάδες φορούσαν στα παιδιά (ή μόνο στα κορίτσια) ένα βραχιολάκι από στριμμένες κλωστές, κόκκινη σίγουρα, ίσως και άσπρη ή άλλα χρώματα. Τα βραχιολάκια αυτά τα λέμε Μάρτηδες ή Μαρτάκια. Σε πολυπληθείς αγγειογραφίες υπάρχουν παραστάσεις παιδιών ή αντρών που έχουν στον καρπό του χεριού κλωστές ή ταινίες ενώ γυναίκες έχουν δεμένες κλωστές στα πόδια,στον βραχίονα, στον τράχηλο. Οι κλωστές αυτές δεν είχαν κάποιον διακοσμητικό ή πρακτικό χαρακτήρα, αλλά προέρχονταν από κάποια δεισιδαίμονα συνήθεια που απομεινάρι είναι ο δικός μας μάρτης. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος καταδικάζει τη συνήθεια: κρόκη δε και στήμων και τα άλλα περιάμματα τα τοιαύτα των παίδων εμπιστεύονται την ασφάλειαν.

Στα τέλη του Μάρτη, την τελευταία του Κυριακή, περνάμε και στη θερινή ώρα, αν και δεν ξέρω αν θα εφαρμοστεί και φέτος αυτό το μέτρο. Βέβαια, ήδη οι μέρες έχουν μεγαλώσει και από την ισημερία και μετά έχουν πάρει το πάνω χέρι. Τον παλιό καιρό, που η δουλειά βαστούσε ήλιο με ήλιο, οι αγρότες δούλευαν πολύ τον Μάρτη, καθώς είχε μεγαλώσει η μέρα και είχε σπάσει το κρύο, ενώ και οι περισσότερες καλλιέργειες βρίσκονταν σε κρίσιμο σημείο. «Τον Μάρτη βάλε εργάτες κι ας είν’ και ακαμάτες», λέει μια παροιμία, ενώ μια άλλη, αμπελουργική, συμβουλεύει: Τις εννιά του Μαρτιού, μήτε σκύλος κούντουρος στ’ αμπέλι -επειδή πια τα μπουμπούκια έχουν δέσει, αν μπει στο αμπέλι σκύλος (έστω και κολοβός!) θα κάνει μεγάλη ζημιά.

Τον Μάρτη έρχονται τα χελιδόνια, αλλά ο Βάρναλης στους "Πόνους της Παναγιάς" μιλάει και για την καρδερίνα του Μαρτιού. Στην Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων υπάρχει ο μαρτιάτικος λαγός, March hare, που είναι θεότρελος κατά την παροιμία (mad as a march hare).

 Τέλος, στις 21 Μαρτίου που έχουμε την ισημερία, οι Κούρδοι, οι Πέρσες και άλλοι λαοί της Κεντρικής Ασίας γιορτάζουν το Norouz ή Newroz (και πολλές άλλες παραλλαγές, ανάλογα τη γλώσσα), την πρωτοχρονιά τους.

Να και το μηνολόγιο του Μάρτη:

Δε  1 Ανακάλυψις της ραδιενεργείας υπό Ερρίκου Μπεκερέλ και θανή Φαίδωνος Γεωργίτση

Τρ 2 Γενέσιον Αντωνίου Βιβάλντι

Τε  3 † Νικολάου Γκόγκολ

Πε 4 Γενέσιον Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη

Πα 5 † Ούγου Τσάβες

Σα 6 Μιχαήλ Αγγέλου. Και του Κιλελέρ.

Κυ 7 Αριστοτέλους του Σταγειρίτου θανή

Δε  8 Παγκόσμια ημέρα των δικαιωμάτων της γυναίκας

Τρ  9 Αναξαγόρου του φιλοσόφου

Τε 10 † Γεωργίου Ζαμπέτα και Παγκόσμια ημέρα ασκαύλου

Πε 11 Ρωμαίου και Ιουλιέτας

Πα 12 Άννας Φρανκ τελευτή εν τω στρατοπέδω και Σταύρου Κουγιουμτζή θανή

Σα 13 † Ίβο Άντριτς. Και λοκντάουν επέτειος.

