Μια άλλη άποψη για τον πόλεμο στην Ουκρανία...

 

Ο Τζον Τζ. Μερσχάιμερ είναι καθηγητής πολιτικής επιστήμης και συνδιευθυντής του προγράμματος Διεθνούς Πολιτικής Ασφαλείας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου και θεωρείται σήμερα ως ένας απ’ τους κορυφαίους πολιτικούς επιστήμονες στον κόσμο. Ως εκπρόσωπος της “σχολής του επιθετικού ρεαλισμού”, με ένα πρόσφατο άρθρο του στον Economist που αναδημοσίευσε το news24.gr προκάλεσε αίσθηση.
Με το άρθρο του, ο συγγραφέας του βιβλίου “Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέματα”, επέρριψε ευθύνες στις ΗΠΑ για τη σύγκρουση στην ανατολική Ευρώπη και προειδοποίησε ότι τα χειρότερα είναι μπροστά μας, εφόσον η Αμερική συνεχίσει να πιέζει τον Πούτιν. Προειδοποίησε ότι οι κυρώσεις εις βάρος της Ρωσίας και το στρίμωγμα στα σκοινά μίας μεγάλης δύναμης, μπορεί να έχει μόνο αρνητικές επιπτώσεις.

Ακολουθεί ολόκληρο το άρθρο του στον Economist:

"Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι η πιο επικίνδυνη διεθνής κρίση από την εποχή της κρίσης των πυραύλων στην Κούβα το 1962. Η κατανόηση των βαθύτερων αιτιών της είναι απαραίτητη εάν θέλουμε να αποτρέψουμε την επιδείνωσή της και ειδικά αν θέλουμε να βρούμε έναν τρόπο για να της βάλουμε ένα τέλος.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι εκείνος που ξεκίνησε τον πόλεμο και είναι υπεύθυνος για τον τρόπο με τον οποίο αυτός συνεχίζει να διεξάγεται. Αλλά το γιατί έκανε είναι άλλο θέμα. Η κυρίαρχη άποψη στη Δύση είναι ότι είναι ένας παράλογος, εκτός λογικής επιθετικός ηγέτης, αποφασισμένος να δημιουργήσει μια μεγαλύτερη Ρωσία μέσα στο καλούπι της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι, μόνο αυτός φέρει την πλήρη ευθύνη για την κρίση στην Ουκρανία.

AP Photo/Evgeniy Maloletka AP

Αλλά αυτή η άποψη είναι λάθος. Η Δύση, και ιδιαίτερα η Αμερική, είναι κυρίως υπεύθυνη για την κρίση που πρωτοξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2014. Τώρα έχει μετατραπεί σε πόλεμο που όχι μόνο απειλεί να καταστρέψει την Ουκρανία, αλλά έχει ακόμη και τη δυνατότητα να κλιμακωθεί σε πυρηνικό πόλεμο μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ.

Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα για την Ουκρανία ξεκίνησε στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι τον Απρίλιο του 2008 όταν η τότε κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους ώθησε τη συμμαχία να ανακοινώσει ότι η Ουκρανία και η Γεωργία “θα γίνουν μέλη” της. Οι Ρώσοι ηγέτες απάντησαν αμέσως με οργή, χαρακτηρίζοντας αυτήν την απόφαση ως απειλή για την ίδια την ύπαρξη της Ρωσίας και υποσχέθηκαν να την αποτρέψουν.

Σύμφωνα με έναν έγκυρο Ρώσο δημοσιογράφο, ο Πούτιν “εξοργίστηκε” και προειδοποίησε ότι “αν η Ουκρανία ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, αυτό θα το κάνει χωρίς την Κριμαία και τις ανατολικές περιοχές της. Απλώς θα καταρρεύσει”.

Η Αμερική αγνόησε την κόκκινη γραμμή της Μόσχας και προώθησε το σχέδιο της να κάνει την Ουκρανία το δυτικό της προπύργιο στα σύνορα με τη Ρωσία. Αυτή η στρατηγική περιλάμβανε δύο άλλα στοιχεία: να φέρει την Ουκρανία πιο κοντά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να την κάνει μία φιλοαμερικανική δημοκρατία.

Τελικά, αυτές οι προσπάθειες πυροδότησαν μία σειρά από εχθροπραξίες τον Φεβρουάριο του 2014, μετά από μια εξέγερση (η οποία ήταν υποστηριζόμενη από την Αμερική), η οποία οδήγησε τον φιλορώσο πρόεδρο της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, να φύγει από τη χώρα. Σε απάντηση η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία και βοήθησε στο να ξεκινήσει ένας εμφύλιος πόλεμος στην περιοχή Ντονμπάς της ανατολικής Ουκρανίας.

AP Photo/Felipe Dana AP

Η επόμενη μεγάλη αντιπαράθεση ήρθε τον Δεκέμβριο του 2021 και οδήγησε απευθείας στον σημερινό πόλεμο. Η κύρια αιτία ήταν ότι η Ουκρανία θα γινόταν de facto μέλος του ΝΑΤΟ, μία διαδικασία που ξεκίνησε από τον Δεκέμβριο του 2017, όταν η κυβέρνηση Τραμπ αποφάσισε να πουλήσει “αμυντικά όπλα” στο Κίεβο.

Ποια όπλα όμως θεωρούνται ως “αμυντικά” δεν είναι ξεκάθαρο και τα συγκεκριμένα όπλα σίγουρα θεωρούνταν ως αρκετά επιθετικά για τη Μόσχα και τους συμμάχους της στην περιοχή του Ντονμπάς. Κι άλλες χώρες του ΝΑΤΟ μπήκαν στο παιχνίδι, στέλνοντας όπλα στην Ουκρανία, εκπαιδεύοντας τις ένοπλες δυνάμεις της και επιτρέποντάς της να συμμετάσχει σε κοινές αεροπορικές και ναυτικές ασκήσεις. Μάλιστα, τον Ιούλιο του 2021, η Ουκρανία και οι ΗΠΑ διοργάνωσαν από κοινού μια μεγάλη ναυτική άσκηση στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, στην οποία συμμετείχαν ναυτικές δυνάμεις από 32 χώρες.

Η επιχείρηση Sea Breeze σχεδόν προκάλεσε τη Ρωσία να πυροβολήσει ένα βρετανικό αντιτορπιλικό που μπήκε εσκεμμένα σε αυτό που η Ρωσία θεωρεί ως δική της αιγιαλίτιδα ζώνη.

Οι δεσμοί μεταξύ Ουκρανίας και Αμερικής συνέχισαν να ενισχύονται υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν, γεγονός που αντικατοπτρίζεται σε ένα σημαντικό έγγραφο, τον “Χάρτη ΗΠΑ-Ουκρανίας για Στρατηγική Συνεργασία”, ο οποίος υπογράφηκε τον Νοέμβριο από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, και τον Ουκρανό ομόλογό του, Ντμίτρο Κουλέμπα.

Στόχος ήταν να “υπογραμμιστεί η δέσμευση από την πλευρά της Ουκρανίας για την εφαρμογή ολοκληρωμένων μεταρρυθμίσεων και σε βάθος, που απαιτούνται για πλήρη ένταξη στους ευρωπαϊκούς και ευρωατλαντικούς θεσμούς”. Το έγγραφο βασίζεται ρητά στις “δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν για την ενίσχυση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ Ουκρανίας και ΗΠΑ, από τους Προέδρους Ζελένσκι και Μπάιντεν” και τονίζει επίσης ότι οι δύο χώρες θα ακολουθήσουν όσα απέρρεαν από τη “Διακήρυξη της Συνόδου Κορυφής του Βουκουρεστίου, το 2008”.

AP Photo/Emilio Morenatti AP

Όπως ήταν αναμενόμενο, η Μόσχα θεώρησε ως αφόρητη αυτήν την κατάσταση και άρχισε να κινητοποιεί τον στρατό της στα σύνορα της Ουκρανίας την περασμένη άνοιξη, στέλνοντας ένα μήνυμα αποφασιστικότητας προς την Ουάσιγκτον. Ωστόσο, αυτό δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν συνέχισε να πλησιάζει την Ουκρανία.

Το γεγονός αυτό οδήγησε τη Ρωσία να επισπεύσει μια ξεκάθαρη διπλωματική αντιπαράθεση τον Δεκέμβριο. Όπως είπε ο Σεργκέι Λαβρόφ, υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας: “Φτάσαμε στο μη περαιτέρω”. Η Ρωσία ζήτησε γραπτή εγγύηση ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει ποτέ μέρος του ΝΑΤΟ και ότι η συμμαχία θα αφαιρέσει τα στρατιωτικά μέσα που είχε αναπτύξει στην Ανατολική Ευρώπη από το 1997. Οι διαπραγματεύσεις όμως που ακολούθησαν απέτυχαν, καθώς ο Μπλίνκεν κατέστησε σαφές ότι “δεν υπάρχει καμία αλλαγή και ούτε θα υπάρξει καμία αλλαγή”.

Ένα μήνα αργότερα ο Πούτιν ξεκίνησε την εισβολή στην Ουκρανία για να εξαλείψει την απειλή που είδε από το ΝΑΤΟ. Αυτή η ερμηνεία των γεγονότων έρχεται σε αντίθεση με την άποψη που επικρατεί στη Δύση ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ είναι άσχετη με την κρίση της Ουκρανίας, κατηγορώντας αντ' αυτού τους επεκτατικούς στόχους του Πούτιν.

Σύμφωνα με πρόσφατο έγγραφο του ΝΑΤΟ που στάλθηκε στους Ρώσους ηγέτες “το ΝΑΤΟ είναι μια αμυντική συμμαχία και δεν αποτελεί απειλή για τη Ρωσία”. Τα διαθέσιμα στοιχεία όμως έρχονται σε αντίθεση με αυτούς τους ισχυρισμούς.

Καταρχάς, το θέμα δεν είναι ποιος είναι ο σκοπός ή οι προθέσεις του ΝΑΤΟ σύμφωνα με τους δυτικούς ηγέτες, αλλά πώς βλέπει η Μόσχα τις ενέργειες του ΝΑΤΟ.