Κυ 14 Κοίμησις Καρόλου Μαρξ και Στεφάνου Χώκινγκ του ηλεκτρόμυθου. Και ημέρα του πι.

Δε 15 Γενέσιον Αγγέλου Σικελιανού, του υψιπετούς

Τρ 16 † Μοδέστου Μουσόργκσκι του μουσουργού

Τε 17 Του Εθνικού Θεάτρου

Πε 18 † Οδυσσέως Ελύτη

Πα 19 Ταφή Ανδρέου Κάλβου  «είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν κοιμώμεθα εις την πατρίδα»

Σα 20 †Κοίμησις Ισαάκ Νεύτωνος

Κυ 21 Παγκόσμια ημέρα ποιήσεως αλλά και εαρινή ισημερία.

Δε 22 † Ιωάννη Βόλφγκανγκ Γκαίτε

Τρ 23 Άχθου Αρούρη, του αγνώστου ποιητού

Τε 24 † Αδαμαντίου Κοραή

Πε 25 Της Ελληνικής Επαναστάσεως

Πα 26 † Λουδοβίκου φαν Μπετόβεν

Σα 27 Παγκόσμια ημέρα θεάτρου

Κυ 28 Δημώνακτος του φιλοσόφου

Δε 29 Μαρτύριον Χαραλάμπους Κανόνη εν Χίω

Τρ 30 Νικολάου Μπελογιάννη και των συν αυτώ τυφεκισθέντων

Τε 31 Των εν Χίω υπό του Καραλή σφαγιασθέντων μυρίων

Για να καλωσορίσουμε το Μάρτη, να ένα τραγούδι σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου και μουσική του Σταύρου Κουγιουμτζή. "Ταξιδεμένο μου πουλί" με τον Κώστα Σμοκοβίτη...

Tι είναι και πώς δημιουργήθηκε το κρυπτονόμισμα Bitcoin...

  

Μια είδηση, που ήταν πολύ σημαντική από οικονομική άποψη, πέρασε σχετικά αφανής και μόνο στις εσωτερικές στήλες του τύπου λόγω πανδημίας.

Ο πολυπράγμων πολυεκατομμυριούχος Ελον Μάσκ, ιδιοκτήτης μεταξύ άλλων και της Tesla Motors, αγόρασε Bitcoins αξίας 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων στις 8 Φεβρουαρίου του 2021. Ταυτόχρονα ανακοίνωσε πως όλοι όσοι αγόραζαν αυτοκίνητα Tesla μπορούσαν να πληρώσουν με το κρυπτονόμισμα αυτό.

Η ισοτιμία ενός Bitcoin ήταν τότε 38.461 δολάρια. Μετά από τη συναλλαγή αυτή η αξία του ανέβηκε στις 22 Φεβρουαρίου, δηλαδή σε 14 μέρες, στα 57.128 δολάρια. Τότε, δήλωσε ο κ Musk ότι ίσως είναι υπερτιμημένο, με αποτέλεσμα η αξία του να πέσει και να είναι σήμερα στα 48.291 δολάρια.

Επειδή λοιπόν πολλοί μας ρωτούν για το Bitcoin, θα προσπαθήσουμε όσο πιο απλά και σύντομα μπορούμε, να εξηγήσουμε τι είναι ένα κρυπτονόμισμα και πως δημιουργήθηκε αυτό.