Ο Πούτιν σίγουρα γνωρίζει ότι το κόστος της κατάκτησης και της κατάληψης μεγάλων χερσαίων εκτάσεων στην Ανατολική Ευρώπη είναι κάτι το απαγορευτικό για τη Ρωσία. Όπως είχε πει κάποτε: “Όποιος δεν του λείπει η Σοβιετική Ένωση δεν έχει καρδιά. Όποιος τη θέλει πίσω δεν έχει μυαλό”. Πιστεύει στους στενούς δεσμούς μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, παρά το γεγονός ότι η προσπάθεια να πάρει πίσω όλη την Ουκρανία θα ήταν σαν να προσπαθεί “να καταπιεί έναν σκαντζόχοιρο”.

AP Photo/Emilio Morenatti AP

Επιπλέον, οι Ρώσοι που είναι υπεύθυνοι για τη χάραξη της πολιτικής -συμπεριλαμβανομένου και του Πούτιν- δεν έχουν πει σχεδόν τίποτα μέχρι σήμερα για την κατάκτηση νέων εδαφών προκειμένου να αναδημιουργηθεί η Σοβιετική Ένωση ή για να οικοδομηθεί μία μεγαλύτερη Ρωσία. Αντίθετα, αυτό που επαναλαμβάνουν συνεχώς οι Ρώσοι ηγέτες από τη σύνοδο κορυφής του Βουκουρεστίου το 2008 μέχρι σήμερα είναι ότι θεωρούν την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ως υπαρξιακή απειλή που πρέπει να αποτραπεί.

Όπως σημείωσε ο κ. Λαβρόφ τον Ιανουάριο “το κλειδί για όλα είναι η εγγύηση ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί προς τα ανατολικά”.

Η ανάλυση μου για τα αίτια της σύγκρουσης δεν πρέπει να θεωρηθεί αμφιλεγόμενη, δεδομένου ότι πολλοί εξέχοντες Αμερικανοί ειδικοί στην εξωτερική πολιτική έχουν προειδοποιήσει κατά της επέκτασης του ΝΑΤΟ από τα τέλη της δεκαετίας του 1990.

Ο υπουργός Άμυνας της Αμερικής την εποχή της συνόδου του Βουκουρεστίου, Ρόμπερτ Γκέιτς, αναγνώρισε ότι “η προσπάθεια να έρθουν η Γεωργία και η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ ήταν πραγματικά υπερβολική”.

Πράγματι, σε εκείνη τη σύνοδο κορυφής, τόσο η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, όσο και ο Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί, ήταν αντίθετοι στο να προχωρήσει η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, καθώς φοβήθηκαν ότι αυτό θα εξόργιζε τη Ρωσία.

Το συμπέρασμά μου είναι ότι βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση, με τη δυτική πολιτική να επιδεινώνει αυτούς τους κινδύνους. Για τους ηγέτες της Ρωσίας, αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία δεν έχει να κάνει με τις “αυτοκρατορικές τους φιλοδοξίες”. Πρόκειται για την αντιμετώπιση αυτού που θεωρούν ως άμεση απειλή για το μέλλον της Ρωσίας.

Ο Πούτιν μπορεί να εκτίμησε λάθος τις στρατιωτικές δυνατότητες της Ρωσίας, την αποτελεσματικότητα της ουκρανικής αντίστασης, το εύρος και την ταχύτητα της δυτικής απάντησης, αλλά δεν πρέπει ποτέ να υποτιμάται το πόσο αδίστακτη μπορεί να γίνει μία μεγάλη δύναμη όταν πιστεύει ότι έχει έρθει σε δεινή θέση.

Εντούτοις, η Αμερική και οι σύμμαχοί της διπλασιάζουν την πίεσή τους, ελπίζοντας να επιφέρουν μια ταπεινωτική ήττα στον Πούτιν και ίσως ακόμη και να προκαλέσουν την απομάκρυνσή του από την ηγεσία. Αυξάνουν τη βοήθεια προς την Ουκρανία, χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα οικονομικές κυρώσεις προκειμένου να επιβάλουν συντριπτικές τιμωρίες στη Ρωσία, μία κίνηση που ο Πούτιν θεωρεί ως “παρόμοια με την κήρυξη πολέμου”.

Η Αμερική και οι σύμμαχοί της μπορεί να είναι σε θέση να αποτρέψουν μια ρωσική νίκη στην Ουκρανία αλλά η χώρα θα υποστεί σοβαρή ζημιά έτσι κι αλλιώς -αν δεν διαμελιστεί κιόλας. Επιπλέον, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος κλιμάκωσης πέρα από την Ουκρανία, για να μην αναφέρουμε τον κίνδυνο πυρηνικού πολέμου. Εάν η Δύση όχι μόνο εμποδίσει τη Μόσχα στα πεδία μάχης της Ουκρανίας αλλά κάνει επίσης σοβαρή και μόνιμη ζημιά στη ρωσική οικονομία, στην πραγματικότητα είναι σαν να ωθεί μια μεγάλη δύναμη στο χείλος του γκρεμού. Και τότε ο Πούτιν μπορεί να στραφεί και στα πυρηνικά όπλα.

Σε αυτό το σημείο που βρισκόμαστε είναι αδύνατον να γνωρίζουμε τους όρους με τους οποίους θα έρθει το τέλος του πολέμου. Αλλά, αν δεν κατανοήσουμε τη βαθιά αιτία του δεν θα μπορέσουμε να τον τερματίσουμε προτού η Ουκρανία καταστραφεί ολοκληρωτικά και το ΝΑΤΟ καταλήξει σε πόλεμο με τη Ρωσία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δυτικοί ηγέτες σπάνια περιέγραφαν τη Ρωσία ως στρατιωτική απειλή για την Ευρώπη πριν από το 2014. Όπως σημειώνει ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Μόσχα, Μάικλ ΜακΦόλ, η κατάληψη της Κριμαίας από τον Πούτιν δεν είχε προγραμματιστεί να διαρκέσει για πολύ. Ήταν περισσότερο μια παρορμητική κίνηση ως απάντηση στο πραξικόπημα που ανέτρεψε τον φιλορώσο ηγέτη της Ουκρανίας.

Στην πραγματικότητα, μέχρι τότε, η επέκταση του ΝΑΤΟ είχε στόχο να μετατρέψει όλη την Ευρώπη σε μια γιγάντια ζώνη ειρήνης, που δεν περιείχε μια επικίνδυνη Ρωσία. Μόλις ξεκίνησε η κρίση όμως, και οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν μπορούσαν να παραδεχτούν ότι την είχαν προκαλέσει προσπαθώντας να ενσωματώσουν την Ουκρανία στη Δύση. Δήλωσαν ότι η πραγματική πηγή του προβλήματος ήταν ο ρεβανσισμός της Ρωσίας και η επιθυμία της να κυριαρχήσει, αν όχι, να κατακτήσει την Ουκρανία".

Ο Ελύτης μάς έδειξε τους ήλιους και τα σκοτάδια της Ελλάδας...

  Εκεί που συναντήθηκαν η λυρική αφήγηση και κάποια από τα "υλικά" του υπερρεαλισμού, εκεί που η ελληνική παράδοση "περπάτησε" χέρι-χέρι με τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό, εκεί που το όνειρο και η φαντασία φωτίστηκαν από το ελληνικό αρχιπέλαγος, εκεί που η σκληρή συνείδηση εκφράστηκε μέσα από τον αλληγορικό στοχασμό, εκεί είναι που βρίσκονται οι ορίζοντες της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη, που έφυγε για την αιωνιότητα, τέτοιες μέρες (18 Μαρτίου 1996). Στίχοι που συνδυάζουν τις εικόνες με μια σπάνια λεκτική αισθητική, με μια διαχρονική εκφραστικότητα, με μια συγκλονιστική λαϊκή ομορφιά και δύναμη. Ο ήλιος και το Αιγαίο, η "παραμόρφωση" του πολέμου, το ρίγος της ψυχής, μα πάνω απ' όλα το "θαύμα" της γλώσσας, εκείνη η "φωνή" που αγκαλιάζει όλη την Ελλάδα με το ξεχωριστό μέταλλό της.

 Μέλος της περίφημης λογοτεχνικής γενιάς του '30, βρέθηκε από νωρίς μπροστά στο "δίλημμα" της χρήσης των νέων κινημάτων που έφερναν την επανάσταση στη δυτική Ευρώπη, όμως γρήγορα μπόρεσε να δώσει τις απαντήσεις του, παρουσιάζοντας ένα προσωπικό ιδίωμα, το οποίο διατήρησε μέσα του το ελληνικό "τοπίο", αφήνοντας χώρο και στις νέες "τεχνικές", οι οποίες προσαρμόστηκαν απόλυτα στο δικό του όραμα. Ξεφεύγοντας από την παγίδα της άνευ όρων υποταγής στον σουρεαλισμό, δεν επέτρεψε στο μοντέρνο να παρουσιαστεί ως ο κυρίαρχος πόλος στο λογοτεχνικό του πεδίο, αλλά άφησε πινελιές από αυτές τις φόρμες να δώσουν φρεσκάδα στη σκέψη του, στην τέχνη του και τελικά, στην ποίησή του.

  

Το Ιστολόγιο παρουσιάζει ένα μικρό αφιέρωμα στον άνθρωπο που εξέφρασε την παντοδυναμία του ονείρου, απαγγέλλοντας τις περιπλανήσεις του με αισθητική καθαρότητα σε ένα ταξίδι που είχε ως προορισμούς του τη γη, την πατρίδα, τη θάλασσα, την ελευθερία και τον ήλιο. Ο Ελύτης είναι μεγάλος, όχι - μόνο - για το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1979, αλλά - κυρίως - για τις "υψηλές πύλες" που έχτισε προς την ομορφιά, τον έρωτα, την ανώτερη αλήθεια, την κατανόηση της βεβήλωσης, το δράμα της θυσίας, την ένταση του πολέμου, τις απαντήσεις σε κάθε ηθικό προβληματισμό, την αξία του φωτός. Όλα αυτά, μέσα από τη δική του ποιητική "επανάσταση".

Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, με καταγωγή από τη Μυτιλήνη, αλλά μεγάλωσε στην Αθήνα. Γόνος εύπορης οικογένειας, ήρθε από μικρός σε επαφή με τη θάλλασα και την ελληνική ναυτική παράδοση, αφού περνούσε τα καλοκαίρια του σε νησιά του Αιγαίου, κάτι που προετοίμασε τη γόνιμη, λυρική του θεώρηση, η οποία άρχισε να φαίνεται από τα γυμνασιακά του κιόλας χρόνια, όταν συνεργάστηκε με τη "Διάπλαση των Παίδων", το κατεξοχήν παιδικό "λογοτεχνικό" περιοδικό της εποχής. Είχε ξεκινήσει ήδη να διαβάζει με ζήλο Έλληνες και ξένους συγγραφείς και ποιητές, ξοδεύοντας όλα του τα χρήματα στην αγορά βιβλίων.

 Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟΝ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟ

Λίγο μετά την αποφοίτησή του από το Γυμνάσιο και ενώ δεχόταν πιέσεις από τους γονείς του να σπουδάσει χημικός, γνωρίστηκε με το έργο του Πωλ Ελυάρ, "προσπερνώντας" τον αρνητισμό του ντανταϊσμού, αλλά αφήνοντας τον εσωτερικό του κόσμο να γοητευτεί από τον σουρεαλισμό, από την "αδεξιότητα" της ορολογίας του και συγχρόνως από την ίδια την αμφισβήτηση που ενσωμάτωνε στην ποίηση την επιθυμία της "επανάστασης". Ο Ελυάρ, αλλά και άλλοι Γάλλοι υπερρεαλιστές ποιητές, όπως ο Λουί Αραγκόν, ο Ρενέ Κρεβέλ, ο Ροζέ Βιτράκ, επηρέασαν τις ιδέες του Ελύτη για τη λογοτεχνία και "προετοίμασαν" τη στροφή του που θα ακολουθούσε τα επόμενα χρόνια, αποκρυσταλλωμένη πλέον στους στίχους του.

Έτσι λοιπόν, το 1930, στα 19 του, απέκλεισε την προοπτική της χημείας και γράφτηκε στη Νομική σχολή Αθηνών, συνεχίζοντας τη μελέτη του στους Έλληνες ποιητές, αλλά και τις περιπλανήσεις του στην ελληνική επαρχία, όπου αναζητούσε επίμονα τα δικά της χαρακτηριστικά και τη δική της "αλήθεια", για να δώσει προοπτική στην καλλιτεχνική του εξέλιξη. Τότε ήταν που άρχισε να γράφει τα πρώτα του ποιήματα, ενώ παράλληλα ήρθε σε επαφή με τον κύκλο του περιοδικού "Νέα Γράμματα" (Σεφέρης, Πολίτης, Σικελιανός, Θεοτοκάς, Τερζάκης, Τσάτσος, Καραντώνης κ.ά.), το οποίο παρουσίασε αναλυτικά τις νέες δυτικές φόρμες, τις τάσεις και τα κινήματα, κυρίως των συγγραφέων και ποιητών της νεώτερης γενιάς.

  

Την ίδια χρονιά που πρωτοεκδόθηκαν τα "Νέα Γράμματα", ο Ελύτης γνώρισε τον Ανδρέα Εμπειρίκο και μυήθηκε ακόμα περισσότερο στον υπερρεαλισμό, ενώ λίγους μήνες αργότερα κυκλοφόρησαν και τα πρώτα του ποιήματα στο περιοδικό, για πρώτη φορά με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο που θα τον συνόδευε πλέον σε όλη του τη ζωή. Στα "Νέα Γράμματα", ο Ελύτης δημοσίευσε και μεταφράσεις ποιημάτων του Ελυάρ, προλογίζοντας τον δημιουργό τους ως "τον ποιητή που ό,τι γράφει, φτάνει αμέσως στην καρδιά μας, μας χτυπάει κατάστηθα σαν κύμα ζωής άλλης, βγαλμένης από το άθροισμα των πιο μαγικών ονείρων μας". Ένα χρόνο αργότερα, το 1936, στην Α' Διεθνή Υπερρεαλιστική Έκθεση των Αθηνών, ο Ελύτης εντυπωσίασε με μια νέα πτυχή της τέχνης του.

Παρουσίασε ζωγραφικούς πίνακες με την τεχνική του κολάζ, κάτι που είχαν επινοήσει από τη δεκαετία του 1910 ο Πικάσο και ο Μπρακ, σε ένα παρακλάδι του συνθετικού κυβισμού, που αμέσως πέρασε και στην ποίηση με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Γκιγιόμ Απολινέρ. Εκείνη την εποχή, ο Ελύτης γνωρίστηκε και με τον Νίκο Γκάτσο, έναν ακόμα ποιητή που ακολούθησε τα χνάρια του υπερρεαλισμού, εκδίδοντας το 1943 την "Αμοργό". Το 1940 κυκλοφόρησε τελικά η πρώτη ποιητική συλλογή του Ελύτη, με τίτλο "Προσανατολισμοί", μια πρώτη γεύση του πώς οι υπερρεαλιστικές επιρροές, αντί να "ηγηθούν" στην εκφραστική φόρμα του ποιητή, υπηρέτησαν το ταξίδι του στην Ελλάδα, στο Αιγαίο, στον ουρανό και στο φως.

   

Ο "ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ" ΚΑΙ ΤΟ "ΑΣΜΑ ΗΡΩΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΝΘΙΜΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΑΜΕΝΟ ΥΠΟΛΟΧΑΓΟ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ"

Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, ο Ελύτης βρέθηκε στο μέτωπο, αρρώστησε σοβαρά από τύφο και έζησε το δράμα της κατοχής. Η εμπειρία του θανάτου, την οποία έζησε τόσο στην πρώτη γραμμή της μάχης, όσο και στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι την απελευθέρωση, "στοίχειωσε" μέσα του, προετοιμάζοντας το "νυστέρι" για να ξεγυμνώσει την τρομακτική εσωτερική "σιωπή", την αγωνία μπροστά στην παράλογη ανάγνωση της ανθρώπινης ύπαρξης, κάτι που θα συμβολιζόταν μέσα από το εφιαλτικό φορτίο του "Άξιον Εστί". Όμως πριν η "φωτιά" κυριαρχήσει στους στίχους του, πρόλαβε να κυκλοφορήσει το 1943 τον "Ήλιο τον Πρώτο", μια ακόμα ονειρική διαφυγή με παντοτινό προορισμό την ελπίδα και μια καινούργια "αυγή".

Ο "Ήλιος ο Πρώτος" εξέφρασε την πίστη του Ελύτη για την "απελευθέρωση", με απαραίτητο στοιχείο τις θυσίες και τους αγώνες, σφυρηλατώντας το πεπρωμένο της σύγκρουσης μέσα από "γενναίους", φτιαγμένους από "πέτρες, αίμα, σίδερο και φωτιά". Ο δρόμος προς την αλήθεια, ο πόθος της κατάκτησης του οράματος, το "χτίζουμε, ονειρευόμαστε και τραγουδούμε", όλα αυτά ξανάδωσαν μια μαγική ιδέα της ζωής, που στα βήματα του Ελύτη, συνέχισαν να έχουν για "συνοδοιπόρους", τη θάλασσα, τα αστέρια, τον ουρανό, τη γη, τον ήλιο, τις σειρήνες, τον βασιλικό, τις παπαρούνες, τα μάρμαρα, τα αμπέλια, τις λεμονιές, τα πουλιά, τον δυόσμο, τα περιβόλια, τις καμπάνες, τους κάμπους, τους ορίζοντες, την ομορφιά της Ελλάδας.

Το 1945 ακολούθησε το "Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας", μια βίαιη καταγραφή της έντασης μεταξύ ζωής και θανάτου, ένα δείγμα σαφώς πιο ώριμο στον τρόπο πραγμάτωσης της αισθητικής και την παρουσίαση των προσωπικών βιωμάτων του ποιητή από τον πόλεμο του '40. Στο "Άσμα", ο Ελύτης έγινε πιο μεταφυσικός, βρήκε καινούργια δυναμική, έδρασε σε ένα διαφορετικό "πραγματικό", μετέτρεψε τη θλίψη του σε λεκτική ανυποταξία και "έσπειρε" χωρίς φτιασίδια τη δική του λυρική αντήχηση στον πόνο: "Μα η νύχτα ανασηκώθηκε σαν πατημένη οχιά. Μόλις σταμάτησε για λίγο μες στα δόντια ο θάνατος - κι ύστερα χύθηκε μεμιάς ως τα χλωμά του νύχια".

Κατά τη διάρκεια του εμφύλιου, το 1948, ο Ελύτης ταξίδεψε στην Ελβετία και κατόπιν εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, ενώ υπήρξε και ιδρυτικό μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης. Εκεί γνώρισε σημαντικούς ποιητές, όπως τον Αντρέ Μπρετόν (θεμελιωτή του σουρεαλισμού), τον Τριστάν Τζαρά (ιδρυτή του ντανταϊσμού), τον Αλμπέρ Καμύ και βέβαια την πρώτη του μεγάλη επιρροή στην ποίηση, τον Πωλ Ελυάρ. Ήρθε όμως σε επαφή και με γνωστούς ζωγράφους, όπως ο Πάμπλο Πικάσο, ο Τζουάν Μιρό, ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο, ο Ανρί Ματίς, ο Μαρκ Σαγκάλ και ο Αλμπέρτο Τζακομέτι. Το 1950 επισκέφθηκε την Ισπανία και αμέσως μετά, την Αγγλία.

 

Εκεί, στα ξένα, την τετραετία μακριά από την πατρίδα (1948-1951), ήταν που εμπνεύστηκε ο Ελύτης το μεγάλο του αριστούργημα, το "Άξιον Εστί". Περίπου μια δεκαετία μετά την κυκλοφορία του έργου, είχε διηγηθεί ο ίδιος, πως όταν έφευγε από την Ελλάδα, έχοντας ζήσει τον πόλεμο, την κατοχή και τον εμφύλιο ("εκείνα τα φοβερά χρόνια όπου όλα τα δεινά μαζί δεν είχανε αφήσει πέτρα πάνω στην πέτρα"), είχε δει κάτι παιδιά που έπαιζαν σε μια αλάνα. "Χλωμά, βρώμικα, σκελετωμένα με γόνατα παραμορφωμένα, με ρουφηγμένα πρόσωπα", εκείνη ήταν η τελευταία εικόνα που πήρε μαζί του, σκεπτόμενος ότι "αυτή ήταν η μοίρα του Γένους που ακολούθησε το δρόμο της Αρετής και πάλεψε αιώνες για να υπάρξει".