Τα νομίσματα, η αρχική μορφή του χρήματος που δημιουργήθηκε 5.000 χρόνια πριν, είχαν την ανταλλακτική αξία του μετάλλου από το οποίο ήταν κατασκευασμένα. Η αξία τους ήταν μεγάλη, αν ήταν από χρυσό, μέτρια αν ήταν από ασήμι και μικρή αν ήταν από χαλκό ή σίδηρο. Η πληρωμή του Ιούδα με «τριάντα αργύρια» και όχι με τρία χρυσά νομίσματα, είχε να κάνει και με τη σκόπιμη υποβάθμιση της αξίας της συγκεκριμένης «συναλλαγής». Αν είχε πληρωθεί με τρία χρυσά νομίσματα, η συναλλαγή θα ήταν πολύ μεγαλύτερης υποκειμενικής αξίας και ίσως αποκτούσε διαφορετικό νόημα, από αυτό που ήθελαν οι τέσσερις Ευαγγελιστές να έχει.

Ιστορικά, τα νομίσματα τα δημιουργούσαν τα Κράτη, που ήταν και ο εγγυητής της αξίας τους. Οι διακινητές τους ήταν οι τράπεζες. Αρχικά με τη μορφή των αργυραμοιβών και αργότερα ως πιο οργανωμένα «ιδρύματα». Η γνησιότητα τους εξασφαλιζόταν από τον εκδότη και ελεγχόταν από τον αποδέκτη με την αφή, με το μάτι, αλλά και με το «δάγκωμα» του μετάλλου, ώστε να εξασφαλιστεί ότι δεν ήταν κάλπικα.

Το χάρτινο χρήμα εφευρέθηκε αιώνες αργότερα, μετά το μεσαίωνα, αρχικά ως «τραπεζογραμμάτιο» από τους Άγγλους και Ιταλούς τραπεζίτες και στη συνέχεια ως χαρτονόμισμα εκδιδόμενο από το Κράτος, με τη σημερινή του μορφή, που ήταν δημιούργημα των Αμερικανών του 1690. Ο κύριος λόγος της έκδοσης του, ήταν πως δεν επαρκούσαν τα υπάρχοντα τότε πολύτιμα μέταλλα για την έκδοση νομισμάτων. Τόσο τα τραπεζογραμμάτια, όσο και τα χαρτονομίσματα, από την εποχή εκείνη μέχρι σχετικά πρόσφατα, ανέφεραν ότι ήταν «ανταλλάξιμα επι τη εμφανίσει» με ίσης αξίας χρυσό. Έτσι ήταν εγγυημένη η αξία των χαρτονομισμάτων που εκδιδόταν από τα διάφορα Κράτη του κόσμου. Η γνησιότητα και η ασφάλεια τους εξασφαλιζόταν με την εκτύπωση λεπτομερειών που δεν ήταν εύκολο να αντιγραφούν και να παραχαραχτούν.

Σταδιακά, η υποχρέωση διατήρησης χρυσού ισόποσης αξίας άλλαξε και το 1890 η Αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα ήταν πια υποχρεωμένη να διατηρεί μόνο το 40% της αξίας των εκδιδομένων από αυτήν χαρτονομισμάτων σε χρυσό. Και τι θα γινόταν αν εμφανιζόταν όλοι οι κομιστές χαρτονομισμάτων (ανταλλάξιμων επι τη εμφανίσει με χρυσό, για να μην ξεχνιόμαστε) ταυτόχρονα; Η απάντηση ήρθε, όταν χρειάστηκε να γίνει στις ταραγμένες οικονομικά αρχές του εικοστού αιώνα. Τότε οι Αμερικανικές τράπεζες έδιναν στους κομιστές χαρτονομισμάτων, αντί χρυσού που δεν είχαν, πιστοποιητικά με τίτλο «Σου χρωστώ» (Ι owe You, συντομογραφικά IOU). Από τότε, η έκφραση αυτή χρησιμοποιείται από τους κακόπιστους οφειλέτες, όταν ερωτώνται πότε θα εξοφλήσουν τα χρέη τους και ισοδυναμεί με το «ποτέ».