Φτάνοντας στη Λωζάννη, το θλιβερό "κοντράστ" εμφανίστηκε μπροστά του, όταν είδε μια παρέα από μικρούς Ελβετούς, που έκαναν ιππασία δίπλα στη λίμνη. "Ροδοκόκκινα, γελαστά, ντυμένα σαν πριγκηπόπουλα, περάσανε από μπροστά μου και μ' άφησαν σε μια κατάσταση που ξεπερνούσε την αγανάκτηση". Η παραμονή του Ελύτη στην Ευρώπη, τον έκανε να δει ακόμα πιο καθαρά το δράμα που ζούσε πίσω, ο τόπος του. Η μοίρα της Ελλάδας ανάμεσα στα άλλα έθνη, ήταν ο πρώτος σπινθήρας. Και ο δεύτερος προήλθε από "την ανάγκη που ένιωσε για μια δέηση, να δώσει δηλαδή, σ' αυτή τη διαμαρτυρία του για το άδικο, τη μορφή μιας εκκλησιαστικής λειτουργίας". Και έτσι γεννήθηκε το "Άξιον Εστί".

Το εξώφυλλο του δίσκου "Άξιον Εστί" σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη και στίχους Οδυσσέα Ελύτη (1964).

Το έργο τυπώθηκε τον Δεκέμβριο του 1959 και κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1960, μετά από σχεδόν δεκαπέντε χρόνια "σιωπής". Ο μελετητής και καθηγητής της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Γ. Π. Σαββίδης, χαρακτήρισε το "Άξιον Εστί" ως "ένα από τα ωραιότερα και τιμιότερα παραδείγματα αμείλικτης καλλιτεχνικής συνείδησης στην ιστορία της ευρωπαϊκής ποίησης". Ο Ελύτης "απελευθέρωσε" τους στίχους, προσφέροντάς μας ίσως το σημαντικότερο δείγμα γραφής μιας ανώτερης πραγματικότητας, αυτής που μπορεί να πηγάσει μόνο μέσα από τη λαϊκή δύναμη. Η καθαρότητα και η δεξιότητα της έκφρασης δημιούργησαν ένα πολύτιμο κάδρο, μέσα στο οποίο μπόρεσαν να συμπέσουν η ζωή και ο θάνατος, σαν εικαστικοί κώδικες, ζωντανεύοντας τις εικόνες σαν "επιφάνια".

Και όταν λίγους μήνες μετά την κυκλοφορία του έργου, ο Ελύτης πλησίασε τον Μίκη Θεοδωράκη και του έδωσε το βιβλίο, πιστεύοντας ότι θα μπορούσε να τον εμπνεύσει, τότε ήταν που μπήκαν τα θεμέλια για την ίσως πιο αξεπέραστη, πιο διαυγή, φωτισμένη παγκόσμια "διατύπωση" της απόλυτης εκφραστικής πραγματικότητας που βίωσε ποτέ ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός, με τη μύηση στο "ανώτερο", μέσα από μια συνειδησιακή διεκδίκηση, σφραγισμένη από τις "μυθολογίες" της ζωής και της τέχνης, των στίχων και της μουσικής, της μοναχικής προσευχής και του μνημειώδους ορατορίου. Το μελοποιημένο "Άξιον Εστί" έκανε τους στίχους του Ελύτη νότες και τους ταξίδεψε στην αιωνιότητα της ζωντανής μνήμης.

Η ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΠΕΛ

Ο βασιλιάς της Σουηδίας, Κάρολος Γουστάβος, παραδίδει στον Οδυσσέα Ελύτη το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας (Στοκχόλμη, 10 Δεκεμβρίου 1979). Ⓒ 1979 BJORN ELGSTRAND/ASSOCIATED PRESS

"Θεωρώ την ποίηση σαν μια πηγή αθωότητας, που είναι γεμάτη από επαναστατικές δυνάμεις. Αποστολή μου είναι να κατευθύνω αυτές τις δυνάμεις εναντίον ενός κόσμου που η συνείδησή μου δεν μπορεί να αποδεχθεί, έτσι ώστε να φέρω αυτόν τον κόσμο, μέσω συνεχών μεταμορφώσεων, σε μεγαλύτερη αρμονία με τα όνειρά μου". Έτσι αντιλαμβανόταν ο Ελύτης τη δική του τέχνη, τον δικό του λόγο, βασισμένος στην ορμή των αισθήσεων, στο φως αλλά και στα σκοτάδια. Στη μαγεία της ζωής, αλλά και στο κρύο του θανάτου. Στον λυρισμό των αισθημάτων, στο μεθύσι της φύσης, στην έκσταση του θαύματος, στον ήλιο, αλλά και στη σκιά, το μαύρο, το καταχθόνιο, τον ορυμαγδό, το κενό. "Για το τίποτα, που ωστόσο είναι το παν".

Όλα αυτά, δουλεμένα στον υπερθετικό βαθμό από τον Ελύτη, με συνέπεια και αφοσίωση σε όλη τη διαδρομή του, έφεραν τη βράβευσή του το 1979 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Στην ανακοίνωσή της, στις 18 Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς, η Σουηδική Ακαδημία αιτιολόγησε ως εξής την απόφασή της: "Για την ποίησή του, η οποία, με φόντο την ελληνική παράδοση, ζωντανεύει με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική καθαρότητα βλέμματος τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργικότητα". Και στις 10 Δεκεμβρίου, στην τελετή της απονομής στην Στοκχόλμη, ο ποιητής παρέλαβε το βραβείο από τον βασιλιά Κάρολο Γουστάβο, παραθέτοντας στη συνέχεια, στον λόγο του, τις προσωπικές του, αδιαπραγμάτευτες αρχές.

Ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης στην οικία του. KEYSTONE/ALAMY/VISUALHELLAS.GR

"Ας μου επιτραπεί, παρακαλώ, να μιλήσω στο όνομα της φωτεινότητας και της διαφάνειας. Επειδή οι ιδιότητες αυτές είναι που καθορίσανε τον χώρο μέσα στον οποίο μου ετάχθη να μεγαλώσω και να ζήσω... Επειδή αυτό είναι στο βάθος η ποίηση: η τέχνη να οδηγείσαι και να φτάνεις προς αυτό που σε υπερβαίνει. Από τα μυριάδες μυστικά σήματα, που μ' αυτά είναι διάσπαρτος ο κόσμος και που αποτελούν άλλες τόσες συλλαβές μιας άγνωστης γλώσσας, να συνθέσεις λέξεις και από τις λέξεις φράσεις που η αποκρυπτογράφησή τους να σε φέρνει πιο κοντά στην βαθύτερη αλήθεια... Για τον ποιητή - μπορεί να φαίνεται παράξενο αλλά είναι αληθές - η μόνη κοινή γλώσσα που αισθάνεται να του απομένει, είναι οι αισθήσεις".

Ο Ελύτης συνέχισε να γράφει και να εκδίδει ποιητικές συλλογές και δοκίμια μέχρι τα τελευταία του χρόνια, παραμένοντας δημιουργικός, πολυδιάστατος και ολοζώντανος, στήνοντας τα όνειρά του με φόντο πάντοτε την Ελλάδα και την παράδοση. Πέθανε στις 18 Μαρτίου του 1996 στην Αθήνα, από ανακοπή καρδιάς, σε ηλικία 85 ετών. Όμως η παρακαταθήκη που άφησε πίσω του, τον τοποθέτησε στους "αθάνατους" αυτού του τόπου, σε εκείνους που μεταμόρφωσαν τη γλώσσα σε "εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών". Ο Ελύτης, μιλώντας για αισθήσεις, δεν εννόησε το προσιτό, αλλά το απώτατο, μεταμορφώνοντας το εγκόσμιο φως σε υπερκόσμιο, μέσα από την πιο διεισδυτική και καθαρή ματιά.

 Η ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ

Δεν είναι μόνο το ανυπέρβλητο κάλλος του "Άξιον Εστί" με τα "θαύματά" του ("Ένα το χελιδόνι", "Της αγάπης αίματα", "Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ", "Ανοίγω το στόμα μου"), που έγιναν ύμνοι στο λαϊκό τραγούδι, πάλλοντας τις καρδιές των απλών ανθρώπων. Πολλοί συνθέτες μελοποίησαν στίχους του, χαρίζοντας έτσι στον ποιητικό του λόγο μια ακόμα πτυχή, αυτή του σπινθήρα που γεννά πάθος και σκορπίζει "ηθικόν ήλιο": από τις "Μικρές Κυκλάδες" και το "Αρχιπέλαγος" του Μίκη, στον "Μεγάλο Ερωτικό" του Μάνου, από τον "Ήλιο τον Πρώτο" του Μαρκόπουλου, στον "Ήλιο τον Ηλιάτορα" του Λάγιου, και από το "Θαλασσινό τριφύλλι" του Κόκοτου, στους "Προσανατολισμούς" του Ανδριόπουλου.

Ο Οδυσσέας Ελύτης υπήρξε, σύμφωνα με τα δικά του λόγια, "ο στερνός μιας γενιάς που έσκυβε στις πηγές μιας ελληνικότητας, κι απ' την άλλη, ο πρώτος μιας άλλης που δεχόταν τις επαναστατικές θεωρίες ενός μοντέρνου κινήματος". Πήρε στοιχεία και από την ελληνική παράδοση και από τις νέες, δυτικές φόρμες και τεχνικές, εφαρμόζοντάς τα πάνω στη "σύγχρονη ευαισθησία". "Πέρασε απ' τη φωτιά για να φτάσει στη λάμψη". "Πάλεψε το σκοτάδι μέσα του, για να 'χει μεθαύριο μερτικό δικό του στον ήλιο". Ξανάφτιαξε την Ελλάδα με μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Και σαν τον "Ήλιο τον Ηλιάτορα, τον πετροπαιχνιδιάτορα", λίγο το στόμα του άνοιξε κι ευθύς μύρισε άνοιξη...

Το κείμενο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στις 2/11/2021 με αφορμή τα 110 χρόνια από τη γέννηση του Οδυσσέα Ελύτη.

 

( Μουσική: Ηλίας Ανδριόπουλος, Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης, Ερμηνεία: Άλκηστις Πρωτοψάλτη,

 LP Προσανατολισμοί Πρώτη έκδοση 28-3-1984)

Πηγή: news247.gr

Ο Μεγάλος Δικτάτωρ...

  

«Ο Μεγάλος δικτάτωρ» είναι η πρώτη ομιλούσα και ηχητική ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν. Έκανε πρεμιέρα το 1940, δεκατρία χρόνια μετά την εισαγωγή του ήχου στον κινηματογράφο και λίγο πριν μπει η Αμερική στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται για μια ανελέητη πολιτική σάτιρα, η οποία παρωδεί την άνοδο του Χίτλερ και του ναζισμού. 

 Ο Τσάπλιν υποδύεται διπλό ρόλο: Είναι ο Χίνκελ, ο αρχηγός της φασιστικής Τομανίας, αλλά και ένας Εβραίος κουρέας που του μοιάζει. Ο δεύτερος κάποια στιγμή παίρνει τη θέση του Χίνκελ-Χίτλερ και εκφωνεί μια ιστορική για τον κινηματογράφο ομιλία. 

 

Μπορείτε να την παρακολουθήσετε στο παρακάτω βίντεο αλλά και να διαβάσετε το αποδελτιωμένο κείμενό της στη συνέχεια:

Το κείμενο της ομιλίας

Λυπάμαι, αλλά δε θέλω να γίνω αυτοκράτορας. Δεν είναι δική μου δουλειά. Δε θέλω ούτε να βασιλέψω ούτε να κατακτήσω κανέναν. Αν μπορούσα, θα ήθελα να βοηθήσω όλο τον κόσμο: Εβραίους, χριστιανούς, μαύρους, λευκούς... Όλοι θέλουμε να βοηθάμε ο ένας τον άλλο· αυτή είναι η φύση των ανθρώπων. Θέλουμε να ζούμε με την ευτυχία των άλλων και όχι με τη δυστυχία τους. Δε θέλουμε ούτε να μισούμε ούτε να περιφρονούμε ο ένας τον άλλο.

Στον κόσμο αυτό υπάρχει χώρος για τον καθένα. Η καλή Γη είναι πλούσια και μπορεί να θρέψει όλο τον κόσμο. Η ζωή μπορεί να είναι ελεύθερη και ωραία, όμως χάσαμε τον δρόμο. Η πλεονεξία δηλητηρίασε τις ψυχές των ανθρώπων, σήκωσε τείχη μίσους, μας καταδίκασε στη δυστυχία και στους σκοτωμούς. Αναπτύξαμε την ταχύτητα αλλά κλειστήκαμε στον εαυτό μας. Η εκμηχάνιση προκαλεί αφθονία αλλά μας άφησε σε ένδεια. Η επιστήμη μάς έκανε κυνικούς· η ευφυΐα μας σκληρούς και άξεστους. Σκεφτόμαστε πολύ και αισθανόμαστε ελάχιστα.

Πιο πολύ κι από τις μηχανές χρειαζόμαστε την ανθρωπιά. Πιο πολύ από την επιδεξιότητα χρειαζόμαστε την καλοσύνη και την ευγένεια. Χωρίς αυτές τις αρετές η βία θα κυριαρχήσει στη ζωή και όλα θα χαθούν.

Το αεροπλάνο και το ραδιόφωνο μάς έφεραν πιο κοντά. Η ίδια η φύση αυτών των εφευρέσεων διαλαλεί την καλοσύνη των ανθρώπων, διαλαλεί την παγκόσμια αδελφοσύνη, την ενότητα όλων μας. Ακόμη και αυτήν τη στιγμή η φωνή μου φτάνει στα αφτιά εκατομμυρίων ανθρώπων –⁠απελπισμένων ανδρών, γυναικών και παιδιών⁠– που είναι θύματα ενός συστήματος που ξέρει μόνο να βασανίζει και να φυλακίζει αθώους.

Σε αυτούς που με ακούνε λέω: «Μην απελπίζεστε!». Η τωρινή μας δυστυχία προήλθε από την πλεονεξία και τη σκληρότητα εκείνων που φοβούνται την πρόοδο του ανθρώπου. Το μίσος θα περάσει και οι δικτάτορες θα πεθάνουν! Η δύναμη που αφαίρεσαν από τον λαό θα επιστρέψει ξανά σε αυτόν! Όσο πεθαίνουν άνθρωποι η ελευθερία δε θα κινδυνέψει!

Στρατιώτες! Μην υπακούτε στους αγροίκους, σε εκείνους που σας περιφρονούν και σας σκλαβώνουν, που δυναστεύουν τη ζωή σας, που σας λένε τι να κάνετε, τι να σκέφτεστε και τι να νιώθετε! Που σας μεταμορφώνουν σε κοπάδι, που σας χρησιμοποιούν ως κρέας για τα κανόνια τους. Μην υποχωρείτε μπροστά σε αυτά τα εκφυλισμένα όντα, που έχουν για εγκέφαλο και καρδιά μηχανές! Δεν είστε ούτε μηχανές ούτε κοπάδι: είστε άνθρωποι! Φέρετε αγάπη μέσα στις καρδιές σας, δε μισείτε! Μόνο όσοι στερήθηκαν την αγάπη μισούν! Οι στερημένοι και οι αφύσικοι!

Στρατιώτες! Μην αγωνίζεστε για τη σκλαβιά, αγωνιστείτε για την ελευθερία! Ο Άγιος Λουκάς στο 17ο κεφάλαιο γράφει: «Το βασίλειο του Θεού είναι μέσα στον άνθρωπο». Όχι σε έναν άνθρωπο, όχι σε μια ομάδα ανθρώπων, αλλά σε όλους τους ανθρώπους! Σε εσάς!

Εσείς, ο λαός, έχετε τη δύναμη! Τη δύναμη να δημιουργείτε μηχανές, τη δύναμη να δημιουργείτε ευτυχία! Εσείς, ο λαός, έχετε τη δύναμη να κάνετε αυτή τη ζωή ελεύθερη και όμορφη, να κάνετε αυτή τη ζωή μια υπέροχη περιπέτεια!

Οπότε, στο όνομα της Δημοκρατίας, ας χρησιμοποιήσουμε αυτήν τη δύναμη, ας ενωθούμε! Ας αγωνιστούμε για έναν καινούργιο κόσμο, έναν τίμιο κόσμο, που θα παρέχει ευκαιρίες εργασίας σε όλους, μέλλον στους νέους και ασφάλεια στους ηλικιωμένους!

Με τέτοιες υποσχέσεις οι αγροίκοι πήραν την εξουσία. Αλλά είπαν ψέματα! Δεν κράτησαν τον λόγο τους! Ποτέ δε θα το κάνουν! Οι δικτάτορες ελευθερώνουν τον εαυτό τους αλλά υποδουλώνουν τον λαό!

Τώρα ας αγωνιστούμε για να κάνουμε πράξη αυτές τις υποσχέσεις! Ας αγωνιστούμε για να ελευθερώσουμε τον κόσμο, να σπάσουμε τους εθνικούς φραγμούς, να καταργήσουμε την πλεονεξία, το μίσος και τη μισαλλοδοξία! Ας αγωνιστούμε για έναν κόσμο δικαίου, έναν κόσμο όπου η επιστήμη και η πρόοδος θα φέρουν την ευτυχία σε όλους!

Στρατιώτες, στο όνομα της Δημοκρατίας, ας ενωθούμε! 

Πηγή: podilato98.blogspot.com

Τα έθνη έχουν αξία...

  

Αν κάτι έγινε απολύτως σαφές με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έπειτα από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την μεγαλειώδη αντίσταση του Ουκρανικού έθνους, είναι ότι τα έθνη έχουν αξία.

To εθνικό αίσθημα των Ουκρανών υποτίμησε ο Βλαντιμίρ Πούτιν όταν ξεκίνησε την εισβολή, βέβαιος πως αυτή θα του προσφέρει μια θεαματική και γρήγορη νίκη, η οποία θα σηματοδοτήσει την θεαματική επαναφορά του ρωσικού αυτοκρατορικού σχεδίου. Απουσία ιστορικού αισθητηρίου;

Η μετασοβιετική συνέχεια της τσαρικής και μπολσεβικικής αυτοκρατορίας

Η Ουκρανία υπήρξε επί μακρόν η «αχίλλειος πτέρνα» του σοβιετικού οικοδομήματος. Η επανάσταση των μπολσεβίκων κινδύνεψε να χαθεί εκεί κατά την διετία 1919-1921, κι αυτό γιατί συνέχισαν την παράδοση υποτίμησης της ουκρανικής θέλησής για αυτοδιάθεση που χαρακτήριζε και τον τσαρισμό. Ο Στάλιν θα δοκιμάσει να «λύσει» το ουκρανικό ζήτημα μεθοδεύοντας μια εθνοκάθαρση με το λιμό του 1932 και τα εκατομμύρια θύματά του, ενώ θα πληρώσει την βαναυσότητά του κατά την γερμανική εισβολή, οπότε και σημαντική μερίδα των Ουκρανών θα αντιμετωπίσει τους ναζί ως «απελευθερωτές» της σοβιετικής καταπίεσης, διευκολύνοντας την προέλασή τους. Και βέβαια δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι για όλα αυτά, η ανεξαρτητοποίηση της Ουκρανίας (1992) ήταν η εξέλιξη που έδωσε την χαριστική βολή στη Σοβιετική Ένωση.

 

Ο Πούτιν δεν μπορούσε να φανταστεί ότι οι Ουκρανοί θα εισέπρατταν την εισβολή του ως συνέχεια αυτής της μακράς αλυσίδας των ιστορικών εγκλημάτων και αδικιών που διαπράττει η Ρωσία εναντίον τους· αυτό το συναίσθημα γιγάντωσε το φρόνημα της αντίστασης μέσα τους. Και να που και πάλι -με τίμημα τις ζωές του πολύπαθου Ουκρανικού έθνους- η Ουκρανία έρχεται ν’ αποδείξει ότι ο βασιλιάς -ή καλύτερα ο αυτοκράτορας- είναι γυμνός: Το μετασοβιετικό καθεστώς δεν φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει ότι η πτώση της ΕΣΣΔ δεν ήταν «ατύχημα» ή «συνωμοσία των Δυτικών» αλλά μια εσωτερική κατάρρευση που προκλήθηκε από πολύ υπαρκτά αδιέξοδα –μεταξύ των οποίων και η καταπίεση που ασκούσε το ρωσικό κέντρο στα έθνη της Σοβιετικής περιφέρειας.