Ούτε σήμερα η αξία του χρήματος που κυκλοφορεί δεν αντικρίζεται ισόποσα σε χρυσό.

Αφού λοιπόν, η αξία του χρήματος  δεν αντικρίζεται πιά σε χρυσό, ο κύριος Σατόσι Νακαμότο, ή όποιος κρύβεται πίσω από αυτό το όνομα, αφού δεν εμφανίστηκε αυτοπροσώπως ποτέ, το 2009 πρότεινε την έκδοση ενός άυλου, ηλεκτρονικού νομίσματος, με χρήση της  κρυπτογραφίας και του Internet ώστε να είναι εγγυημένη η γνησιότητα και η ασφάλεια του.

Αλλά, για να το κάνει αυτό δεν στηρίχθηκε στις τράπεζες.

 Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ανθρωπότητας, η έκδοση ενός «νομίσματος» στηρίχθηκε σε ένα πρόγραμμα για ηλεκτρονικούς υπολογιστές που είναι ανοιχτό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους. Το πρόγραμμα αυτό, κάνει σύνθετους μαθηματικούς υπολογισμούς και στην ουσία δεν δημιουργεί νομίσματα, αλλά μέσω των υπολογισμών αυτών δημιουργεί πεπερασμένες ανταλλάξιμες μονάδες λογισμικού. Νούμερα με άλλα λόγια. Και μάλιστα νούμερα ορισμένα, καθορισμένα και πεπερασμένα. Όχι νούμερα στην τύχη αλλά νούμερα εξαρτημένα και από τα προηγούμενα που έχουν δημιουργηθεί.

Η διαδικασία αποκαλείται mining, δηλαδή εξόρυξη, για να θυμηθούμε και την αναζήτηση του χρυσού. Για να γίνει απαιτείται ο ενδιαφερόμενος να διαθέτει γρήγορα και ισχυρά υπολογιστικά συστήματα. Κάθε μονάδα που δημιουργείται, καταγράφεται ταυτόχρονα μέσω internet, σε ένα παγκόσμιο μητρώο που βρίσκεται στα ψηφιακά «πορτοφόλια» όλων των χρηστών του νομίσματος. Η καταγραφή αυτή επεκτείνεται και στις συναλλαγές που γίνονται με αυτό, πάλι παγκοσμίως και αποκαλείται Blockchain ή στα ελληνικά αλυσίδα των μπλοκ. Επειδή λοιπόν όλες οι εξορύξεις Bitcoins και όλες οι συναλλαγές, ακόμη και η αγορά μιας εφημερίδας, είναι δημοσίως διαθέσιμες και ταυτόχρονα καταχωρημένες στα ψηφιακά πορτοφόλια όλων των χρηστών του παγκοσμίως, δεν υπάρχει τρόπος παραχάραξης του.

Φυσικά, οι κεντρικές τράπεζες των Κρατών του κόσμου, μεταξύ αυτών και η Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα, αντιδρούν. Αναφέρουν ότι το Bitcoin δεν υποστηρίζεται από κανέναν, δεν εκδίδεται από κάποια κεντρική δημόσια αρχή, δεν είναι ένα γενικά αποδεκτό μέσο πληρωμής, είναι υπερβολικά ασταθές και αποτελεί μια δραστηριότητα κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που δεν εξασφαλίζει την προστασία του καταναλωτή. Όπως την εξασφάλισαν οι τράπεζες της Ελλάδας και κυρίως της Κύπρου, με τα Capital Controls το 2015, θα πούμε εμείς.

Αλλά, παρά τα παραπάνω που εμείς δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε, για το Bitcoin, τον τόσο σημαντικό και αναδυόμενο νέο τρόπο συναλλαγής, αξίζει να διαβάζουμε συνεχώς καινούργια στοιχεία...

Πηγή: Ηλίας Κυριακάκης/anoixtoparathyro.gr