«Η παγκοσμιοποίηση πουλάει το σκοινί για την κρεμάλα της»

Στον αντίποδα, ΗΠΑ και Ευρώπη αίφνης ανακαλύπτουν ότι κοντεύουν να πουλήσουν σε Ρωσία και Κίνα «το σκοινί που θα τους κρεμάσουν», παρασυρμένες από τα δόγματα της παγκοσμιοποίησης. Έκπληκτοι, τώρα, διαπιστώνουν το βαθμό αλληλεξάρτησης με το αυταρχικό καθεστώς, την οικονομική του ολιγαρχία και τον βαθμό διείσδυσης μυστικών υπηρεσιών και προπαγανδιστικών μηχανισμών στη Δύση.

Κι όμως -μέχρι τώρα- ήταν πολύ βολικό για τη Γερμανία να παίζει τον ευαίσθητο οικολογικά οικονομικό γίγαντα και την Ευρώπη να παριστάνει την πρωταθλήτρια στην ενεργειακή μετάβαση, με τις πλάτες του φθηνού ρωσικού αερίου, ενώ τα δισεκατομμύρια των ολιγαρχών «έκαναν παιχνίδι» στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη, το Βερολίνο αλλά και το Παρίσι. Ούτως ή άλλως, «παγκόσμιο χωριό» έχουμε, ποιο είναι το πρόβλημα να αγοράζει ο Αμπράμοβιτς την Τσέλσι, ο Ιβάν Σαββίδης τον ΠΑΟΚ, και να διορίζεται ο Γκέρχαρντ Σρέντερ στην Γκάζπρομ – εξ άλλου δολοφονίες σαν αυτή του Σκριπάλ αντιμετωπίστηκαν μάλλον ως η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, ότι πια οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί ανήκουν στο παρελθόν και τώρα «μιλάει το χρήμα».

Μπορεί σήμερα να φωνάζουν οι ΗΠΑ για τον βαθμό ανάμειξης της ρωσικής παραπληροφόρησης στην εκλογή Τραμπ, ή η Ευρώπη, για την αντίστοιχη ανάμειξη των Ρώσων στη γιγάντωση του ευρω-απορριπτικού ρεύματος. Κι όμως ήταν οι παγκοσμιοκρατικές ελίτ που άνοιξαν την κερκόπορτα γι’ αυτή τη διείσδυση: Όταν λες στον εθνικό κορμό «δεν σε χρειάζομαι πια», είτε δια της προσχώρησης στον εθνομηδενισμό, είτε δια της υπονόμευσης της ευρείας κοινωνικής συναίνεσης στο όνομα ενός κοινωνικού και οικονομικού καθεστώτος που παραγκώνιζε βίαια τις μεσαίες και κατώτερες τάξεις· η διάλυση του εθνικού κοινωνικού κράτους δημιουργεί ένα γιγάντιο ρήγμα στο εσωτερικό της Δύσης. Η Δύση ανοίγει την Κερκόπορτα για τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες ώστε να προσπαθήσουν να μεταβάλουν το ρεύμα της αγανάκτησης και της ανάδυσης ρευμάτων δεξιόστροφου και αριστερόστροφου αντισυστημικού λαϊκισμού, σε υβριδικό όπλο στην υπηρεσία της νέας πουτινικής αυτοκρατορικότητας. Την ίδια στιγμή -με εντελώς αυτάρεσκο τρόπο- οι γόνοι των υψηλών ελίτ, η αφρόκρεμα των πολιτικών και πανεπιστημιακών, το έπαιζαν «αφυπνισμένοι» απαιτώντας λίγο-πολύ την αποκαθήλωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού και τον «θάνατο του λευκού ανθρώπου», για να μας αποδείξουν πόσο ηθικά ανώτεροι είναι.

Οι καταιγιστικές εξελίξεις που πυροδοτήθηκαν έπειτα από το διάγγελμα-παραλήρημα Πούτιν της 22ας Φεβρουαρίου 2022 κατέδειξαν με μεγαλύτερη σαφήνεια το τοπίο ανάδυσης της πολυπολικότητας. Δυστυχώς, αυτή δεν θα λάβει προς το παρόν μια έκφραση εκδημοκρατισμού της ισχύος, μέσω της ανάδυσης πολλαπλών παγκόσμιων κέντρων. Αντίθετα, φαίνεται ότι συγκροτεί γεωπολιτικούς άξονες, οι οποίοι προοιωνίζονται μια νέα πλανητική διαίρεση.

Ο ανερχόμενος Ευρασιατικός άξονας συγκροτεί ένα μοντέλο αυταρχισμού, βαθιά παγιωμένων κοινωνικών διαιρέσεων, οικονομικών και πολιτικών ολιγαρχιών, στρατοκρατίας και αστυνομικού κράτους· αντίθετα, ο δυτικός άξονας φαίνεται πως μέσα από την εμπειρία των τελευταίων 30 ή 40 χρόνων υπονομεύει τα άλλοτε μεγάλα του συλλογικά κεκτημένα –την ευρύχωρη ευημερία, την διευρυμένη συμμετοχή, την άνθιση των εθνικών πολιτισμών την ανάταση του Λόγου και του πνεύματος· γιατί, ας μην ξεχνάμε, ιστορικό προϊόντα της Ευρώπης υπήρξαν και αυτά, με μεγάλη την συμβολή της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, προτού μεταλαμπαδευτεί μέσω των αντιαποικιακών κινημάτων εκτός της Δύσεως.

Και τώρα επομένως τι; Η αντίσταση των Ουκρανών παρέχει και σε συμβολικό επίπεδο μια σταθερά, την οποία εμείς είχαμε ήδη αρχίσει να υποπτευόμαστε  με την υβριδική επίθεση του Έβρου τον Φλεβάρη του 2020, ή με το καλοκαίρι των Τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο και την Νοτιονατολική Μεσόγειο (2021). Εν μέσω ενός περιβάλλοντος σφοδρών συγκρούσεων και ανταγωνισμών, καταδεικνύεται πως τα έθνη έχουν αξία: Και αυτή η Ευρώπη -που μέχρι χθες καμωνόταν την… συνταξιούχο της ιστορίας- μπορεί να δοκιμαστεί στο εσωτερικό της από μια πολεμική αναμέτρηση μεγάλης κλίμακας.

Η κρατική κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα καθίστανται και πάλι κρίσιμα στοιχεία της παγκόσμιας τάξης, όχι μόνον διότι παύουν την εκτροπή του πλανήτη σε αρένα ισχύος και πεδίο αλληλοσυγκρουόμενων επεκτατισμών· τα εθνικά κράτη συγκροτούν δίχτυ προστασίας από τις πολλαπλές κρίσεις και αποτελούν κύτταρο δημοκρατίας, ενώ είναι σε θέση να επιτρέψουν την ανοδική κινητικότητα και την συμπερίληψη των πολλών σε επίπεδα αξιοπρεπούς διαβίωσης.

Σίγουρα η Ευρώπη έμαθε και πολλά άλλα μέσα από αυτήν την κρίση, γιατί βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο: Για να συνεχίσει να επιβιώνει η ΕΕ, θα πρέπει ν’ αποκτήσει χαρακτήρα προστατευτικό των εθνών που την συναποτελούν –όχι μόνο στην ενέργεια, αλλά και στην άμυνα και την αποτροπή της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης. Αν παραμείνει μερκελική, δεν θα έχει κανένα μέλλον. Εξ άλλου, η συσπείρωση η οποία ζητείται από τα συνιστώντα έθνη ενώπιον των προκλήσεων στο επίπεδο της γεωπολιτικής αλλά και στο επίπεδο του πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου που θέτει ο ευρασιατικός άξονας, είναι ανέφικτη, εάν δεν αποκατασταθούν τα εσωτερικά ρήγματα· που δεν αφορούν, όπως είδαμε, μόνο ανισότητες κοινωνικές ή οικονομικές αλλά και την υπονόμευση του εθνικού συνανήκειν ή την απαξίωση ευρωπαϊκού πολιτισμού εν γένει.

Άρα η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα προκαλέσει ευρύτερες ιδεολογικές και πολιτικές ανατροπές και μετατοπίσεις, επανορισμό των στρατοπέδων και χάραξη νέων διαχωριστικών γραμμών. Το έθνος ως αξία επιστρέφει, όχι όμως με τον τρόπο του 20ου αιώνα και τον εθνικισμό, όταν πήγε να παίξει τον ρόλο κοσμικής θρησκείας.

Ο νέος εθνισμός περισσότερο θυμίζει 19ο αιώνα· συνδέεται με την δημοκρατία, την αποκατάσταση της «τρίτης τάξης» (μεσαίας και κατώτερης), επιδιώκει την επαναθεμελίωση της κρατικής κυριαρχίας, βλέπει τα σύνορα ως προστασία και την ίδια στιγμή γυρεύει να κοινωνήσει αξίες πανευρωπαϊκής εμβέλειας, όπως το 1848 ή το 1821. Γιατί το ενδιαφέρον με το οποίο γιορτάσαμε τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση πέρυσι δεν ήταν μόνο απότοκο της επετείου. Πήγαζε από μια βαθύτερη αίσθηση της δικής μας εποχής και των αναγκών της, που μας έκανε να στραφούμε στις θεμελιώδεις, ιδρυτικές μας στιγμές και αξίες.

 Γιώργος Ρακκάς / Πηγή: https://ardin-rixi.gr

Ο ρόλος των κυρώσεων στην ουκρανική τραγωδία...

  

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι πόλεμος. Και είναι ένας επιθετικός πόλεμος. Ξεκίνησε τις πρώτες πρωινές ώρες τοπική ώρα στις 24 Φεβρουαρίου, όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ουκρανία, λίγο μετά την τηλεοπτική ομιλία του Πούτιν που είχε ανακοινώσει μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία.

Υπήρξε μια μακρά και επίπονη ιστορία κατηγοριών, αλλά όταν πρόκειται για κρίσιμα, σκληρά γεγονότα ξεχωρίζει ένα άλλο: η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Όπως σε αρκετούς άλλους επιθετικούς πολέμους από άλλους επιτιθέμενους, ιστορικούς ή σύγχρονους, το Κρεμλίνο ισχυρίζεται ότι η εισβολή του σχεδιάστηκε για να «αποστρατιωτικοποιήσει» (και «απεναζοποιήσει») το Κίεβο και να σταματήσει την καταστολή των ανθρώπων ρωσικής καταγωγής στο Ντονμπάς. Δεν έχουμε καμία ανεξάρτητη επιβεβαίωση ότι είχε γίνει «συστηματική εξόντωση» στην περιοχή.

Σε κάθε περίπτωση, ο ρωσικός στρατός εργάζεται τώρα για να αποκόψει την Ουκρανία όχι μόνο από τη Θάλασσα του Αζόφ αλλά και από τη Μαύρη Θάλασσα. Μια σημαντική αλλαγή συνόρων είναι ξεκάθαρα ανάμεσα στους στόχους του Κρεμλίνου. Και ήταν επίσης σαφές από την αρχή του πολέμου ότι οι στόχοι του Πούτιν περιελάμβαναν μια αλλαγή κυβέρνησης στο Κίεβο – αν και αυτό μπορεί να έχει εγκαταλειφθεί ή όχι μέχρι τώρα.  

Ένας επιθετικός πόλεμος απαιτεί σοβαρή απάντηση από τη διεθνή κοινότητα. Απαιτούνται αυστηρές διεθνείς κυρώσεις για να υπογραμμιστεί η σοβαρότητα της παραβίασης που υφίστανται οι διεθνείς κανόνες αποδεκτής συμπεριφοράς του κράτους. Οι κυρώσεις είναι ένα μέσο, ​​ένα μέσο για ένα σύνολο στόχων. Ποιοι είναι ακριβώς οι στόχοι σε αυτή την περίπτωση; Ποιο είναι το χρονικό πλαίσιο; Και – το σημαντικότερο – ποια είναι τα κατάλληλα μέτρα, παράλληλα με τις κυρώσεις, που θα βοηθήσουν να γίνει πιο πιθανή ως αποτέλεσμα μια ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων;  

Στο πρόσφατο παρελθόν, για παράδειγμα μετά την εκλογή του Ποροσένκο, οι Ηνωμένες Πολιτείες παρείχαν υποστήριξη στην Ουκρανία με τη μορφή τεχνικής βοήθειας, δανείων και μη θανατηφόρου στρατιωτικής βοήθειας. Δεδομένης της τεράστιας σημασίας αυτού που έκανε ο Πούτιν τις τελευταίες δέκα ημέρες, η θανατηφόρα στρατιωτική βοήθεια σε ένα ευρύ φάσμα άλλων μορφών βοήθειας είναι πλέον απαραίτητη για να φτάσει το σωστό μήνυμα στο Κρεμλίνο.

Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, οι ΗΠΑ είχαν επίσης αρχίσει να επιβάλλουν κλιμακούμενες κυρώσεις σε επιλεγμένους Ρώσους αξιωματούχους. Ταυτόχρονα, όπως έχει γράψει η Angela Stent, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, η ιδέα ήταν με κάποιο τρόπο να εμπλακεί εκ νέου η Ρωσία και να της δοθεί μια «εκτός ράμπας» για να εκτονωθεί η κατάσταση.

Δεδομένης της απερισκεψίας της νέας περιπέτειας του Πούτιν που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου, πολλοί φαίνεται να υποθέτουν ότι η εκ νέου δέσμευση ήταν κακή ιδέα. Στην πραγματικότητα, δεν ήταν. Αυτό που ήταν λυπηρό ήταν η απουσία συνεχούς προσπάθειας για συνομιλία με τη Ρωσία, κατανόηση ορισμένων από τις ανησυχίες της αλλά και για να ξεκαθαρίσουμε βάναυσα τις κόκκινες γραμμές που η Δύση επιθυμούσε να επιβληθούν και να γίνουν σεβαστές.

Σήμερα σκοτώνονται άνθρωποι, μια μαζική έξοδος βρίσκεται σε εξέλιξη από την Ουκρανία, ολόκληρες περιοχές ερημώνουν και ενώ όλα αυτά γίνονται μπροστά στα μάτια μας, ορισμένοι ειδικοί συγχέουν τις κυρώσεις με την τιμωρία.

Στην πραγματικότητα, πρώτα και κύρια, οι κυρώσεις δεν υποτίθεται ότι περιπλέκουν το τέλος της σύγκρουσης. Ωστόσο, μπορούν να κάνουν ακριβώς αυτό προσφέροντας (α) ένα υπερβολικά αισιόδοξο όραμα στο ασθενέστερο μέρος της σύγκρουσης που είναι επίσης, σε αυτή την περίπτωση, θύμα επιθετικότητας, (β) κάνοντας ένα αυταρχικό καθεστώς που διαθέτει σημαντικές δυνατότητες στρατηγικής και Τα τακτικά πυρηνικά όπλα αισθάνονται στριμωγμένα, (γ) αύξηση της πίεσης στην Κίνα να πάρει ενεργά θέση ενώ ταυτόχρονα (δ) εκτροχιάζοντας την οικονομική ανάκαμψη στη Δύση. 

Πώς συμβάλλουν οι κυρώσεις στην αποκλιμάκωση και σε ένα ειρηνικό αποτέλεσμα; Υπάρχουν τώρα –σήμερα, συγκεκριμένο πλαίσιο– δύο βασικές απαιτήσεις προκειμένου οι κυρώσεις να συμβάλουν σε μια ειρηνική διέξοδο και να οδηγήσουν στα σωστά μαθήματα για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, την ίδια στιγμή που διατηρούμε και ενισχύουμε την υποστήριξη, τη βοήθεια και την καλύτερη μελλοντική προοπτική για την Ουκρανία. Πρώτον, το καθεστώς κυρώσεων πρέπει να περιλαμβάνει μια διέξοδο για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και να αναφέρεται άμεσα και αποκλειστικά στον πόλεμο της Ουκρανίας. Όπως το είπε ο βετεράνος διπλωμάτης Gérard Araud, «καμία υπερβολή, καμία [ρωσική] αλλαγή καθεστώτος, κανένα άλλο ζήτημα».

Δεύτερον, πρέπει επίσης να μας υπενθυμίσουμε ένα κρίσιμο σημείο που τείνουμε να αποφεύγουμε στη δημόσια συζήτηση από φόβο ότι κάνουμε λάθος να είμαστε επιεικείς απέναντι στον επιτιθέμενο. Και το κρίσιμο σημείο είναι απλώς το εξής: κανένα έδαφος που κατακτήθηκε στη μάχη δεν μπορεί να επιστραφεί εύκολα στο πλαίσιο ενός αποτελέσματος από τις διαπραγματεύσεις ως προϋπόθεση για τη διαπραγμάτευση. Σπάνια στην ιστορία έχουμε δει τέτοια παραδείγματα. Με άλλα λόγια, οι πραγματικές επιλογές από αυτή την άποψη είναι δύο: είτε η Ουκρανία επικρατήσει με τη βοήθεια αλλά όχι την πραγματική εμπλοκή της Δύσης. Ή κάποια από τα κέρδη της Ρωσίας θα πρέπει να είναι –σε κάποια μορφή– μέρος του θέματος στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η επιστροφή στο status quo ante ως προϋπόθεση για μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων είναι απίθανη. Κανένας στολισμός δεν είναι χρήσιμος σε αυτό.

Όπως είναι λογικό, κάποιοι μπορεί να αναρωτηθούν: ισοδυναμεί αυτό με την αποδοχή της ρωσικής επιθετικότητας; Είναι σαφές ότι αν σκεφτούμε τι πήγε στραβά, καταλάβουμε γιατί απέτυχε η αποτροπή (γιατί απέτυχε), επικεντρωθούμε στον μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα και διασφαλίσουμε ότι αυτή τη φορά η εστίαση θα διατηρηθεί και θα οδηγήσει σε αλλαγή πορείας. Για παράδειγμα, η κρίσιμη ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία πρέπει να τερματιστεί. Γενικότερα, το έτος 2022 δεν μπορεί να γίνει 2014 όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.

Ο Πούτιν είναι ο επιτιθέμενος σε αυτό το φρικτό επεισόδιο, υπενθυμίζοντας μας πόσο εύθραυστη είναι ακόμα η ειρήνη στην Ευρώπη του ^21ου αιώνα. Όμως ο Ζελένσκι δεν συμβουλεύεται να ζητήσει ενεργό συμμετοχή του ΝΑΤΟ σε έναν πόλεμο που μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχο. Υπάρχουν διδάγματα που πρέπει να αντληθούν και από την πλευρά της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της μερικής ευθύνης για τη μη εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ. Και οι δύο πλευρές θα πρέπει να επιδιώξουν να επεκτείνουν τις εκεχειρίες (προς το παρόν προορίζονται για το άνοιγμα των διαδρόμων εκκένωσης των πολιτών) για να δημιουργήσουν χρονικά περιθώρια για επίσημες ή ανεπίσημες συνομιλίες που θα ξεκινήσουν σοβαρά.

Συνοψίζοντας, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η ειρήνη σε έναν πλουραλιστικό κόσμο θα αποκατασταθεί και – την ίδια στιγμή – το Κρεμλίνο δεν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το τετελεσμένο γεγονός γίνεται αποδεκτό ως κανόνας κρατικής συμπεριφοράς. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν και ο υπουργός Blinken έχουν αξιοσημείωτη εμπειρία στις εξωτερικές υποθέσεις. Οι περισσότεροι από τους Ευρωπαίους ομολόγους τους δεν το κάνουν. Οι ΗΠΑ πρέπει να καθησυχάσουν τους συμμάχους του ΝΑΤΟ –ο Πρόεδρος Μπάιντεν το έκανε πειστικά– ενώ ταυτόχρονα παρέχουν το πλαίσιο και τα όρια των στόχων που σχετίζονται με τις κυρώσεις. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι είναι αυτοί που θα πρέπει να βγάλουν τα πιο δύσκολα συμπεράσματα σχετικά με την ανάγκη για ενέργειες που ξεπερνούν τον εφήμερο κόσμο της πολιτικής επικοινωνίας. Πρέπει να επιτύχουμε μια ειρήνη με τη Ρωσία κατόπιν διαπραγματεύσεων, στη συνέχεια να αντιμετωπίσουμε επειγόντως την ενεργειακή εξάρτηση, να ενισχύσουμε την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο,

Έχουμε σοβαρά μαθήματα να πάρουμε από την τραγωδία στην Ουκρανία. Μας έχουν ξεμείνει όμως και τα κλισέ. Τόσοι πολλοί επιτιθέμενοι τα τελευταία χρόνια, τόσο περιορισμένη η διεθνής ανταπόκριση. Και τα δύο μέρη σε αυτόν τον καταστροφικό πόλεμο θα πρέπει να ενθαρρύνονται ενεργά να επιτύχουν μια δίκαιη και υπό διαπραγμάτευση ειρήνη.     

Κώστας Αντ. Λάβδας 

Πηγή: https://kostasantlavdas.wordpress.com

Κούλουμα στην Κεφαλονιά!

 

 

Τα Μπεμπεούλια, η φλαούνα, ο φύσουνας και τα Κούλουμα στην Κεφαλονιά.

Πρώτη ημέρα της Μεγάλης  (Τεσ)Σαρακοστής, της νηστείας  που προηγείται του Πάσχα,  είναι η Καθαρή Δευτέρα που λέγεται έτσι γιατί σηματοδοτεί τη λήξη της αποκριάς και την αρχή της διαιτητικής κάθαρσης. Το γιορτάσι της Καθαρής Δευτέρας στις εξοχές είναι τα Κούλουμα.

Κούλουμα στη Λάσση

Παλαιότατη Κεφαλονίτικη παράδοση είναι στα κούλουμα ούλος ο κόσμος να πηαίνει στην εξοχή και να γιορτάζει με μπάλους, κάντο, πατσανιές,  με σαρακοστιανά φαγιά  που τα συνόδευε με την φλαούνα και  βέβαια με το πέταγμα του φύσουνα!

 

Τα Μπεμπεούλια

Μασκαρα Μουσοποριαρατα

Οι μασκερόνοι σε ούλες τσ’ αποκριές παίζανε  στα χοροστασιά τους ή τσι πλατέες τσου, μικρά ή μεγαλύτερα θεατρικά δρώμενα με ιστορικό συνήθως περιεχόμενο. Επίσης σκάρωναν  μικρής διάρκειας σκετς με επίκαιρα θέματα  αυτοσχεδιάζοντας και ανταπαντώντας είτε με διάλογο είτε με  αθυρόστομες ρίμνες.

Αυτά είναι τα ονομαστά Μπεμπεούλια, αναπόσπαστο στοιχείο που πάντοτε συνόδευαν τσι Μάσκαρες στην Κεφαλονιά και είναι αντίστοιχα με τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσα και τσι Τζαντιώτικες  Ομιλίες.

Ονομαστά Μπεμπεούλια γίνονταν σε πολλά χωριά τση Κεφαλονιάς.

 

Τα Κούλουμα με την πατροπαράδοτη  Φλαούνα

Φλαούνα Καθαρής Δευτέρας Κεφαλονια

 H Καθαρή Δευτέρα είναι νηστίσιμη ημέρα ωστόσο θεωρείται ότι είναι συνέχεια της ψεσινής τελευταίας ημέρας των Αποκριών. Έτσι παιζόντανε Μάσκαρες ή Μάσκερες σε περιοχές της Κεφαλονιάς με μεγάλη συμμετοχή κόσμου όπως στα Βλαχάτα Σάμου, Πουλάτα, Βαλσαμάτα, Δηλινάτα, Φραγκάτα, Δαμουλιανάτα, Μαυράτα κα.

Μετά τσι μάσκαρες ούλοι γιορτάζανε τα κούλουμα με φλαούνες, λαχταριστούς θαλασσινούς μεζέδες, πισάρες, βίνο/κρασί και με το ακομπανιαμέντο τση κιτάρας, του βιολιού, του ακορντεόν, του σκορτσάμπουνου, μπαλάρανε διάφορους χορούς  όπως  βαλς, φοξ αγκλαί, σοτίς, ταγκό, καντρίλιες, γαϊτανάκι, βλαχοπούλες, διβαράτικο, μέρμηγκα, κουτσό, μπάλο.

Στα μέσα του 19ου αιώνα το Αργοστόλι αλλά και η ευρύτερη περιοχή, γιορτάζανε τα κούλουμα στον Κούταβο κοντά στον πόντε και από το τέλος του αιώνα και μετά, στη Λάση. Στη Παλική οι κάτοικοι των χωριών κατέβαιναν στο Ληξούρι.

Η ημέρα καλεί το ψωμί να είναι άζυμο πατικωμένο  με δαχτυλιές, ξεροψημένο με σουσάμι να είναι  δηλαδή η πεντανόστιμη φλαούνα!

 

Ο Φύσουνας

Ωστόσο η ημέρα καλεί απαραίτητα και την πνευματική ανύψωση, έστω με υλικό αλλά γκρατσιόζο τρόπο, που δεν είναι τίποτσι άλλο από το πέταγμα του φύσουνα όπως λέγεται στην Κεφαλονιά ο χαρταετός ή και υφασμαετός.

Ο φύσουνας πρέπει να είναι καλοζυγιασμένος και σε ευκείνο αγιουτάρουνε τα πλαϊνά σκολαρίκια και η μακρυά ορά του. Όμως απαραίτητα χρειάζεται ο χειριστής να έχει καπατσοσύνη στα χέρια, το τσερβέλο του να παίρνει στροφές για να ημπορεί να κάνει τσι γκιούστες μανούβρες για να τον σηκώσει αλλά και να τον κρατήσει τ’ αψήλου. Έτσι που να ημπορεί να κάμει κομπαντιμέντο βιτοριόζο με τσου άλλους φύσουνες για να τσου κάμει μπουκούνια αλλά και να ξέρει πότα να τζεδέρει.

Γλωσσάρι

Αγιουτάρω= βοηθώ

Γκιούστο =σωστό

Γκρατσιόζο =χαριτωμένο

Κάντο, το= τραγούδι

Κομπαντιμέντο βιτοριόζο= μάχη ένδοξη

Μπάλος, ο= εδώ ο χορός γενικότερα

Μπουκούνι, το = μικρό κομμάτι

Πατσανιά, η= χωρατό

Ρίμνα ,η = αυτοσχέδιο σατιρικό δίστιχο συνήθως στιχούργημα με ομοιοκαταληξία

Σκορτσάμπουνο, το=  πνευστό μουσικό όργανο με αυλό και ασκό

Τζεδέρω= υποχωρώ

Καλά Κούλουμα και καλή Σαρακοστή!

 

Πηγή:Τάκης Τόκκας/kefaloniapress.gr

Μηνολόγιο Μαρτίου 2022...

  

Στο τέλος της πρώτης εβδομάδας του Μαρτίου, που ήταν αρχικά ο πρώτος μήνας του παλιού ρωμαϊκού ημερολογίου, αφιερωμένος στον θεό Άρη (Mars), κάτι που ταίριαζε αφού τα χρόνια εκείνα οι εκστρατείες ξεκινούσαν την άνοιξη. Όπως και φέτος, δυστυχώς.. 

Ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης, αλλά κάνει και τα τελευταία κρύα. Η γνωστή παροιμία λέει: Μάρτης, γδάρτης, παλουκοκάφτης, ενώ μια άλλη συμβουλεύει «Φύλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια».Άστατος λοιπόν ο καιρός του Μάρτη, κάτι που επιβεβαιώνουν και φέτος οι πρώτες έξι μέρες του μήνα. Άστατα και τα αισθήματα και οι πράξεις των Δυνατών του κόσμου, που εξαντλούν τα κατώτερα ένστικτά τους στην Ουκρανία, σκοτώνουν αθώους και ξεριζώνουν από τα σπίτια τους αθώους ανθρώπους...

 Ας περάσουμε όμως στην αναφορά των γεγονότων του μήνα, πάντα από το sarantakos.wordpress.com...

Τρ  1	Ανακάλυψις της ραδιενεργείας υπό Ερρίκου Μπεκερέλ και θανή Φαίδωνος Γεωργίτση
Τε 2	Γενέσιον Αντωνίου Βιβάλντι
Πε  3	† Νικολάου Γκόγκολ
Πα 4	Γενέσιον Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη
Σα 5	† Ούγου Τσάβες
Κυ 6	Μιχαήλ Αγγέλου. Και του Κιλελέρ.
Δε 7	Αριστοτέλους του Σταγειρίτου θανή
Τρ  8	Παγκόσμια ημέρα των δικαιωμάτων της γυναίκας
Τε  9	Αναξαγόρου του φιλοσόφου
Πε 10	† Γεωργίου Ζαμπέτα και Παγκόσμια ημέρα ασκαύλου
Πα 11	Ρωμαίου και Ιουλιέτας
Σα 12	Άννας Φρανκ τελευτή εν τω στρατοπέδω και Σταύρου Κουγιουμτζή θανή
Κυ 13	† Ίβο Άντριτς. Και λοκντάουν επέτειος.
Δε 14	Κοίμησις Καρόλου Μαρξ και Στεφάνου Χώκινγκ του ηλεκτρόμυθου. Και ημέρα του πι.
Τρ 15	Γενέσιον Αγγέλου Σικελιανού, του υψιπετούς
Τε 16	† Μοδέστου Μουσόργκσκι του μουσουργού
Πε 17	Του Εθνικού Θεάτρου
Πα 18	† Οδυσσέως Ελύτη
Σα 19	Ταφή Ανδρέου Κάλβου  «είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν κοιμώμεθα εις την πατρίδα»
Κυ 20	†Κοίμησις Ισαάκ Νεύτωνος
Δε 21	Παγκόσμια ημέρα ποιήσεως αλλά και εαρινή ισημερία.
Τρ 22	† Ιωάννη Βόλφγκανγκ Γκαίτε
Τε 23	Άχθου Αρούρη, του αγνώστου ποιητού
Πε 24	† Αδαμαντίου Κοραή
Πα 25	Της Ελληνικής Επαναστάσεως
Σα 26	† Λουδοβίκου φαν Μπετόβεν
Κυ 27	Παγκόσμια ημέρα θεάτρου
Δε 28	Δημώνακτος του φιλοσόφου
Τρ 29	Μαρτύριον Χαραλάμπους Κανόνη εν Χίω
Τε 30	Νικολάου Μπελογιάννη και των συν αυτώ τυφεκισθέντων
Πε 31	Των εν Χίω υπό του Καραλή σφαγιασθέντων μυρίων

Για να καλοσωρίσουμε τον καινούργιο μήνα και να τον καλοπιάσουμε, να ένα κλασικό τραγούδι της ελληνικής δισκογραφίας. "Μια Κυριακή του Μάρτη", σε μουσική του Λουκιανού Κηλαηδόνη και στίχους του Νίκου Γκάτσου...

Καλό μήνα με υγεία και Ειρήνη!